Του Αλέξανδρου Πραντούνα
Ο «εκλεγμένος» πρόεδρος της Συρίας, Μπασιρ Αλ Ασάντ, φάνηκε να βγάζει συμπεράσματα από τα διαδοχικά ξεσπάσματα εξεγέρσεων στις χώρες του αραβικού κόσμου και φρόντισε να λάβει εγκαίρως τα μέτρα του. Ήδη από τις αρχές του χρόνου, το καθεστώς ξεκίνησε μαζικές συλλήψεις αντιπολιτευόμενων ακτιβιστών και στην συνέχεια διέλυσε βίαια και αποφασιστικά τις – μικρές σε μέγεθος – συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που έλαβαν χώρα από συγγενείς και συμπαραστάτες των συλληφθέντων. Ταυτόχρονα, πήρε μέτρα ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους – κύρια μέσα από έκτακτες επιδοτήσεις για την λήψη ειδών πρώτης ανάγκης. Όμως, αυτός ο συνδυασμός «καρότου και μαστίγιου», δεν μπόρεσε να αποτρέψει την κοινωνική έκρηξη, αλλά μόνο να την καθυστερήσει για μερικές βδομάδες.
15 Μάρτη – το ξέσπασμα
Στις 15 Μαρτίου, χιλιάδες διαδηλωτές πλημμύρισαν την κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας Δαμασκού, ενώ μαζικές διαδηλώσεις ξέσπασαν σε μια σειρά πόλεις. Το καθεστώς απάντησε με σκληρή καταστολή και δολοφονίες διαδηλωτών. Από τότε και μέχρι σήμερα, εκατοντάδες άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί – ο ακριβής αριθμός παραμένει άγνωστος, αλλά τα θύματα υπολογίζονται σε πάνω από 500.
Κέντρο της εξέγερσης, δεν είναι η πρωτεύουσα Δαμασκός, αλλά η πόλη Ντεράα. Μαζικές διαδηλώσεις όμως λαμβάνουν χώρα σε όλες τις βασικές πόλεις της χώρας. Στην Ντεράα μάλιστα, οι διαδηλωτές στις 27 Μάρτη γκρέμισαν το άγαλμα του Χάφεζ-αλ-Άσαντ (πατέρα του σημερινού προέδρου και αρχηγού της χώρας επί 30 χρόνια) και στην συνέχεια έκαψαν το σπίτι του κυβερνήτης της πόλης, ενώ σε άλλες πόλεις καταστράφηκαν τα αστυνομικά τμήματα.
Από την πρώτη στιγμή το καθεστώς ισχυρίστηκε πως οι εξεγερμένοι καθοδηγούνται από ισλαμιστές τρομοκράτες και ξένες κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα, πίσω από το ξέσπασμα της εξέγερσης βρίσκεται η παντελής έλλειψη πολιτικών ελευθεριών, σε μια χώρα που κυβερνάται δικτατορικά εδώ και 40 χρόνια από την οικογένεια Ασάντ, η τεράστια ανεργία (στο 20%, με τα ποσοστά στους νέους να είναι πολύ υψηλότερα) και οι διαδοχικές τεράστιες αυξήσεις σε όλα τα είδη πρώτης ανάγκης που τσακίζουν το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων. Είναι ενδεικτικό πως, μόνο κατά την διάρκεια του Δεκέμβρη του 2008, η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε κατά 375%!! Όλα αυτά βέβαια, την ίδια ώρα που ο δικτάτορας και οι υποτακτικοί του ζουν μέσα στην χλιδή.
Οι ελιγμοί του καθεστώτος δεν σταματούν την εξέγερση
Μετά από έναν μήνα μαζικών διαδηλώσεων και δολοφονιών διαδηλωτών, ο πρόεδρος Ασάντ αποφάσισε να προχωρήσει σε έναν ελιγμό προκειμένου να σταματήσει το κίνημα. Προχώρησε στον ορισμό νέου υπουργικού συμβουλίου, διόρισε νέο πρωθυπουργό και ανακοίνωσε την άρση του καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης που ίσχυε στην χώρα από το 1963. Όμως, η «υποχώρηση» του καθεστώτος δεν καταλάγιασε την οργή των εξεγερμένων. Πόσο μάλλον που η υποτιθέμενη άρση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης ακολουθήθηκε από δεκάδες δολοφονίες διαδηλωτών τις επόμενες μέρες και βδομάδες.
