Το Σάββατο 2 Δεκέμβρη, στα πλαίσια του 4ήμερου δράσεων ενάντια στις εξορύξεις και τον πόλεμο, που οργάνωσαν οι Επιτροπές Αγώνα Θεσσαλονίκης και Μεγάλης Παναγιάς ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική και η πρωτοβουλία Μας σκάβουν τον λάκκο, με καλεσμένους αγωνιστές/τριες από Τουρκία και Ρουμανία, οργανώθηκε εκδήλωση με θέμα: «Οι αγώνες ενάντια στη μεταλλευτική δραστηριότητα σε Ελλάδα – Τουρκία – Ρουμανία». Ακολουθεί άρθρο για το κίνημα ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στην Τουρκία, βασισμένο στην εισήγηση της Seyhan Yüksek.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, η κοινωνία είναι αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της κρατικής αδιαφορίας, όπως πυρκαγιές με μεγάλη διάρκεια που ξεσπούν σε πολλά μέρη ταυτόχρονα, πλημμύρες, ξηρασίες, έλλειψη νερού, αύξηση της θερμοκρασίας, ξαφνικές αλλαγές στον καιρό. Το καλοκαίρι που μας πέρασε κάηκαν πολλά δάση και γεωργικές εκτάσεις ενώ πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Και παρόλα αυτά, σήμερα υπάρχουν σχέδια και ήδη πραγματοποιούνται εξορύξεις άνθρακα, μετάλλων, πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ βρίσκεται υπό κατασκευή ένα εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας και σχεδιάζονται δύο ακόμα. Τα σχέδια αυτά θα έχουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, καταστρέφοντας δάση, μολύνοντας νερά και θέτοντας σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή και επιβίωση. Την ίδια ώρα, οι εξορύξεις ορυκτών καυσίμων συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Η κυβέρνηση Ερντογάν όμως, όχι μόνο δεν σχεδιάζει να μειώσει ή να σταματήσει τέτοιου είδους δραστηριότητες αλλά αντιθέτως, δίνει άδειες συνέχεια έτσι ώστε σήμερα, περίπου το 70% της γης της Τουρκίας έχει άδεια για κάποιου είδους εξόρυξη.
Οι εξορύξεις στην ιστορία της Τουρκίας
Βέβαια, ο Ερντογάν δεν είναι ο πρώτος που επιτρέπει σε εταιρείες να εκμεταλλευτούν και να καταπατήσουν το φυσικό περιβάλλον. Η ιστορία της Τουρκίας πηγαίνει χέρι-χέρι με την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας και τις εξορύξεις.
Κατά την οθωμανική περίοδο, οι εξορύξεις ήταν στα χέρια γαλλικών, γερμανικών και ιταλικών εταιρειών. Από την πτώση της αυτοκρατορίας και την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας το 1923, οι εξορύξεις πέρασαν στα χέρια κρατικών εταιρειών. Από το 1980 ξεκινάει μια νέα εποχή, η «εποχή των ιδιωτικοποιήσεων», κατά τη διάρκεια της οποίας οι επιχειρήσεις αυτές είτε θα κλείσουν, είτε θα πουληθούν σε ιδιώτες, στρώνοντας τον δρόμο για το 1985 όταν και αλλάζει ο μεταλλευτικός νόμος, απελευθερώνοντας ακόμα περισσότερο τις εξορύξεις. Το αποκορύφωμα όμως ήταν το 2002, όταν ήρθε στην εξουσία ο Ερντογάν, μετατρέποντας στην ουσία όλη τη χώρα σε περιοχή εξορύξεων.
Σύμφωνα με τη νέα αυτή νομοθεσία, τα δάση, οι γεωργικές περιοχές, οι βοσκότοποι, οι προστατευόμενες περιοχές, οποιαδήποτε περιοχή μπορεί να μετατραπεί σε ορυχείο, την ίδια ώρα που δίνονται πολλά κίνητρα και φοροαπαλλαγές στις πολυεθνικές εταιρείες, ώστε να ξεκινήσουν μεταλλευτικές δραστηριότητες στη χώρα. Σήμερα, υπάρχουν 20 περιοχές όπου πραγματοποιούνται εξορύξεις χρυσού, ενώ γίνονται έρευνες για πολλές ακόμα περιοχές.
Η χερσόνησος Biga είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα για την ανεξέλεγκτη τροπή που έχουν πάρει οι παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον. Έχουν δοθεί άδειες για εξόρυξη στο 79% της περιοχής, ενώ πέρα από τα μεταλλευτικά έργα υπάρχουν σχέδια ή λειτουργούν ήδη : θερμοηλεκτρικοί σταθμοί άνθρακα, γεωθερμικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και αιολικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η εξόρυξη χρυσού στο Kirazli – μια σημαντική νίκη του κινήματος!
