Μέρος α΄
Του Ανδρέα Παγιάτσου
Μια από τις πιο μεγάλες πολιτικές ανατροπές των τελευταίων τριών δεκαετιών βρίσκεται προ των πυλών. Η εκτίναξη των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνά κάθε προσδοκία και κάθε πρόβλεψη. Ο δικομματισμός, οι ηγεσίες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, βρίσκονται σε κατάσταση πανικού. Το ερώτημα που απασχολεί όλους, εχθρούς και φίλους, είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει τελικά να σπάσει τον δικομματισμό μια για πάντα, ή αν η άνοδος του είναι κάτι το οποίο θα ξεφουσκώσει την επόμενη περίοδο. Αυτό τελικά θα κριθεί από όλους μας που συμμετέχουν ή στηρίζουν τις προσπάθειες του ΣΥΡΙΖΑ. (1)
Δεν έπεσε από τον ουρανό
Η εκρηκτική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ δεν έπεσε από τον ουρανό. Ήταν ένας συνδυασμός, από τη μια της αντικειμενικής κατάστασης στην κοινωνία και από την άλλη της ανταπόκρισης του ΣΥΡΙΖΑ στις απαιτήσεις της εποχής.
Αντικειμενικά, το έδαφος ήταν ώριμο για μια μεγάλη ανατροπή στην πολιτική σκηνή. Η κοινωνία έφτασε στα όρια της αγανάκτησής της, μέσα από τις πολιτικές που εφάρμοζε για δεκαετίες το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και στη συνέχεια η Ν.Δ. Όλα τα «οράματα» και οι υποσχέσεις που αυτά τα κόμματα είχαν δώσει αποδείχτηκαν ψεύτικα. Η ένταξη στην Ε.Ε. και στο ευρώ όχι μόνο δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα αλλά η κατάσταση γίνεται χειρότερη κάθε χρόνο. Το μοναδικό χειροπιαστό αποτέλεσμα των τελευταίων 23 χρόνων είναι η διαρκής λιτότητα.
Η εμπειρία της τελευταίας διακυβέρνησης της Ν.Δ. ήταν καταλυτική. Από τη μια απέδειξε ότι η Ν.Δ. δεν είχε τίποτα να προσφέρει απέναντι στην αντιλαϊκή, αδιέξοδη, διεφθαρμένη και σάπια πολιτική του ΠΑ.ΣΟ.Κ., παρά μόνο να τα κάνει ακόμη χειρότερα. Και από την άλλη έδειξε ότι το ΠΑ.ΣΟ.Κ., σαν αντιπολίτευση, ήταν άφωνο, ανύπαρκτο, ανίκανο να δώσει οποιαδήποτε προοπτική.
Ενότητα και αριστερή στροφή ΣΥΝ
Όμως αν ο ΣΥΡΙΖΑ μπόρεσε να αξιοποιήσει αυτές τις δυνατότητες αυτό οφείλεται στην μετακίνηση του προς τα αριστερά την τελευταία περίοδο.
Παράλληλα, ένα από τα πιο ελκυστικά χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ενότητα στη δράση και η συνεργασία τόσων πολλών αριστερών οργανώσεων – κάτι που σπάει τον κατακερματισμό που μαστίζει την Αριστερά.
Πάνω απ’ όλα όμως, χωρίς την αριστερή στροφή του ΣΥΝ στη διάρκεια των τριών τελευταίων χρόνων, από το 4ο συνέδριο του 2004, η εκρηκτική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν αδύνατη.
Ήταν η μαχητική εμπλοκή του ΣΥΝ στα κινήματα της τελευταίας περιόδου, ιδιαίτερα στο κίνημα της νεολαίας. Ήταν η μαχητική αντιπολίτευση του ΣΥΝ στη βουλή και οι σκληρές καταγγελίες με «λαϊκές εκφράσεις» του Αλέκου Αλαβάνου της πολιτικής της κυβέρνησης. Ήταν οι αρκετά σαφείς διαχωριστικές γραμμές από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και η άρνηση της συγκυβέρνησης μαζί του (κυβέρνηση κεντροαριστεράς), ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο. Ήταν η εδραίωση της αριστερής στροφής του ΣΥΝ στο τελευταίο, 5ο συνέδριο του. Και τέλος βέβαια, η εκλογή του Αλέξη Τσίπρα στην προεδρία του ΣΥΝ συμπλήρωσε στην εικόνα της δυναμικής, ριζοσπαστικής, ανοιχτής και ενωτικής αριστεράς, που η ελληνική κοινωνία αναζητούσε, τα στοιχεία της ανανέωσης και της φρεσκάδας.
