Οι πρώτες μαζικές κινητοποιήσεις που εμφανίζονται στην Ευρώπη με αφορμή την ακρίβεια ξεκίνησαν και συνεχίζονται στην Αλβανία.
Εδώ και πάνω από δυο βδομάδες ένα μαζικό κίνημα με έντονη παρουσία της νεολαίας, σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Αλβανίας διαδηλώνει καθημερινά σχεδόν, με συνθήματα ενάντια στην ακρίβεια και τη διαφθορά, αποκτώντας τελικά έναν έντονο αντικυβερνητικό χαρακτήρα.
Οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν αυθόρμητα στις αρχές Μάρτη με βασική αιτία τις αλλεπάλληλες αυξήσεις στο πετρέλαιο και η μαζικότητά τους ήταν αρχικά περιορισμένη. Η προσπάθεια της κυβέρνησης όμως να τις καταστείλει βίαια δημιούργησε αντιδράσεις και έπαιξε ρόλο στο να αναδείξει τα αιτήματά τους και τελικά να τις γιγαντώσει. Πλέον δεκάδες χιλιάδες άτομα βρίσκονται στους δρόμους στα Τίρανα, το Δυρράχιο, την Κορυτσά αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις και τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι:
«Αν δεν πέσουν οι τιμές θα πέσει η κυβέρνηση»
«φορολογήστε τους ολιγάρχες»
«κάτω η κυβέρνηση των ολιγαρχών».
Η κυβέρνηση του Έντι Ράμα
Ο Έντι Ράμα, πρωθυπουργός της Αλβανίας, μέχρι πρότινος θεωρούνταν ο κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού στη χώρα. Παλιός δήμαρχος των Τιράνων, καλλιέργησε το προφίλ του αδιάφθορου και ευρωπαϊστή πολιτικού, εκμεταλλεύθηκε την πολιτική χρεοκοπία των παραδοσιακών πολιτικών ηγετών της Αλβανίας (του δεξιού Μπερίσα και του κεντροαριστερούΝάνο) και κατάφερε να ανανεώσει τρεις φορές τη θητεία του στην πρωθυπουργία. Ο Ράμα ανήκει στο λεγόμενο «σοσιαλιστικό κόμμα» της Αλβανίας, αντίστοιχο του ΠΑΣΟΚ.
Ο Ράμα, πολύ γρήγορα μπήκε στο στόχαστρο του κινήματος. Ο τρόπος που προσπάθησε να αντιμετωπίσει το κίνημα δεν απέχει καθόλου από τον τρόπο που ακολουθούν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις: πρώτα αποποιήθηκε τις ευθύνες του αποδίδοντας τις αυξήσεις στον πόλεμο της Ουκρανίας και μετά ξεκίνησε μια εκστρατεία συκοφάντησης συνεπικουρούμενος από τα φιλοκυβερνητικά μέσα.
Από την αρχή δήλωσε «ντροπιασμένος» για την εικόνα της Αλβανίας στο εξωτερικό επειδή ήταν δήθεν η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που διαμαρτύρεται και ύστερα κατηγόρησε ευθέως τους διαδηλωτές ότι παίζουν το παιχνίδι του Πούτιν!
Η φτώχεια και η ακρίβεια αυξάνονται
Ωστόσο, πίσω από τις δηλώσεις του Ράμα, η πραγματικότητα της Αλβανίας δείχνει τις πραγματικές αιτίες των κινητοποιήσεων.
Πρόκειται για μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης με τον βασικό (κατώτατο) μισθό να μην ξεπερνά τα 240 ευρώ, το ένα τρίτο του πληθυσμού να ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας και με πολύ μεγάλα ποσοστά μετανάστευσης.
Το Φλεβάρη, πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο πληθωρισμός στην Αλβανία έτρεχε με 4% επηρεάζοντας κυρίως την ενέργεια αλλά και τα τρόφιμα.
Λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά και κρέας έχουν αυξήσει τις τιμές τους σε ένα χρόνο από 4% έως και 9% συρρικνώνοντας ακόμα περισσότερο το βιοτικό επίπεδο των φτωχότερων στρωμάτων.
Όσον αφορά στο πετρέλαιο και τα παράγωγά του, η τιμή του έχει εκτιναχθεί και αυτό σε συνδυασμό με τα χαμηλά εισοδήματα μετατρέπουν την Αλβανία στη χώρα με το ακριβότερο πετρέλαιο της Ευρώπης σε σχέση με τη μέση αγοραστική δύναμη.
Σήμερα, ένας Αλβανός πολίτης πρέπει να ξοδεύει κατά μέσο όρο το 20% του ημερήσιου εισοδήματός του για ένα λίτρο πετρέλαιο – περισσότερο από κάθε άλλο πολίτη στην Ευρώπη. Την πρώτη εβδομάδα του Μάρτη το πετρέλαιο αυξήθηκε 4 φορές συνολικά κατά 40% και αυτό ήταν το πρώτο έναυσμα για τις πρώτες διαδηλώσεις ενάντια στην ακρίβεια.
Δεν είναι «αλβανική ιδιαιτερότητα»
Παρόλο που έχουν περάσει δυο εβδομάδες από το ξεκίνημα των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας, παρόλο που οι διαδηλωτές χτυπήθηκαν ξανά και ξανά από την αστυνομία, παρά την κατασυκοφάντησή τους από τα συστημικά ΜΜΕ, το κίνημα παραμένει ζωντανό.
Η αντιπολίτευση στον Ράμα προσπαθεί να παρέμβει σε αυτό αλλά είναι αμφίβολο αν μπορεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη των Αλβανών εργαζομένων και της νεολαίας. Είναι φανερό από τις κινητοποιήσεις, τα συνθήματα, τον τρόπο διαμαρτυρίας ότι το σημερινό κίνημα δημιουργήθηκε αυθόρμητα, με τους χρήστες των social media να παίζουν ρόλο στην οργάνωσή του.
Είναι επίσης φανερό ότι μια νέα πολιτικοποίηση γεννιέται στους δρόμους της Αλβανίας που πλέον δεν έχει την έκταση των αυταπατών για το καπιταλιστικό σύστημα και τα κόμματά του που δημιούργησε η πτώση του σταλινικού καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα.
Την ίδια ώρα βέβαια, το κίνημα που αναπτύσσεται στην Αλβανία δεν αποτελεί μια «αλβανική ιδιαιτερότητα». Οι αιτίες που έσπρωξαν την αλβανική νεολαία και την αλβανική εργατική τάξη στον δρόμο είναι οι ίδιες που υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη.
Η ξέφρενη άνοδος του πληθωρισμού, ο οποίος χτυπάει ρεκόρ δεκαετιών, είναι η νέα ευρωπαϊκή και διεθνής πραγματικότητα. Πάνω σε αυτήν την πραγματικότητα της ακρίβειας και της συρρίκνωσης του πραγματικού εισοδήματος σε συνδυασμό με τη βαρβαρότητα στην οποία οδηγεί ο καπιταλισμός, όπως φανερώνει για μια ακόμη φορά ο πόλεμος στην Ουκρανία, είναι που θα χτιστούν οι αντιστάσεις και τα κινήματα της επόμενης περιόδου.
