Γύρω στα 100 άτομα συμμετείχαν στην πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση του αριστερού δημοτικού σχήματος στη Θεσσαλονίκη «Η Πόλη Ανάποδα» με θέμα το δικαίωμα στην κατοικία και τις επιπτώσεις της βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Εισηγήσεις έγιναν από τον Κώστα Σαμδάνη, εκ μέρους της «Πόλης Ανάποδα», την Τόνια Κατερίνη, αρχιτεκτόνισσα και μέλος κινήσεων ενάντια στους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας και τον Ανδρέα Καραδάκη, εργαζόμενο στον Δήμο Θεσσαλονίκης.
Έγινε αναφορά στην πολύ πετυχημένη πορεία της καμπάνιας της πόλης ανάποδα και στην επιδίωξη να μπει το θέμα στο Δημοτικό συμβούλιο, με στόχο ο Δήμος να πάρει απόφαση και να πιέσει την Κυβέρνηση για ενεργοποίηση των προβλεπόμενων περιορισμών στην βραχυχρόνια μίσθωση. Ακόμα, μπήκαν προτάσεις για δημιουργία «παρατηρητηρίου» με ευθύνη του Δήμου που θα καταγράφει την δραστηριότητα της βραχυχρόνιας μίσθωσης τύπου Airbnb, για συνεταιριστικές πρωτοβουλίες στον χώρο του τουρισμού αλλά και η ιδέα για δημιουργία συλλόγου ενοικιαστών στη Θεσσαλονίκη. Ακόμα, αναφέρθηκε ότι η Airbnb και το πρόβλημα στη στέγη είναι ακόμα ένα προϊόν ενός πολύ στρεβλού νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου, το οποίο χαρακτηρίζεται από τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού και την πλήρη παράδοση της κατοικίας στα κερδοσκοπικά χέρια των δυνάμεων της αγοράς.
Τονίστηκε η ανάγκη να υπάρξει κίνημα ενοικιαστών και στην Ελλάδα που να διεκδικήσει, πέρα από περιορισμούς στην κερδοσκοπική δράση των μεγάλων εταιρειών με όχημα τις πλατφόρμες της βραχυχρόνιας μίσθωσης, και πολιτικές κοινωνικής κατοικίας. Ακόμα αναφέρθηκε ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει διαχωρισμός ανάμεσα σ΄ αυτούς που αξιοποιούν το προσωπικό τους ακίνητο για να βγάλουν κάποια έσοδα (π.χ. να διαθέτουν περιστασιακά το σαλόνι ή ένα δωμάτιο προς ενοικίαση) και σ’ αυτούς που «αφαιρούν» ακίνητα από την αγορά κατοικίας για να τα βάλουν στην βραχυχρόνια μίσθωση, και τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως τουριστικά καταλύματα. Επιπλέον προστέθηκε και η διεκδίκηση νομικής προστασίας των ενοικιαστών από βίαιες εξώσεις που γίνονται στο όνομα της τουριστικής αξιοποίησης των ακινήτων και η διεκδίκηση ενός διαφορετικού μοντέλου τουρισμού με έμφαση στην ποιότητα και τον σεβασμό στις τοπικές κοινωνίες, καθώς η κριτική στην AirBnB δεν πρέπει να ενεργοποιήσει ξενοφοβικά αντανακλαστικά.
Ακολούθησαν πολύ ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις συναγωνιστών από Κέρκυρα, Βερολίνο και Βαρκελώνη, που μας περιέγραψαν την κατάσταση στις περιοχές τους. Κοινό συμπέρασμα είναι ότι ενώ σε πρώτη φάση οι πλατφόρμες της βαχυχρόνιας μίσθωσης βοήθησαν αρκετούς μικροϊδιοκτήτες σε καιρούς πολύ δύσκολους οικονομικά, τώρα έχουν μετατραπεί σε βραχνά. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση το Βερολίνο, όπου η κατάσταση έχει «ξεφύγει». Δεκατέσσερις εταιρείες έχουν στα χέρια τους πάνω από 3.000 ακίνητα η κάθε μία και τα ενοίκια έχουν πάρει την ανιούσα με αυξήσεις πάνω από 20%. Η ίδια αύξηση στα ενοίκια και στη Βαρκελώνη, όπου μόνο στη πόλη βρίσκονται 1,5 εκ. AirBnB τουρίστες, ενώ στην Κέρκυρα οι πολύ μεγάλες αυξήσεις στα ενοίκια έχουν αρχίσει να αλλάζουν τον χαρακτήρα της πόλης, καθώς οι φοιτητές του νησιού και πολλοί εργαζόμενοι/ες, όπως δάσκαλοι και καθηγητές αδυνατούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά. Το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο ήταν η αναφορά στα κινήματα που έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται με πιο προχωρημένο παράδειγμα το Βερολίνο, όπου η πρωτοβουλία ενοικιαστών, που φτιάχτηκε, κατάφερε να συγκεντρώσει 77.000 υπογραφές μέσα σε λίγες μέρες, οργάνωσε διαδήλωση 40.000 ατόμων και πλέον θέτει στόχο τις 200.000 υπογραφές με αίτημα «απαλλοτριώστε τις μεγάλες εταιρείες real estate» και στόχο να φτιαχτεί ένας δημόσιος/κοινωνικός φορέας που να διαθέτει φθηνά αυτές τις κατοικίες στους ενοικιαστές.
