Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.
Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή
όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου στο συρματόπλεγμα.
Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.
Ξεκρέμασαν μια μεγάλη καμπάνα και την ακούμπησαν στη γη.
Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.
Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.
Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους
το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη.
Γ. Ρίτσος, «Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο»
Στις 30 Μαρτίου του 1952, στις 4.12 το πρωί εκτελείται ο Νίκος Μπελογιάννης, μαζί με τους συντρόφους του Δημήτρη Μπάτση, Νίκο Καλούμενο και Ηλία Αργυριάδη. Η δίκη που οδήγησε στην εκτέλεσή του έμεινε στην ιστορία ως η «δίκη του Μπελογιάννη» και προκάλεσε μεγάλες και διεθνείς αντιδράσεις, μιας και αποτελούσε χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη σκληρότητα του μετεμφυλιακού καθεστώτος. Διεθνείς προσωπικότητες από τον χώρο της πολιτικής, των τεχνών και των γραμμάτων ζήτησαν τη μη εκτέλεση της απόφασης. Ανάμεσα τους ο Ντε Γκόλ, ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Πάμπλο Πικάσο και ο Τσάρλι Τσάπλιν.
Τα πρώτα χρόνια στο κίνημα
Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στις 22 Δεκέμβρη του 1915 στην Αμαλιάδα. Από μαθητής του Γυμνασίου εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα – το 1932 έγινε μέλος της ΟΚΝΕ (η ΚΝΕ της εποχής) και δύο χρόνια αργότερα του ΚΚΕ. Ξεκίνησε να φοιτά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές, γιατί με απόφαση της Συγκλήτου αποβλήθηκε για την πολιτική του δράση, συνελήφθη λόγω της εμπλοκής του με το (παράνομο τότε) ΚΚΕ και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία, στα χρόνια της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου του Μεταξά. Ο πόλεμος του 1940 τον βρήκε έγκλειστο στην Ακροναυπλία. Παρά τη θέληση αυτού και των 600 συγκρατουμένων του, δεν αφήνεται να πολεμήσει εναντίον των Ναζί και παραμένει έγκλειστος, ώσπου τον Απρίλιο του 1941 παραδόθηκε από το καθεστώς στις γερμανικές αρχές Κατοχής μαζί με τους άλλους κομμουνιστές κρατουμένους.
Το 1943 καταφέρνει να αποδράσει από το νοσοκομείο Σωτηρία, όπου είχε μεταφερθεί για νοσηλεία και συνδέεται ξανά με το ΚΚΕ. Στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής αναλαμβάνει καπετάνιος μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και γίνεται μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Στη διάρκεια του εμφυλίου και μέσα από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) υπηρετεί ως Πολιτικός Επίτροπος στην 1η και 10η Μεραρχία. Στην 7η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του Κόμματος.
Παρά τον ηρωισμό των στελεχών και των μελών του ΚΚΕ, ο σταλινικός χαρακτήρας της ηγεσίας του ΚΚΕ σε συνδυασμό με τις συμφωνίες της Γιάλτας που υπόγραψε ο Στάλιν, και οι οποίες παραδίνανε την Ελλάδα στους Βρετανούς, οδηγούν στη Συμφωνία της Βάρκιζας και την ήττα του εμφυλίου. Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού ήταν ένας από τους τελευταίους που εγκατέλειψαν τη χώρα τον Αύγουστο του 1949 και εγκαταστάθηκε σαν πολιτικός πρόσφυγας στην Πολωνία.
Επιστροφή στην Ελλάδα και σύλληψη
Τον Ιούλιο του 1950 όμως επιστρέφει στην Ελλάδα αλλά συλλαμβάνεται για τη δράση του στις 20 Δεκέμβρη. Η Ασφάλεια έδωσε στη δημοσιότητα το γεγονός στις 5 Γενάρη του 1951.
Η πρώτη δίκη του Ν. Μπελογιάννη και 92 ακόμη συντρόφων του έγινε με βάση τον νόμο «ΑΝ 509» με τον οποίο βγήκε – και τυπικά – παράνομο το ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 1947. Η πρώτη δίκη του ξεκινάει στις 19 Οκτώβρη του 1951 και ολοκληρώνεται στις 16 Νοέμβρη του ίδιου έτους με την καταδίκη του σε θάνατο. Η ποινή δεν θα εκτελεστεί εν αναμονή της δεύτερης δίκης του. Αυτή θα ξεκινήσει στις 15 Φλεβάρη του 1952 και θα τελειώσει την 1η Μάρτη του ίδιου έτους, όπου καταδικάζεται και πάλι σε θάνατο.
Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ, το νόμιμο κόμμα της Αριστεράς εκείνη την περίοδο) και το παράνομο ΚΚΕ, σαν μέσο πίεσης, ξεκινάνε μια διεθνή εκστρατεία ενημέρωσης για την υπόθεση, ενώ υπάρχει πρόταση ο Μπελογιάννης να είναι υποψήφιος με την ΕΔΑ. Εκτιμάται ότι θα μπορέσει να εκλεγεί βουλευτής, έτσι ώστε να μην υπάρξει εκτέλεση της ποινής του. Παρόλα αυτά η υποψηφιότητα του δεν θα περάσει από την έγκριση του κόμματος, καθώς η ηγεσία της ΕΔΑ φοβήθηκε την ταύτιση με το παράνομο ΚΚΕ! Ο Μιχαήλ Κύρκος (πατέρας του μετέπειτα επικεφαλής του ΚΚΕ Εσωτερικού, Λεωνίδα Κύρκου) και άλλοι από την ηγεσία της ΕΔΑ εναντιώνεται σε αυτή την προοπτική με το σκεπτικό ότι το κράτος θα χτυπήσει την ΕΔΑ και θα την διαλύσει.
Επιστολή Πλουμπίδη
Την ίδια περίοδο έρχεται στη δημοσιότητα το γράμμα του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, Νίκου Πλουμπίδη, με το οποίο αναλαμβάνει κάθε ευθύνη για την καθοδήγηση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ και υπόσχεται να παρουσιαστεί στις αρχές με τον όρο να μην εκτελεσθεί ο Μπελογιάννης.
Η ηγεσία του ΚΚΕ, σε μια από τις πιο παρανοϊκές σταλινικές της παρεμβάσεις, μέσα από το ραδιοφωνικό σταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα» από το Βουκουρέστι, και με απόφαση του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρική Επιτροπής του ΚΚΕ, χαρακτηρίζουν την επιστολή «μύθευμα της Ασφάλειας»!
Τελικά η επιστολή Πλουμπίδη δεν είχε κανένα αποτέλεσμα και η κυβέρνηση δήλωσε ότι δεν θα συνδιαλλαγεί μαζί του, καθώς είναι καταζητούμενος για κομμουνιστική δράση.
Η θανατική καταδίκη δεν άλλαξε ποτέ, ούτε δόθηκε χάρη από τον βασιλιά Παύλο, παρά τις διεθνείς εκκλήσεις. Τελικά, στις 30 Μαρτίου 1952, ημέρα Κυριακή και ώρα 04.12 τα χαράματα, οι τέσσερις κομμουνιστές, Μπελογιάννης, Νίκος Καλούμενος, Δημήτρης Μπάτσης και Ηλίας Αργυριάδης μεταφέρθηκαν από τις φυλακές της Καλλιθέας στο στρατόπεδο στο Γουδί, όπου και εκτελέστηκαν δια τουφεκισμού.
Η Έλλη Παππά, σύντροφος του Ν. Μπελογιάννη θα γλιτώσει την εκτέλεση λόγω της γέννησης του παιδιού τους μέσα στη φυλακή.
Επίλογος
Με την εκτέλεση του ο Μπελογιάννης καταγράφεται ως μια από τις πιο αναγνωρίσιμες μορφές στο χώρο της ελληνικής κομμουνιστικής Αριστεράς. Ακόμα και σήμερα υπάρχει προς τιμή του το χωριό με το όνομα «Μπελογιάννης» στην Ουγγαρία, ενώ σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ δίνεται το όνομα του σε πλατείες και δρόμους, από πολιτικούς πρόσφυγες. Η εκτέλεση του Μπελογιάννη έδειξε πως το καπιταλιστικό κράτος δεν έχει κανένα ηθικό φραγμό.
Ο Μπελογιάννης μπροστά στους κατήγορους του στάθηκε με τόλμη και με την απολογία του δήλωσε έτοιμος να πεθάνει για τα πιστεύω του. Στάθηκε υπερήφανα απέναντι στο εκτελεστικό απόσπασμα και πέθανε για τις ιδέες του. Το γεγονός ότι ο Μπελογιάννης πίστεψε σε λάθος ηγεσία, αυτήν του Ζαχαριάδη και του σταλινικού ΚΚΕ, και σε ένα λαθεμένο ιδεολογικό πρότυπο, αυτό της μονοκομματικής σταλινικής δικτατορίας της Σοβιετικής Ένωσης, δεν μειώνει την αξία της θυσίας του. Στην ιστορία έχει περάσει σαν ένας ασυμβίβαστος αγωνιστής, που παραμένει πιστός στις αρχές του μέχρι το τέλος. Μέχρι σήμερα ο Μπελογιάννης εμπνέει και θα συνεχίσει να εμπνέει και στο μέλλον γενιές και γενιές νέων ανθρώπων και νέων αγωνιστών.
