Συνδιάσκεψη Internationalist Standpoint – Φεβρουάριος 2023: Διεθνείς Προοπτικές

Μεταξύ 11 και 15 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η πρώτη διεθνής συνδιάσκεψη της πρωτοβουλίας Internationalist Standpoint. Τις επόμενες μέρες θα δημοσιεύσουμε τα κείμενα που συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν στη συνδιάσκεψη. Το πρώτο κείμενο, για τις παγκόσμιες προοπτικές γράφτηκε την περίοδο Νοέμβρη-Δεκέμβρη 2022. Παρόλο που τα στοιχεία που παρατίθενται αφορούν εκείνη την περίοδο, δεν έγινε προσπάθεια να επικαιροποιηθεί, ώστε να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του αρχικού κειμένου. Εξάλλου, η κύρια έμφαση του κειμένου είναι οι διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη. Μετά το κείμενο των παγκόσμιων προοπτικών, θα δημοσιευθεί επίσης ένας αριθμός ψηφισμάτων που συμφωνήθηκαν από τη συνδιάσκεψη. Αυτά αφορούν 

α) τα συμπεράσματα από τις διασπάσεις της CWI και της ISA, 

β) το περιβάλλον και 

γ) τους αγώνες του φεμινιστικού και ΛΟΑΤ κινήματος.

Το πρώτο κείμενο, οι παγκόσμιες προοπτικές, θα δημοσιευτεί σε 4 τμήματα (όπως τα αντίστοιχα μέρη του κειμένου) ως ακολούθως: 

1. Μια εποχή κρίσης και τεράστιας αστάθειας

2. Ο πόλεμος στην Ουκρανία

3. Γεωπολιτικοί Ανταγωνισμοί 

4. Καθήκοντα 

Μέρος Ι.
Μια εποχή κρίσης και τεράστιας αστάθειας 

1. Ο καπιταλισμός της εποχής μας χαρακτηρίζεται από ακραία αστάθεια και αβεβαιότητα σε όλα τα επίπεδα. Ίσως είναι σωστό να πούμε ότι δεν υπάρχει αντίστοιχη περίοδος στην ιστορία του καπιταλισμού μετά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, όσον αφορά τον γενικευμένο χαρακτήρα των πολλαπλών κρίσεων που αντιμετωπίζει. Η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς μια νέα ύφεση, την τρίτη μετά την κρίση του 2007-9. Η παγκόσμια οικονομία είχε δραματική επιβράδυνση το 2022 και η πτώση πιθανότατα θα επιδεινωθεί το 2023. Ο πληθωρισμός αυξάνεται σε επίπεδα που δεν είχαν προβλεφθεί, τα χειρότερα των τελευταίων 40 ετών (μερικές φορές και περισσότερο από 40 χρόνων, π.χ. στην περίπτωση της Γερμανίας). Με τις οικονομίες να έχουν επιβραδυνθεί δραματικά από την ενεργειακή κρίση και την δυσλειτουργία των αλυσίδων ανεφοδιασμού, οι κυβερνήσεις σε όλες τις «ανεπτυγμένες» βιομηχανικές χώρες, αυξάνουν τα επιτόκια, με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δεκαετιών, για να θέσουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό. Αυτό ωθεί τις οικονομίες τους, οι οποίες είναι ήδη στάσιμες, σε βαθύτερη οικονομική συρρίκνωση. Έχουμε το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, που και πάλι δεν έχει παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1970. Το παγκόσμιο χρέος βρίσκεται σε πρωτοφανή επίπεδα, τόσο το ιδιωτικό όσο και το δημόσιο. Οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές της άρχουσας τάξης δεν έχουν σαφή οδηγό  για το πώς να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που έχουν. Δεν έχουν καμία οικονομική «θεωρία» που να μπορούν να ελπίζουν ή να παρουσιάζουν ως ικανή να δώσει λύσεις στα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Η πρόσφατη «Σύγχρονη Νομισματική Θεωρία», που αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ, έχει εγκαταλειφθεί ως αποτέλεσμα των αντικειμενικών εξελίξεων. 
2. Τέλος, ο διεθνής καπιταλισμός βρίσκεται αντιμέτωπος με τεράστιους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, οι οποίοι έχουν φτάσει σε ένα νέο ποιοτικό στάδιο, που εκδηλώνεται ιδιαίτερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στο υπόβαθρο αυτού του πολέμου υπάρχει η κεντρική σύγκρουση που αφορά τον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων, καθώς η Κίνα αμφισβητεί τις ΗΠΑ ως κυρίαρχη δύναμη στον πλανήτη. Αυτή η αντίφαση θα υπογραμμίζει όλες τις εξελίξεις στην εποχή που ζούμε και θα διαρκέσει για δεκαετίες, επιδεινώνοντας τις συνθήκες στον πλανήτη σε όλα τα επίπεδα, εκτός αν οι δυνάμεις που αγωνίζονται για μια σοσιαλιστική εναλλακτική στην καπιταλιστική βαρβαρότητα καταφέρουν να πρωταγωνιστήσουν στις κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες. 
3. Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες συζητείται ευρέως ο κίνδυνος μαζικού αφανισμού λόγω πυρηνικού πολέμου. Την ίδια στιγμή, το καπιταλιστικό σύστημα ωθεί την περιβαλλοντική κρίση πέρα από το σημείο χωρίς επιστροφή, απειλώντας τη ζωή και τον πολιτισμό στον πλανήτη.  
4. Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν τη ζωή των εργαζομένων και των φτωχών με δραματικό τρόπο. Η φτωχοποίηση γίνεται χαρακτηριστικό όχι μόνο των φτωχών χωρών αλλά και των «αναπτυγμένων» βιομηχανικών, ενώ ο υποσιτισμός πλήττει περίπου 850 εκατομμύρια ανθρώπους, με 350 εκατομμύρια να αντιμετωπίζουν οξεία διατροφική κρίση, δηλαδή να κινδυνεύουν να πεθάνουν από πείνα. 
5. Η αντίληψη που προβάλλεται από εκπροσώπους του συστήματος και από τμήματα της Αριστεράς, ότι η κοινωνία μπορεί να πάει μόνο μπροστά, ότι με την πάροδο του χρόνου θα προοδεύει και η οικονομία, ο πολιτισμός και η κουλτούρα, αποδεικνύεται για άλλη μια φορά λανθασμένη. Ο πολιτισμός μπορεί να καταρρεύσει, η ζωή όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και αμέτρητων ειδών μπορεί να καταστραφεί μαζικά. Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα της «ανθρώπινης ανευθυνότητας» ή παράλογης συμπεριφοράς, όπως διαρκώς επαναλαμβάνουν οι σχολιαστές του συστήματος. Είναι άμεσο αποτέλεσμα της καπιταλιστικής λογικής, της ακόρεστης δίψας του καπιταλισμού για κέρδος και του σκληρού ανταγωνισμού για κυριαρχία στις εθνικές και στη διεθνή οικονομία.
6. Αυτή η γενική εικόνα θέτει εξαιρετικά σημαντικά καθήκοντα για τις οργανώσεις της εργατικής τάξης. Αλλά η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μια εικόνα τραγικών «ελλειμμάτων». Τα συνδικάτα και τα κόμματα της Αριστεράς βρίσκονται σε κρίση: έχουν αποτύχει να προσφέρουν μια εναλλακτική λύση στις επιθέσεις του συστήματος, πόσο μάλλον στο ίδιο το σύστημα. Τα παλιά κόμματα της Αριστεράς («Σοσιαλδημοκρατικά», «Σοσιαλιστικά», «Εργατικά» ή «Κομμουνιστικά») είτε ξεπουλήθηκαν και συνθηκολόγησαν πλήρως με την άρχουσα τάξη είτε διαλύθηκαν, είτε και τα δύο. Ταυτόχρονα, τα κόμματα της «Νέας Αριστεράς» που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες 3 δεκαετίες, απέτυχαν επίσης να δώσουν διέξοδο στις ταλαιπωρημένες και αγωνιζόμενες μάζες. Η αντικαπιταλιστική Αριστερά βρίσκεται επίσης αντιμέτωπη με κρίση, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. 
7. Το καθήκον της οικοδόμησης μαζικών σοσιαλιστικών επαναστατικών κομμάτων, αποφασισμένων να αγωνιστούν για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και την εργατική δημοκρατία, είναι ο μόνος δυνατός δρόμος προς τα εμπρός και πιο αναγκαίος από ποτέ. Ταυτόχρονα, οι σοσιαλιστές επαναστάτες έχουν καθήκον να αγωνιστούν για την οικοδόμηση μαχητικών μαζικών οργανώσεων της εργατικής τάξης, κάτι που έχουμε περιγράψει στο παρελθόν χρησιμοποιώντας την έκφραση «διπλό καθήκον».

