Ρεπορτάζ της ΝΕΔΑ (Νέας Διεθνιστικής Αριστεράς – Yeni Enternasyonalist Sol), Κύπρος
Οι πρόσφατες διαδηλώσεις στη βόρεια Κύπρο έχουν ανοίξει ξανά τη συζήτηση σχετικά με τον κοσμικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης και την προσπάθεια επιβολής του τουρκικού καθεστώτος στην ελεύθερη βούληση των Τουρκοκυπρίων. Δεκαοκτώ χιλιάδες Τουρκοκύπριοι βγήκαν στους δρόμους στις 8 Απριλίου, εκφράζοντας την αντίθεσή τους στην προώθηση των θρησκευτικών συμβόλων, όπως η μαντίλα, στα δημόσια γυμνάσια και λύκεια.
Το περιστατικό που προκάλεσε τις τελευταίες εξελίξεις συνέβη στις αρχές της άνοιξης. Ένα 13χρονο κορίτσι πήγε στο σχολείο φορώντας μαντίλα – είναι η πρώτη φορά που συνέβη ένα τέτοιο περιστατικό. Ενώ το προσωπικό του σχολείου προσπαθούσε να αποφασίσει πως θα χειριστεί την κατάσταση, το κορίτσι άρχισε να πηγαίνει στο σχολείο με αυτοκίνητο της τουρκικής πρεσβείας, συνοδευόμενο από διαφορετικούς άνδρες κάθε μέρα, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι ήταν ο πατέρας της. Ταυτόχρονα, το Υπουργικό Συμβούλιο έσπευσε να τροποποιήσει τον κανονισμό για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επιτρέποντας «στα κορίτσια που επιθυμούν να καλύψουν το κεφάλι τους λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων» στα γυμνάσια.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο κανονισμός «διασφαλίζει τα θρησκευτικά δικαιώματα». Ωστόσο, όταν ρωτήθηκαν για την επέκταση του ίδιου δικαιώματος στα σύμβολα άλλων θρησκειών, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης αρνήθηκαν αυτό το ενδεχόμενο. Αυτό αποκαλύπτει τον πραγματικό στόχο του τουρκικού καθεστώτος: όχι την ελευθερία της θρησκευτικής έκφρασης, αλλά τη νομιμοποίηση της ατζέντας του πολιτικού Ισλάμ.
Κινητοποιήσεις
Μέσα στον Απρίλη διοργανώθηκαν μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στον νέο κανονισμό. Αρχικά, οργανώθηκαν απεργίες στα σχολεία που επηρεάζονται άμεσα από την αλλαγή. Ωστόσο το κίνημα απέκτησε γρήγορα δυναμική, καθώς ευρύτερα κοινωνικά στρώματα υποστήριξαν τις κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών για την υπεράσπιση της κοσμικής εκπαίδευσης και του κοσμικού χαρακτήρα της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Αποκορύφωμα ήταν η μαζική κινητοποίηση της 8ης Απρίλη, με 18.000 ανθρώπους να συμμετέχουν! Ο κανονισμός αποσύρθηκε προσωρινά, αλλά επανήλθε υπό την πίεση της Τουρκίας.
Ακολούθησαν νέες κινητοποιήσεις κατά το δεύτερο μισό του Απρίλη, με καθημερινές συγκεντρώσεις κατά τις οποίες οι διαδηλωτές ανάβουν μια μεγάλη φωτιά έξω από τα κτίρια της βουλής και της τουρκικής πρεσβείας (βρίσκονται απέναντι το ένα από το άλλο). Αντίστοιχες κινητοποιήσεις όμως έγιναν και σε άλλες πόλεις της βόρειας Κύπρου, με μεγάλη συμμετοχή και μαχητικότητα.
Η εμπλοκή της Τουρκίας
Μετά τις προεδρικές εκλογές του 2020 -και την ανοιχτή εμπλοκή του AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν) και του MHP (ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος ή αλλιώς «Γκρίζοι Λύκοι») στη νίκη του Ερσίν Τατάρ- έχουν σημειωθεί πολλά περιστατικά που δείχνουν ότι το τουρκικό κράτος προσπαθεί να επιβάλει την πολιτική του στη βόρεια Κύπρο.
Ήδη στην Τουρκία εφαρμόζονται πολιτικές στην κατεύθυνση του περιορισμού του κοσμικού κράτους, ενισχύοντας τα θρησκευτικά του στοιχεία: άρση της απαγόρευσης της μαντίλας στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, μετατροπή δημόσιων σχολείων σε θρησκευτικά σχολεία, κατάργηση της διδασκαλίας της θεωρίας της εξέλιξης, εισαγωγή του λεγόμενου «Οικογενειακού Νόμου» που ουσιαστικά νομιμοποιεί τον βιασμό εντός γάμου κ.α. Ο Ερντογάν έχει δηλώσει ανοιχτά τον στόχο του να «αναθρέψει μια νέα συντηρητική γενιά».
Αντίστοιχα στην Κύπρο, το 2009 εισήχθησαν μαθήματα του Κορανίου στα σχολεία. Πριν από δύο χρόνια, ο επικεφαλής των Θρησκευτικών Υποθέσεων, απευθυνόμενος σε μαθήτριες γυμνασίου, υποστήριξε την πλήρη υποταγή των γυναικών στους συζύγους τους.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η ζωή των Τουρκοκυπρίων έχει αλλάξει δραστικά. Η αυξημένη πολιτική ανάμειξη της Τουρκίας και η πτώση του βιοτικού επιπέδου -που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κατάρρευση της τουρκικής λίρας- έχουν τροφοδοτήσει την οργή προς το τουρκικό καθεστώς. Εν τω μεταξύ, το κίνημα διαμαρτυρίας στην Τουρκία (ενάντια στο συνταγματικό πραξικόπημα που εξελίχτηκε πρόσφατα με την δίωξη του Εκρέμ Ιμάμογλου) βρίσκει απήχηση και στην Κύπρο.
Επόμενα βήματα
Εξήντα οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων συνδικάτων, πολιτικών κομμάτων και συλλόγων, συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις για κοσμική εκπαίδευση. Το κίνημα έχει δώσει στην κυβέρνηση διορία μέχρι τις 28 Απριλίου για να αποσύρει τη νομοθεσία. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε τα επόμενα βήματα κλιμάκωσης των κινητοποιήσεων, θα περιλαμβάνουν απεργίες στην εκπαίδευση, με στόχο το απεργιακό κίνημα να επεκταθεί και σε άλλους χώρους και τη διοργάνωση Γενικής Απεργίας. Στις 3/5, η κυβέρνηση σχεδιάζει να εγκαινιάσει το νέο μεγάλο κτίριο στο οποίο θα μετεγκατασταθούν το κοινοβούλιο, το προεδρικό μέγαρο και το ανώτατο δικαστήριο, παρουσία του Τούρκου προέδρου Ερντογάν. Το κίνημα από την πλευρά του σκοπεύει να αξιοποιήσει αυτή την επίσκεψη, προκειμένου να κάνει ξεκάθαρο τόσο στην τουρκοκυπριακή, όσο και στην τουρκική κυβέρνηση, ότι τα σχέδιά τους για επιβολή θρησκευτικής εκπαίδευσης, δεν πρόκειται να περάσουν!
