H διεθνής ιστοσελίδα Internationalist Standpoint μίλησε με τον σ. Μίχνα Τέοντορ Ποπέσκου (Mihnea Teodor Popescu), φοιτητή κοινωνιολογίας στην πόλη Κλουζ-Ναπόκα της Ρουμανίας, για τους αγώνες των Ρουμάνων ανθρακωρύχων. Ο Μίχνα είναι μέλος του ρουμανικού τμήματος της πρωτοβουλίας νέων Fridays for Future. Δραστηριοποιείται στο FFF από το 2019, όταν πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες κινητοποιήσεις στη Ρουμανία. Κατάγεται από το Τίργκου Ζίου (Târgu Jiu) στην περιφέρεια Γκορζ (Gorj), μιας από τις περιοχές της Ρουμανίας που η οικονομία τους βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον άνθρακα. Πολλές θέσεις εργασίας στον βιομηχανικό και τεχνολογικό τομέα της περιοχής εξαρτώνται από τη βιομηχανία άνθρακα, οι οποίες τα τελευταία χρόνια μειώνονται λόγω των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει μια σειρά εργατικών αγώνων και συζητήσεις στο περιβαλλοντικό κίνημα.
Διαβάστε στη συνέχεια εκτενή αποσπάσματα από τη συνέντευξη του σ. Μίχνα στο Internationalist Standpoint.
• Την προηγούμενη περίοδο οι ανθρακωρύχοι στη Ρουμανία προχώρησαν σε διαμαρτυρίες, κινητοποιήσεις και απεργίες. Ποιος ήταν ο λόγος;
Τις τελευταίες δεκαετίες η βιομηχανία άνθρακα στη Ρουμανία βρίσκεται σε παρακμή. Μια από τις περιοχές που έχει ενδιαφέρον για το ζήτημα είναι η κοιλάδα Ζίου, μια βιομηχανική περιοχή που αποτελείται από πολλές πόλεις. Τα τελευταία χρόνια, ορισμένα από τα ανθρακωρυχεία της περιοχής έκλεισαν, κάποια από αυτά μείωσαν τον όγκο της παραγωγής τους, ενώ άλλα βρίσκονταν στα πρόθυρα του κλεισίματος και μόλις πρόσφατα έκλεισαν.
Λόγω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και άλλων διεθνών αποφάσεων σχετικά με το κλίμα και την παραγωγή ενέργειας, πολλά εργοστάσια και λιγνιτωρυχεία θα πρέπει να κλείσουν. Η Ρουμανία δεσμεύτηκε να σταματήσει την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη τα επόμενα χρόνια.
Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030, η ρουμανική κυβέρνηση σχεδιάζει να μετατρέψει τις μονάδες λιγνίτη σε μονάδες φυσικού αερίου, προκειμένου να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (η οποία βέβαια θεωρούμε ότι είναι μια κακή στρατηγική από περιβαλλοντική άποψη).
Αυτό σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι που εργάζονται σήμερα σε αυτόν τον τομέα θα χάσουν τη δουλειά τους, επειδή η κυβέρνηση δεν σχεδιάζει καμία ουσιαστική παρέμβαση προς την κατεύθυνση μιας δίκαιης ενεργειακής μετάβασης.
Πρόκειται για εργαζόμενους, τόσο στα ορυχεία, όσο και στην παραγωγή ενέργειας, στα εργοστάσια άνθρακα, αλλά και σε άλλες βιομηχανίες, καθώς κλάδοι όπως η βιομηχανία χάλυβα ή η βιομηχανία καουτσούκ συνδέονται.
Σε ερώτημα που είχαμε θέσει το 2019 ως «Fridays for Future» στον Υπουργό Περιβάλλοντος για την ενεργειακή μετάβαση και την κατάσταση των εργαζομένων του κλάδου, η απάντηση που έδωσε ήταν κάτι σαν «Α, δεν ξέρω. Ίσως βρουν κάποια άλλη δουλειά ή η κυβέρνηση θα τους βοηθήσει με κάποιο τρόπο, δεν ξέρω». Αυτός ήταν ο «σχεδιασμός» τους εκείνη την περίοδο!
Σήμερα, πολλοί εργαζόμενοι κατεβαίνουν σε απεργία στην περιοχή με το αίτημα να μειωθεί η ηλικία συνταξιοδότησης για τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα, ώστε κάποιοι από αυτούς να μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα πριν χάσουν τη δουλειά τους.
Ενώ υπήρχαν δηλώσεις από κυβερνητικά στελέχη ότι συζητιέται να περάσει ένα σχετικό μέτρο, αυτό μέχρι στιγμής βρίσκεται μπλοκαρισμένο. Αυτό προκάλεσε παραπέρα αντιδράσεις από τους εργαζομένους.