«Μωσαϊκό» εθνικών και θρησκευτικών ομάδων
Η συριακή κοινωνία αποτελείται από μια σειρά εθνικές και θρησκευτικές ομάδες. Περίπου το 80% του πληθυσμού αποτελείται από Άραβες, ενώ υπάρχει μια σημαντική μειονότητα Κούρδων, καθώς και Αρμένιοι, Τουρκμένοι, Ασσύριοι κ.α. Περίπου το 75% του πληθυσμού αποτελείται από Σουνίτες Μουσουλμάνους, 16% από άλλα μουσουλμανικά δόγματα και κατά 10% από Χριστιανούς. Την διάσπαση ανάμεσα στις διαφορετικές εθνότητες και θρησκείες υποδαυλίζει με κάθε τρόπο το καθεστώς από το ξέσπασμα της εξέγερσης. Ιδιαίτερα οι διαδηλωτές, στην πόλη Ντεράα, προπύργιο της εξέγερσης, κατηγορούνται από τις αρχές ως «εξτρεμιστές σουνίτες», προκειμένου να απομονωθούν από τις υπόλοιπες θρησκευτικές ομάδες, κύρια τους Χριστιανούς και την μουσουλμανική μειονότητα των Αλαουϊτών, στην οποία ανήκει και η οικογένεια Ασάντ, καθώς και οι περισσότεροι επικεφαλής των δυνάμεων καταστολής. Παρά τις περιπλοκές που αυτή η κατάσταση δημιουργεί, σε μια σειρά διαδηλώσεις, υπήρξαν κοινά μπλοκ Αράβων και Κούρδων ή Χριστιανών και Μουσουλμάνων, που διαδήλωναν μαζί, δηλώνοντας πως παλεύουν ενωμένοι ενάντια στο καθεστώς και την καταπίεση.
«Κομμουνιστικό Κόμμα» και «συνδικαλιστική ηγεσία» στηρίζουν το καθεστώς
Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει στην Συρία καμία οργανωμένη πολιτική ή συνδικαλιστική δύναμη που να μπορέσει να συντονίσει τους εξεγερμένους και να δώσει στον αγώνα τους προοπτική. Το σταλινικό «Κομμουνιστικό» Κόμμα της χώρας, συμμετέχει στο «Εθνικό Προοδευτικό Μέτωπο» που καθοδηγείται από το κυβερνητικό κόμμα Μπάαθ – είναι δηλαδή κομμάτι του καθεστώτος. Η δε επίσημη συνδικαλιστική ηγεσία είναι πλήρως ελεγχόμενη από την κυβέρνηση. Είναι ενδεικτικό, πως σε ανακοίνωση της στα τέλη Μάρτη, καταδίκασε τις «ξένες δυνάμεις» που υποκινούν τις διαδηλώσεις και «απειλούν την εθνική ενότητα της χώρας». Καταλήγοντας, ζήτησε από τους εργαζόμενους να εμπιστευτούν «την σοφία της ηγεσίας τους»…
Η ανάγκη για χτίσιμο ανεξάρτητων συντονιστικών επιτροπών αγώνα
Είναι φανερό, πως χωρίς το χτίσιμο επιτροπών αγώνα σε κάθε γειτονιά και χώρο δουλειάς οι εξεγερμένοι δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά ούτε την καταστολή του καθεστώτος, ούτε τις προσπάθειες διαίρεσης σε θρησκευτικό και εθνικό επίπεδο. Πόσο μάλλον που οι επίσημες συνδικαλιστικές ηγεσίες στηρίζουν το καθεστώς. Ο ρόλος της εργατικής τάξης για την εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος είναι κεντρικός και αποφασιστικός. Στο παρελθόν, οι εργαζόμενοι στην βιομηχανία ενέργειας (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) κατάφεραν να οργανώσουν σημαντικούς απεργιακούς αγώνες – όπως αυτούς που έλαβαν χώρα το 2003 – παρά και ενάντια στην θέληση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας. Τα συμπεράσματα από αυτούς τους αγώνες πρέπει να αξιοποιηθούν από τους εργαζόμενους και να οδηγήσουν στο επόμενο βήμα – το χτίσιμο συντονιστικών επιτροπών αγώνα που να μπορέσουν να ξεπεράσουν τις προδοτικές συνδικαλιστικές ηγεσίες.
Εξίσου σημαντικό είναι και το χτίσιμο επιτροπών ανά πόλη και συνοικία, που να ενώνουν στον αγώνα τις διάφορες εθνικές και θρησκευτικές ομάδες. Αυτό το καθήκον είναι επιτακτικό, ιδιαίτερα καθώς το καθεστώς έχει καταφέρει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση διάσπασης του πληθυσμού, με την βοήθεια μάλιστα θρησκευτικών ηγετών, όπως των επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Συρίας που ανοιχτά στηρίζουν τον Ασάντ.
Αυτή τη στιγμή η εξέγερση στην Συρία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Είτε οι εργαζόμενοι και η νεολαία της χώρας θα προχωρήσουν αποφασιστικά στο χτίσιμο των δικών τους, ανεξάρτητων, πολιτικών δυνάμεων για να ανατρέψουν το καθεστώς, να ξεπεράσουν τους εθνικούς και θρησκευτικούς διαχωρισμούς και να πάρουν στα χέρια τους τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας για να βάλουν τις βάσεις για το χτίσιμο μιας πραγματικά δημοκρατικής, σοσιαλιστικής κοινωνίας, είτε το καθεστώς θα μπορέσει τελικά να τσακίσει το κίνημα και να παραμείνει – προσωρινά τουλάχιστον – στην εξουσία.