Ήδη από το 1987 η Eldorado Gold έδειξε τις διαθέσεις της για την περιοχή κοντά στο (μικρό) χωριό Kirazli, στο βουνό Ida, ξεκινώντας μελέτες για εξόρυξη χρυσού, αλλά λίγο αργότερα το έργο μπήκε σε παύση.
Μία παύση που διήρκησε μέχρι το 2002, όταν η περιοχή πωλήθηκε σε νέα εταιρεία, την Teck Resources και οι έρευνες συνεχίστηκαν. Ακολούθησαν «αγοραπωλησίες» μετοχών και δικαιωμάτων, μέχρι που η Alamosgold Inc. αγόρασε τις άδειες 40 εκατομμύρια δολάρια.
Την περίοδο 2010-2013, το κίνημα οργάνωσε εκστρατεία ενημέρωσης στα γύρω χωριά, για τις συνέπειες της εξόρυξης, με τους κατοίκους να παίρνουν θέση ενάντια στο έργο. Από το 2013 μέχρι και το 2019, ξεκίνησε μια δικαστική διαμάχη ανάμεσα σε όσους αντιδρούσαν στην εξόρυξη από τη μία και στην εταιρεία και το υπουργείο περιβάλλοντος από την άλλη. Το 2019 και αφού η πλευρά του κινήματος είχε σημειώσει νίκες, υπουργείο και εταιρεία προσέφυγαν στο ανώτατο δικαστήριο και κέρδισαν. Ενδεικτικό του θράσους της εταιρείας και του υπουργείου είναι το γεγονός ότι ξεκίνησαν να κόβουν δέντρα και να φέρνουν μηχανήματα πριν βγει η απόφαση του δικαστηρίου.
Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς δημιουργήθηκε η επιτροπή «Παρατηρητήριο νερού και συνείδησης», όπου συμμετείχαν ο δήμος Τσανάκκαλε (Canakkale) και ΜΚΟ. Η επιτροπή κάλεσε τον κόσμο να στήσει σκηνές σε μια περιοχή κοντά στην περιοχή εξόρυξης, με πολλούς ανθρώπους και ομάδες να ανταποκρίνονται στο κάλεσμα. Σύντομα, στην περιοχή υπήρχαν 100 σκηνές ενώ καθημερινά κόσμος επισκέπτονταν την κατασκήνωση από διάφορες περιοχές της χώρας και συμμετείχαν στην καθημερινότητα του «καταυλισμού».
20.000 κόσμος διαδηλώνει για το Kirazli
Στις αρχές Αυγούστου του 2019 έγινε ένα πλατύ κάλεσμα στην τούρκικη κοινωνία να ανέβει στην περιοχή. Ανταποκρίθηκαν σχεδόν 20 χιλιάδες κόσμου από όλη τη χώρα και αφού συναντήθηκαν στην κατασκήνωση, περπάτησαν και μπήκαν μέσα στην περιοχή εξόρυξης, καταλαμβάνοντας για μερικές ώρες την περιοχή. Ήταν μια υπέροχη μέρα!
Σταδιακά, η κατασκήνωση απέκτησε τη δική της καθημερινότητα και ζωή, με πολλούς ανθρώπους να έρχονται καθημερινά και να δηλώνουν την αλληλεγγύη τους στους αγωνιστές/τριες. Άρχισαν επίσης να οργανώνονται μια σειρά από δραστηριότητες. Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις και συζητήσεις.
Μια από τις πιο δυνατές στιγμές της κατασκήνωσης ήταν όταν ο πολύ διάσημος συνθέτης και πιανίστας Fazil Say έδωσε συναυλία στην κατασκήνωση για να προσελκύσει την προσοχή στο έργο. Στη συναυλία προσήλθαν 30 χιλιάδες άνθρωποι από όλη την Τουρκία. Ήταν μια απίστευτα συναρπαστική μέρα!
Δεν άρεσε όμως σε όλους η προσοχή που κατάφερε να συγκεντρώσει η συναυλία. Ο δήμος και η επιτροπή δεν ήθελαν να συνεχιστεί η κατασκήνωση και έτσι αποφάσισαν να αποχωρήσουν, παίρνοντας μαζί τους και όλον τον εξοπλισμό που είχαν διαθέσει. Όμως οι αγωνιστές αποφάσισαν να συνεχίσουν την αντίσταση. Καλέστηκε εκ νέου συνέλευση στην οποία αποφασίστηκε πως ο αγώνας συνεχίζεται και δημιουργήθηκε νέα οργάνωση που ονομάστηκε «Ενωμένοι θα νικήσουμε».