• Σε πολλές περιπτώσεις οι κυβερνήσεις κατηγορούν τα περιβαλλοντικά κινήματα ότι με τη στάση τους οδηγούν σε απώλεια θέσεων εργασίας των εργαζομένων στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Ποια πρέπει να είναι η απάντηση του Fridays for Future απέναντι σε αυτή την κατηγορία και απέναντι στους ίδιους τους ανθρακωρύχους;
Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να σημειώσουμε ότι στην περιοχή για την οποία μιλάμε έχει αναπτυχθεί ένα είδος έχθρας κατά του κινήματος για την κλιματική αλλαγή. Αυτό δημιουργήθηκε από το πολιτικό κατεστημένο προκειμένου να μετατοπιστεί η ευθύνη από την πολιτική της κυβέρνησης στις δικές μας θέσεις και δράσεις.
Η αλήθεια είναι ότι τα κόμματα της άρχουσας τάξης στρέφονται ενάντια στα συμφέροντα των εργαζομένων και της νεολαίας που διαμαρτύρεται για το κλίμα. Αυτό συμβαίνει προκειμένου να κερδίσουν ψήφους από αυτό το τμήμα του πληθυσμού που επηρεάζεται δυσμενώς από τις νεοφιλελεύθερες (υποτιθέμενες) λύσεις τους για την κλιματική κρίση.
Όσοι κρατούν αυτή τη στάση γνωρίζουν προφανώς ότι δεν θα μπορούσαν να σταματήσουν τη διαδικασία μετάβασης στην πράσινη ενέργεια, καθώς η διαδικασία αυτή συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο στη Ρουμανία και είναι αποτέλεσμα διεθνών αποφάσεων. Και φυσικά, η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην πράσινη ενέργεια είναι απολύτως απαραίτητη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι αυτοί που κυβερνούν δεν έχουν κανένα σχέδιο για τους εργαζόμενους που θα χάσουν τις δουλειές τους κατά τη μετάβαση αυτή.
Οι άνθρωποι του περιβαλλοντικού κινήματος γνωρίζουν ότι χρειάζεται μια πραγματική εναλλακτική λύση για τις θέσεις εργασίας της βιομηχανίας του άνθρακα. Ωστόσο, δεν αρκεί το κίνημα να υιοθετήσει απλώς κάποια γενικά αιτήματα για τους ανθρακωρύχους που θα χάσουν τις δουλειές τους. Για να γίνουν σύμμαχοι του περιβαλλοντικού κινήματος και αντίστροφα, για να γίνουμε εμείς οι σύμμαχοί τους και όχι οι άνθρωποι που άθελά μας βοηθούν τους εχθρούς και εκμεταλλευτές τους, πρέπει να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα.
Πρέπει το περιβαλλοντικό κίνημα να μάθει από την εμπειρία του εργατικού κινήματος και παράλληλα να ακούει και να κατανοεί τους προβληματισμούς και τους φόβους του, έτσι ώστε η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια να είναι δίκαιη και ισότιμη για όλους/ες.
Πρέπει να υποστηριχθεί το αίτημα των ανθρακωρύχων για ένα σχέδιο πρόωρης συνταξιοδότησης. Αλλά πρέπει επίσης να διεκδικήσουμε μαζικές δημόσιες επενδύσεις σε τομείς που είναι κοινωνικά αναγκαίοι, όπου οι εργαζόμενοι αυτοί θα μπορούσαν να βρουν μια ασφαλή και καλά αμειβόμενη εργασία. Δεν πρέπει να το αφήσουμε αυτό στα χέρια της αγοράς γιατί αυτό θα σήμαινε ανεργία ή/και κακοπληρωμένες επισφαλείς θέσεις εργασίας.
Και πρέπει να εξηγήσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Μια πολιτική που θέλει να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των εργαζομένων και των μελλοντικών γενεών, θα πρέπει να πάει πέρα από το σύστημα του κέρδους. Για τον καπιταλισμό, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι τα εργοστάσια και τα ορυχεία άνθρακα για τα οποία μιλάμε δεν είναι πλέον κερδοφόρα, γι’ αυτό συζητούν ακόμα και την εισαγωγή ενέργειας από άλλες χώρες η οποία βέβαια παράγεται από άνθρακα!
