Τη Δευτέρα 29 Ιούλη πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του 26ου camping Antinazizone – YRE, συζήτηση με θέμα: «Βιασμός: Το όχι σημαίνει όχι», με εισηγήτριες τη Νατάσσα Αργυράκη και τη βουλευτή του «Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιρλανδίας» (αδελφή οργάνωση του «Ξ»), Ruth Coppinger. Η R. Coppinger έγινε παγκόσμια γνωστή όταν μέσα στο ιρλανδικό κοινοβούλιο, στα πλαίσια συζήτησης για το βιασμό, έβγαλε και έδειξε ένα γυναικείο εσώρουχο, για να στιγματίσει την στάση των δικαστικών αρχών που δέχονται τέτοιες πρακτικές μέσα στις δικαστικές αίθουσες. Δημοσιεύουμε παρακάτω, κείμενο βασισμένο στην εισήγηση της Ruth, γύρω από τις εξελίξεις στο γυναικείο κίνημα στην Ιρλανδία και τον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι μία στις τρεις γυναίκες, σε κάποια στιγμή στη ζωή της θα δεχτεί σωματική βία, θα παρενοχληθεί, θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού. Σε κάθε χώρα του πλανήτη, το αίτημα να σταματήσει η βία βάσει του φύλου έχει γίνει κεντρικό.
Το γυναικείο κίνημα αναπτύσσεται διεθνώς
Την τελευταία περίοδο είδαμε το κοινωνικό φαινόμενο του #metoo, που έδωσε φωνή σε εκατομμύρια γυναικών. Κατάφεραν μέσω διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης να εκφραστούν και να μιλήσουν για τις προσωπικές τους εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης.
Είχαμε επίσης τις πολύ μαζικές κινητοποιήσεις των γυναικών στην Ινδία. Τον περασμένο Γενάρη, στην πόλη Κεράλα (Kerala) είδαμε γυναίκες να δημιουργούν μία ανθρώπινη αλυσίδα 620 χιλιομέτρων ενάντια στις διακρίσεις βάσει φύλου, στέλνοντας το μήνυμα πως δεν ανέχονται πλέον να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Ως προς τις μουσουλμανικές χώρες, όπου η καταπίεση και οι διακρίσεις είναι ο κανόνας, το γυναικείο κίνημα αναπτύσσεται με ταχύτητα. Οι γυναίκες παίζουν ηγετικό ρόλο σε διαδηλώσεις στην Αίγυπτο, στο Ιράν έχουμε το σημαντικό κίνημα ενάντια στη μαντίλα, στην Τουρκία το κίνημα ενάντια στην ενδοοικογενειακή βία.
Στις ΗΠΑ, η εκλογή ενός δισεκατομμυριούχου, ρατσιστή, ομοφοβικού και σεξιστή, του Ντόναλντ Τραμπ, αυτόματα πυροδότησε τις μεγαλύτερες ίσως κινητοποιήσεις στην ιστορία της χώρας, στην οποία ηγήθηκαν γυναίκες. Και βέβαια δε γίνεται να μην αναφέρουμε το μεγάλο κίνημα που υποχρέωσε τον Κυβερνήτη του Πουέρτο Ρίκο να παραιτηθεί. Ποιος να το περίμενε πως μαζικές πορείες που ξέσπασαν λόγω σεξιστικών γραπτών μηνυμάτων θα κατάφερναν να ρίξουν έναν κρατικό ηγέτη!
Αλλά και στη Λατινική Αμερική τα τελευταία χρόνια, εκατομμύρια έχουν βγει στους δρόμους με το σύνθημα «Καμία Λιγότερη» (Ni una menos). Το κίνημα διεκδικεί καμία άλλη γυναίκα να μην υποστεί βιασμό ή κακοποίηση, καμία άλλη να μη χαθεί από σεξιστική δολοφονία. Το κίνημα ενέπλεξε διαφορετικά τμήματα της κοινωνίας, αλλά συμπεριέλαβε και κάποιες από τις φτωχότερες γυναίκες στην Αργεντινή, το Περού και δέκα ακόμα χώρες της ηπείρου. Μάλιστα, οι πορείες σε κάποιες χώρες εξελίχτηκαν σε απεργίες. Οι πορείες ξεκίνησαν με αφορμή τον βάρβαρο βιασμό και την δολοφονία μίας 14χρονης από τον φίλο της. Αυτή όμως ήταν μόνο η αφορμή, αφού αυτά τα φαινόμενα δε σπανίζουν. Στην Αργεντινή μία γυναίκα δολοφονείται κάθε 19 ώρες. Η οργή απέναντι σε τέτοια περιστατικά ήταν ένα καζάνι που σιγόβραζε εδώ και χρόνια.
