Συνέντευξη κατοίκου Β. Εύβοιας: ότι σώθηκε, σώθηκε χάρη στην αυτοοργάνωση των κατοίκων

Δημοσιεύουμε συνέντευξη του σ. Ρολάνδου Παύλου, που είναι μόνιμος κάτοικος της περιοχής του Αχλαδίου στην Βόρεια Εύβοια, και η φωτιά κατέστρεψε ολοσχερώς το σπίτι του και όλη την γύρω περιοχή. 

Ερ: Ρολάνδε, είσαι μόνιμος κάτοικος της περιοχής του Αχλαδίου στην Εύβοια, πες μιας ποια είναι η εικόνα της περιοχής αυτή τη στιγμή. 

Απ: Σεληνιακό τοπίο όσον αφορά το περιβάλλον. Οτιδήποτε πάνω από το Προκόπι είναι στάχτη, εκτός από μια τούφα πρασίνου πάνω από τη Στροφυλιά. 

Ερ: Δηλαδή έχει σωθεί μόνο ο οικισμός; 

Απ: Οι οικισμοί γενικά σωθήκαν, από τους κατοίκους βέβαια. Όλη η περιοχή αυτό που μαρτυρά είναι ότι δεν υπήρχε ουσιαστικά παρέμβαση της πυροσβεστικής. Η πολιτική της κυβέρνησης συνοψίζονταν στο ότι εκκενώνουμε τα χωριά και αφήνουμε τη φωτιά να κάψει ό,τι κάψει. Αλλά ακόμα και τις εκκενώσεις δεν έκαναν σωστά. Σε μερικές περιπτώσεις όπως ήταν οι Ροβιές και η Λίμνη, οι άνθρωποι έφτασαν να μπαίνουν τελευταία στιγμή σε βάρκες καθώς δεν υπήρχε έγκαιρη προειδοποίηση και οργάνωση. Ούτε αυτό δεν κατάφεραν να κάνουν σωστά. 

Ερ: Πιστεύεις ότι ήταν αναπόφευκτη αυτή η εξέλιξη; Ο πρωθυπουργός στη συνέντευξη τύπου ανέφερε ότι ήταν τόσο ακραία τα φαινόμενα της κλιματικής κρίσης και τόσο ιδιαίτερες οι συνθήκες που επικράτησαν στη συγκεκριμένη πυρκαγιά που δεν μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό. Τι γνώμη έχεις εσύ για αυτό; 

Απ: Αυτά είναι βλακείες, γιατί και τα 40άρια είναι γνώριμα στην Ελλάδα, και οι πυρκαγιές είναι γνώριμες, και αυτός ο αριθμός των πυρκαγιών δεν είναι κάτι πρωτοφανές. Οι ντόπιοι το είχαν ξαναζήσει το 1977, που είχε καεί όλη η Βόρεια Εύβοια. Τότε μάλιστα είχε και τρελό αέρα, παρ’ όλα αυτά η καταστροφή ήταν μικρότερη, δεν κάηκε ολοσχερώς η περιοχή, υπήρχαν «τούφες» δάσους που επιζήσανε. Η αντίδραση του κρατικού μηχανισμού απέναντι στη φωτιά δεν ήταν «αναπόφευκτη». Οι πυροσβεστικές δυνάμεις είχαν το χρόνο να παρέμβουν τις πρώτες μέρες που ακόμα η φωτιά περιοριζόταν σε μια χαράδρα στη Δάφνη. Θα μπορούσαν να τη σβήσουν, αλλά τα επιτελεία επέλεξαν να δώσουν αλλού την έμφαση. Αλλά και όταν κινδύνευσαν οικισμοί, δεν τους υπερασπίστηκαν, ούτε αυτό δεν έκαναν! Στη Λίμνη, η φωτιά μπήκε δύο φορές στον οικισμό, η πυροσβεστική όμως και πάλι δεν παρέμβηκε. Υπάρχουν στοιχεία και καταγγελίες πολλές ότι οι κάτοικοι έδιναν την μάχη με τη φωτιά χωρίς καμία υποστήριξη. Πολλές φορές μόνο με κλαδιά και χώμα, γιατί μερικοί οικισμοί δεν είχαν καν νερό! Και δίπλα στο χωριό ήταν παρκαρισμένα τα πυροσβεστικά και όταν οι κάτοικοι τους ζητούσαν να βοηθήσουν έλεγαν ότι είτε είχαν βλάβη τα οχήματα είτε ότι δεν έχουν σχετικές εντολές να παρέμβουν! 