Πρέπει να παλέψουμε για εναλλακτικές λύσεις που θα βασίζονται σε «καθαρές» πηγές ενέργειας σε τοπική, εθνική και διεθνή κλίμακα, και πρέπει να πιέσουμε για τον μετασχηματισμό των βιομηχανιών ενέργειας προκειμένου να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας και να μην υποβαθμιστεί το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
Ένα άλλο σημείο που στρέφεται ενάντια στο κίνημα για την κλιματική αλλαγή, είναι αυτό που ονομάζουν «εθνική ενεργειακή ανεξαρτησία». Ενώ θα μπορούσε να γίνει μια συζήτηση σχετικά με τις ληστρικές πολιτικές και δράσεις των πολυεθνικών εταιρειών, στην πράξη πρόκειται για μια συζήτηση υπέρ του ντόπιου έναντι του ξένου κεφαλαίου. Και βέβαια παρουσιάζεται με έναν τρόπο που προσπαθεί να απευθυνθεί περισσότερο στο εθνικιστικό συναίσθημα του κόσμου παρά στις συγκεκριμένες ανάγκες και τους αγώνες των απλών ανθρώπων.
Οικονομικές και αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις απέναντι στον άνθρακα υπάρχουν. Ωστόσο στα πλαίσια του σημερινού καπιταλιστικού συστήματος αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτό, επειδή δεν αποφέρει τόσο μεγάλο κέρδος – και ζούμε σε ένα σύστημα που δίνει προτεραιότητα στο κέρδος έναντι των αναγκών των ανθρώπων.
Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, πολλές ευρωπαϊκές χώρες επιστρέφουν στον άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας. Ωστόσο, η Ρουμανία εισάγει μόνο ένα μικρό μέρος του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Φαίνεται ότι το σχέδιο των κυβερνήσεων είναι να επιταχύνουν την εξόρυξη φυσικού αερίου από το ρουμανικό τμήμα της Μαύρης Θάλασσας και να μετατρέψουν τις μονάδες άνθρακα σε μονάδες φυσικού αερίου. Φυσικά, αυτό θα είναι ένα περιβαλλοντικό έκτρωμα, ενώ η εκμετάλλευση θα γίνει κυρίως από την αυστριακή OMV και τη Chevron. Σε κάθε περίπτωση οι ανθρακωρύχοι θα πληρώσουν το κόστος.
Συνεπώς, το πρώτο πράγμα που πρέπει να αντιληφθεί το περιβαλλοντικό κίνημα είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια μετάβαση κατά την οποία θα αλλάξουμε τον τρόπο παραγωγής ενέργειας και θα μετασχηματίσουμε τις μονάδες χωρίς να έρθουμε σε επαφή και να παλέψουμε από κοινού με τους εργαζόμενους που επηρεάζονται άμεσα από αυτό.
• Το Fridays for Future στη Ρουμανία έχει κάποιο σχέδιο παρέμβασης στους αγώνες των ανθρακωρύχων;
Έχουμε δοκιμάσει διάφορες τακτικές στο παρελθόν, όπως η συνεργασία με κάποιες ΜΚΟ γύρω από αυτό το θέμα. Αλλά από την εμπειρία μας καταλάβαμε ότι αυτή δεν ήταν η καλύτερη τακτική. Οι ΜΚΟ, οι οποίες έχουν αναλάβει ενεργό ρόλο στον αγώνα κατά των βιομηχανιών άνθρακα τα τελευταία χρόνια, θεωρήθηκαν –και συνεχίζουν να θεωρούνται– από τους εργαζόμενους ως εχθροί.
Πρέπει να ξεκινήσουμε από την τοπική κοινωνία για να χτίσουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ των εργαζομένων και του περιβαλλοντικού κινήματος. Προς το παρόν επεξεργαζόμαστε κάποια σχέδια προς αυτή την κατεύθυνση.
Έχουμε επίσης δημοσιεύσει ένα μανιφέστο που περιγράφει τις βασικές μας αρχές. Το μανιφέστο αντικατοπτρίζει το όραμά μας σχετικά με το πώς πρέπει να οικοδομήσουμε ένα μαζικό κίνημα για την κλιματική δικαιοσύνη. Και εκεί ξεκαθαρίζουμε ότι είμαστε αντίθετοι με μέτρα που θα «καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή», τα οποία δεν αγγίζουν αυτούς που βγάζουν κέρδη από την κλιματική αλλαγή, ενώ έχουν δραματικές συνέπειες για τους εργαζομένους και τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτές τις βιομηχανίες.
Γι’ αυτό, πρέπει να παλέψουμε για άμεση παρέμβαση του κράτους σε αυτή την κατάσταση με τρόπο που θα είναι προς το συμφέρον των εργαζόμενων και ταυτόχρονα θα διασφαλίζει την οικοδόμηση βιομηχανιών φιλικών προς το περιβάλλον. Πιστεύουμε ότι αυτό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτού που αποκαλούμε «δίκαιη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια». Χωρίς ένα τέτοιο σχέδιο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η «ενεργειακή μετάβαση» χωρίς να πληγούν οι τοπικές κοινωνίες και οι εργαζόμενοι. Δεν θέλουμε να οικοδομήσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για εμάς εις βάρος τους, αλλά μαζί τους.