Και τώρα τι;
Όσο περισσότερο ενισχύεται ο ΣΥΡΙΖΑ τόσο αυξάνονται τα ιστορικά του καθήκοντα. Γιατί, πραγματικά, αυτή η στιγμή διαφαίνεται η δυνατότητα μιας εναλλακτικής διακυβέρνησης του τόπου. Όσο αυτό γίνεται συνείδηση στην κοινωνία άλλο τόσο θα ενισχύεται η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως αυτόματα προκύπτουν δύο ερωτήματα. Πρώτον, πώς θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να διατηρήσει αυτή την δυναμική; Και δεύτερον, πώς θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να αποφύγει το παράδειγμα της αριστεράς, ιστορικά και διεθνώς, η οποία δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της, δεν μπόρεσε να έχει συνέπεια λόγων και έργων και τελικά οδηγήθηκε είτε σε ήττες, είτε σε προδοσίες του κινήματος;
Με αυτά καταπιανόμαστε στη συνέχεια. Αυτά τα ερωτήματα έχουν πάνω απ’ όλα να κάνουν με τον ΣΥΝ ο οποίος αποτελεί την κύρια δύναμη στον ΣΥΡΙΖΑ. Από την πορεία του ΣΥΝ θα καθοριστεί κατά κύριο λόγο η συνολική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ.
Από την ιστορία της ελληνικής Αριστεράς
Όσο ενθουσιασμό και αν προκαλεί η εκρηκτική άνοδος του ΣΥΝ / ΣΥΡΙΖΑ άλλο τόσο προβληματισμό πρέπει να δημιουργεί η ανάγκη να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος.
Το ελληνικό κίνημα έχει υποφέρει πολλά και έχει πληρώσει πάρα πολύ ακριβά τα λάθη της ελληνικής αριστεράς στο παρελθόν. Βγάζοντας συμπεράσματα από τα «λάθη» του ΚΚΕ σε μια προηγούμενη ιστορική εποχή, επιχείρησε να εναποθέσει τις ελπίδες του στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. στη δεκαετία του ’70. Από τις αριστερές θέσεις που αρχικά είχε, όμως, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μετακινήθηκε προς τα δεξιά σε βαθμό που σήμερα να μην έχει καμία σχέση με την αριστερά και να είναι απλά ένα δεύτερο κόμμα στην υπηρεσία του κεφαλαίου. Οι εργαζόμενοι και η νεολαία πλήρωσαν ακριβά την εμπιστοσύνη που δώσανε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Τέτοιου είδους λάθη, τέτοιου είδους ασυνέπεια λόγων και έργων, ψεύτικων οραμάτων και εξαπάτησης, δεν πρέπει να επαναληφθούν ξανά. Πώς όμως θα αποφευχθούν;
Από τη διεθνή εμπειρία
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης τα παραδοσιακά αριστερά κόμματα, σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά, είτε διαλύθηκαν είτε εκφυλίστηκαν είτε συμβιβάστηκαν και αστικοποίηθηκαν – με ελάχιστες εξαιρέσεις. Αυτό δημιούργησε ένα κενό το οποίο οδήγησε στη δημιουργία νέων αριστερών σχηματισμών σε πανευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Κόμματα όπως την Κομμουνιστική Επανίδρυση στην Ιταλία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Σκοτίας (SSP), το Κόμμα για τον Σοσιαλισμό και την Ελευθερία στη Βραζιλία (P-SOL), το Κόμμα «Σεβασμός» (Respect) στην Βρετανία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ολλανδίας, το Αριστερό Κόμμα στην Γερμανία, κοκ, είναι κόμματα τα οποία δημιουργήθηκαν στη διάρκεια των τελευταίων 10 – 15 χρόνων. Τι διδάσκει η εμπειρία από αυτή τη νέα Αριστερά στη διάρκεια των τελευταίων 10 – 15 χρόνων;
Πιο πρόσφατα παραδείγματα, στη διάρκεια του προηγούμενου χρόνου, το 2007, είχαμε τη διάσπαση του Respect στη Βρετανία και τη διάλυση του Σκοτσέζικου Σοσιαλιστικού Κόμματος στην Σκοτία (που για ένα διάστημα λειτούργησε σαν πρότυπο για τους νέους σχηματισμούς στην Ευρώπη).