Γκεοργκίεβα

8. Ακόμα και οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου καταλαβαίνουν ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πληθώρα κρίσεων, τις οποίες δεν είναι πραγματικά σε θέση να διαχειριστούν. Οι Financial Times έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν έναν νέο όρο, τον όρο «polycrisis» (πολύ-κρίση), για να περιγράψουν τη νέα κατάσταση με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι. Ίσως το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να περιγράψει το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται ο καπιταλισμός, είναι η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα (Kristalina Georgieva), η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Στην εισαγωγική της ομιλία στην τελευταία ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ (10 έως 16 Οκτωβρίου 2022) είπε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

«Βιώνουμε μια θεμελιώδη αλλαγή στην παγκόσμια οικονομία: Από έναν κόσμο σχετικής προβλεψιμότητας… σε έναν κόσμο με μεγαλύτερη αστάθεια, μεγαλύτερη αβεβαιότητα, μεγαλύτερη οικονομική ρευστότητα, γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις και συχνότερες και καταστροφικότερες φυσικές καταστροφές… 

»Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εμείς στο ΔΝΤ ζητάμε έγκαιρη και κοινή δράση, για ανασύνταξη και προβληματισμό… Και μεγαλύτερη προθυμία να δράσουμε τώρα και να δράσουμε από κοινού…

»Τον περασμένο Οκτώβριο [2021] προβλέψαμε μια ισχυρή ανάκαμψη από τα βάθη της κρίσης του Covid. Η παγκόσμια ανάπτυξη έφτασε το 6,1% το 2021… Αλλά δεν συνέβη αυτό [το 2022]… Όλες οι μεγάλες οικονομίες του κόσμου επιβραδύνουν… Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες… 

»Έχουμε υποβαθμίσει τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη ήδη τρεις φορές…

»Εκτιμούμε ότι οι χώρες που αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας θα βιώσουν τουλάχιστον δύο συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης φέτος ή το επόμενο έτος. Και, ακόμη και όταν η ανάπτυξη είναι θετική, θα μοιάζει με ύφεση λόγω της συρρίκνωσης των πραγματικών εισοδημάτων και της αύξησης των τιμών…

»Συνολικά, αναμένουμε μείωση της παγκόσμιας παραγωγής κατά περίπου 4 τρισεκατομμύρια δολάρια από τώρα μέχρι το 2026. Αυτό είναι το μέγεθος της γερμανικής οικονομίας – ένα τεράστιο πλήγμα για την παγκόσμια οικονομία.

»Και η κατάσταση είναι πιο πιθανό να χειροτερέψει παρά να βελτιωθεί…»

9. Πέρα από τις απαισιόδοξες προοπτικές που περιγράφει η Γκεοργκίεβα, αξίζει να σημειωθεί τι προτείνει ως λύση: «…εμείς στο ΔΝΤ ζητάμε έγκαιρη και κοινή δράση για ανασύνταξη και επανεξέταση… περισσότερη προθυμία να δράσουμε τώρα και να δράσουμε από κοινού…». Αλλά αυτό ακριβώς είναι που είναι πρακτικά αδύνατο.
10. Ένας από τους βασικούς λόγους της σημερινής πολλαπλής κρίσης είναι ακριβώς το γεγονός ότι δεν είναι πλέον δυνατό για τις μεγάλες δυνάμεις να δράσουν από κοινού, και αυτό εκδηλώνεται τόσο με τον πόλεμο στην Ουκρανία όσο και με τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας (που ξεκίνησε από την πρώτη). Το 2008-9, όταν ξέσπασε η «Μεγάλη Ύφεση» (όπως ονομάζεται η κρίση του 2008-9), όλες οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη μπόρεσαν να συναντηθούν, να αποφασίσουν κοινές πολιτικές και να δράσουν από κοινού. Παρείχαν στην παγκόσμια οικονομία τεράστια ρευστότητα (αύξηση των κρατικών δαπανών, μαζική πτώση των επιτοκίων και παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών για να βοηθήσουν στην άμβλυνση του προβλήματος των αυξανόμενων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους). Ο ρόλος των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) και ιδιαίτερα της Κίνας ήταν καθοριστικός σε αυτό το πλαίσιο. Οι BRICS και ιδίως η Κίνα συνέχισαν να αναπτύσσονται με γρήγορους ρυθμούς, όταν οι ΗΠΑ και η ΕΕ βυθίζονταν στη χειρότερη ύφεση από το 1929, και έτσι μπόρεσαν να «σύρουν» την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία έξω από την ύφεση ή τουλάχιστον να μετριάσουν τις επιπτώσεις της. Οποιαδήποτε τέτοια συνεργασία σήμερα είναι απλά εκτός θέματος.

Ρουμπινί

11. Είναι σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς οποιονδήποτε σοβαρό αναλυτή ή θεσμό της άρχουσας τάξης που να μην περιγράφει μια δυσοίωνη εικόνα για την επόμενη περίοδο – η γενική προσέγγιση είναι ότι η κρίση δεν έχει φτάσει ακόμη στο χειρότερο σημείο της. Μια πρόσφατη συνέντευξη του Nouriel Rubini ενός από τους πιο διακεκριμένους οικονομολόγους διεθνώς, στο Der Spiegel (28 Οκτωβρίου 2022) είναι αρκετά ενδεικτική. Εν ολίγοις, αυτό που είπε ο Ρουμπινί ήταν ότι:

«Η Ευρωζώνη βρίσκεται ήδη σε ύφεση… Θα είναι μακρά και άσχημη… Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ακόμη χειρότερο… Τη δεκαετία του 1970 είχαμε επίσης ενεργειακή κρίση, υψηλό πληθωρισμό και στασιμότητα στην ανάπτυξη… σήμερα είναι χειρότερα… τότε δεν είχαμε τόσο μεγάλο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος όσο σήμερα… αν οι κεντρικές τράπεζες [αυξήσουν περαιτέρω] τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, θα οδηγήσει σε πτώχευση πολλές εταιρείες “ζόμπι”…».

Στο ερώτημα του Der Spiegel αν υπάρχει κάποια κεντρική τράπεζα που τα καταφέρνει σωστά, η απάντηση του Ρουμπίνι ήταν η ακόλουθη: 

«Έτσι κι αλλιώς είναι καταδικασμένες… Είτε καταπολεμούν τον πληθωρισμό με υψηλά επιτόκια και προκαλούν σκληρή προσγείωση για την πραγματική οικονομία και τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Είτε δειλιάζουν και ανοιγοκλείνουν τα μάτια, δεν αυξάνουν τα επιτόκια και ο πληθωρισμός συνεχίζει να αυξάνεται… Αυτό θα αυξήσει τους τόκους όλων των χρεών, ιδιωτικών και δημόσιων… Έχουμε τόσο μεγάλο χρέος αυτή τη στιγμή που κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια συνολική οικονομική, χρηματοπιστωτική και νομισματική κατάρρευση…».

Κρίση χρέους 

12. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα. Σήμερα ανέρχεται σε 290 τρισεκατομμύρια δολάρια, αυξημένο κατά 80 τρισεκατομμύρια δολάρια σε σχέση με 10 χρόνια πριν (Bloomberg, 30 Νοεμβρίου 2022). Είναι περίπου 3 φορές το μέγεθος του παγκόσμιου ΑΕΠ.

13. Όσο τα επιτόκια ήταν κοντά στο 0%, πράγμα που συνέβαινε μέχρι το τέλος του 2021, μια μερίδα καπιταλιστών Κεϊνσιανών οικονομολόγων πίστευε ότι οποιοδήποτε ποσό χρέους θα μπορούσε να είναι διαχειρίσιμο, στη βάση της «ανακύκλωσής» του, δηλαδή του δανεισμού με μηδενικά επιτόκια για να πληρωθεί το προηγούμενο χρέος και ούτω καθεξής. Αυτή ήταν η «Σύγχρονη Νομισματική Θεωρία» που αναφέρθηκε παραπάνω. Δεν κράτησε για πολύ, καθώς η αύξηση του πληθωρισμού οδήγησε σε αύξηση των επιτοκίων από τα επίπεδα του 2% (παγκοσμίως) στα τέλη του 2021 σε πάνω από 4,5% ένα χρόνο αργότερα, με πρόβλεψη για άνοδο στο 5,2% μέχρι τον Ιανουάριο του 2023. Τα επιτόκια θα συνεχίσουν να αυξάνονται τουλάχιστον κατά το πρώτο μέρος του 2023. 
14. Το πολύ υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων, σημαίνει ότι εκατομμύρια μικρές επιχειρήσεις και νοικοκυριά θα καταρρεύσουν, ενώ υπερχρεωμένα κράτη θα χρεοκοπήσουν, προκαλώντας νομισματική κρίση και παρέμβαση του ΔΝΤ για τη «διάσωση» τους – πράγμα που σημαίνει σκληρές πολιτικές λιτότητας, δηλαδή η εργατική τάξη και οι φτωχοί να πληρώσουν την κρίση του συστήματος. 

15. Η παγκόσμια οικονομία, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα The Guardian

«…αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο μιας από τις χειρότερες κρίσεις χρέους των τελευταίων δεκαετιών, απειλώντας με βαθιά ύφεση, πολιτική αστάθεια και χρόνια χαμένης ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων –ισχυρότεροι τυφώνες, επαναλαμβανόμενες ξηρασίες– κάνει τη ζωή ακόμη πιο δύσκολη για τα κράτη που ήδη αφιερώνουν μεγάλο μέρος των εσόδων τους για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους…». 

Στασιμοπληθωρισμός 

16. Δεν υπάρχουν πολλά να προσθέσουμε στον τρόπο με τον οποίο τα επιτελεία του διεθνούς κεφαλαίου περιγράφουν το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται το σύστημα. Το κεντρικό, άμεσο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο καπιταλισμός είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος σε συνδυασμό με ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στο μηδέν προκάλεσε αυτό που έγινε γνωστό από τη δεκαετία του ’70 ως «στασιμοπληθωρισμός» (δηλαδή, ο συνδυασμός στασιμότητας στην οικονομία με άνοδο των τιμών, κάτι που μέχρι τη δεκαετία του ’70 οι οικονομολόγοι θεωρούσαν αδύνατο). 
17. Ο πληθωρισμός επανεμφανίστηκε προκαλώντας μια άσχημη έκπληξη στους οικονομολόγους και αναλυτές του κεφαλαίου. Στον βιομηχανικά «ανεπτυγμένο» παγκόσμιο Βορρά, είναι γύρω στο 10% (ετησίως). Στον παγκόσμιο Νότο, βέβαια, η εικόνα είναι πολύ χειρότερη (Πηγή: https://elements.visualcapitalist.com/). Φυσικά, ο πραγματικός ρυθμός πληθωρισμού είναι πάντα πολύ υψηλότερος από τον επίσημο, ιδίως όσον αφορά το καλάθι των αγαθών που καταναλώνουν οι οικογένειες της εργατικής τάξης – συχνά είναι ακόμη και διπλάσιος από τον επίσημο ρυθμό.

