Οι διαφωνίες για τον χαρακτήρα των Φόρουμ (Φ) εμφανίστηκαν από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας τους.
Ένα κομμάτι της αριστεράς (που συμμετείχε σ’ αυτό) μίλησε για ” κοσμογονία”, τα χαρακτήρισε σαν το “κίνημα των κινημάτων”, και τα έντυσε με τεράστιες προσδοκίες. Θεώρησε πως το κίνημα αυτό θα μπορούσε να χτιστεί σε κάθε χώρο – εργατικό, νεολαιίστικο, τοπικό, κλπ, δημιουργώντας μια νέα μορφή οργάνωσης, η οποία να συσπειρώσει την πρωτοπορία και τα πιο μαχητικά στοιχεία και να διαπεράσει όλη την κοινωνία.
Οι ίδιες αυτές οργανώσεις της αριστεράς επέμεναν ότι το Φ θα έπρεπε να έχει ένα εξαιρετικά χλιαρό πρόγραμμα, που να αντανακλάται, ούτε λίγο ούτε πολύ, σε μερικά βασικά συνθήματα όπως, «όχι στον πόλεμο, τον ρατσισμό και τον νεοφιλελευθερισμό» για να μπορεί (υποτίθεται) να είναι ανοιχτό σε όλους.
Το Ξεκίνημα διαφώνησε και με τα δύο αυτά ζητήματα.
Δυο διαφορετικές απόψεις
Η άποψη του ‘Ξ’ ήταν ότι το Φ δεν έπρεπε να κάνει καμιά προσπάθεια να αντικαταστήσει υπάρχουσες οργανώσεις του μαζικού κινήματος (π.χ. συνδικαλιστικές παρατάξεις, φοιτητικές παρατάξεις, τοπικές/δημοτικές κινήσεις κλπ) αλλά να περιοριστεί στο να αποτελεί ένα χώρο συνάντησης όλων αυτών των κινημάτων, να βοηθάει στο συντονισμό τους, χωρίς όμως να προσπαθεί να τις υποκαταστήσει, πολύ περισσότερο να περιορίσει την αυτόνομη δράση και παρουσία τους.
Σε ό,τι δε αφορά το πρόγραμμα του Φ, το ‘Ξ’ επέμενε από την αρχή σε ένα αριστερό πρόγραμμα, το οποίο να μην περιορίζεται σε 3-4 συνθήματα, αλλά το οποίο να αμφισβητεί το καπιταλιστικό σύστημα. Έτσι να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη συσπείρωση δυνάμεων που έχουν στόχο (έστω γενικά, χωρίς σαφήνεια, θολά, κλπ) την ανατροπή του καπιταλισμού και το χτίσιμο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας. Έτσι, το Φ. να έχει τη δική του συμβολή στην προσπάθεια να χτιστεί μια νέα Αριστερά.
Όχι στην παρουσία της Σοσιαλδημοκρατίας
Η διαφωνία αυτή αντανακλάστηκε με πολύ συγκεκριμένο τρόπο στο θέμα της συμμετοχής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στο Φ.
Σε αντίθεση με πολλές άλλες οργανώσεις (ΣΥΝ, ΔΕΑ, η μετέπειτα διάσπαση της ΔΕΑ, ‘Κόκκινο’, ΑΚΟΑ, ΟΚΔΕ-Σπάρτακος, κ.λπ.) το ‘Ξ’ επέμενε ότι το πρόγραμμα του Φ έπρεπε να είναι τόσο αριστερό ώστε να μην επιτρέπει σε οργανώσεις της Σοσιαλδημοκρατίας (ΠΑ.ΣΟ.Κ.) να μπορούν να ενταχθούν. Να επιτρέπεται μόνο σε οργανώσεις βάσης του ΠΑΣΟΚ να ενταχθούν υπό την προϋπόθεση όμως ότι δηλώσουν ανοιχτά και επίσημα την διαφωνία τους με την πολιτική της ηγεσίας του κόμματος, και την καταγγέλλουν δημόσια και καθαρά.
Οι απόψεις του ‘Ξ’ έμειναν μειοψηφία. Την ευθύνη για την πορεία του Φ. από τότε έχουν οι δυνάμεις της πλειοψηφίας που ανέλαβαν και την διεύθυνση του Φ.