Στην Ολλανδία, το ΣΚ, το οποίο ξεκίνησε σαν ένας πολύ ριζοσπαστικός σχηματισμός, σήμερα δηλώνει έτοιμο να συμμετέχει στην ίδια κυβέρνηση με τους ξεπουλημένους Ολλανδούς «Σοσιαλιστές».
Στη Γερμανία το Αριστερό Κόμμα συμμετέχει στις τοπικές κυβερνήσεις, στο Βερολίνο και αλλού, μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες, εφαρμόζοντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Με επικεφαλής επιφανείς προσωπικότητες όπως ο Λαφοντέν, πρώην πρόεδρος της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας και ο Μπίσκι, νυν πρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το κόμμα αυτό δεν αρνείται συγκυβέρνηση με τους Σοσιαλδημοκράτες και σε επίπεδο ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας. Υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι στο μέλλον, αυτό το κόμμα, όντας στην κεντρική κυβέρνηση, θα εφαρμόζει τις ίδιες αντιλαϊκές, νεοφιλελεύθερες πολιτικές που ακολουθεί σήμερα σε επίπεδο κρατιδίων;
Η «οδυνηρή» περίπτωση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης.
Η πιο «οδυνηρή» εικόνα αυτή την εποχή όμως, εμφανίζεται στην Ιταλία.
Η Κομμουνιστική Επανίδρυση, το κόμμα που στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν επικεφαλής όλων των μεγάλων κινημάτων στην Ευρώπη, του κινήματος ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και του αντιπολεμικού κινήματος, δεν άντεξε στο δέλεαρ των υπουργικών θέσεων και σαν αποτέλεσμα συμμετείχε στην κυβέρνηση του Πρόντι εφαρμόζοντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Υπόσκαψε έτσι το ίδιο το κίνημα αλλά υπόσκαψε και τη δική της υπόσταση. Σήμερα είναι συνυπεύθυνη για την απειλούμενη επιστροφή του Μπερλουσκόνι, 20 μόνο μήνες μετά την πτώση του. Η ηγεσία της προχωρά στην αλλαγή ονόματος και αριστερών συμβόλων για να φτιάξει το «ουράνιο τόξο» αυτό που μεγάλα κομμάτια της βάσης ονομάζουν με αγανάκτηση και απογοήτευση «ροζ πράμα». Η εκλογική απήχηση της κομμουνιστικής επανίδρυσης βρίσκεται σε κάθετη πτώση.
Η Κομμουνιστική Επανίδρυση επανέλαβε το ίδιο ιστορικό λάθος δύο φορές. Είχε συμμετάσχει ξανά σε κεντροαριστερή κυβέρνηση στα μέσα της δεκαετίας του 90, αναγκάστηκε να αποχωρήσει και πλήρωσε αυτό το «λάθος» με διάσπαση. Και όμως μια δεκαετία μετά επανέλαβε το ίδιο «λάθος».
Βάθεμα της αριστερής στροφής
Με άλλα λόγια, όχι μόνο τα παλιά αριστερά κόμματα, κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά, εγκατέλειψαν ιδέες και αρχές, αλλά φαίνεται πως και τα νέα κόμματα της αριστεράς ακολουθούν παρόμοιες διαδρομές. Είναι δυνατό μ’ αυτά τα δεδομένα (και πολλά άλλα που δεν υπάρχει ο χώρος για να αναφερθούν) να είναι κανείς «χαλαρός», να εφησυχάζει για το τι επιφυλάσσει η επόμενη μέρα για τον ΣΥΡΙΖΑ; Κατά τη γνώμη μας αυτό θα ήταν καταστροφικό.