18. Η επανεμφάνιση του πληθωρισμού είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων. Αρχικά, το έδαφος για την ανάπτυξη του πληθωρισμού παρείχαν οι μαζικές ενέσεις ρευστότητας από τις άρχουσες τάξεις στην προσπάθειά τους να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της ύφεσης του 2007-8-9. Οι κυβερνήσεις ξόδεψαν τρισεκατομμύρια για να σώσουν τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις από την κατάρρευση, δημιουργώντας τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα και δημόσια χρέη, την ίδια στιγμή που μείωναν τα επιτόκια για να παρέχουν φθηνή πίστωση στις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Αυτό υπονόμευε τη σταθερότητα του συστήματος για την επόμενη περίοδο. Το επόμενο σημείο καμπής ήρθε με την πανδημία του Covid-19, η οποία ανάγκασε τις κυβερνήσεις να καταφύγουν και πάλι σε μαζικές ενέσεις ρευστότητας για να αποφύγουν την οικονομική κατάρρευση. Οι ενέσεις αυτές, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η παραγωγή βρισκόταν σε αδιέξοδο, δημιουργούσαν μια αναντιστοιχία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς που επρόκειτο να εκδηλωθεί σε μεταγενέστερο στάδιο. Αυτό συνέβη όταν τελείωσαν τα λοκ-ντάουν και η ζήτηση παρουσίασε ένα ξαφνικό άλμα το οποίο δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί άμεσα από τις αλυσίδες εφοδιασμού, ωθώντας έτσι τις τιμές προς τα πάνω. Αυτό συνδυάστηκε και εντάθηκε από μια «ενεργειακή κρίση» κατά τη διάρκεια του 2021, η οποία ήταν αποτέλεσμα του άναρχου τρόπου με τον οποίο το καπιταλιστικό σύστημα προσπάθησε να υιοθετήσει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Χωρίς κανένα σχέδιο, όπως είναι χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, αύξησαν τους φόρους στα ορυκτά καύσιμα και έδωσαν τεράστια κίνητρα για επενδύσεις στις ΑΠΕ, περιμένοντας ότι η αγορά θα λειτουργήσει… Μόνο που αυτό δεν έγινε, αντίθετα, δημιουργήθηκαν ελλείψεις. Στη συνέχεια «έριξαν» το φταίξιμο στον καιρό, δηλαδή στον «πολύ κρύο» χειμώνα του 2020 και στο «πολύ ζεστό» καλοκαίρι του 2021, για τις υψηλές τιμές της ενέργειας. Όλες οι κυβερνήσεις και οι οικονομολόγοι ανέμεναν ότι ο πληθωρισμός, ο οποίος στο τέλος του 2021 ήταν της τάξης του 5-6%, θα μειωνόταν στη διάρκεια των επόμενων 1-2 ετών στο 2%, που είναι το επιθυμητό επίπεδο πληθωρισμού για τους καπιταλιστές. Αυτή η προσδοκία κατέρρευσε με τον πόλεμο στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 και ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε. 
19. Το καπιταλιστικό σύστημα έχει μόνο έναν τρόπο να τιθασεύσει τον πληθωρισμό και αυτός είναι η συρρίκνωση της οικονομίας. Η ευρύτερη και γενικότερη εικόνα είναι ότι για να μπορέσει το καπιταλιστικό σύστημα να εισέλθει σε μια νέα περίοδο ανάπτυξης και καπιταλιστικών κερδών, πρέπει να καταστρέψει ένα τμήμα των υφιστάμενων παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή να κλείσει επιχειρήσεις και να αυξήσει την ανεργία, ανεξάρτητα από τα συγκεκριμένα λεπτομερή χαρακτηριστικά των διαφόρων υφέσεων. Οι μηχανισμοί με τους οποίους θα προσπαθήσει να το πετύχει αυτό είναι με την αντιστροφή των πολιτικών της προηγούμενης περιόδου: δηλαδή, με μείωση των κρατικών δαπανών και του κρατικού δανεισμού και με αύξηση των επιτοκίων, που θα κάνει ακριβότερο τον δανεισμό τόσο για την κατανάλωση όσο και για τις επενδύσεις. 
20. Με άλλα λόγια, αντιμέτωποι με την παρούσα κρίση, οι καπιταλιστές αναγκάζονται να ακολουθήσουν τις ακριβώς αντίθετες πολιτικές από αυτές που θα ήθελαν, όταν αντιμετωπίζουν ύφεση κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Σε κάθε ύφεση οι καπιταλιστές αυξάνουν τις δαπάνες (μέσω δανεισμού, ανεβάζοντας τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος) και μειώνουν τα επιτόκια, καθιστώντας το χρήμα φθηνό, για να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις και την κατανάλωση. Αυτές οι πολιτικές είναι το σχέδιο σε κάθε περίπτωση ύφεσης, αυτό που διαφέρει είναι τα ποσά και η ισορροπία μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Αυτή τη φορά, πρέπει να μειώσουν τις δαπάνες και να αυξήσουν τα επιτόκια, ωθώντας έτσι την οικονομία σε περαιτέρω συρρίκνωση αντί να δημιουργήσουν ένα «μαξιλάρι» για μια πιο ομαλή προσγείωση καθώς οι οικονομίες υποχωρούν.
21. Ταυτόχρονα, οι άρχουσες τάξεις θα παλέψουν σκληρά για να αντισταθούν στα αιτήματα των εργαζομένων και άλλων καταπιεσμένων και φτωχών στρωμάτων να αυξήσουν το εισόδημά τους για να καλύψουν τις απώλειες λόγω του πληθωρισμού, οδηγώντας σε αυξημένη εξαθλίωση όχι μόνο τους ανέργους αλλά και τους εργαζόμενους. Στον παγκόσμιο Νότο αυτό θα σημάνει καταστροφή και πείνα. Έτσι, το σύστημα βάζει τους φτωχούς να πληρώσουν την κρίση του. Με αυτόν τον τρόπο επίσης, η εξουσία και ο πλούτος θα συγκεντρωθούν σε λιγότερες εταιρείες, τις μεγαλύτερες, καταστρέφοντας μαζικά μικρές και μεσαίες.  
22. Η διαδικασία της πτώσης των πραγματικών μισθών είναι ήδη σαφής στις επίσημες στατιστικές. Σύμφωνα με την ετήσια παγκόσμια έκθεση της ΔΟΕ (της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών) που δημοσιεύτηκε στις 30 Νοεμβρίου 2022, οι παγκόσμιοι μισθοί μειώθηκαν κατά 0,9% το πρώτο εξάμηνο του 2022, για πρώτη φορά στον 21ο αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι στο σύνολο του 2022 η πτώση θα είναι της τάξης του -2%. Η πτώση στη Βόρεια Αμερική ήταν -3,2% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση -2,4%.

23. Ωστόσο, το να επανέλθει ο πληθωρισμός στο 2% για τις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες (για τον παγκόσμιο Νότο τέτοιου είδους στόχοι «δεν υπάρχουν», δεν έχουν καμία ρεαλιστική βάση) δεν θα είναι εύκολο. Υπάρχουν μια σειρά από παράγοντες που περιπλέκουν τις προσπάθειες των κυρίαρχων τάξεων, όπως: Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα συνεχιστούν για όσο διαρκεί ο πόλεμος και πέραν αυτού· οι αστοί θέλουν να μειώσουν τις κρατικές δαπάνες, αλλά στην πραγματικότητα αναγκάζονται να συνεχίσουν να επιδοτούν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά (στις πλούσιες χώρες φυσικά) λόγω των απίστευτων τιμών της ενέργειας που απειλούν εκατομμύρια σπίτια με έναν βαρύ χειμώνα χωρίς επαρκή θέρμανση· αυξάνουν τις εξοπλιστικές δαπάνες ως αποτέλεσμα της «απειλής» που συνιστά η Ρωσία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία – υπάρχει μια νέα, τρελή κούρσα εξοπλισμών σε παγκόσμια κλίμακα· η άνοδος του δολαρίου στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 ετών, εν μέρει λόγω της αύξησης των επιτοκίων στις ΗΠΑ, δημιουργεί πληθωρισμό για τον υπόλοιπο πλανήτη, καθώς το δολάριο παραμένει το βασικό νόμισμα για τις διεθνείς συναλλαγές – έτσι τον Οκτώβριο του 2022 ο πληθωρισμός έπεσε στο 7,7% για τις ΗΠΑ, αλλά συνέχισε να αυξάνεται σε επίπεδα ρεκόρ 10,7% στην Ευρωζώνη· έπειτα υπάρχει η ταξική πάλη: οι εργαζόμενοι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αγωνιστούν για υψηλότερους μισθούς σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού· τέλος, ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους από τη μία πλευρά και της Κίνας και των συμμάχων της από την άλλη, θα ωθήσει, κατά κανόνα, τις τιμές προς τα πάνω σε παγκόσμια κλίμακα. 
24. Ταυτόχρονα, η ανισότητα αυξάνεται. Η πανδημία του Covid και η κρίση του κόστους ζωής έχει αυξήσει σημαντικά την ανισότητα του πλούτου μεταξύ του πλουσιότερου 0,1% του παγκόσμιου πληθυσμού και των υπολοίπων. Σύμφωνα με τον δείκτη Bloomberg Billionaires, 131 δισεκατομμυριούχοι υπερδιπλασίασαν την καθαρή τους περιουσία κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Την ίδια στιγμή, επιπλέον 97 εκατομμύρια άνθρωποι ωθήθηκαν σε ακραία φτώχεια. Παρόλο που η φορολόγηση των πλουσίων μπορεί να φαίνεται ως ένας τρόπος να βελτιωθεί η παρούσα κατάσταση, τα δομικά χαρακτηριστικά του καπιταλισμού αναπόφευκτα θέτουν μεγαλύτερους πόρους στα χέρια των πλουσίων εις βάρος των υπολοίπων. Καμία κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να τα βάλει με τις αγορές και τις επιχειρήσεις και να αυξήσει τους φόρους. Μια μελέτη της Oxfam έδειξε ότι 141 από τις 163 χώρες πάγωσαν τους φορολογικούς συντελεστές για τους πλούσιους κατά τη διάρκεια της πανδημίας και 11 τους μείωσαν.