Το κίνημα «Καμία Λιγότερη» προχώρησε και σε άλλα επίπεδα, αναδεικνύοντας κι άλλες πτυχές της ανισότητας των φύλων, όπως το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Ακόμα πιο εντυπωσιακό ήταν το κίνημα υπέρ του δικαιώματος στην έκτρωση στην Αργεντινή, που μπορεί οριακά να μην κατάφερε να κερδίσει, αλλά ήταν μια σημαντική αντίδραση στην καταπιεστική καθολική εκκλησία και στις πολιτικές ενάντια στην έκτρωση που εφαρμόζει στη Λατινική Αμερική.
Η σημασία της συναίνεσης
Αυτά τα κινήματα δεν είναι τα πρώτα που στέκονται απέναντι στη «κουλτούρα του βιασμού» -ενός όρου που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη στάση όσων δικαιολογούν, μειώνουν ή νομιμοποιούν τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Το σύνθημα «το όχι σημαίνει όχι» συσπείρωσε τις φεμινίστριες τη δεκαετία του 1970. Τότε αγωνίζονταν ενάντια στην οπισθοδρομική και μισογύνικη αντίληψη ότι ακόμα και αν μία γυναίκα πει «όχι», κατά βάθος εννοεί «ναι». Ή ότι αν και είπε «όχι», ένας άντρας μπορούσε απλά να αγνοήσει αυτήν και τις επιθυμίες της.
Θα έπρεπε βέβαια να τονίσουμε πως φυσικά δεν είναι μόνο οι γυναίκες που πέφτουν θύματα βιασμού και σεξουαλικής παρενόχλησης. Άντρες και αγόρια μπορούν επίσης να γίνουν θύματα. Και στις εκστρατείες μας πρέπει να τους συμπεριλαμβάνουμε, αναφέροντας όλα τα θύματα σεξουαλικών επιθέσεων, την ίδια ώρα που φυσικά αναγνωρίζουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων είναι γυναίκες και θύτες είναι άντρες που εκμεταλλεύονται τη θέση ισχύος τους.
Αλλά η πολιτική ιδέα που κινητοποιεί περισσότερο τους/ις νέους/ες και τις γυναίκες σήμερα είναι το ζήτημα της συναίνεσης. Η αντίληψη ότι η συναίνεση θα έπρεπε να ζητείται και να δίνεται καθαρά, δεν αναπτύχθηκε ποτέ. Και αυτό είναι τεράστιας σημασίας όταν μιλάμε για θύματα βιασμού και σεξουαλικής παρενόχλησης που μπορεί να μην ήταν σε θέση να πούνε «όχι», αλλά δε συναίνεσαν. Μπορεί να ήταν μεθυσμένα, ναρκωμένα ή απλά να βρέθηκαν υπό πίεση.
Η υπόθεση του στρινγκ
Στην Ιρλανδία τον περασμένο χρόνο, ένας άντρας πέρασε από δίκη ως κατηγορούμενος για βιασμό. Ένας από τους δικηγόρους υπεράσπισης επιχειρηματολόγησε υπέρ του πελάτη του, λέγοντας πως η γυναίκα φορούσε στρινγκ, λες και το είδος του εσωρούχου μπορεί να υποδηλώσει συναίνεση. Αυτή η συζήτηση μέσα στο δικαστήριο προκάλεσε τεράστια οργή και πολλές γυναίκες ξεκίνησαν να μοιράζονται φωτογραφίες στο διαδίκτυο με τα εσώρουχά τους και το σχόλιο «αυτό δεν είναι συναίνεση».
Οι τρεις βουλευτές του «Σοσιαλιστικού Κόμματος» αποφασίσαμε να μιλήσω στη Βουλή για αυτό το ζήτημα στην «Ώρα Ερωτήσεων προς τον Πρωθυπουργό» και να δείξω ένα στρινγκ στο κοινοβούλιο για να αναδείξω πόσο απαράδεκτο και εκτός τόπου είναι κάτι τέτοιο μέσα στη Βουλή ή μέσα στο δικαστήριο. Θέλαμε να μεταφέρουμε την οργή που προκάλεσε αυτό το ζήτημα σε πλατιά στρώματα της κοινωνίας.
Αλλά πέρα από το ότι αυτή η δράση μας πήρε μεγάλη δημοσιότητα, στην Ιρλανδία και διεθνώς, αυτό που ήταν εντυπωσιακό ήταν η σχεδόν καθολική υποστήριξη που δεχτήκαμε, όχι μόνο από τη νεολαία και τις γυναίκες, αλλά και από άντρες όλων των ηλικιών.