Η καθοδική πορεία των Φ διεθνώς
Από το τέλος του 2003 και μετά την υποχώρηση του αντιπολεμικού κινήματος τα Φ διεθνώς (παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, εθνικά φόρουμ) μπήκαν σε καθοδική πορεία.
Ιδιαίτερα μετά το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ στο Λονδίνο, στα τέλη του 2004, το οποίο ανάλαβε σε μεγάλο βαθμό να οργανώσει το SWP (βρετανικό ΣΕΚ) μαζί με τον δήμαρχο του Λονδίνου Ken Livingstone (το οποίο ήταν μια μεγάλη απογοήτευση για τους ακτιβιστές από όλη την Ευρώπη) η καθοδική πορεία εντάθηκε.
Απολογισμός του ΕλΚφ
Η πορεία του ελληνικού κοινωνικού φόρουμ (ΕλΚφ) είναι χαρακτηριστική της γενικής τάσης που περιγράφουμε. Η πλειοψηφούσα άποψη στο ΕλΚφ ήταν να χτιστούν τοπικά φόρουμ σε κάθε γειτονιά, Φόρουμ στα πανεπιστήμια, στο εργατικό – συνδικαλιστικό κίνημα, κοκ.
Ο απολογισμός αυτής της προσέγγισης είναι ξεκάθαρος: η προσπάθεια αυτή απέτυχε. Τέτοια Φ είτε δεν υπάρχουν, είτε, εκεί που υπάρχουν απλά αποτελούν συνάθροιση των πολιτικών οργανώσεων που συμμετέχουν στο φ. και υπολειτουργούν χωρίς την παρουσία ανένταχτων αριστερών η χύμα κόσμου.
Για μας αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Γιατί;
Από τη στιγμή που το Φ είναι ένα τόσο πλατύ σχήμα (όπως αποφάσισε η πλειοψηφούσα άποψη) και από τη στιγμή που με βάση το πρόγραμμά του μπορεί ο οποιοσδήποτε να ενταχθεί σ’ αυτό, πώς είναι δυνατόν να υπάρξει συμφωνία είτε σε ό,τι αφορά τις θέσεις, είτε σε ό,τι αφορά τις προτάσεις δράσης;
Όταν το ΕλΚφ εξαρτάται για τη χρηματοδότηση και την δράση του από το ΣΥΝ και από την ΓΣΕΕ, πώς είναι δυνατόν να αναπτύξει δράσεις και πρωτοβουλίες που έρχονται σε αντίθεση με τις επιλογές των χρηματοδοτών του;
Το πρόγραμμα καθορίζει και τη σύνθεση
Η σύνθεση των Φ καθορίζεται από το πρόγραμμα τους.
Το πρόγραμμα του Φ είναι τόσο χλιαρό και η σύνθεσή του είναι, κατ’ επέκταση, τόσο πλατιά, που είναι αδύνατο να υπάρξει συμφωνία σε ό,τι αφορά πολιτικές προτάσεις και βέβαια, κατ’ επέκταση πάλι, τις προτάσεις δράσης.
Έτσι το Φ μπορεί να ορίζει μέρες δράσης ενάντια στον πόλεμο και ενάντια στον ρατσισμό αλλά δεν μπορεί να ορίσει μέρα δράσης ενάντια στο κλείσιμο της Ολυμπιακής (όταν επιχείρησε, απότυχε). Γιατί, οι δυνάμεις που συμμετέχουν στο Φ μπορεί να συμφωνούν ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΟΑ, αλλά δεν συμφωνούν στην πρόταση για το πώς να σωθεί η Ολυμπιακή, και δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο τι είδους δράση πρέπει να αναπτύξουν οι εργαζόμενοι της ΟΑ για να την σώσουν.
Για παρόμοιους λόγους το Φ δεν έχει ορίσει καμιά “μέρα δράσης” ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της δημόσιας Υγείας και Παιδείας! Το ότι δεν έχει κάνει τίποτα απ’ όλα αυτά μέχρι σήμερα δεν είναι τυχαίο! Δεν έκανε γιατί δεν μπορεί να κάνει και γι’ αυτό δεν θα κάνει ούτε στο μέλλον.
Ποιο μέλλον;
Η άποψη του Ξ είναι ότι το Φ. μπορεί να έχει μέλλον μόνο κάτω από δύο προϋποθέσεις:
1. Να κινηθεί αποφασιστικά προς τα αριστερά με συνειδητό στόχο να συσπειρώσει τα πιο πρωτοπόρα στοιχεία του εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος, τα οποία αναζητούν ριζοσπαστικές πολιτικές απαντήσεις και το δρόμο για την πάλη ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα.