Ταξική πάλη

25. Υπάρχει μια εμφανής αύξηση των ρυθμών της ταξικής πάλης κατά τη διάρκεια του 2022.  Στον παγκόσμιο Νότο, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η εξέγερση των γυναικών και της νεολαίας του Ιράν μαζί με τμήματα της εργατικής τάξης συνεχίζεται (στην όγδοη εβδομάδα της τη στιγμή που γράφεται το κείμενο) μετά το θάνατο της Masha Amini το Σεπτέμβριο του 2022. Πρόκειται για την πιο σημαντική, από άποψη αριθμών, αποφασιστικότητας και διάρκειας, εξέγερση ενάντια στο αντιδραστικό ισλαμικό καθεστώς του Χαμενεΐ και των μουλάδων μετά την επανάσταση του 1979, η οποία ανέτρεψε τη δικτατορία του Σάχη αλλά καπελώθηκε από τους ισλαμιστές. 
26. Τον Ιούλιο οι μάζες της Σρι Λάνκα εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο και ο πρόεδρος Ρατζαπάκσα αναγκάστηκε να διαφύγει για να σώσει το τομάρι του. Η εξέγερση των μαζών της Σρι Λάνκα είχε ξεκινήσει τον Μάρτιο του 2022 και οδήγησε, μεταξύ άλλων, στην παραίτηση ολόκληρου του υπουργικού συμβουλίου τον Απρίλιο του 2022. 
27. Ένας ολόκληρος κατάλογος χωρών είναι υποψήφιες για κοινωνικές εκρήξεις στην τρέχουσα συγκυρία. Αυτό παραδέχονται ανοιχτά τα επιτελεία των καπιταλιστών. Το ΔΝΤ και ο ΟΗΕ προειδοποιούν για την πιθανότητα να έχουμε εξεγέρσεις πεινασμένων σε 70 και πλέον χώρες. Ήδη το ΔΝΤ επιβάλλει προγράμματα λιτότητας (προετοιμάζοντας έτσι το ίδιο τις εξεγέρσεις πείνας για τις οποίες προειδοποιεί) σε μια σειρά από χώρες, όπως η Αργεντινή, η Αίγυπτος, ο Λίβανος, το Πακιστάν κ.λπ.
28. Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο είχαμε τις μαζικές διαδηλώσεις στην Κίνα ενάντια στα λοκ-ντάουν για την πανδημία. Οι διαδηλώσεις αυτές δεν ήταν συγκρίσιμες με την προηγούμενη μεγάλη εξέγερση της κινεζικής νεολαίας, στην πλατεία Τιανανμέν το 1989, αλλά ήταν οι μεγαλύτερες από τότε, εξαπλώθηκαν σε 22 πόλεις και ανάγκασαν το καθεστώς του Σι Ζινπίνγκ (Xi Jinping) να υποχωρήσει. Αυτό συμβαίνει σε μια εποχή που στην Κίνα παρατηρείται το μοναδικό φαινόμενο του «κινήματος όσων ξαπλώνουν» στη νεολαία (που έχει πάρει μαζικές διαστάσεις): δηλαδή μιας μαζικής διάθεσης που λέει «δεν μπορούμε να πολεμήσουμε το καθεστώς, αλλά αρνούμαστε να το υπηρετήσουμε, επομένως “ξαπλώνουμε”, δηλαδή είμαστε παθητικοί». Αυτά τα δύο είναι αναπόφευκτα αλληλένδετα. 
29. Εξίσου σημαντική, αλλά χωρίς να αναφέρεται ή να σχολιάζεται στα δυτικά μέσα ενημέρωσης, ήταν η εκτεταμένη άρνηση των κινεζικών μαζών να ακολουθήσουν τα πρωτόκολλα του κινεζικού κράτους για τον Covid. Αυτές οι αρνήσεις ήρθαν μετά τις πρώτες διαμαρτυρίες. Η άρνηση να τηρηθούν τα πρωτόκολλα ήταν τόσο διαδεδομένη που μέσα σε δύο εβδομάδες το κινεζικό κράτος αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι δεν μπορούσε πλέον να τα επιβάλει και ότι τα στατιστικά δεδομένα που αποκτούσε από τα πρωτόκολλα δεν μπορούσαν να το βοηθήσουν να ελέγξει την εξάπλωση του Covid. Αυτή είναι μια σημαντική στιγμή για τη συνείδηση στην Κίνα. Οι κινεζικές μάζες είδαν ότι μπορούν να δράσουν από κοινού για να φέρουν αλλαγή σε ένα καταπιεστικό σύνολο γραφειοκρατικών μέτρων που επιβάλλονται από τα πάνω. Ως αποτέλεσμα, η συνειδητοποίηση ότι το ΚΚΚ δεν είναι πανίσχυρο και πάντα σωστό στις πολιτικές του αυξάνεται. Το τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στους μελλοντικούς πολιτικούς, εργατικούς και πολιτικούς αγώνες μένει να το δούμε. Η αποτυχία της «εφαρμογής για τον Covid» (covid app) είναι επίσης ένα μεγάλο πλήγμα στις προσπάθειες του κινεζικού κράτους να αστυνομεύσει την κοινωνία. Το Covid app έδωσε στο κινεζικό κράτος πρωτοφανή πρόσβαση σε πλήθος δεδομένων σχετικά με την κίνηση και τη συμπεριφορά του κινεζικού λαού και λειτούργησε ως ισχυρός παράγοντας κοινωνικού ελέγχου. Το γεγονός ότι τώρα κατέρρευσε αφαιρεί ένα μεγάλο βάρος από τον κινεζικό λαό και αποτελεί ένα πλήγμα στο κύρος του κράτους. 
30. Τα λίγα αυτά παραδείγματα αντικατοπτρίζουν τις εκρηκτικές συνθήκες που επικρατούν σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι οποίες εντάθηκαν από την ύφεση του 2007-8-9 (που αποτέλεσε σημείο καμπής για τις παγκόσμιες εξελίξεις). Το 2019 οι διεργασίες αυτές πήραν μορφή σε μαζική κλίμακα, ιδίως στις πρώην αποικιακές χώρες, με εξεγέρσεις, συχνά επαναστατικού χαρακτήρα, σε περίπου 35 χώρες. Αυτές συνδυάστηκαν με το εντυπωσιακό κίνημα της νεολαίας κατά της κλιματικής αλλαγής, με αφετηρία τη 16χρονη Greta Thunberg στη Σουηδία, και με μαζικούς φεμινιστικούς αγώνες σε όλο τον πλανήτη. Τα κινήματα αυτά διακόπηκαν από την πανδημία του 2020. Φυσικά, δεν θα μπορούσαν ούτως ή άλλως να συνεχίσουν να αναπτύσσονται σε ένα αδιάκοπο ανοδικό σπιράλ, ιδίως καθώς δεν υπήρχε επαναστατική ηγεσία, αλλά η πανδημία λειτούργησε ως φρένο παρά την οικονομική κατάρρευση που προκάλεσε. 
31. Σε ηπειρωτική βάση, οι πιο ανεπτυγμένες συνθήκες από ταξική άποψη βρίσκονται στη Λατινική Αμερική. Το 2022 δεν είχαμε μεγάλες ταξικές αναταραχές στο επίπεδο του 2019, αλλά όλη η ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας αντανακλάστηκε στο πολιτικό επίπεδο με αυτό που έχει περιγραφεί ως «ροζ παλίρροια», με κεντροαριστερές κυβερνήσεις να καταλαμβάνουν την εξουσία σχεδόν σε ολόκληρη την ήπειρο. Η πολιτική αστάθεια σε ολόκληρη την ήπειρο είναι τεράστια. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Λ. Αμερική βρίσκεται σε «σημείο βρασμού», συνδυάζοντας βαθιά οικονομική κρίση, υψηλά ελλείμματα, κρατικά χρέη και υψηλό πληθωρισμό. 
32. Η Αριστερά στην Αργεντινή θεωρεί πολύ μεγάλη την πιθανότητα να έχουμε ένα νέο «Argentinazo», στα πρότυπα της μαζικής εξέγερσης του χειμώνα 2001-2 στην Αργεντινή. Στη Βραζιλία ο Λούλα κέρδισε τον Μπολσονάρου στις προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου 2022, αλλά η μάχη ήταν πολύ αμφίρροπη. Ο Μπολσοναρισμός ως φαινόμενο παραμένει ένας σοβαρός κίνδυνος για τις βραζιλιάνικες μάζες, ιδιαίτερα δεδομένων των τεράστιων οικονομικών προβλημάτων και του γεγονότος ότι, ως αποτέλεσμα, ο Λούλα δεν θα μπορέσει να τηρήσει τις υποσχέσεις του και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες. Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, η Δεξιά στο Περού και την Αργεντινή πετύχανε μια σειρά από πλήγματα εναντίον των αριστερών αντιπάλων τους.
33. Στις 6 Δεκεμβρίου, ο αριστερός πρόεδρος του Περού Pedro Castillo επιχείρησε να διαλύσει το Κογκρέσο, να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας, να κυβερνήσει με διατάγματα και να προκηρύξει νέες εκλογές. Ως αποτέλεσμα, το Συνταγματικό Δικαστήριο και το Κογκρέσο αποφάσισαν να τον απομακρύνουν από την προεδρία. Συνελήφθη και αναμένει τη δίκη του. Ο Καστίγιο, δάσκαλος σε αγροτικές περιοχές και συνδικαλιστής, με ιθαγενική καταγωγή, εξελέγη τον Ιούνιο του 2021 στην προεδρία και σύντομα ακολούθησαν οι νίκες των κεντροαριστερών κομμάτων στη Χιλή (Γκαμπριέλ Μπόριτς), στην Ονδούρα (Σιομάρα Κάστρο), στην Κολομβία (Γκουστάβο Πέδρο) και στη Βραζιλία (Λουίς Ιγνάσιο Λούλα) – για να ολοκληρωθεί η στροφή προς τα αριστερά στην ήπειρο, που περιγράφεται ως «ροζ παλίρροια». Παρεμπιπτόντως πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή η ροζ παλίρροια ήταν πολύ λιγότερο ριζοσπαστική από την παλίρροια των αριστερών κυβερνήσεων που σάρωσε την ήπειρο τη δεκαετία του 2000, με βασικό πρωταγωνιστή τον Τσάβες στη Βενεζουέλα. Ο Καστίγιο είχε δημιουργήσει πολλές ελπίδες και προσδοκίες στις Περουβιανές μάζες, αλλά δεν μπόρεσε να διαχειριστεί το συστηματικό σαμποτάζ της άρχουσας τάξης που ελέγχει τους θεσμούς της χώρας. Μετά από δύο αποτυχημένες διαδικασίες μομφής στο κοινοβούλιο, βρισκόταν αντιμέτωπος με μια τρίτη. Όντας ρεφορμιστής και ως εκ τούτου μη ικανός να κατανοήσει την ανάγκη κινητοποίησης των περουβιανών μαζών γύρω από ένα επαναστατικό πρόγραμμα (η αχίλλειος πτέρνα όλων των ρεφορμιστών) επιχείρησε μια «λύση» από τα πάνω – να διαλύσει το κοινοβούλιο και να κυβερνήσει με διατάγματα. Αυτό έδωσε στην άρχουσα τάξη μια μοναδική ευκαιρία να τον ξεφορτωθεί και να επαναφέρει τα πράγματα κάτω από τον δικό της αυστηρό έλεγχό. Η σύλληψη του Καστίγιο όμως προκάλεσε μια μαζική εξέγερση ιδιαίτερα από τους ιθαγενείς, η οποία τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη.