Οι βιαστές του Μπέλφαστ
Αλλά αυτή δεν ήταν η πρώτη δίκη για βιασμό που προκάλεσε οργή την τελευταία περίοδο. Στο Μπέλφαστ, η δίκη τριών παικτών ράγκμπι για τον βιασμό μίας κοπέλας πήρε μεγάλη δημοσιότητα. Οι τρεις πλούσιοι παίκτες είχαν τους καλύτερους δικηγόρους και έτσι όπως εξελίχτηκε η δίκη, ήταν η νέα γυναίκα αυτή που στην ουσία βρέθηκε να δικάζεται, με το εσώρουχό της να περιφέρεται σε όλους τους ενόρκους.
Σε μηνύματα στο κινητό, οι παίκτες του ράγκμπι καυχιόντουσαν για τις πράξεις τους και μιλούσαν υποτιμητικά για τις γυναίκες συνολικά, προσβάλλοντάς τες και αποκαλώντας τες «πουτάνες» κλπ. Την ημέρα της ετυμηγορίας, καλέστηκαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας μέσω διαδικτύου με τον τίτλο «την πιστεύω» για να στείλουν μήνυμα στήριξης στα θύματα γενικά, καθώς υπήρχε φόβος ότι η ετυμηγορία θα απέτρεπε άλλα θύματα να κινηθούν νομικά.
Πιστεύουμε στο δικαίωμα για μία δίκαιη δίκη και υπεράσπιση οποιουδήποτε κατηγορούμενου. Αλλά θα ήταν λάθος να μην αναγνωρίζουμε ότι σε περιστατικά σεξουαλικής επίθεσης, ο σεξιστικός και καπιταλιστικός κόσμος στον οποίο ζούμε, κατά κανόνα η καταγγελία της γυναίκας δε γίνεται πιστευτή. Ένα πολύ μικρό ποσοστό των επιθέσεων καταγγέλλεται και ένα ακόμα μικρότερο οδηγείται στη δικαιοσύνη και δικαιώνει το θύμα.
Όταν η νεολαία που προσπαθούσε να διοργανώσει τη διαμαρτυρία «την πιστεύω» στο Δουβλίνο βρέθηκε υπό πίεση, ζήτησαν από το Σοσιαλιστικό Κόμμα να μπει μπροστά στη διοργάνωση της διαμαρτυρίας. Έτσι, διοργανώσαμε την κινητοποίηση με τίτλο «στεκόμαστε στο πλευρό όσων επιβίωσαν», στην οποία συμμετείχαν 8.000 άνθρωποι. Το βασικό σύνθημα που ακουγόταν στους δρόμους από τους οποίους πέρασε η διαδήλωση, ήταν το «Πάντι, κάνε μου μήνυση». Ήταν η απάντηση του κινήματος στον βασικό κατηγορούμενο, ο οποίος απειλούσε να μηνύσει όλους όσοι σχολίαζαν την υπόθεση.
Οι ρίζες της βίας και του σεξισμού
Πιστεύω ότι η σεξουαλική βία και η βία βάσει του φύλου, έχουν τις ρίζες τους στο καπιταλιστικό σύστημα, που για να επιβιώνει και για να αυξάνει τον πλούτο για τους λίγους, διασπά την εργατική τάξη αναπαράγοντας το σεξισμό, τον ρατσισμό, την ομοφοβία, τον εθνικό και θρησκευτικό διαχωρισμό.
Ο καπιταλισμός είναι από τη φύση του ένα σύστημα ανισοτήτων, οι οποίες οξύνονται περισσότερο μέρα με τη μέρα. Σύμφωνα με στοιχεία του φιλανθρωπικού οργανισμού «Oxfam», 8 άνθρωποι ελέγχουν τον ίδιο πλούτο με αυτόν που ελέγχουν τα φτωχότερα 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή του μισού παγκόσμιου πληθυσμού! Ένας στους δέκα ανθρώπους επιβιώνει με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα. Πώς είναι δυνατόν σε ένα τέτοιο σύστημα να υπάρχει ισότητα;
Την ίδια ώρα που ο καπιταλισμός χρειάζεται τα γυναικεία εργατικά χέρια, είναι καθαρό πως η διατήρηση των ρόλων των φύλων είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο για να διατηρηθεί το μισθολογικό χάσμα, ένα χάσμα που μεγαλώνει αντί να μικραίνει. Και φυσικά, το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα δε θα εξαλειφθεί ποτέ στα πλαίσια του καπιταλισμού.
Η διαιώνιση της αντίληψης πως οι γυναίκες είναι εκ φύσεως συμπονετικές και γεννημένες να φροντίζουν τους γύρω τους, είναι επίσης εξαιρετικά χρήσιμη ώστε να δικαιολογεί πως οι γυναίκες πρέπει να φροντίζουν όλη την οικογένεια, να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού, να φροντίζουν τους γονείς και τα παιδιά χωρίς να πληρώνονται.
