Τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου η Thomas Cook, η παλαιότερη ταξιδιωτική εταιρεία στη Βρετανία και η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο κήρυξε πτώχευση, αφήνοντας στον αέρα περίπου 22.000 εργαζόμενους και εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες, δημιουργώντας παράλληλα μία σειρά από «παλιρροϊκά κύματα», με έμμεσες θέσεις εργασίας να κινδυνεύουν να χαθούν. Μάλιστα, το πρωί της Τετάρτης 25 Σεπτέμβρη, ανακοίνωσαν τη χρεοκοπία τους οι θυγατρικές της Thomas Cook σε Γερμανία και Πολωνία, είδηση που με τη σειρά της θα προκαλέσει νέες αναταράξεις.
Το ιστορικό μίας πτώχευσης
Και ενώ για πολλούς η είδηση της πτώχευσης αποτέλεσε έκπληξη, η κακή οικονομική κατάσταση της Thomas Cook ήταν γνωστή εδώ και χρόνια. Αυτό που φαίνεται να βρίσκεται πίσω από την κατάρρευση είναι οι αλλαγές στον τρόπο που κάνει ο κόσμος διακοπές στην εποχή μας. Το γεγονός δηλαδή ότι μόλις ένα άτομο στα εφτά στη Βρετανία κλείνει διακοπές μέσω «πακέτων» ταξιδιωτικών γραφείων και ότι όσοι το κάνουν είναι κυρίως άνθρωποι 65 ετών και άνω, χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, χωρίς τη δυνατότητα να ξοδέψουν αρκετά χρήματα, κόστισε στην Thomas Cook, που είδε έσοδα και πελάτες να κατευθύνονται προς αεροπορικές εταιρείες όπως η Ryanair και η EasyJet και σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες όπως η AirBnB.
Τις πταίει;
Το επικείμενο Brexit, η κυβέρνηση που αρνήθηκε να «βάλει πλάτες», οι ανέλπιστα καλές θερμοκρασίες που επικράτησαν στη Βρετανία, μειώνοντας τη ζήτηση για διακοπές, είναι παράγοντες που έπαιξαν ρόλο στο να οδηγηθεί η εταιρεία σε πτώχευση. Μάλιστα, η κυβέρνηση κατηγορείται πως τελικά ενδεχομένως θα ξοδέψει περισσότερα χρήματα στη διαδικασία επαναπατρισμού των ταξιδιωτών που έμειναν «ξεκρέμαστοι» στους τόπους των διακοπών τους από αυτά που θα είχε δώσει στο «πακέτο διάσωσης» που συζητούσε.
Ήδη από τις αρχές της νέας χιλιετίας, η Thomas Cook βρέθηκε να παλεύει με χρέη και δανεισμούς. Το 2011 έφτασε να έχει χρέος 1,1 δις λίρες και αναγκάστηκε να καταφύγει εκ νέου σε δανεισμό. Έκτοτε μπήκε σε μία δύνη και βρέθηκε να πληρώνει τεράστια ποσά σε τόκους, φτάνοντας στο πρώτο εξάμηνο του 2019 να έχει χρέος 1,7 δις λίρες!
Φυσικά όμως, όταν μιλάμε για έναν κολοσσό στο καπιταλιστικό σύστημα, με μετοχές, golden boys, συγχωνεύσεις και δάνεια, η ιστορία δε μπορεί παρά να είναι πιο περίπλοκη. Γιατί μπορεί ο λόγος που οδηγήθηκε η εταιρεία σε κατάρρευση να είναι η αδυναμία της να προσαρμοστεί, οι μεγαλομέτοχοι όμως και τα golden boys σίγουρα όλα αυτά τα χρόνια εξασφάλιζαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τα κέρδη τους.
Τι ωραίο πλιάτσικο!
Αν η πτώχευση της Thomas Cook δεν αποτέλεσε έκπληξη για όσους παρακολουθούσαν τις εξελίξεις, ακόμα μικρότερη έκπληξη αποτέλεσε το γεγονός ότι η εταιρεία ανακοίνωσε την κατάρρευσή της στις αρχές του φθινοπώρου. Αυτή η τακτική είναι συνηθισμένη, αφού τους πρώτους μήνες της χρονιάς οι ταξιδιωτικές εταιρείες απολαμβάνουν χρηματικές εισροές από κόσμο που κλείνει τις διακοπές του, ενώ το φθινόπωρο έρχεται η ώρα να πληρώσουν τις επιχειρήσεις (ξενοδοχεία κλπ) και άρα είναι η «καλύτερη περίοδος» για πτώχευση.
Την ίδια ώρα, όταν μία ανώνυμη εταιρεία, όπως η Thomas Cook κηρύσσει πτώχευση, κανένας από τους μετόχους δε ρισκάρει την προσωπική του περιουσία, πράμα που σημαίνει πως μετά την πτώχευση, όλοι όσοι συνεργάστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με την Thomas Cook βρίσκονται στον αέρα, εκτός από τους ίδιους τους μετόχους της!