Η τοποθέτησή μας ως «Ξεκίνημα» στην εκδήλωση, έθιξε τα εξής ζητήματα:
- Αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά ότι σε συνθήκες κρίσης του συστήματος, σ’ ένα περιβάλλον κυριαρχίας των κολοσσών του real estate, σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου κερδοσκοπικά funds αγοράζουν από τις τράπεζες πολύ μεγάλο όγκο ακινήτων αντί πινακίου φακής, μια αρχικά ωραία και φαινομενικά ακίνδυνη ιδέα, όπως αυτή της «οικονομίας του διαμοιρασμού», μπορεί να μετασχηματιστεί στο αντίθετό της, σε έναν εφιάλτη.
- Η Θεσσαλονίκη μπορεί να μην έχει έρθει ακόμα αντιμέτωπη με τις συνέπειες του φαινομένου στο βαθμό που το βιώνουν οι κάτοικοι στη Βαρκελώνη, το Βερολίνο, τα ελληνικά νησιά (Χανιά, Κέρκυρα, κ.α.) ή σε περιοχές της Αθήνας αλλά το πρόβλημα της στέγασης είναι κορυφαίο ζήτημα, γεγονός που αντανακλάστηκε και στην πολύ μεγάλη επιτυχία της καμπάνιας. Και προφανώς πρέπει να μπορούμε να διακρίνουμε την τάση και να επιχειρούμε να προλάβουμε τις εις βάρος μας εξελίξεις.
- Απαιτείται συντονισμός των κινημάτων πανευρωπαϊκά. Να πάρουμε την εμπειρία των κινημάτων από άλλες χώρες και να προχωρήσουμε σε κοινές δράσεις. Θέλουμε Δήμους που να βάζουν το δικαίωμα στην κατοικία πάνω από τα κέρδη των εταιρειών real estate.
- Είναι μια καμπάνια που πρέπει να επιδιώξουμε να έχει διάρκεια, να ανοίξει στις γειτονιές, σε εργασιακούς χώρους και σε χώρους νεολαίας (σχολεία, σχολές, στέκια) καθώς το ζήτημα θα είναι φλέγον για όλη την επόμενη περίοδο.
- Ο αγώνας αυτός πρέπει να συνδεθεί αφενός με το κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας, αφετέρου με ευρύτερες εργατικές διεκδικήσεις για ανθρώπινες συνθήκες εργασίας και αξιοπρεπείς μισθούς έτσι ώστε το σύνολο της κοινωνίας να μπορεί να ζει από την εργασίας της.
- Αντί ο καθένας να μισθώνει σε ατομικό επίπεδο μέσω του Airbnb, θα μπορούσαν οι Δήμοι να δημιουργήσουν αντίστοιχες υπηρεσίες (και να εισπράττουν αυτοί τη σχετική προμήθεια διοχετεύοντας την σε κοινωφελείς σκοπούς) κι όποιος ήθελε να μισθώσει ακίνητο να το κάνει μέσω του Δήμου, σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας και ελέγχου από τους ίδιους τους μισθωτές και άλλους εκπροσώπους των κατοίκων και τοπικών φορέων ώστε να γίνεται με δίκαιο τρόπο.
- Δεν είμαστε ενάντια στον τουρισμό γενικά. Θέλουμε να υπάρξει στροφή στον ποιοτικό, λαϊκό, φιλικό προς το περιβάλλον τουρισμό αντί του τουρισμού των μεγάλων επιχειρήσεων που απευθύνεται μόνο στους πλούσιους και καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά του. Να δοθεί προτεραιότητα στις δημοτικές και τις συνεταιριστικές μη κερδοσκοπικές τουριστικές επιχειρήσεις. Να παλέψουμε για συλλογικές συμβάσεις στον τουρισμό και τον επισιτισμό με μισθούς και δικαιώματα που θα καλύπτουν τις ανάγκες των εργαζομένων.
- Το όφελος από τον τουρισμό να επιστρέψει στην κοινωνία. Το 2018 είχαμε 33 εκατ. επισκέπτες στη χώρα και ο τζίρος ξεπέρασε 20 δισ. ευρώ. Για την ίδια περίοδο 420 εκατομμύρια ευρώ ξόδεψαν οι επισκέπτες των ξενοδοχείων της Θεσσαλονίκης. Που καταλήγουν τα χρήματα αυτά; Φυσικά στα χέρια ελάχιστων μεγαλοεπιχειρηματιών. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Για να συμβεί όμως αυτό, αλλά και για να αντιμετωπιστεί η συσσώρευση ακινήτων στα χέρια μια χούφτας εταιρειών απαιτείται να γίνει κτήμα του κινήματος το αίτημα για κοινωνικοποίηση των μεγάλων τουριστικών μονάδων αλλά και των εταιρειών διαχείρισης ακινήτων, κάτω από τον έλεγχο των εργαζομένων και κοινωνικών φορέων.
