Διαβάστε παρακάτω συνέντευξη με τον André Ferrari (στελέχους της LSR – Liberdade, Socialismo e Revolução, αδελφή οργάνωση του «Ξ» στη Βραζιλία) για τις εξελίξεις στη χώρα. Τη συνέντευξη πήρε η σ. Νατάσσα Αργυράκη
- Αντρέ, μπορείς να μας περιγράψεις την πολιτική κατάσταση στη Βραζιλία τα τελευταία χρόνια και πως αυτή οδήγησε στην εκλογή του Μπολσονάρου πριν από ένα περίπου χρόνο;
Η Βραζιλία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της κρίσης που πέρασε μια «προοδευτική» κυβέρνηση που δεν έσπασε τους δεσμούς της με το μεγάλο κεφάλαιο, αυτή του Εργατικού Κόμματος της Ντίλμα Ρούσεφ. Τον Ιούνιο του 2013 ξέσπασε μια τεράστια κοινωνική έκρηξη με αφορμή την άνοδο της τιμής του εισιτηρίου στο μετρό. Υπήρξε ακραία καταστολή που εξόργισε την κοινωνία και έβγαλε στην επιφάνεια συσσωρευμένη οργή που εκφράστηκε με εκατομμύρια στους δρόμους σε όλη τη χώρα. Ήταν ένα πολύ μαχητικό κίνημα που έφτασε να διεκδικεί δημόσιες συγκοινωνίες, δημόσια παιδεία και υγεία, από μια κυβέρνηση που υποτίθεται ότι ήταν αριστερή και αυτό προκάλεσε μεγάλη σύγχυση στη συνείδηση του κόσμου. Την ίδια περίοδο ξέσπασαν μια σειρά αγώνες και πολύ μαχητικά κοινωνικά κινήματα, όπως το κίνημα των Sin Tierra («Χωρίς γη»), αγώνες μαθητών γυμνασίου στα σχολεία κλπ.
Ταυτόχρονα με αυτά τα κινήματα όμως, ένα κομμάτι της δεξιάς άρχισε να κάνει δουλειά ενάντια στην κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος. Έτσι προέκυψε στη Βραζιλία μια νέα δεξιά, που ένα κομμάτι της προσπαθούσε να κερδίσει τους νέους της μεσαίας τάξης και ένα άλλο συνδεόταν άμεσα με ό,τι πιο οπισθοδρομικό και αντιδραστικό υπήρχε στη χώρα, με αναφορές στη στρατιωτική δικτατορία.
Τέτοια είναι και η περίπτωση του Μπολσονάρου, πρώην στρατιωτικού, που σε αυτές τις συνθήκες κέρδισε δημοτικότητα γιατί ο κόσμος έψαχνε ριζοσπαστικές αλλαγές. Η Ντίλμα επανεκλέχθηκε το 2014, χρησιμοποιώντας πιο αριστερό λόγο ενάντια σε αυτή την ανερχόμενη δεξιά, αλλά από τους πρώτους μήνες στην εξουσία άρχισε να εφαρμόζει δεξιές πολιτικές που απογοήτευσαν την κοινωνική βάση του Εργατικού Κόμματος. Το μήνυμα που ήθελε να στείλει η Ντίλμα με την υιοθέτηση αυτών των πολιτικών ήταν ένα μήνυμα προς την άρχουσα τάξη ότι θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» και ότι μπορούν να βασίζονται σε αυτήν. Οι ίδιοι οι καπιταλιστές όμως δεν είχαν πια εμπιστοσύνη στο Εργατικό Κόμμα ότι μπορεί να διασφαλίσει τα συμφέροντά τους. Χρειάζονταν κάποιον που θα εφάρμοζε σκληρές πολιτικές λιτότητας χωρίς δεύτερη σκέψη και έτσι προωθήθηκε μια διαδικασία κοινοβουλευτικού πραξικοπήματος για την ανατροπή της Ντίλμα.
Έτσι ξεκίνησε μια νέα φάση για την πολιτική της χώρας. Για ενάμιση χρόνο την εξουσία ασκούσε ο Μισέλ Τεμέρ, νεοφιλελεύθερος αντιπρόεδρος της Ντίλμα, που αμέσως εφάρμοσε σκληρά μέτρα λιτότητας. Ο ίδιος όμως δεν είχε καμία νομιμοποίηση, δεν ήταν εκλεγμένος και η δημοτικότητα του ήταν χαμηλή. Το 2017 έγινε μια μεγάλη γενική απεργία, η κυβέρνηση κατάφερε να επιβιώσει και να περάσει τελικά κάποιους αντεργατικούς νόμους, αλλά όχι την συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση που ήταν η βασική της πρόθεση.