Πολλοί/ες ακτιβιστές/τριες συνέχισαν να μένουν στον καταυλισμό και να παρακολουθούν την περιοχή εξόρυξης. Εκείνη την περίοδο οργανώθηκαν πολλές διαδηλώσεις ενώ καθημερινά γινόταν πεζοπορία στην περιοχή του έργου με τους επισκέπτες. Στην πραγματικότητα οργανώθηκε μια κοινοβιακή ζωή που διήρκησε συνολικά 425 ημέρες! Οι αγωνιστές/τριες επέμειναν να μένουν στις σκηνές καλοκαίρι και χειμώνα!
Η πρώτη σημαντική επιτυχία του κινήματος
Παράλληλα, ήταν κατανοητό πως οι κινητοποιήσεις κοντά στο εργοτάξιο δεν ήταν από μόνες τους αρκετές για να ασκήσουν πιέσεις στο υπουργείο. Έτσι, οργανώνονταν διαδηλώσεις στο κέντρο της πόλης κάθε Σάββατο, ενώ έγιναν και πλατιές εκστρατείες για να μαζέψουν υπογραφές για την ακύρωση των αδειών λειτουργίας του εργοταξίου.
Στις 13 Οκτώβρη, η άδεια της εταιρείας για εξορύξεις έληξε και το υπουργείο, κάτω από την πίεση του κινήματος δεν μπόρεσε να της δώσει παράταση. Αν και η εταιρεία δεν μπορούσε να εργαστεί χωρίς άδεια, δεν εγκατέλειψε τον χώρο, οπότε το ίδιο έκαναν και οι κατασκηνωτές/τριες! Δήλωσαν πως δεν θα φύγουν, μέχρι να φύγει η εταιρεία.
Στις αρχές της επόμενης χρονιάς, ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού και με τους αυστηρούς κανόνες που εφαρμόστηκαν, άλλοι/ες αγωνιστές/τριες βρέθηκαν εγκλωβισμένοι/ες στις σκηνές, ενώ σε άλλους/ες δεν επιτρεπόταν να πάνε στην κατασκήνωση.
Παράλληλα, εφαρμόζοντας την πάγια τακτική της οικονομικής εξόντωσης των αγωνιστών, η κυβέρνηση τους επέβαλε τεράστια οικονομικά πρόστιμα που συνολικά έφτασαν κοντά στις 100 χιλιάδες ευρώ. Κάποιοι/ες αναγκάστηκαν να τα πληρώσουν, από άλλους κατασχέθηκαν από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς ή κρατήθηκαν από τους μισθούς τους.
Για μια ακόμα φορά, το κίνημα βασίστηκε στις δυνάμεις του και στην αλληλεγγύη, κάνοντας έκκληση στην κοινωνία για να τους βοηθήσει οικονομικά. Κατάφεραν αρχικά να επιστρέψουν τα λεφτά σε όσους κατασχέθηκαν, ενώ καταθέσαν και αγωγή, ακυρώνοντας τα περισσότερα πρόστιμα.
Η εταιρεία φεύγει!
Έναν χρόνο αργότερα, το υπουργείο αναγκάστηκε να ακυρώσει όλες τις άδειες εγκατάστασης στο δάσος και έδωσε στην εταιρεία περιθώριο ενός χρόνου για να απομακρύνει τα μηχανήματα και τις κατασκευές της.
Μετά από αυτήν τη μεγάλη νίκη, σε μια τελευταία προσπάθεια επίδειξης δύναμης , η αστυνομία επιτέθηκε στην κατασκήνωση μέσα στη νύχτα και εκκένωσε τις σκηνές.
Αργότερα, η εταιρεία αναγκάστηκε να εκκενώσει την περιοχή του έργου, παίρνοντας μαζί της όλα τα μηχανήματα και τα εμπορευματοκιβώτια. Παρόλα αυτά, κατέθεσε αίτημα διαιτησίας κατά της κυβέρνησης της Τουρκίας στα διεθνή δικαστήρια, κάτι που σημαίνει πως η υπόθεση συνεχίζεται.
Το ίδιο όμως ισχύει και για τον αγώνα μας. Με αναπτερωμένο ηθικό μετά τις τόσο σημαντικές μας επιτυχίες, συνεχίζουμε διεκδικώντας τον αποχαρακτηρισμό της περιοχής από μεταλλευτική προκειμένου να αποτραπεί η εκχώρησή της σε άλλη εταιρεία αλλά και την πλήρη περιβαλλοντική αποκατάσταση και αναδάσωση της περιοχής.