Αυτό θα φέρει το Φ αναπόφευκτα σε σύγκρουση με τις συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες και με τα κόμματα της Σοσιαλδημοκράτιας που θα το πολεμήσουν. Καλώς να το φέρει. Γιατί στην πραγματικότητα είναι η κυριαρχία των πιο πάνω δυνάμεων στο Φ που απωθεί ένα μεγάλο κομμάτι της πρωτοπορίας του κινήματος.
2. Το Φ πρέπει να σταματήσει να επιχειρεί να υποκαταστήσει τις υπάρχουσες οργανώσεις του κινήματος. Πρέπει να επιδιώκει, μόνο, να φέρει σε επαφή τις πιο ριζοσπαστικές κινήσεις και κινήματα μέσα στην κοινωνία, από όλα τα στρώματα, να βοηθάει στην ανταλλαγή μεταξύ τους εμπειριών και απόψεων, να βοηθάει στον συντονισμό της δράσης τους.
Με αυτό τον τρόπο Θα συμβάλει στη μαζικοποίηση της ριζοσπαστικής αναζήτησης και των κινημάτων αμφισβήτησης του καπιταλισμού. Έτσι θα βάλει το δικό του λιθαράκι στην προσπάθεια να χτιστούν εναλλακτικές οργανώσεις της αριστεράς οι οποίες να δώσουν λύση στην κρίση και το κενό που χαρακτηρίζει την Αριστερά της εποχής μας.
Η διαφορετική προσέγγιση της USFI και της IST
Δύο από τις πιο γνωστές διεθνώς τροτσκιστικές οργανώσεις η USFI (Ενιαία Γραμματεία της 4ης Διεθνούς) και η IST (το ελληνικό ΣΕΚ, ή βρετανικό SWP) συμμετέχουν με όλες τους τις δυνάμεις στο χτίσιμο των φ όπως τα ξέρουμε σήμερα.
Όχι μόνο δεν κάνουν καμία κριτική ή αυτοκριτική για την μέχρι σήμερα πορεία των Φ αλλά θριαμβολογούν.
Ακούγοντας ιδιαίτερα τους εκπροσώπους τους να μιλούν για τα Φ παίρνει κανείς την εντύπωση μιας δυναμικής πορείας που αγκαλιάζει δεκάδες εκατομμύρια σε όλο τον πλανήτη πού βαδίζουν απρόσκοπτα και ακάθεκτα προς την τελική νίκη. Τίποτα δεν είναι πιο μακριά από την αλήθεια. Και οι ευθύνες αυτών των δύο οργανώσεων για την υποταγή τελικά των Φ στις σοσιαλδημοκρατικές λογικές είναι τεράστιες.
Γιατί συμμετέχει το ‘Ξ’.
Το ‘Ξ’ θα συνεχίσει να συμμετέχει στις διάφορες διαδικασίες των Φ παρόλη την πιο πάνω κριτική.
Το Φ έχει αποδείξει πως μπορεί να συσπειρώνει δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές της βάσης του κινήματος και της κοινωνίας. Αυτοί, ανεξάρτητα από τις διαθέσεις και προθέσεις των ηγεσιών, αναπόφευκτα αναζητούν τρόπους για να χτιστούν οι δυνάμεις που θα φέρουν σε πέρας την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και το δρόμο για μια πραγματικά σοσιαλιστική κοινωνία. Για το ‘Ξ’, το Φ είναι τελικά αυτές οι μάζες. Η συμμετοχή του ‘Ξ’ στο Φ σημαίνει συμμετοχή στις διαδικασίες αναζήτησης αυτών των μαζικών στρωμάτων, ιδιαίτερα της πρωτοπορίας. Σε αυτά τα στρώματα επιδιώκει να παρέμβει, να κάνει προτάσεις, να αναπτύξει διάλογο και έτσι να συμβάλει στην ανάπτυξη της αντικαπιταλιστικής, και κατ’ επέκταση της σοσιαλιστικής, συνείδησης. Για το χτίσιμο μιας εναλλακτικής αριστεράς που θ’ ανοίξει το δρόμο για μια εναλλακτική σοσιαλιστική κοινωνία.
