Μετάφραση άρθρου της Ετζεχάν Μπαλτά από την Τουρκία, που δημοσιεύτηκε αρχικά στο Internationalist Standpoint.
Στις 14 Μαΐου 2023, ο λαός της Τουρκίας προσήλθε στις κάλπες τόσο για τις προεδρικές όσο και για τις βουλευτικές εκλογές. Παρά τα 21 χρόνια οικονομικής κρίσης, καταπίεσης και συγκρούσεων στα οποία έσυρε τη χώρα το κυβερνών καθεστώς, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του κατάφεραν να συγκεντρώσουν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων.
Σε σύγκριση με τις προεδρικές εκλογές του 2018, ο αριθμός ψήφων του Ερντογάν παρέμεινε στάσιμος (περίπου 26 εκατομμύρια). Ο Κιλιτσντάρογλου, που υποστηρίχθηκε από την αντιπολίτευση, έμεινε πίσω από τον Ερντογάν στον πρώτο γύρο, αντίθετα με τις δημοσκοπήσεις και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Και αυτό παρά το γεγονός ότι συγκέντρωσε περίπου 24 εκατομμύρια ψήφους, δηλαδή σχεδόν 10 εκατομμύρια περισσότερες από αυτές που συγκέντρωσε η Εθνική Συμμαχία (ο συνασπισμός κομμάτων του οποίου ηγείται ο Κιλιτσντάρογλου) το 2018.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής, τα οποία δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί,
- το 49,41% των ψήφων πήγε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και
- το 44,96% στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Δεδομένου ότι κανένας από τους υποψηφίους δεν έλαβε το 50% στον πρώτο γύρο, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις 28 Μαΐου μεταξύ των δύο βασικών υποψηφίων.
Ο σημαντικότερος παράγοντας που συνέβαλε στο να υπάρξει δεύτερος γύρος ήταν το 5,2% των ψήφων που έλαβε ο υπερεθνικιστής Σινάν Ογάν (Sinan Oğan).
Αυτές οι ψήφοι θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στον δεύτερο γύρο. Επιπλέον, η πραγματική προσέλευση στις πρώτες ώρες των εκλογών ήταν 87,21%, που δεν αποτελεί ρεκόρ, όπως δήλωσαν αρχικά οι αρχές. Τις επόμενες μέρες θα είναι κρίσιμο για την αντιπολίτευση να πείσει τους ψηφοφόρους που απείχαν από τον πρώτο γύρο, να ψηφίσουν στον δεύτερο.
Οι βουλευτικές εκλογές
Στις βουλευτικές εκλογές, η εικόνα έχει ως εξής:
- Η Λαϊκή Συμμαχία (το AKP του Ερντογάν, το υπερεθνικιστικό MHP και άλλοι), εξέλεξε 322 βουλευτές με ποσοστό 49,36%, επιτυγχάνοντας πλειοψηφία στο κοινοβούλιο των 600 εδρών.
- Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, η Εθνική Συμμαχία (συνασπισμός 6 κομμάτων με επικεφαλής το CHP του Κιλιτσντάρογλου), εξέλεξε 213 βουλευτές με ποσοστό 35,13%.
- Ο αριστερός συνασπισμός Συμμαχία για την Εργασία και την Ελευθερία (το φιλοκουρδικό HDP, το TİP και άλλοι) εξέλεξε 66 βουλευτές με 10,52%,
- Μια άλλη αριστερή συμμαχία, η Ένωση Σοσιαλιστικών Δυνάμεων (SOL, TKP και άλλοι), έλαβε το 0,29% των ψήφων.
Το AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) του Ερντογάν έχασε περίπου το 7% των ψήφων του σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές. Το υπερεθνικιστικό MHP (Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης), το οποίο βρισκόταν μαζί με το ΑΚΡ υπό την ομπρέλα της Λαϊκής Συμμαχίας, ήταν ένας από τους παράγοντες που επηρέασαν το αποτέλεσμα. Το MHP διατήρησε σταθερό τον αριθμό των ψήφων, το ποσοστό και τον αριθμό των βουλευτών του, αν και αναμενόταν ότι θα έπεφτε.