Η κυβέρνηση Τέμερ ήταν σε κρίση και ο Μπολσονάρου φάνηκε σαν μια αντισυστημική επιλογή, αλλά από τα δεξιά. Αύξησε τις δυνάμεις του κυρίως στα μικροαστικά στρώματα, στο λευκό ανδρικό πληθυσμό και στις πιο πλούσιες περιοχές της Βραζιλίας και κατάφερε τελικά να κερδίσει τις εκλογές.
- Ποια είναι η κατάσταση στη Βραζιλία μετά τη νίκη του δεξιού προέδρου Μπολσονάρου;
Η νίκη του Μπολσονάρου σήμανε μια τεράστια πόλωση στην κοινωνία. Το στοιχείο του αυταρχισμού και της βιαιότητας στην καταστολή έχει ενταθεί. Ένα χαρακτηριστικό αυτής της νέας κατάστασης ήταν η δολοφονία της Μαριέλε Φράνκο, της δημοτικής συμβούλου του Ρίο Ντε Τζανέιρο από παραστρατιωτικές παράνομες ομάδες που νιώθουν ότι μπορούν να δρουν ανενόχλητες με την κυβέρνηση του Μπολσονάρου.
Μέσα όμως στους πρώτους έξι μήνες του 2019 φάνηκε και το άλλο στοιχείο αυτής της περίπλοκης πολιτικής κατάστασης, με μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στον Μπολσονάρου. Το κίνημα των γυναικών με το σύνθημα «Όχι αυτόν» αλλά και η νεολαία με κινητοποιήσεις στα Πανεπιστήμια, στα οποία η κυβέρνηση ήθελε να βάλει δίδακτρα, οδήγησαν ακόμα και σε «Εθνική Μέρα Αγώνα» στις 15 Μαΐου, με ένα εκατομμύριο στους δρόμους σε διάφορες πόλεις.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να απαντήσει οργανώνοντας μια πορεία με δεξιούς υποστηρικτές της, αλλά ήταν μια πολύ πιο ανίσχυρη κινητοποίηση. Παρόλα αυτά προσπαθεί να κερδίζει συνεχώς έδαφος, υιοθετώντας πιο σκληρά μέτρα καταστολής και εκφοβισμού.
Τον Ιούνιο έγινε μια γενική απεργία ενάντια στην συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, αλλά το κίνημα δεν είχε πια την ίδια αντοχή σε σχέση με πριν και ο Μπολσονάρου κατάφερε να την περάσει, κάτι που αποτέλεσε σημαντική ήττα και δημιούργησε κούραση και απογοήτευση, ιδίως στο συνδικαλιστικό κίνημα. Έτσι το δεύτερο εξάμηνο του χρόνου υπήρχε περισσότερη σύγχυση, είχαμε δηλαδή επιμέρους αγώνες αλλά όχι γενικευμένα κινήματα ενάντια στην κυβέρνηση. Αυτός είναι και οφείλει να είναι ο στόχος για την επόμενη περίοδο, να ενοποιηθούν οι αγώνες και οι αντιστάσεις ενάντια στην κυβέρνηση.
- Ποια είναι η δράση της LSR και η συμμετοχή της στο κίνημα στη Βραζιλία;
Η οργάνωση μας στη Βραζιλία συμμετείχε και συμμετέχει σε όλες τις διεργασίες και τα κοινωνικά κινήματα των τελευταίων χρόνων. Έχουμε παρουσία σε πολλές περιοχές στη χώρα, συμμετέχουμε στη διεθνή σοσιαλιστική οργάνωση ISA και στο PSOL, το κόμμα του Σοσιαλισμού και της Ελευθερίας που δημιουργήθηκε το 2004, με ανεξάρτητη παρουσία και θέσεις για το ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Απέναντι στον Μπολσονάρου πιστεύουμε πως είναι αναγκαία η ενότητα στη δράση όλων των προοδευτικών δυνάμεων, ενάντια στις επιθέσεις της κυβέρνησης και την καταστολή. Αλλά είναι επίσης απαραίτητο να δημιουργηθεί μια μαζική Αριστερά που να ξεπεράσει τα όρια του Εργατικού Κόμματος, να είναι ριζοσπαστική, με στενές σχέσεις με το εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα και με επαναστατικό πρόγραμμα.
Συμμετέχουμε στους αγώνες του γυναικείου κινήματος και τις κινητοποιήσεις ενάντια στη δολοφονία της Μαριέλε Φράνκο, σε εργατικούς αγώνες, όπως αυτός που γίνεται αυτή τη στιγμή στο Σάο Πάολο ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού και στους αγώνες των εργαζομένων και της νεολαίας στα Πανεπιστήμια.
Ο αγώνας μας πρέπει να συνεχιστεί και να συνδεθεί με τα κινήματα των υπόλοιπων χωρών της Λατινικής Αμερικής, με τη Χιλή, το Εκουαδόρ ή το πιο πρόσφατο παράδειγμα της Κολομβίας. Só a luta muda a vida! (Μόνο ο αγώνας αλλάζει τη ζωή!)