Το τραγελαφικό στο Αχλάδι ήταν ότι κάηκε το κτίριο του κλιμακίου της πυροσβεστικής, γιατί δεν έμειναν οι πυροσβέστες να το υπερασπιστούνε.  

Ερ: Γιατί πιστεύεις ότι έγινε αυτό, γιατί η κυβέρνηση ακολούθησε αυτή την πολιτική; 

Απ: Γιατί το μόνο που τους ένοιαζε ήταν να γίνει ευνοϊκή σύγκριση σε σχέση με το Μάτι. Να μην χαθούν ανθρώπινες ζωές για να κερδίσουν πόντους σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ για το Μάτι, που το είχαν κάνει παντιέρα προεκλογικά. Και δεν ήθελαν να ρισκάρουν να υπάρξουν θύματα πυροσβέστες για να μην αποκαλυφθούν οι τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα. Οπότε δεν τους έστελναν μέσα στη φωτιά. Επιπλέον, οι πυροσβέστες ήταν άπειροι σε σχέση με την περιοχή και το δασαρχείο είχε παραμεριστεί στην επιχείρηση. Για παράδειγμα στην περίπτωση της ανατολικής ακτής της Β. Εύβοιας, όλοι οι γνώστες της περιοχής, ο δασάρχης, ο περιφερειάρχης ο δήμαρχος, κτλ, έλεγαν στην πυροσβεστική ότι πρέπει να ανακόψει τη φωτιά στο σημείο Σκεπαστή-Κεράμεια-Κουρκουλοί που είναι ένα τρίγωνο που αν ξέφευγε από αυτό θα έμπαινε σε ένα φαράγγι που δεν θα μπορούσαν να τη σταματήσουν μετά. Και θα κατέληγε να κάψει όλη την ανατολική ακτή μέχρι τα Βασιλικά. Η πυροσβεστική είχε άλλη άποψη και δεν ήθελε να ανακατευτεί. Έτσι ήταν ένας προαναγγελθείς θάνατος. Εγώ ανέβαινα κάθε τόσο και παρακολουθούσα την φωτιά ξέροντας ότι αν περάσει αυτό το σημείο θα έρθει προς το χωριό. Και κάποια στιγμή την Πέμπτη το βράδυ σήκωσε έναν αέρα και επιτάχυνε την πυρκαγιά πολύ, και μέσα σε 3-4 ώρες έφτασε στη θάλασσα. 

Επομένως αν θέλουμε να βρούμε τις αιτίες, πρώτον θα πρέπει να πούμε ότι δεν υπήρχε σωστός συντονισμός και παραμέληση της δασοπροστασίας συνολικά και του δασαρχείου την ώρα της φωτιάς. Δεύτερον ότι έχει αποδυναμωθεί η πυροσβεστική και μοιράστηκαν οι δυνάμεις. Προτίμησαν να επιχειρήσουν στην Βαρυμπόμπη που ήταν σπίτια πολιτικών, επιχειρηματιών και φυσικά θα είχε μεγαλύτερο πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση να καεί. Αλλά υποτιμήσαν τι γινόταν στην Εύβοια. Αναγκάστηκε να κάνει στροφή η κυβέρνηση όταν φάνηκε η αγανάκτηση του κόσμου της Εύβοιας (που εκφράστηκε με το σύνθημα για τον Μητσοτάκη που έγινε viral). Και πάλι η συγγνώμη που ζήτησε ο Μητσοτάκης ήταν προσχηματική, γιατί ο Χαρδαλιάς βγήκε μετά και είπε ότι όλα γίνανε άψογα. Η διεθνής δύναμη κινητοποιήθηκε μετά τη μεγάλη καταστροφή. Οι δυνάμεις αυτές ήταν αρκετές, θα μπορούσαν να κάνουν μεγάλη διαφορά, αλλά κινητοποιήθηκαν πολύ αργά. 

Ερ: Ποιο είναι το κλίμα ανάμεσα στους κατοίκους; 

Απ: Όλη η περιοχή βράζει. Αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι και προδομένοι. Ο κόσμος λέει να μην πατήσει ο Μητσοτάκης το πόδι του γιατί θα φάει ξύλο. Πραγματικά δεν ξέρω τι θα γινόταν αν ερχόταν ο Μητσοτάκης, θα είχαμε διαδηλώσεις και συγκρούσεις.  

