Του Νίκου Κανελλή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Η 57η Σύνοδος Πρυτάνεων που έγινε στην Κομοτηνή το Σάββατο 1η Μάρτη, σηματοδοτεί μια νέα φάση στην πορεία της νεοφιλελεύθερης επίθεσης ενάντια στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Ο υπουργός παιδείας Στυλιανίδης έκανε σαφές ότι το στοίχημα για την κυβέρνηση από εδώ και μπρος είναι η εφαρμογή του νέου νόμου πλαίσιο, που ψηφίστηκε πέρσι, σε συνδυασμό με άλλα παλιότερα νομοθετήματα (βλέπε αξιολόγηση).
Σε αυτή την προσπάθεια η κυβέρνηση ξέρει ότι θα αντιμετωπίσει νέες αντιδράσεις από το Φοιτητικό και το Πανεπιστημιακό Κίνημα, για αυτό και ο Στυλιανίδης διακήρυξε σε όλους τους τόνους ότι θα επιδείξει σιδηρά πυγμή.
Το δικό μας στοίχημα είναι η ανασυγκρότηση του φοιτητικού κινήματος. Γιατί μόνο συλλογικά, οργανωμένα και μαζικά μπορούμε να μπλοκάρουμε την εφαρμογή και να απαιτήσουμε την ανατροπή του νόμου. Τελικά όλα θα κριθούν στους συσχετισμούς.
Τα κεντρικά σημεία
Στη Σύνοδο ο Στυλιανίδης παρουσίασε το νέο νόμο για την έρευνα, το νέο σχέδιο νόμου για τα μεταπτυχιακά, το πρότυπου του Εσωτερικού Κανονισμού και το υπόδειγμα για το 4ετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα που προβλέπονται από το νέο νόμο πλαίσιο. Τέλος ανακοίνωσε νέα μείωση στο αριθμό των εισακτέων στα κεντρικά ΑΕΙ με παράλληλη αύξηση του αριθμού στα περιφερειακά καθώς και νέο περιορισμό στις μετεγγραφές. Ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Νόμος για την έρευνα
Σύμφωνα με αυτόν, θεσμοθετείται ένας νέος γραφειοκρατικός μηχανισμός για την έρευνα στον οποίο θα συμμετέχουν και εκπρόσωποι των επιχειρηματιών. Επιπλέον θεσμοθετείται η χρηματοδότηση από ιδιώτες. Έτσι με δεδομένη την κρατική υποχρηματοδότηση της έρευνας (στο 0.6% του ΑΕΠ) οι ερευνητές και οι πανεπιστημιακοί θα αναζητούν «χορηγούς». Και οι χορηγοί προφανώς θα χρηματοδοτούν μόνο ό,τι τους συμφέρει, δηλαδή ό,τι αυξάνει την κερδοφορία τους.
Έτσι αντί η έρευνα να εξυπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες θα είναι ένα εργαλείο αύξησης της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Διόλου τυχαία οι συνδικαλιστικές ομοσπονδίες των πανεπιστημιακών και των ερευνητών ήταν καθολικά αντίθετες στο νέο νόμο.
Σχέδιο Νόμου για τα Μεταπτυχιακά
Τρία είναι τα βασικά σημεία του σ/ν. Πρώτον θεσμοθετείται «η διεύρυνση των πηγών χρηματοδότησης» δηλαδή το ιδιωτικό κεφάλαιο θα μπορεί να χρηματοδοτεί (άρα και να ελέγχει) και τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Στα πλαίσια αυτής της διεύρυνσης προβλέπεται και η καθιέρωση διδάκτρων.
Δεύτερον, η κρατική και η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα χορηγείται μόνο σε όσα ΑΕΙ έχουν ολοκληρώσει την αξιολόγησή τους (εξωτερική και εσωτερική). Ο εκβιασμός είναι προφανής «ή αξιολογείσαι ή διαφορετικά δεν έχει λεφτά». Έτσι θα προχωρήσει και η αξιολόγηση που ποτέ δεν εφαρμόστηκε, παρότι είχε ψηφιστεί το 2005, λόγω των αντιδράσεων φοιτητών – πανεπιστημιακών. Επιπλέον επαληθεύεται η θέση της αριστεράς ότι η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων θα εξαρτάται από την αξιολόγηση και ότι θα οδηγήσει σε πανεπιστήμια πολλών ταχυτήτων. Και ας μην γελιόμαστε, το κεντρικό κριτήριο της αξιολόγησης θα είναι η προώθηση της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου (είτε μέσω της έρευνας είτε μέσω των αποφοίτων).