Και φυσικά, οι τελευταίοι που θα αποζημιωθούν, εάν φτάσουν τα λεφτά, είναι οι εργαζόμενοι της εταιρείας, αφού θα προηγηθούν οι πιστωτές, οι επιχειρηματίες, οι πελάτες και στο τέλος θα ακολουθήσουν οι μέχρι πρόσφατα υπάλληλοι της, αυτοί δηλαδή που την κρατούσαν όρθια επί δεκαετίες και δημιουργούσαν τεράστια ποσά για να τα πιστωθούν οι μεγάλοι κηφήνες του καπιταλιστικού συστήματος, τα golden boys.
Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία 12 χρόνια, πρώην διευθυντικά στελέχη έβγαλαν συνολικά κέρδη 35 εκατομμυρίων λιρών!
Ο Manny Fontenla-Novoa, ο υπεύθυνος για τη συγχώνευση με την MyTravel, κέρδισε πάνω από 17 εκατομμύρια λίρες μέσα σε 4 χρόνια. Σε αυτά τα λεφτά περιλαμβάνονται και μπόνους, για την κατάργηση 2.800 θέσεων εργασίας. Αποχώρησε το 2011, όταν το καράβι άρχισε πάλι να βουλιάζει…
Τον διαδέχθηκε η Harriet Green, που δεν έπαιξε τόσο έξυπνα όσο ο προκάτοχός της, αφού έβγαλε μόλις 4,7 εκατομμύρια λίρες. Πήρε όμως και μπόνους μετοχών αξίας 5,6 εκατομμυρίων λιρών, οπότε δεν τα πήγε και άσχημα! Η μοίρα όμως ήταν σκληρή για την Harriet, αφού αναγκάστηκε να δώσει το ένα τρίτο αυτού του μπόνους σε φιλανθρωπίες, για να ξεπλύνει από πάνω της το θάνατο δύο παιδιών από δηλητηρίαση μονοξειδίου του άνθρακα στην Κέρκυρα, όντας σε διακοπές υπ’ ευθύνη της Thomas Cook. Μα, να μην μπορείς να κρατήσεις τα τίμια μπόνους που έβγαλες από τη δουλειά σου…
Και φτάνουμε έτσι στο σημερινό «μπουμπούκι», τον Peter Fankhauser, στα χέρια του οποίου κατέρρευσε η εταιρεία, όχι όμως πριν προλάβει να του αποφέρει 8,3 εκατομμύρια λίρες, με τα 4,3 εκατομμύρια να αποτελούν μπόνους! Αλήθεια, από πότε είναι άξιος για μπόνους αυτός που οδηγεί μία εταιρεία σε πτώχευση;
Μπορεί κανένας να πιστέψει ότι οι μεγαλομέτοχοι της εταιρείας έδιναν αυτά τα μπόνους σε στελέχη την ώρα που η εταιρεία δεν ήταν κερδοφόρα; Αστεία πράγματα… Προφανώς είχαν βρει άλλους τρόπους να εξάγουν κέρδη από την εταιρεία, μέσω θυγατρικών, προμηθευτών, κτλ, και γι’ αυτό την κρατούσαν ζωντανή παρά την πτωτική της πορεία. Έτσι και αλλιώς, την χρεοκοπία της δεν θα την πλήρωναν αυτοί…
Πέρα όμως από όσους πλούτισαν όσο η εταιρεία λειτουργούσε, λίγες ώρες μετά την πτώχευσή της εξακολουθεί να επιφέρει κέρδη σε κάποιους: μια ομάδα διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων που στοιχημάτισαν ενάντια στην επιβίωση της Thomas Cook έχουν βγάλει μεγάλα κέρδη από την κατάρρευση της, που ενδέχεται αθροιστικά να ανέλθουν σε 250 εκατομμύρια λίρες. Παράλληλα, πολλοί πελάτες της εταιρείας καταγγέλλουν πως μετά την πτώχευση της Thomas Cook, οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων έχουν εκτοξευθεί. Την ίδια στιγμή, εταιρείες όπως η EasyJet είδαν τις μετοχές τους να ανεβαίνουν, λίγη ώρα μετά την κατάρρευση της Thomas Cook!
Να μην πληρώσει η εργατική τάξη την παράνοια του καπιταλιστικού συστήματος!
Μέσα σε αυτήν την καπιταλιστική παράνοια, που η κατάρρευση μίας εταιρείας σημαίνει τεράστιο κόστος για χιλιάδες εργαζόμενους την ίδια ώρα που για λίγους «εκλεκτούς» σημαίνει μεγάλα κέρδη, που ένα διευθυντικό στέλεχος έβγαλε σε 3 χρόνια λεφτά που ένας/μία υπάλληλος της εταιρείας δεν μπορεί ακριβώς να αντιληφθεί πόσα είναι, πόσο μάλλον να τα βγάλει, προφανώς οι καπιταλιστές και τα ΜΜΕ που τους εκπροσωπούν, απαιτούν από μία κυβέρνηση να «ξελασπώσει» μία επιχείρηση, χρησιμοποιώντας δημόσιο χρήμα!