34. Στην Αργεντινή, στις 9 Δεκεμβρίου η Κριστίνα Φερνάντες Κίρχνερ καταδικάστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο σε 6 χρόνια φυλάκιση, σε μια απόφαση που αν επικυρωθεί θα της απαγορεύσει επίσης να κατέχει αξιώματα για το υπόλοιπο της ζωής της, κατηγορούμενη για διαφθορά και εξαπάτηση του κράτους. Διετέλεσε πρόεδρος της Αργεντινής από το 2007 έως το 2015 –ακολουθώντας τον σύζυγό της Νέστο Κίρχνερ που ήταν πρόεδρος από το 2003 έως το 2007– και από το 2019 είναι αντιπρόεδρος. Την περίοδο που οι Κίρχνερ ήταν επικεφαλής της κυβέρνησης, η Αργεντινή απολάμβανε ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 8% ετησίως στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και καυχιόταν για τον υψηλότερο εθνικό κατώτατο μισθό στη Λατινική Αμερική. Ο «Κιρχνερισμός» μπόρεσε να εφαρμόσει μια σειρά από πολιτικές που ευνοούσαν τους φτωχούς της χώρας, όπως η παροχή συντάξεων στις νοικοκυρές, η δημιουργία ενός καθολικού επιδόματος για τα παιδιά, το άνοιγμα νέων δημόσιων πανεπιστημίων κ.λπ. Η Κριστίνα (ο Νέστορ Κίρχνερ πέθανε το 2010) θεωρείται πιο ριζοσπαστική από τον σημερινό πρόεδρο Αλμπέρτο Φερνάντες, παρά το γεγονός ότι και οι δύο ανήκουν στο ίδιο κυβερνών κόμμα, το Frente do Todos (Μέτωπο για όλους).
35. Οι εξελίξεις αυτές αντικατοπτρίζουν τη βαθιά κρίση του λατινοαμερικανικού καπιταλισμού, την αδυναμία του ρεφορμισμού να προσφέρει κάποια διέξοδο προς τα εμπρός και το γεγονός ότι οι λατινοαμερικανικές ελίτ δεν μπορούν να ανεχτούν κυβερνήσεις υπό την ηγεσία ρεφορμιστών, ακόμη και ήπιων, και γι’ αυτό χρησιμοποιούν τους παραδοσιακούς θεσμούς που ελέγχουν, την Δικαιοσύνη, τον στρατό και την αστυνομία, τη θρησκεία κ.λπ., για να τις αποσταθεροποιήσουν και να τις ανατρέψουν. 
36. Η Αφρική είναι αναμφίβολα η ήπειρος της οποίας οι λαοί έχουν αντιμετωπίσει τα μεγαλύτερα δεινά τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και κατά τη διάρκεια των πρόσφατων κρίσεων. Ο πληθωρισμός της Αφρικής είναι ο χειρότερος σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ήπειρο. Καθώς οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων πλήττουν περισσότερο τους φτωχούς, εκατομμύρια άνθρωποι πέφτουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Το χρέος των αφρικανικών χωρών, αν και συνολικά αρκετά χαμηλό ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σύγκριση με τις βιομηχανικές χώρες, αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια και απειλεί αρκετές χώρες με το φάσμα της χρεοκοπίας. Η διεθνής φιλανθρωπική οργάνωση «Debt Justice» εκτιμά ότι για τις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, οι πληρωμές για την εξυπηρέτηση του χρέους αυξήθηκαν κατά 120% την τελευταία δεκαετία. Αυτά τα χρηματικά ποσά κόβονται από τους τοπικούς προϋπολογισμούς προκειμένου να σταλούν στις δυτικές τράπεζες. Η τραγική κατάσταση των υποδομών αποκαλύπτεται όταν εξετάζουμε την κατανάλωση ενέργειας στην ήπειρο. Σύμφωνα με τον Economist, «η μέση κατανάλωση ανά άτομο στην υποσαχάρια Αφρική, εξαιρουμένης της Νότιας Αφρικής, είναι μόλις 185 κιλοβατώρες (kWh) το χρόνο, σε σύγκριση με περίπου 6.500 kWh στην Ευρώπη και 12.700 kWh στην Αμερική. Ένα αμερικανικό ψυγείο καταναλώνει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από τον μέσο Αφρικανό». Η Αφρική αντιμετωπίζει επίσης τεράστιες καταστροφές που προκαλούνται από την κλιματική κρίση. Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, «Η κατάσταση του κλίματος αποκαλύπτει ότι η έλλειψη του νερού εκτιμάται ότι θα επηρεάσει περίπου 250 εκατομμύρια ανθρώπους στην ήπειρο και θα εκτοπίσει έως και 700 εκατομμύρια άτομα μέχρι το 2030». Οι πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες στη Νιγηρία, οι οποίες κατέστρεψαν περισσότερα από 200.000 σπίτια, τα τέσσερα συνεχή χρόνια ξηρασίας στο Κέρας της Αφρικής, τα οποία έριξαν 37 εκατομμύρια ανθρώπους στην πείνα και οι έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες στο Σουδάν, οι οποίες έπληξαν 780.000 ανθρώπους, αποτελούν σαφή ένδειξη αυτών των τάσεων. 
37. Ταυτόχρονα, σημαντικές γεωπολιτικές εξελίξεις λαμβάνουν χώρα στην ήπειρο. Η Κίνα έχει γίνει ο μεγαλύτερος δανειστής και εμπορικός εταίρος για πολλές χώρες της περιοχής, ξεπερνώντας τις ΗΠΑ και τις χώρες της Δύσης. Στις χώρες του Σαχέλ, ο γαλλικός στρατός (πρώην αποικιοκρατική δύναμη) διώχνεται από τη μία χώρα μετά την άλλη, λόγω της αποτυχίας του να κερδίσει τον πόλεμο που διακήρυξε κατά των ισλαμικών ανταρτικών δυνάμεων (Αλ Κάιντα, ISIS, Μπόκο Χαράμ, κ.λπ.). Σε αυτές τις συνθήκες ο ρωσικός ιμπεριαλισμός αποκτά επιρροή μέσω της ιδιωτικής εταιρίας παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών Wagner Group, η οποία προσλαμβάνεται για να καλύψει το κενό. 
38. Αυτό αποτελεί επίσης μέρος της πολιτικής αναταραχής σε αρκετές αφρικανικές χώρες. Η πρόσφατη άνοδος στις δημοσκοπήσεις του Πίτερ Όμπι στη Νιγηρία, ενός πολιτικού που ήταν στο περιθώριο και κατεβαίνει με ένα μικροσκοπικό κόμμα, δείχνει την αστάθεια της κατάστασης. Σε αυτό το πλαίσιο, σημαντικοί εργατικοί αγώνες, όπως η απεργία των ακαδημαϊκών στη Νιγηρία, ή ευρύτερα κοινωνικά κινήματα, όπως το κίνημα End SARS κατά της αστυνομικής βίας στη Νιγηρία και τα συλλαλητήρια κατά της ξενοφοβίας στη Νότια Αφρική, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Υπάρχουν επίσης σημαντικοί εθνικοί αγώνες που λαμβάνουν χώρα, όπως ο αγώνας για αυτοδιάθεση στο Νότιο Καμερούν ή ο αγώνας του αυτόχθονου λαού της Μπιάφρα. Το βασικό εμπόδιο για τις πολιτικές εξελίξεις και τα κινήματα στην Αφρική, όπως και διεθνώς, είναι οι πολιτικοί περιορισμοί των εργατικών οργανώσεων.
39. Στην Ευρώπη έχουμε πολλές απεργίες που σηματοδοτούν μια μεταβαλλόμενη κατάσταση σε αρκετές χώρες. Οι δύο τελευταίες, καθώς ετοιμάζεται αυτό το έγγραφο, είναι οι μαζικές γενικές απεργίες στο Βέλγιο και την Ελλάδα. Καθ’ όλη τη διάρκεια του περασμένου έτους, η συμμετοχή στις κινητοποιήσεις και τις απεργίες στο Βέλγιο ήταν εντυπωσιακή και με πολύ υψηλά ποσοστά (έως και 87% σε ορισμένες περιπτώσεις), παρά την απροθυμία των συνδικάτων, τα οποία κατά καιρούς λειτουργούσαν ακόμη και ως φρένο. Υπάρχουν προσδοκίες ότι ο αγώνας θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες, ιδίως επειδή οι αναπροσαρμογές των μισθών και των επιδομάτων δεν ήταν στο ίδιο επίπεδο με τον πληθωρισμό. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η γενική απεργία της 9ης Νοεμβρίου ήταν η μεγαλύτερη συνδικαλιστική κινητοποίηση από το 2013-14, την εποχή των μνημειωδών αγώνων της ελληνικής εργατικής τάξης ενάντια στα μνημόνια και την τρόικα. Η Γαλλία ήταν επίσης μια άλλη χώρα όπου πραγματοποιήθηκαν πολύ σημαντικές απεργίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εφοδιαστικές αλυσίδες των πρατηρίων καυσίμων παρεμποδίστηκαν για αρκετές ημέρες προκαλώντας χάος στους δρόμους και την αγορά. Οι εργαζόμενοι στα διυλιστήρια κατάφεραν να κερδίσουν σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς (αν και χαμηλότερες από τα αιτήματά τους). Ένα από τα επιχειρήματα που προέβαλαν ήταν η απαίτηση να λάβουν το μερίδιό τους από τα θεαματικά κέρδη που συσσώρευσαν οι εταιρείες ενέργειας. Στη Γερμανία είχαμε επίσης σημαντικές απεργίες, στην Ισπανία μαζικές κινητοποιήσεις για την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας κ.λπ.