Η χρήση της βίας ως μέσο ελέγχου και χειραγώγησης των γυναικών δικαιολογείται εδώ και αιώνες μέσω των θρησκειών και της δομής της πατριαρχικής οικογένειας. Ακόμα και σήμερα, η προώθηση της αντρικής υπεροχής και κυριαρχίας από τα ΜΜΕ ενισχύουν την κουλτούρα του βιασμού.
Οι γυναίκες και τα ΛΟΑΤ* άτομα έχουν βγει στο προσκήνιο με μαζικούς αγώνες ενάντια στο σεξισμό και την καταπίεση των ΛΟΑΤ ατόμων. Οι σοσιαλιστές βλέπουν αυτή τη πολιτικοποίηση ως μία πολύ σημαντική εξέλιξη.
«ROSA»
Μέλη του «Σοσιαλιστικού Κόμματος» στην Ιρλανδία δημιούργησαν το σοσιαλιστικό φεμινιστικό σχήμα «ROSA» το 2013. Ένα σχήμα που φτιάχτηκε για να μας επιτρέψει να παλέψουμε για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων και να αναδείξουμε πολλά ακόμη ζητήματα της γυναικείας καταπίεσης, όπως τη βία, τη σεξουαλική παρενόχληση και τις σκληρές συνέπειες των πολιτικών λιτότητας στις γυναίκες.
Η «ROSA» μας επέτρεψε να παρέμβουμε στο γυναικείο και νεολαιίστικο κίνημα, να οργανώσουμε ακτιβίστικες δράσεις που πήραν μεγάλη δημοσιότητα, όπως το «λεωφορείο της άμβλωσης» ή δράσεις ενάντια τη βία κατά των γυναικών. Αλλά η «ROSA» παράλληλα διατηρεί πολύ ψηλά στη συζήτηση την ανάγκη της σοσιαλιστικής εναλλακτικής.
Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μία εξαιρετικής σημασίας αλλαγή στη συνείδηση των γυναικών και της νεολαίας που αρνούνται να δεχτούν πλέον τις σεξιστικές αντιλήψεις. Αυτό αφορά κατά βάση τα εργατικά στρώματα, αλλά σε ένα βαθμό και τα μεσαία στρώματα της κοινωνίας.
Είναι κάτι που φάνηκε καθαρά στην Ιρλανδία με τα δύο ιστορικά δημοψηφίσματα που έγιναν το τελευταίο διάστημα, ένα για το δικαίωμα στο γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια και ένα για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Από την πλευρά μας ήμασταν σίγουροι για τη νίκη του δημοψηφίσματος για το δικαίωμα στην άμβλωση. Η πραγματική μάχη ήταν να πιέσουμε την Κυβέρνηση και το πολιτικό κατεστημένο που ήταν πολύ πίσω σε σχέση με τη συνείδηση και τις ανάγκες της κοινωνίας, να κάνουν δημοψήφισμα.
Ανάγκη για επαναστατικές διεξόδους
Σήμερα, προσπαθούμε να εμπλουτίσουμε αυτούς τους αγώνες με την αντικαπιταλιστική και σοσιαλιστική προοπτική. Η μόνη δύναμη που μπορεί να αλλάξει την κοινωνία είναι η εργατική τάξη, επειδή είναι και αριθμητικά πλειοψηφική, αλλά κυρίως επειδή έχει την ικανότητά να διακόψει την παραγωγή, που είναι το κλειδί για την ανατροπή του καπιταλισμού.
Στα νέα κινήματα που γεννιούνται στις μέρες μας, το όπλο της απεργίας, μαζί με την αποχή από τα μαθήματα για τη νεολαία αξιοποιείται όλο και περισσότερο, κάτι που βλέπουμε για παράδειγμα στο νεολαιίστικο κίνημα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Είναι πολύ σημαντικό να αναδεικνύουμε πως στο καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να υπάρξει λύση για αυτά τα ζητήματα και για αυτό το λόγο το κίνημα για την ισότητα ή για το περιβάλλον πρέπει να συνδέεται με την εργατική τάξη, σε έναν αγώνα ενάντια στο σεξιστικό, γεμάτο ανισότητες καπιταλιστικό σύστημα που λειτουργεί με βάση το κέρδος και το συμφέρον των λίγων.
Για να μπορέσουμε να χτίσουμε μία νέα κοινωνία, σοσιαλιστική, να φέρουμε τον πλούτο κάτω από κοινωνικό έλεγχο και με τις ανάγκες των πολλών στο προσκήνιο. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να δημιουργηθεί μία νέα κουλτούρα όπου ο ρατσισμός, η ομοφοβία και όλες οι διακρίσεις θα αποτελούν απλά μία μαύρη σελίδα της ιστορίας.