Και μπορεί σε αυτή την περίπτωση η βρετανική κυβέρνηση να αποφάσισε πως η στήριξη της Thomas Cook ήταν εντελώς ασύμφορη και θα ήταν αναποτελεσματική, η επιβίωση όμως μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών και επιχειρήσεων, ειδικά την τελευταία δεκαετία της οικονομικής κρίσης, βασίστηκε πάρα πολλές φορές στις εκάστοτε κυβερνήσεις και σε χρήματα που στην ουσία ανήκουν στην κοινωνία και τους ανθρώπους της εργατικής τάξης!
Ο μόνος τρόπος για να σωθεί η Thomas Cook θα ήταν η εθνικοποίησή της, περνώντας υπό τον έλεγχο της κοινωνίας και των εργαζομένων της. Οι μεγαλομέτοχοι και τα διευθυντικά στελέχη, (οι οποίοι εξάλλου μετά την πτώχευση της εταιρείας θα συνεχίσουν τις ζωές τους, αναζητώντας νέες ευκαιρίες για «μπίζνες» και χωρίς να τους στοιχίσει ιδιαίτερα η κατάρρευση της Thomas Cook) πρέπει να πληρώσουν όλα τα χρέη της εταιρείας. Εξάλλου αυτοί τα δημιούργησαν και σήμερα μεταφέρουν το πλήγμα και τα χρέη τους στους εργαζόμενους και στους πελάτες της εταιρείας!
Η εθνικοποίηση της Thomas Cook, θα μπορούσε να εξασφαλίσει τις θέσεις εργασίας και μέσω ενός σχεδίου που θα είχε σαν στόχο να καλύπτει τις ανάγκες της κοινωνίας, θα μπορούσε να εξασφαλίσει φτηνά τουριστικά πακέτα για τα λαϊκά στρώματα της Αγγλίας αφαιρώντας τα υπέρογκα κέρδη που έβγαζαν τα golden boys! Για παράδειγμα, η Thomas Cook διαθέτει περίπου 200 ξενοδοχεία, με 40000 δωμάτια, σε 47 προορισμούς. Αυτή η περιουσία μπορεί να περάσει στο κράτος και με έλεγχο και γνώμονα την κοινωνία, να προσφέρει φτηνές διακοπές για την εργατική τάξη και να διατηρήσει τις θέσεις εργασίας. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν να αποφευχθούν και οι επιπτώσεις στις χώρες προορισμού όπως η Ελλάδα. Η μονοκαλλιέργεια του μοντέλου του all-inclusive τουρισμού οδήγησε συγκεκριμένες περιοχές να είναι πλήρως εξαρτημένες από τους μεγάλους travel agents, και αν αυτοί καταρρεύσουν ή αλλάξουν πολιτική υπάρχει κίνδυνος να αφήσουν πίσω τους καμένη γη.
Παράλληλα, η εθνικοποίηση της Thomas Cook θα μπορούσε να αποτελέσει το παράδειγμα και την απόδειξη πως οι στρατηγικοί τομείς της οικονομίας, όταν λειτουργούν για το συμφέρον της κοινωνίας και όχι λίγων άπληστων καπιταλιστών, μπορούν να προσφέρουν φτηνά και ποιοτικά προϊόντα, ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, και πλούτο που θα επιστρέφει στην ίδια την κοινωνία.
Η Thomas Cook και η κατάρρευσή της σε νούμερα:
Ιδρυθείσα στο Market Harborough το 1841, ήταν ηλικίας 178 ετών.
Είχε τζίρο περίπου 10 δις ευρώ το χρόνο.
Απασχολούσε 22.000 εργαζομένους σε 16 χώρες και εξυπηρετούσε περίπου 20 εκατομμύρια πελάτες ετησίως.
Με την πτώχευσή της αφήνει εκτεθειμένους 600.000 παραθεριστές ανά τον κόσμο.
Διακινούσε πάνω από τρία εκατομμύρια τουρίστες στην Ελλάδα.
Η κατάρρευσή της σημαίνει για την Κρήτη απώλεια 100 εκατομμυρίων ευρώ. Το 80% των ξενοδοχείων στο Ηράκλειο της Κρήτης είχαν συμβόλαιο με την Thomas Cook.
Διαθέτει πάνω από 100 ιδιόκτητα αεροπλάνα.
Η Thomas Cook είχε μια πολυτάραχη ιστορία, συμπεριλαμβανομένων της κρατικοποίησής της το 1948.
Είναι η πρώτη τόσο μεγάλη πτώχευση που αντιμετωπίζει ο τουριστικός κλάδος.