Έτσι, ξεκινάμε υποστηρίζοντας πως, αν προκύπτει ένα κεντρικό συμπέρασμα από όλη την αρνητική εμπειρία της αριστεράς ιστορικά και διεθνώς είναι ότι, το νέρωμα των αριστερών πολιτικών στο όνομα μιας «ρεαλιστικής πολιτικής» οδηγεί στην καταστροφή της αριστεράς.
Και από αυτό, για τον ΣΥΝ και τον ΣΥΡΙΖΑ, προκύπτουν σαν αναγκαιότητα:
– Συνέχιση και βάθεμα της αριστερής στροφής που έχουμε δει να συντελείται στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων.
– Σταθερότητα και συνέπεια στην άρνηση εμπλοκής σε οποιοδήποτε κεντροαριστερό σενάριο με τον πιο εμφατικό και ξεκάθαρο τρόπο.
– Ξεκαθάρισμα της πρότασης για μια εναλλακτική αριστερή διακυβέρνηση. Από τη στιγμή που αποκλείεται η συγκυβέρνηση με κόμματα που υπηρετούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου (όπως το ΠΑΣΟΚ), πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη και πρακτική πρόταση εξουσίας από την ριζοσπαστική αριστερά.
Ενώ για τις μικρότερες συνιστώσες που συμμετέχουν στον ΣΥΡΙΖΑ (3) τα πιο πάνω σημεία θα μπορούσε να είναι εύκολα αποδεκτά, για τη μεγάλη συνιστώσα, από την οποία το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται, δηλαδή τον ΣΥΝ, αυτό δεν είναι. Και εξηγούμαστε.
Τι έδειξε το πέμπτο συνέδριο του ΣΥΝ
Στο 5ο συνέδριο του ΣΥΝ κυριάρχησε η αριστερή πτέρυγα. Ο Αλέξης Τσίπρας εκλέχτηκε με πάνω από 70% των συνέδρων μέσα σ’ ένα κλίμα ενθουσιασμού, υποστηριζόμενος, βασικά, από την αριστερή βάση του κόμματος. Η μετριοπαθής ή "δεξιά" πτέρυγα του κόμματος, γνωστή σαν "Ανανεωτική", υποστήριξε στη μεγάλη της πλειοψηφία (εξαιρέσεις υπήρξαν εκατέρωθεν) τον Φώτη Κουβέλη.
Η διαμάχη ανάμεσα στις δύο πτέρυγες δεν πήρε ανοιχτά πολιτικά ή ιδεολογικά χαρακτηριστικά όπως είχε γίνει στο 4ο συνέδριο, το 2004. Σαν αποτέλεσμα αυτής της επιφανειακής ομοψυχίας διάφοροι σύντροφοι στον ΣΥΝ ένιωσαν (και δήλωσαν) ότι οι τάσεις στο εσωτερικό του ΣΥΝ είχαν πάψει πια να έχουν ουσιαστικό λόγο ύπαρξης, είχαν μπει, στην ουσία, σε μια διαδικασία αυτοκατάργησης.
Κατά τη γνώμη μας αυτή είναι μια λάθος εκτίμηση. Η «δεξιά» πτέρυγα δεν έχει υποχωρήσει από την πραγματική της άποψη που είναι η συγκυβέρνηση με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. (θέτοντας βέβαια τον όρο στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. να μετακινηθεί ελαφρώς προς τα "αριστερά"). Και αυτό ήταν πολύ εμφανές στο συνέδριο.