40. Η χώρα που βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος των αγώνων, ωστόσο, αυτή την περίοδο, είναι η Βρετανία, στην οποία η ταξική πάλη υστερούσε έναντι της ηπειρωτικής Ευρώπης για δεκαετίες. Στην παρούσα φάση, η Βρετανία βρίσκεται στην πρωτοπορία, με πολλές κλαδικές απεργίες σε συνθήκες κοινωνικής αναταραχής και πολιτικού χάους. Απεργίες έχουν πραγματοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη στον τομέα των μεταφορών (RMT και TSSA), της Υγείας, της Εκπαίδευσης, των δημοσίων υπαλλήλων, της τοπικής αυτοδιοίκησης και σε πολλούς άλλους. Οι λιμενεργάτες του Λίβερπουλ κέρδισαν μισθολογικές αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό μετά από απεργία. Το ίδιο ισχύει και για τους δικηγόρους. Τέτοιες επιτυχίες ενθαρρύνουν περαιτέρω τις απεργιακές κινητοποιήσεις. Επιπλέον, η εμφάνιση του «Enough is Enough» (Αρκετά!) που συνδέεται με τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός κινήματος «Δεν Πληρώνω», καθώς και οι εκστρατείες για την υπεράσπιση του ΕΣΥ και κατά της κλιματικής αλλαγής, είναι πολύ σημαντικές, αντανακλώντας τη διάθεση στην κοινωνία. Ωστόσο, συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα και αυτό αναπόφευκτα θα λειτουργήσει ως ανάχωμα, δεδομένου ότι η αριστερά στο Εργατικό Κόμμα, γύρω από τον Τζέρεμι Κόρμπιν, είναι πολιτικά αδύναμη και δειλή. Η κατάσταση αυτή αντανακλάται σε πολιτικό επίπεδο, προκαλώντας τεράστια αστάθεια: Ο Μπόρις Τζόνσον έπεσε πριν από το τέλος της θητείας του μετά από εξέγερση στην κοινοβουλευτική ομάδα των Τόρις (Συντηρητικό Κόμμα) για να αντικατασταθεί από τη Λιζ Τρας, η οποία άντεξε μόλις 44 ημέρες, πριν αντικατασταθεί από τον Ρίσι Σουνάκ. Η άρνηση της κυβέρνησης Σουνάκ να συζητήσει με τους εργαζόμενους το θέμα των μισθολογικών αυξήσεων αποδεικνύει την επιμονή της άρχουσας τάξης υπέρ των πολιτικών λιτότητας ως απάντηση στην κρίση και την προσπάθεια του καπιταλισμού να επιφέρει ήττες στην οργανωμένη συνδικαλιστικά εργατική τάξη.
41. Υπάρχει μια διαρκής σταδιακή ανάπτυξη των ταξικών αγώνων στις Ηνωμένες Πολιτείες, με επίκεντρο κυρίως τις προσπάθειες για τη δημιουργία σωματείων σε νέες βιομηχανίες, όπως η Amazon, η Starbucks, η Kellogg’s, η Apple κ.λπ, και γύρω από τα αιτήματα για υψηλότερους μισθούς, εμπνευσμένα από την επιτυχία του κινήματος «15 δολάρια τώρα» (15 δολάρια την ώρα βασικός μισθός) σε μια σειρά πολιτείες. Οι ΗΠΑ υπήρξαν από πολλές απόψεις κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας στην πρωτοπορία όσον αφορά την άνοδο των ταξικών αγώνων και της συνείδησης σε σύγκριση με τις υπόλοιπες πλούσιες βιομηχανικές χώρες. Τα τελευταία χρόνια έγινε καθαρό από πολλές δημοσκοπήσεις ότι η πλειοψηφία των νέων στις ΗΠΑ επιλέγει τον «σοσιαλισμό» σε αντίθεση με τον καπιταλισμό. Φυσικά, δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το τι είναι ο σοσιαλισμός, πρόκειται μάλλον για ένα είδος «πρωτοσοσιαλιστικής συνείδησης», αλλά εξακολουθεί να αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της περιόδου. Η κρίση αντανακλάται σε πολιτικό επίπεδο, με τους Ρεπουμπλικάνους να κινούνται προς μια ακροδεξιά κατεύθυνση και το Δημοκρατικό Κόμμα να αντιμετωπίζει πιέσεις από την Αριστερά και μέσω της ανάπτυξης των Δημοκρατών Σοσιαλιστών της Αμερικής (DSA), που έχουν φτάσει στα 100.000 μέλη. Στα «προοδευτικά» ΜΜΕ γίνεται ανοιχτή συζήτηση για «εμφύλιο πόλεμο» στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του Τραμπ στις 22 Ιανουαρίου ενάντια στην ορκωμοσία του Μπάιντεν. Αυτό είναι μια υπερβολή σε αυτό το στάδιο, αλλά εξακολουθεί να είναι μια ένδειξη του επιπέδου της ανησυχίας σε τμήματα της άρχουσας τάξης. 
42. Το ζήτημα της έλλειψης μιας συνεπούς σοσιαλιστικής ή και ριζοσπαστικής ηγεσίας είναι ένας παράγοντας που περιπλέκει τις εξελίξεις και στις ΗΠΑ. Οι μεγάλες φεμινιστικές κινητοποιήσεις και το κίνημα Black Lives Matter, που ενέπνευσαν και κινητοποίησαν ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη, έχουν υποχωρήσει, αλλά, το χειρότερο, βρίσκονται πλέον υπό την πλήρη πολιτική επιρροή των μικροαστικών «πολιτικών ταυτότητας». Επίσης, ενώ η άνοδος του DSA και οι πρόσφατες εκλογικές του επιτυχίες δημιούργησαν αρχικά πολλές προσδοκίες τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς, δεν άργησε να δείξει τα όριά του: στις 30 Νοεμβρίου, τα μέλη του DSA ψήφισαν υπέρ της απαγόρευσης της απεργίας που προκήρυξαν τα Σωματεία των Σιδηροδρομικών – κάτι που τμήματα του DSA χαρακτήρισαν ως «επαίσχυντη προδοσία».
43. Ο αντίκτυπος στην ταξική πάλη από την οικονομική συρρίκνωση στην οποία οδεύει η παγκόσμια οικονομία –που προκλήθηκε από την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία– είναι διαφορετικός από τον αντίκτυπο της οικονομικής ύφεσης που προκλήθηκε από την πανδημία. Σε αντίθεση με την τελευταία, η νέα ύφεση είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε όξυνση των ταξικών αγώνων. Ουσιαστικά, επειδή η άνοδος του πληθωρισμού υπονομεύει τα πραγματικά εισοδήματα σε συνεχή βάση και η άρχουσα τάξη δεν πρόκειται να καλύψει τις απώλειες, δεν μένει άλλη επιλογή στην εργατική τάξη και τους φτωχούς παρά να αντισταθούν. Επίσης, οι απώλειες στο εισόδημα λόγω του πληθωρισμού θεωρούνται από τις μάζες ως αποτέλεσμα κυβερνητικών πολιτικών και συνειδητών αποφάσεων, ενώ η πανδημία Covid-19 θεωρήθηκε ως εξωτερικός παράγοντας που απειλούσε άμεσα τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, αυξάνοντας περισσότερο τον φόβο παρά την οργή. Επιπλέον, κατά την περίοδο των λουκέτων (lock down) της πανδημίας, οι κυβερνήσεις των πλουσιότερων δυτικών χωρών δαπανούσαν τεράστια ποσά για την επιδότηση των επιχειρήσεων αλλά και για την κάλυψη μισθών και επιδομάτων. Υπήρξαν βέβαια αξιοσημείωτα παραδείγματα κοινωνικών αναταραχών κατά τη διάρκεια του 2021, αλλά ήταν μάλλον εξαιρέσεις παρά η γενική τάση. Σήμερα, βλέπουμε την ταξική πάλη να επανεμφανίζεται και η προοπτική είναι ότι αυτή θα ενταθεί το επόμενο διάστημα. 
44. Τούτων δοθέντων, τα όρια με τα οποία έρχονται αντιμέτωπα όλα αυτά τα νέα κινήματα και οι κοινωνικές αναταραχές είναι σαφή – και αυτό οφείλεται στην έλλειψη ηγεσίας που θα τους δώσει πραγματική ώθηση. Το κύριο σημείο εδώ όμως, είναι ότι οι διαδικασίες αυτές αναμένεται να συνεχιστούν και να αναπτυχθούν την επόμενη περίοδο. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις διαστάσεις που θα πάρουν. Αλλά αυτό που είναι σαφές είναι ότι θα προσφέρουν ευκαιρίες στις επαναστατικές ιδέες και μπορούν επίσης να υποβοηθήσουν την οικοδόμηση ευρύτερων μαχητικών οργανώσεων των εργαζομένων και της νεολαίας.
45. Υπάρχει ένα σημαντικό στρώμα στην κοινωνία που αναζητά ριζοσπαστικές ιδέες, ιδιαίτερα στη νεολαία. Το περιβάλλον, ο φεμινισμός, ο αντισεξισμός, ο αντιφασισμός, παραμένουν ισχυροί παράγοντες που κινητοποιούν νεολαιίστικα στρώματα κι όχι μόνο. Αλλά η τάξη στην οποία οι επαναστάτες σοσιαλιστές πρέπει πρωτίστως να προσανατολίζονται για να κερδίσουν είναι η εργατική τάξη – αυτό το καθήκον δεν πρέπει ποτέ να χάσει την απαιτούμενη έμφαση. Είναι επίσης σωστό να πούμε ότι σήμερα η οικοδόμηση γύρω από τα νέα κινήματα (νεολαία, περιβάλλον, αντισεξισμός, αντιφασισμός κ.λπ.) είναι μια πιο περίπλοκη διαδικασία από ότι σε προηγούμενες περιόδους, π.χ. είναι πιο περίπλοκη από ότι στη δεκαετία του 2000 και στο πρώτο μέρος της δεκαετίας του 2010 – υπάρχει μεγαλύτερη σύγχυση σήμερα και ισχυρότερο αντι-κομματικό αίσθημα από ότι τότε. Όλα αυτά πρέπει να τα δούμε στο πλαίσιο της μετα-σταλινικής εποχής, δηλαδή της περιόδου μετά την κατάρρευση του Σταλινισμού στο γύρισμα της δεκαετίας του 1990.