Από την άλλη, ήταν απίστευτη η αλληλεγγύη του κόσμου, και των κατοίκων μεταξύ τους και από την υπόλοιπη Ελλάδα. Κάθε μέρα που ήμουν εκεί έρχονταν 7-8 συνεργεία να φέρουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, ακόμα και με ζεστές μερίδες φαγητό. 

Ερ: Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτή τη στιγμή στην περιοχή; 

Απ: Το πρώτο βασικό είναι ότι δεν υπάρχει ρεύμα. Έχουν καεί όλες οι κολώνες της ΔΕΗ και ο κόσμος προσπαθεί να κάνει την δουλειά του με γεννήτριες. Το νερό ήρθε πριν λίγες μέρες αλλά αργεί ακόμα να αποκατασταθεί η ποιότητα του. Και φυσικά ο κόσμος έχει ξεμείνει από λεφτά, για τις βενζίνες που καίνε στις γεννήτριες, για τις μετακινήσεις με τα αυτοκίνητα, το μαγείρεμα είναι δύσκολο και δεν μπορούν να λειτουργήσουν ψυγεία. Και ο κόσμος προσπαθεί να συμμαζέψει τις ζημιές στα σπίτια του, τα χωράφια του και την περιοχή.  

Το τραγικότερο όμως όλων είναι ότι δεν υπάρχει προοπτική να σταθεί η τοπική οικονομία στα πόδια της. Δεν υπάρχει δουλειά, τέλος. Κανένας δεν έχει δουλειά. Τώρα συζητάνε στο χωριό ότι είναι «προνομιούχοι» αυτοί που έχουν τη μάνα τους με αγροτική σύνταξη 200€ και έχουν να φάνε. Αυτή είναι η κατάσταση. 

Η νεολαία έχει αρχίσει να συζητάει σοβαρά να φύγει από το χωριό να πάει να δουλέψει αλλού. Μόνο αν στα έργα αποκατάστασης και ανάπλασης φροντίσει το κράτος και η τοπική αρχή να απασχοληθούν άνθρωποι από την περιοχή, μόνο έτσι μπορεί να υπάρχει κάποια προοπτική εργασίας. Αλλά και αυτό θα είναι για λίγο. Γεωργία, ρητίνευση, τουρισμός, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, αυτά παγώσανε όλα. Ακόμα και η οικοδομή, παρόλο που κάπως θα δουλέψει στην αποκατάσταση των ζημιών, από την άλλη όσοι σχεδίαζαν να χτίσουν νέα σπίτια, στην περιοχή φυσικά τώρα δεν θα το κάνουν.  

Ο τουρισμός είναι αδύνατο να ανακάμψει καθώς κανένας δεν θέλει να κάνει διακοπές στα καμένα. Όλη η ομορφιά της περιοχής ήταν το πράσινο. Και φυσικά η κατανάλωση από τον τουρισμό έδινε εισόδημα και σε πολλές μικρές επιχειρήσεις ακόμα. Το κάμπινγκ στην Αγία Άννα κάηκε ολοσχερώς. Οι ελιές, όσες επιβίωσαν από τη φωτιά, θα κάνουν μερικά χρόνια να δώσουν καρπό μετά από αυτό το θερμικό σοκ.  

Αυτό είναι το πιο τραγικό, ότι δεν φαίνεται μέλλον για την περιοχή για τα επόμενα αρκετά χρόνια. 

Ερ: Πες μας δυο λόγια για την αυτοοργάνωση των κατοίκων όπως εκφράστηκε αυτές τις μέρες. Για αυτούς που παράκουσαν τις εντολές για εκκένωση και έμειναν να προστατέψουν τα χωριά, πως οργανώθηκαν; Μπορεί αυτό να έχει κάποια συνέχεια; 

Απ: Κατ’ αρχήν σε κανένα χωριό δεν υπάκουσε όλος ο πληθυσμός στις οδηγίες εκκένωσης. Σε όλα τα χωριά υπήρξαν κάτοικοι που οργανώθηκαν για να αντιμετωπίσουν τη φωτιά. Στις Ροβιές, ένας γέρος έκοψε μόνος τους εκατοντάδες δέντρα, έκανε αντιπυρική ζώνη μόνος του με το τρακτέρ γύρω από το χωριό, και η πυροσβεστική ήταν δίπλα και δεν έκανε τίποτα. 