Η Ανανεωτική τάση ("δεξιά" πτέρυγα) του ΣΥΝ δεν έκανε καμία αυτοκριτική στο 5ο συνέδριο. Ενώ στο προηγούμενο συνέδριο το 2004, είχε παλέψει με νύχια και δόντια ενάντια στην αριστερή στροφή του ΣΥΝ, όταν αυτή η αριστερή στροφή έφερε αποτελέσματα, οδήγησε στη μαζικοποίηση του κόμματος, προκάλεσε ένα τόσο μεγάλο ρήγμα στον δικομματισμό, μετά από όλη αυτή την «κοσμογονία», η δεξιά πτέρυγα δεν είχε την τόλμη σε κανένα σημείο του συνεδρίου να αναγνωρίσει πως έκανε λάθος!
Ακόμα και όταν προκλήθηκε δημόσια από στελέχη της αριστερής πτέρυγας του κόμματος, και πάλι αρνήθηκε να αναγνωρίσει οποιοδήποτε λάθος. Αντίθετα, μάλιστα, πολλά στελέχη της «δεξιάς» πτέρυγας μπήκαν στην αντεπίθεση. Ανέφεραν χαρακτηριστικά πως το γεγονός ότι μετά τις εκλογές του περασμένου Σεπτέμβρη ο Αλέκος Αλαβάνος, άρχισε να μιλά ανοιχτά για την ανάγκη συμμετοχής της αριστεράς στη διακυβέρνηση της χώρας αποτελούσε δική τους δικαίωση.
Τι σημαίνει συμμετοχή της Αριστεράς στη διακυβέρνηση;
Στην πραγματικότητα η αριστερή και δεξιά πτέρυγα του ΣΥΝ ερμηνεύουν με εντελώς διαφορετικό τρόπο τη συμμετοχή της αριστεράς στη διακυβέρνηση.
Και ο λόγος βέβαια είναι ότι η τοποθέτηση του Αλέκου Αλαβάνου για «μια νέα κυβερνητική πλειοψηφία με πυρήνα την ριζοσπαστική Αριστερά» μπορεί να ερμηνευτεί όχι απλά με διαφορετικούς τρόπους, αλλά, μάλιστα, με διαμετρικά αντίθετους τρόπους. Η πραγματικότητα δηλαδή είναι ότι ο ΣΥΝ δεν έχει καθαρή θέση πάνω στο ζήτημα κι αυτό φυσιολογικά ενθαρρύνει αποκλίνουσες απόψεις.
Η μεν αριστερή πτέρυγα, σύμφωνα με τις δηλώσεις των ίδιων των στελεχών της, βλέπει την συμμετοχή της ριζοσπαστικής αριστεράς στη διακυβέρνηση σαν κάτι που ανήκει στο μακροπρόθεσμο μέλλον, στη βάση μιας αριστερής πολιτικής και ενός αριστερού προγράμματος, με κάλεσμα στην υπόλοιπη Αριστερά και ιδιαίτερα στο Κ.Κ.Ε. για συμμετοχή, αποκλείοντας το επίσημο ΠΑ.ΣΟ.Κ. αλλά με την παρουσία κομματιών της βάσης και των ψηφοφόρων του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Η «δεξιά» πτέρυγα εμφανίζεται πιο «ρεαλιστική»: Δηλώνει πως δεν είναι δυνατό να περιμένει κανείς συνεργασία με το ΚΚΕ – αφού το ΚΚΕ δεν θέλει – και τονίζει πως ο ρόλος της αριστεράς δεν είναι να αυτοεξαιρείται από την διακυβέρνηση και να αυτοπεριθωριοποιείται… Τι σημαίνουν αυτά τα «ωραία»; Σημαίνουν πως αφού με το ΚΚΕ δεν μπορεί να γίνει τίποτα, κι αφού δεν πρέπει να αυτοπεριθωριοποιούμαστε, πρέπει να «τολμήσουμε» τις κυβερνητικές ευθύνες, κι αφού δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος συνεργάτης, πρέπει να συγκυβερνήσουμε με το ΠΑΣΟΚ. Η δεξιά πτέρυγα του κόμματος δεν το λέει άμεσα, το λέει έμμεσα όμως ξεκάθαρα: να πιεστεί το ΠΑΣΟΚ να μετακινηθεί λίγο προς τα αριστερά και να προχωρήσουμε σε κοινή κυβέρνηση.