Κρίση ηγεσίας 

46. Ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα στην πρόσφατη ιστορία για το πού μπορεί να οδηγήσει η έλλειψη ηγεσίας, είναι οι επαναστάσεις του 2011 στη Βόρεια Αφρική, που ονομάστηκαν «Αραβική Άνοιξη», στην Τυνησία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Συρία. Και στις τέσσερις χώρες είχαμε πανίσχυρες επαναστάσεις που ανέτρεψαν φαύλα δικτατορικά καθεστώτα, που βρίσκονταν στην εξουσία για δεκαετίες. Τα διδάγματα της «Αραβικής Άνοιξης» βγαίνουν πολύ καθαρά: η επανάσταση δεν είναι μόνο δυνατή, είναι αναπόφευκτη, αλλά αν δεν υπάρχει επαναστατική ηγεσία να την οδηγήσει στην ολοκλήρωσή της, δηλαδή στην ανατροπή της εξουσίας του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού και στην οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας βασισμένης στην εργατική δημοκρατία, όχι μόνο μπορεί, αλλά σίγουρα θα μετατραπεί στο αντίθετό της, την αντεπανάσταση με τη μορφή καταστροφικών εμφυλίων πολέμων, κοινωνικού χάους και αποσύνθεσης, και νέων δικτατορικών καθεστώτων.
47. Παρόμοια γενικά διδάγματα μπορούν να αντληθούν από τις εμπειρίες πολλών ισχυρών εξεγέρσεων των τελευταίων ετών. Εκτός από το Ιράν και τη Σρι Λάνκα της τρέχουσας περιόδου, ο κατάλογος των αναταραχών των τελευταίων ετών είναι ατελείωτος: Σουδάν, Αλγερία, Χονγκ Κονγκ, Αίγυπτος, Ιράκ, Ιορδανία, Λίβανος, Εκουαδόρ, Χιλή, Αϊτή, Βολιβία, Ινδονησία, για να αναφέρουμε μόνο μερικές. Σε ορισμένες περιπτώσεις είχαμε κινήματα με σαφή επαναστατικά χαρακτηριστικά, ενώ κάποια από αυτά κατάφεραν να σημειώσουν σημαντικές νίκες, αναγκάζοντας την άρχουσα τάξη να πάρει πίσω όλα τα μέτρα που είχε ψηφίσει, όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις της Χιλής και του Ισημερινού.
48. Χωρίς επαναστατική ηγεσία, ωστόσο, ακόμη και τα πιο ισχυρά κινήματα είναι βέβαιο ότι θα χάσουν – στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να επιτύχουν μόνο προσωρινά κέρδη. Το ηρωικό κίνημα για τη δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ υπέστη μια τραγική ήττα. Στον Λίβανο, η επαναστατική αναταραχή του 2019 δεν κατάφερε να προσφέρει διέξοδο και η χώρα βυθίστηκε στο χάος, με το νόμισμα να υποτιμάται περισσότερο από 90%. 
49. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα (δεν έχει νόημα να παρατεθεί ένας μακρύς κατάλογος παραδειγμάτων) για το πώς τα πράγματα μπορούν να μετατραπούν «στο αντίθετό τους» είναι η Χιλή. Το 2019 η εξέγερση των μαζών της Χιλής ανάγκασε τη δεξιά κυβέρνηση Πινιέρα να πάρει πίσω τα νεοφιλελεύθερα μέτρα που είχε επιχειρήσει να επιβάλει. Το 2020 το μαζικό κίνημα ανάγκασε την κυβέρνηση να οργανώσει δημοψήφισμα για την αντικατάσταση του αντιδραστικού Χιλιανού Συντάγματος του 1980, που είχε συνταχθεί από τον τότε δικτάτορα Πινοσέτ. Τον Δεκέμβριο του 2021 ο Πινιέρα έπεσε και εξελέγη μια κεντροαριστερή κυβέρνηση με επικεφαλής τον Γκαμπριέλ Μπόριτς. Το 2022 η κυβέρνηση του Γκαμπριέλ Μπόριτς διοργάνωσε το δημοψήφισμα για το Σύνταγμα για το οποίο αγωνίστηκαν οι χιλιανές μάζες. Τον Σεπτέμβριο του 22 το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε και το 61% ψήφισε κατά του νέου αντι-Πινοσετικού Συντάγματος! Ήταν μια εκκωφαντική ήττα, αλλά υπάρχει εξήγηση γι’ αυτό: οι χιλιανές μάζες ήταν τόσο θυμωμένες με τις πολιτικές που εφάρμοζε η «προοδευτική» στα λόγια, αντεργατική στην πράξη, κυβέρνηση του Μπόριτς, που ψήφισαν κατά του νέου Συντάγματος ως έναν τρόπο να εκφράσουν την οργή τους. Ήταν μια ψήφος κατά της κυβέρνησης, και όχι υπέρ του Πινοσέτ.
50. Υπάρχει μια βαθιά κρίση ηγεσίας των οργανώσεων της εργατικής τάξης και της Αριστεράς σε διεθνές επίπεδο. Τα Συνδικάτα καθώς και τα παραδοσιακά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της εργατικής τάξης (που ονομάζονται «Σοσιαλιστικά», «Σοσιαλδημοκρατικά» ή «Εργατικά») έχουν συνθηκολογήσει πλήρως με την άρχουσα τάξη κάνοντας μια μαζική στροφή προς τα δεξιά, χάνοντας τον (έστω και ήπιο) ρεφορμιστικό χαρακτήρα που είχαν σε προηγούμενες ιστορικές εποχές. Τα κομμουνιστικά κόμματα που είχαν μαζική επιρροή σε μεγάλα τμήματα του πλανήτη έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί – μετά την κατάρρευση του σταλινισμού αντιμετώπισαν διασπάσεις, κατάρρευση και ότι απέμεινε από αυτά ακολούθησε την πορεία των Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Στις πρώην σταλινικές χώρες, τα απομεινάρια των παλαιών κομμουνιστικών κομμάτων βρίσκονται αντιμέτωπα με τον εκφυλισμό, τη συνθηκολόγηση με τον καπιταλισμό και τη στροφή σε εθνικιστικές πολιτικές.
51. Στο κενό που δημιουργήθηκε μετά την κατάρρευση του Σταλινισμού εμφανίστηκαν πολλά νέα αριστερά κόμματα. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι η Κομμουνιστική Επανίδρυση στην Ιταλία, το Die Linke («Η Αριστερά») στη Γερμανία, το P-SOL («Κόμμα για τον Σοσιαλισμό και την Ελευθερία») στη Βραζιλία, ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, το Podemos στην Ισπανία, το Αριστερό Μπλοκ στην Πορτογαλία κ.λπ. Όλα αυτά ξεκίνησαν με ένα αριστερό ριζοσπαστικό πρόγραμμα, αλλά μετακινήθηκαν προς τα δεξιά. Άλλα νέα ρεφορμιστικά κόμματα της πρόσφατης περιόδου, τα οποία δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμη, είναι το France Insoumise («Ανυπότακτη Γαλλία) στη Γαλλία και το PTB-PVDA («Εργατικό Κόμμα») στο Βέλγιο. Άλλες προσπάθειες έγιναν επίσης την προηγούμενη περίοδο αλλά κατέληξαν σε αποτυχία και εξαφανίστηκαν ή περιθωριοποιήθηκαν, όπως το SSP («Σοσιαλιστικό Κόμμα Σκωτίας») στη Σκωτία, το Respect («Σεβασμός») στη Βρετανία και το NPA («Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα») στη Γαλλία, στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η Ευρώπη, για άλλη μια φορά, ήταν ο κύριος τόπος γέννησης αυτής της «Νέας Αριστεράς», όπως την ονομάσαμε. Εκτός από τα νέα κόμματα, νέα ρεφορμιστικά «φαινόμενα» εμφανίστηκαν ως ρεύματα σε κόμματα όπως το Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία και το Δημοκρατικό Κόμμα στις ΗΠΑ, γύρω από τον Κόρμπιν στην πρώτη περίπτωση και τον Σάντερς στη δεύτερη. Η FIT-U (Ενωτικό Εργατικό Αριστερό Μέτωπο) μια συμμαχία τροτσκιστικών οργανώσεων στην Αργεντινή, με μαζική απήχηση γύρω στο 6%, έχει διαφορετικό χαρακτήρα και θα συζητηθεί ξεχωριστά, μαζί με άλλες δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. 
52. Όπως ήδη αναφέρθηκε, στη συντριπτική τους πλειοψηφία αυτά τα νέα ρεφορμιστικά κόμματα δοκιμάστηκαν και απέτυχαν. Τουλάχιστον δύο από αυτές τις «αποτυχίες» έπαιξαν καθοριστικό ρόλο και αποτέλεσαν σημεία καμπής στην ιστορία της «Νέας Αριστεράς» των τελευταίων 3 δεκαετιών. Η πρώτη ήταν αυτή της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης στην Ιταλία, η οποία στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ενέπνεε και κινητοποιούσε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη και διεθνώς. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 μπήκε σε κυβέρνηση με επικεφαλής το κεντροαριστερό «Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς» –  μετά από αυτό κατέρρευσε, διασπάστηκε και ουσιαστικά εξαφανίστηκε. Η δεύτερη ήταν αυτή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μετά την εκλογή του το 2015 έκανε μια πλήρη στροφή, συνθηκολογώντας με τις απαιτήσεις της Τρόικας (ΔΝΤ, ΕΚΤ, ΕΕ) μέσα σε λίγες ώρες μετά το ιστορικό δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, το οποίο με τεράστια πλειοψηφία 61,5% έδωσε εντολή στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να απορρίψει τους όρους της Τρόικας. Οι περιπτώσεις του Σάντερς και του Κόρμπιν είναι επίσης σημαντικές (αν και όχι στον ίδιο βαθμό, γιατί δεν εκλέχθηκαν ποτέ σε κυβέρνηση) λόγω του διεθνούς βάρους τόσο των ΗΠΑ όσο και της Βρετανίας: και οι δύο απέτυχαν να αποσχιστούν από τα κόμματά τους και να προχωρήσουν στη δημιουργία νέων αριστερών κομμάτων, όταν αυτό ήταν απαραίτητο – αντίθετα, συνθηκολόγησαν κάτω από τις πιέσεις του γραφειοκρατικού μηχανισμού του Δημοκρατικού Κόμματος και του Εργατικού Κόμματος (δηλαδή της άρχουσας τάξης) αντίστοιχα. 
53. Όλα τα κόμματα της «Νέας Αριστεράς» είχαν ρεφορμιστικό χαρακτήρα, διαφόρων αποχρώσεων. Η αποτυχία τους να προσφέρουν μια εναλλακτική λύση είχε έντονα αρνητικό αντίκτυπο, προκαλώντας απογοήτευση σε διεθνές επίπεδο – σε διαφορετικό βέβαια βαθμό σε διαφορετικές χώρες/περιοχές. Ταυτόχρονα, δημιούργησε ένα μεγάλο κενό που θα μπορούσε να είχε αξιοποιηθεί από την Αντικαπιταλιστική και ιδιαίτερα την Τροτσκιστική Αριστερά. Αλλά εδώ δυστυχώς είχαμε μια άλλη μεγάλη αποτυχία. 
54. Η πλειοψηφία των οργανώσεων της Αντικαπιταλιστικής και Τροτσκιστικής Αριστεράς είναι πολύ σεχταριστικές, διασπώνται για δευτερεύουσες διαφορές και δεν μπορούν να δουλέψουν από κοινού. Τελευταίο παράδειγμα είναι η διάσπαση της CWI σε 4 διαφορετικές διεθνείς ομάδες. Η Ενιαία Γραμματεία της Τέταρτης Διεθνούς (USFI) η οποία είναι η μεγαλύτερη τροτσκιστική οργάνωση διεθνώς, δεν χαρακτηρίζεται από σεκταρισμό (στην πλειοψηφία της) αλλά έχει κινηθεί στο αντίθετο άκρο, σε μια οπορτουνιστική κατεύθυνση που καταργεί στην ουσία τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του ρεύματος που εκπροσωπεί – τελευταίο παράδειγμα είναι η ωμή «φιλο-ουκρανική» θέση της για τον πόλεμο στην Ουκρανία. 
55. Το κενό στην Αριστερά σήμερα είναι από πολλές απόψεις ένα από τα χειρότερα στην ιστορία της – με αποτέλεσμα να υπάρχει απογοήτευση σε μεγάλα στρώματα, μια διαδεδομένη «αντι-κομματική διάθεση», αναρχικά ρεύματα να κερδίζουν έδαφος και νέα αντιδραστικά φαινόμενα να αναδύονται για να καλύψουν το κενό: όπως ο ισλαμικός φονταμενταλισμός στην προηγούμενη ιστορική συγκυρία στις ισλαμικές χώρες και η στροφή προς τα ακροδεξιά κόμματα, πιο έντονη στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη νότια Αμερική, την πιο πρόσφατη περίοδο. Τούτων λεχθέντων, υπάρχουν επίσης θετικά στοιχεία στην εικόνα: διεργασίες λαμβάνουν χώρα, ορισμένες οργανώσεις ή ρεύματα καταλήγουν ή προσπαθούν να καταλήξουν σε πιο ισορροπημένα συμπεράσματα. Η Λ. Αμερική φαίνεται να είναι το επίκεντρο των εξελίξεων στην Αντικαπιταλιστική και Τροτσκιστική Αριστερά, τουλάχιστον προς το παρόν.