Ήταν δεδομένο, το ξέραν όλοι, ότι αν εκκενώσουν θα καούν τα χωριά. Δεν είχαν καμία εμπιστοσύνη ότι η πυροσβεστική θα τα προστατέψει. Όσοι έμειναν, ό,τι μέσο είχαν το επιστρατεύσανε γρήγορα, φέρανε αγροτικά εργαλεία, τρακτέρ, βυτιοφόρα, ό,τι είχαν. Έτοιμοι να δώσουν τη μάχη όλοι μαζί. Και χωρίς να έχουν καμία εκπαίδευση από το κράτος. Φυσικά ο καθένας αρχικά προσπαθούσε να προστατέψει το σπίτι του, αλλά μόλις βλέπανε ότι κάποιο σπίτι κινδύνευε έτρεχαν όλοι μαζί να το σβήσουν. Στην παραλία του Αχλαδιού είχαμε τον γιό του ταβερνιάρη του Κυριάκου, ο οποίος μόνος του πήγε και έσβησε 5-6 σπίτια αφού έσωσε το δικό του. Ειδικά στην περίπτωση του Αχλαδιού όσοι έμειναν είχαν παγιδευτεί ανάμεσα σε δύο μέτωπα. 

Ήταν ηρωικές κινήσεις αυτές, με στοιχεία αυτοοργάνωσης, χωρίς καμία υποστήριξη. 

Έχει αναπτυχθεί μια φοβερή αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων, που φροντίζουν ο ένας τον άλλο, με φιλοξενίες, συνεχή τηλέφωνα, δανείζονται εργαλεία, μαγειρεύει όποιος μπορεί και για τους άλλους, κτλ. Πρέπει να πούμε βέβαια ότι αυτή είναι μια αυθόρμητη αντίδραση σε αυτή την πολύ δυνατή εμπειρία, που έδειξε σε όλους ότι μόνο με την αλληλεγγύη μπορεί να αντιμετωπιστούν τέτοιες καταστάσεις. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια ιδεολογία ή πολιτικό υπόβαθρο πίσω από αυτές τις κινήσεις, το αν θα αναπτυχθεί θα πρέπει να το δούμε. Η φωτιά έφερε κοντά τους κατοίκους, δημιούργησε μια γνήσια λαϊκή αλληλεγγύη, με αγνές προθέσεις, που έχει προοδευτικά στοιχεία μέσα της, ιδιαίτερα καθώς συνδυάζεται με έντονη αντικυβερνητική οργή. 

Ερ: Όλοι όσοι εκφράσανε συμπαράσταση και αλληλεγγύη τι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν τους κατοίκους της περιοχής να ανακάμψουν; 

Απ: Υπήρξαν πάρα πολλές κινήσεις αλληλεγγύης, και για τα άμεσα προβλήματα και για τα μεσοπρόθεσμα. Είχαμε προσφορές από εθελοντές για διάσωση άγριων ζώων ή κατοικιδίων που έμειναν στα καμένα, είχαμε μεγάλες ποσότητες ειδών πρώτης ανάγκης που προσφέρθηκαν από απλούς πολίτες ή οργανώσεις και είχαμε ηλεκτρολόγους ή άλλους τεχνικούς που προσφέρθηκαν αφιλοκερδώς να βοηθήσουν στην επίλυση πρακτικών προβλημάτων. Τώρα έχουμε μπροστά μας το έργο της ανοικοδόμησης της περιοχής, και θα προκύψουν πολλά ζητήματα σχετικά με αυτό. Άρα η υπόθεση της Εύβοιας δεν τελειώνει εδώ, έχουμε δρόμο μπροστά μας, και θα χρειαστούμε κάθε βοήθεια -πρακτική, οικονομική και πολιτική- σε σχέση με αυτό.  

Στο Αχλάδι προσπαθήσαμε να κάνουμε μια εκστρατεία για την οικονομική ενίσχυση του Πολιτιστικού Συλλόγου ώστε να γίνουν κοινωφελή έργα για το χωριό (δείτε παρακάτω για λεπτομέρειες).