Αν και το CHP (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα) και η Εθνική Συμμαχία αύξησαν το ποσοστό των ψήφων τους σε πολλές επαρχίες, αυτό δεν αντικατοπτρίστηκε στον αριθμό των βουλευτικών εδρών. Η πολυπλοκότητα του εκλογικού συστήματος έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Διότι, εάν μια περιφέρεια δεν λάβει αρκετές ψήφους για να έχει μια κοινοβουλευτική έδρα, οι ψήφοι αυτές ανακατανέμονται ξεκινώντας από το πρώτο σε σειρά κατάταξης κόμμα. Για το λόγο αυτό, αν και η Λαϊκή Συμμαχία δεν ξεπέρασε συνολικά το 50% των ψήφων, ο αριθμός των εδρών στο κοινοβούλιο ήταν πολύ πάνω από το 50%.
Η Συμμαχία για την Εργασία και την Ελευθερία εξέλεξε 66 βουλευτές. Το HDP/ YSP (Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα/Πράσινο Αριστερό Κόμμα), η κύρια συνιστώσα της συμμαχίας, έγινε η τρίτη μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο παρά την απώλεια 3% των ψήφων σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές. Το TİP (Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας), το οποίο είναι μέλος αυτής της συμμαχίας αλλά συμμετείχε στις εκλογές για πρώτη φορά με δικό του ψηφοδέλτιο, συγκέντρωσε το 1,73% των ψήφων και εξέλεξε 4 βουλευτές. Ένας από αυτούς τους βουλευτές είναι ο Can Atalay, ο οποίος βρίσκεται σήμερα υπό κράτηση λόγω της συμμετοχής του στην κοινωνική εξέγερση στο πάρκο Γκεζί το 2013. Παρόλο που ο αριθμός των βουλευτικών εδρών του TİP δεν αυξήθηκε, το αποτέλεσμα του TİP, το οποίο συμμετείχε στις εκλογές για πρώτη φορά με το δικό του ψηφοδέλτιο και μόνο στις μισές εκλογικές περιφέρειες της Τουρκίας, είναι επιτυχημένο.
Οι επόμενες μέρες
Ο Κιλιτσντάρογλου κατεβαίνει στον δεύτερο γύρο διεκδικώντας την εκλογή του, από πολύ δυσμενή θέση, για να μην πούμε ότι είναι σχεδόν αδύνατο να εκλεγεί. Ο σεισμός, η οικονομική κρίση και το αυταρχικό καθεστώς που προέκυψε από την πλήρη καταστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και η επακόλουθη κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάρρευση, είχαν δημιουργήσει προσδοκίες και ελπίδες σε μεγάλο τμήμα της κοινωνίας ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα κέρδιζε. Για την ακρίβεια, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα ερχόταν πρώτος και ο Ερντογάν θα ερχόταν δεύτερος. Ωστόσο, το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο. Αυτό επιτρέπει στον Ερντογάν να ξεκινήσει τον δεύτερο γύρο με ψυχολογικό πλεονέκτημα, παρά το γεγονός ότι δεν κατάφερε να ξεπεράσει το όριο του 50% στον πρώτο γύρο. Επίσης, το γεγονός ότι η Λαϊκή Συμμαχία έχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία ενισχύει τις πιθανότητες εκλογής του Ερντογάν.
Το επόμενο διάστημα, ακόμη και αν το καθεστώς κερδίσει, το έργο του δεν θα είναι εύκολο. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει το οικονομικό ναυάγιο που επιδεινώνεται από το οικονομικό κόστος των εκλογών – και ακόμα περισσότερο από την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, αν και δεν θα είναι απλό, υπάρχει ήδη μια καλή βάση για το χτίσιμο μιας ισχυρής αριστερής αντιπολίτευσης που θα ενώσει τα κινήματα εντός και εκτός κοινοβουλίου. Η Συμμαχία για την Εργασία και την Ελευθερία, που αποτελείται από το HDP/YSP, το TİP και άλλα κόμματα και οργανώσεις, καλείται να παίξει αυτόν τον ρόλο. Η Αριστερά πρέπει να εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση, με ακόμα περισσότερη ένταση και πίστη στις ιδέες της.