Τρίτον ο νόμος, μέσα από διάφορες προβλέψεις, επιδιώκει την προσέλκυση ξένων φοιτητών, δηλαδή ξένου συναλλάγματος. Ο στόχος είναι η δημιουργία μιας νέας αγοράς παροχής υπηρεσιών πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Το προς πώληση προϊόν θα είναι ο μεταπτυχιακός τίτλος, οι πελατεία θα προέρχεται από το εξωτερικό και τα κέρδη αναμένονται σημαντικά αν φανταστούμε μερικές χιλιάδες φοιτητές να έρχονται για σπουδές στην Ελλάδα.
4ετές επιχειρησιακό πρόγραμμα
Τα «4ετή προγράμματα» προβλέπονται στο νέο νόμο πλαίσιο και βασικό τους μέλημα είναι η αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης των ΑΕΙ και η ώθησή τους στη λειτουργία με ιδιωτικοοικονομικά-ανταποδοτικά κριτήρια. Ο Στυλιανίδης απαίτησε από τους πρυτάνεις την άμεση εφαρμογή του μέτρου καθώς «η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων εξαρτάται απόλυτα στο άμεσο μέλλον… από τη σύνταξη του τετραετούς προγραμματισμού».
Το μοντέλο που παρουσιάστηκε καθιερώνει κάποια κριτήρια σύμφωνα με τα οποία τα ΑΕΙ, οι σχολές και τα τμήματα χωρίζονται σε κατηγορίες βάση των οποίων θα δίνεται η κρατική χρηματοδότηση . Τα κριτήρια αυτά αφορούν τον αριθμό των ενεργών φοιτητών, το επιστημονικό αντικείμενο, τον δείκτη κόστους σπουδών, το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό και την πολυεδρικότητα.
Σύμφωνα με το αριθμητικό παράδειγμα που παρουσιάστηκε, αν ο νέος τρόπος υπολογισμού εφαρμόζονταν το 2007 θα οδηγούσε σε μείωση της συνολικής χρηματοδότησης προς τα ΑΕΙ κατά 5,2εκ ευρώ (!) (συνολική μείωση κατά 2,5%).
Τέλος, στα πλαίσια του οικονομικού προγραμματισμού κάθε ΑΕΙ, προβλέπεται η «καταγραφή και αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας» καθώς και η «χρηματοδότηση από άλλες πηγές». Αφού δηλαδή η κρατική χρηματοδότηση σε πολλές περιπτώσεις δεν θα επαρκεί, τα ιδρύματα θα αναγκάζονται να νοικιάζουν κανένα κτίριο τους και να ψάχνουν για κανένα χορηγό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πρότυπος εσωτερικός κανονισμός
Με τον εσωτερικό κανονισμό μπαίνουν σε εφαρμογή μια σειρά από μέτρα του νέου νόμου πλαίσιο: το ανώτατο όριο σπουδών (το διπλάσιο της ελάχιστης διάρκειας σπουδών κάθε σχολής), οι ανταποδοτικές υποτροφίες (δηλαδή η δυνατότητα κάποιος φοιτητής να δουλεύει για το ΑΕΙ), τα φοιτητικά δάνεια, οι πιστωτικές μονάδες και η αξιολόγηση.
Επιπλέον προβλέπεται η δημιουργία πολλών «πειθαρχικών οργάνων» για την επιβολή ποινών σε ΔΕΠ, προσωπικό και φοιτητές. Βγάζει μάτι η ουσιαστική απουσία των εκπροσώπων των συνδικαλιστικών οργάνων των φοιτητών, των ΔΕΠ και των εργαζομένων σε αυτά τα πειθαρχικά όργανα καθώς και η ασάφεια για τα «παραπτώματα» που μπορούν να οδηγήσουν σε ποινές (από επίπληξη μέχρι και οριστική απόλυση).