Αν κάποιοι σύντροφοι/σες στο χώρο του ΣΥΝ έχουν αμφιβολίες για το αν αυτή η ανάλυση είναι ορθή, τους παραπέμπουμε στις ομιλίες δύο ιστορικών ηγετών του συνασπισμού, του Λεωνίδα Κύρκου και του Νίκου Κωνσταντόπουλου (4). Και οι δύο μίλησαν δημόσια, στις μέρες που προηγήθηκαν του 5ου συνεδρίου, υπέρ της συνεργασίας με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Βέβαια το βάρος και των δύο στις εσωτερικές διεργασίες του ΣΥΝ είναι σήμερα πολύ περιορισμένο. Όμως θα ήταν τεράστιο λάθος να νομίσει κανείς πως ο Κύρκος και ο Κωνσταντόπουλος εκπροσωπούν απλά τον εαυτό τους και πως ήταν εντελώς τυχαία η αναφορά τους λίγο πριν το συνέδριο του ΣΥΝ.
Ο Κύρκος, ο Κωνσταντόπουλος, ο Κουβέλης και πολλοί άλλοι μέσα στο ΣΥΝ διαφωνούν και μάλιστα ισχυρά με την αριστερή πορεία του κόμματος της τελευταίας περιόδου. Πριν 3 χρόνια η δεξιά πτέρυγα έδωσε πολύ σκληρή μάχη ενάντια στην αριστερή μετακίνηση του ΣΥΝ. Είναι λάθος να νομίζει κανείς πως «αυτοί οι σ. κατανόησαν το λάθος τους». Γιατί δεν είναι θέμα «λάθους». Είναι θέμα διαφορετικής ιδεολογικής τοποθέτησης. Και ασφαλώς η φάση της δυναμικής ανάπτυξης και μαζικής απήχησης στην οποία βρίσκεται σήμερα ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ κάθε άλλο παρά επιτρέπουν στην "ανανεωτική" πτέρυγα να μπει στην αντεπίθεση. Όμως, ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία, οι συγκρούσεις στο εσωτερικό του ΣΥΝ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα ξαναβγούν στην επιφάνεια. Αν η «δεξιά» πτέρυγα του ΣΥΝ μπορέσει να βρει μια σοβαρή ευκαιρία για να τερματίσει ή να ανατρέψει την αριστερή πορεία του ΣΥΝ, θα το κάνει. Και μ’ αυτή την έννοια το θέμα της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα δεν έχει λήξει. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα επανέλθει. Και το ποια θα είναι η εξέλιξη θα εξαρτηθεί από την εσωτερική πάλη και τα ισοζύγια στο εσωτερικό του ΣΥΝ και κατ’ επέκταση και του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο επόμενο τεύχος, το β’ μέρος
______________
1. Το Ξεκίνημα υποστήριξε ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες εκλογές και συνεργάζεται στενά με τις δυνάμεις που συμμετέχουν σ’ αυτόν. Αυτή την περίοδο διεξάγεται στο εσωτερικό του Ξ συζήτηση για την περαιτέρω εμπλοκή και ενεργητική συμμετοχή του στον ΣΥΡΙΖΑ.
2. ΚΕΑ. Το ΚΕΑ αποτελείται από κόμματα της αριστεράς στην Ευρώπη, όπως το Γαλλικό Κομμουνιστικό, το ΑΚΕΛ, την Κομμουνιστική Επανίδρυση, την Ενωμένη Αριστερά στην Ιταλία κλπ. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των κομμάτων είναι η εμπλοκή τους σε κοινές κυβερνήσεις με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Ο ΣΥΝ συμμετέχει στο ΚΕΑ.
3. Αυτές είναι : ΑΚΟΑ, ΚΟΕ, ΚΕΔΑ, ΔΕΑ, Κόκκινο, Ενεργοί Πολίτες, ανένταχτοι αριστεροί
4. Δηλώσεις Κωνσταντόπουλου, 14 Γενάρη 2008, στην παρουσίαση βιβλίου του Κώστα Λαλιώτη και δηλώσεις Κύρκου λίγες μέρες μετά (https://xekinima.org/news/display.php?tbl=news&id=547)
</pδυστυχώς>