Για παράδειγμα σύμφωνα με το άρθρο 18 του Εσ. Καν. «Πειθαρχικό παράπτωμα για τα μέλη ΔΕΠ…και το λοιπό…προσωπικό…συνιστά η παραβίαση…των κανόνων συμπεριφοράς…ώστε να μη διαταράσσεται η λειτουργία και να μη θίγεται το κύρος του Πανεπιστημίου και των λειτουργών του για δε τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές ή σπουδαστές και υποψήφιους διδάκτορες η παραβίαση εκ μέρους τους της κείμενης νομοθεσίας». Με βάση αυτή τη διατύπωση η απεργία, η κατάληψη, η μαζική συγκέντρωση έξω από τη Σύγκλητο, η δημόσια κριτική των συνδικαλιστών, η πολιτική δραστηριότητα και μύρια άλλα μπορούν να θεωρηθούν ότι «διαταράσσουν τη λειτουργία και θίγουν το κύρος» του ΑΕΙ και άρα μπορούν να οδηγήσουν σε πειθαρχικές ποινές!
Αριθμός εισακτέων
Τα τελευταία τρία χρόνια τα κεντρικά ΑΕΙ και ΤΕΙ έχασαν το 20% των θέσεων ενώ οι θέσεις στα περιφερειακά αυξήθηκαν. Όμως οι θέσεις των περιφερειακών ιδρυμάτων δεν καλύφθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους είτε λόγω της βάσης του «10» είτε επειδή οι υποψήφιοι δεν έκαναν εγγραφή εκτός τόπου κατοικίας γιατί δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στα έξοδα. Μια νέα μεταφορά των θέσεων από τα κεντρικά στα περιφερειακά ιδρύματα σε συνδυασμό με την παραπέρα μείωση στις μετεγγραφές θα έχει διπλό αποτέλεσμα. Από τη μια θα αυξηθεί η φυγή προς το εξωτερικό, για όσους δεν κατάφεραν να μπουν στις σχολές μεγάλης ζήτησης (Πολυτεχνεία κλπ). Από την άλλη θα ενισχύσει την πελατεία των υπο αναγνώριση ΚΕΣ, αφού για κάποιον που πέρασε σε ένα ΤΕΙ της επαρχίας μπορεί να είναι πιο οικονομικό να πληρώσει τα δίδακτρα του ΚΕΣ από ότι τα έξοδα της τετραετούς διαμονής σε μια άλλη πόλη.
Η απάντηση του κινήματος
Το στοίχημα για το φοιτητικό κίνημα είναι πως θα απαντήσει απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, σε μια φάση που αντικειμενικά ο πρώτος στόχος είναι το μπλοκάρισμα του νόμου. Με δεδομένη τη σκλήρυνση της στάσης του υπουργείου όλα θα κριθούν σε επίπεδο μαζικότητας και συσχετισμών.
Σε αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε:
– Τη συνεργασία και συνεννόηση όλων των δυνάμεων της αριστεράς ώστε να κατέβουν κοινές προτάσεις στις Γενικές Συνελεύσεις των φοιτητών
– Τη συνεργασία και συνεννόηση των φοιτητών με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των καθηγητών και των υπολοίπων εργαζομένων με στόχο κοινές κινητοποιήσεις
– Οι προτάσεις να στοχεύουν στη μαζική κινητοποίηση στα όργανα διοίκησης (Σύγκλητοι & Συνελεύσεις Τμημάτων).
– Στόχος αυτών των κινητοποιήσεων πρέπει να είναι η αποτροπή ψήφισης εσωτερικών κανονισμών και 4ετών προγραμμάτων από κάθε ίδρυμα.
– Οι Πρυτανικές εκλογές πρέπει να είναι επίσης στόχος κινητοποιήσεων καθώς σηματοδοτούν την εφαρμογή του νόμου.
– Όμως οι κινητοποιήσεις αυτές δεν μπορεί να είναι ένα «αντάρτικο» των οργανωμένων αριστερών χωρίς τη συμμετοχή και τη συμπαράσταση της μεγάλης μάζας των φοιτητών.