Μετα-Σταλινισμός

56. Οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό των οργανώσεων της εργατικής τάξης πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των συνθηκών που δημιουργήθηκαν διεθνώς μετά την κατάρρευση του Σταλινισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Παρά τον ολοκληρωτικό χαρακτήρα του Σοβιετικού μπλοκ που το καθιστούσε μη ελκυστικό για τους εργάτες της Δύσης, η κατάρρευσή του και η καπιταλιστική παλινόρθωση που ακολούθησε αντιπροσώπευαν μια ιστορική ήττα για τη διεθνή εργατική τάξη. Επέτρεψε στην τάξη των καπιταλιστών να προχωρήσει σε μια ολομέτωπη ιδεολογική και πολιτική επίθεση και οδήγησε στην πλήρη συνθηκολόγηση και προσαρμογή στις αστικές πολιτικές (αυτό που περιγράψαμε στο παρελθόν ως «αστικοποίηση») όλων των παραδοσιακών κομμάτων της εργατικής τάξης τα οποία εγκατέλειψαν τον ρεφορμισμό ακόμη και στις πιο δεξιές του αποχρώσεις. Οι ιδέες της εθνικοποίησης και του σχεδιασμού, παραδοσιακά ισχυρές ανάμεσα στις εργατικές μάζες, υπέστησαν ένα πολύ σοβαρό πλήγμα, επειδή «αποδείχθηκε ότι δεν λειτουργούν», σύμφωνα με την προπαγάνδα της άρχουσας τάξης, αλλά και επειδή αυτό ήταν αυτό που οι εργατικές μάζες έβλεπαν στην επιφάνεια. 
57. Η Τροτσκιστική Αριστερά, παρά το γεγονός ότι ήταν το μόνο ρεύμα στην εργατική τάξη που αγωνίστηκε ενάντια στον σταλινισμό, υπέστη βαριά πλήγματα και πέρασε από πολλαπλές διασπάσεις. Αυτό συνέβη επειδή ο αντίκτυπος της ήττας είναι ο αποφασιστικός παράγοντας ακόμα και όταν οι προοπτικές και οι ιδέες αποδεικνύονται σωστές. 
58. Καμία Τροτσκιστική οργάνωση δεν ήταν σε θέση να προβλέψει την εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά ο Τροτσκισμός ως ρεύμα, θεωρητικά (δηλαδή με βάση την ανάλυση του Τρότσκι), είχε την αντίληψη ότι οι Σταλινικές χώρες είτε θα κινούνταν προς την κατεύθυνση μιας πολιτικής επανάστασης για την εγκαθίδρυση ενός υγιούς εργατικού κράτους είτε θα επέστρεφαν στον καπιταλισμό. Τμήματα της Τροτσκιστικής Αριστεράς άργησαν πολύ να αποδεχτούν ότι η καπιταλιστική παλινόρθωση ήταν γεγονός στο Σοβιετικό μπλοκ. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι δεν έχει ολοκληρωθεί – π.χ. τα απομεινάρια του πρώην Χιλικού ρεύματος (από το όνομα του ηγέτη τους Τζέρι Χίλι). Κάποιοι άλλοι, λανθασμένα ισχυρίζονται ότι ο αντίκτυπος δεν είναι πλέον αισθητός, επειδή οι νέες γενιές δεν γνώρισαν ή βίωσαν ποτέ τον σταλινισμό. 
59. Οι επιπτώσεις της κατάρρευσης του Σταλινισμού είναι ακόμα παρούσες, αν και, φυσικά, όχι στον ίδιο βαθμό όπως στη δεκαετία του 1990. Δεν υπάρχει ακόμη ορατή εναλλακτική ή απειλή στο καπιταλιστικό σύστημα, έστω και παραμορφωμένου χαρακτήρα, δεδομένου ότι όχι μόνο η Σοβιετική Ένωση έχει καταρρεύσει, αλλά και η Κίνα βρίσκεται στον καπιταλιστικό δρόμο. Η σημερινή σύγκρουση μεταξύ της Δύσης και της Κίνας είναι μια ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση. Οι παραδοσιακές πολιτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις της εργατικής τάξης στη Δύση έχουν γίνει οργανικό τμήμα των καπιταλιστικών δομών/μηχανισμών. Ο ρεφορμισμός δεν είναι σε θέση να προσφέρει τίποτα σε διεθνή κλίμακα. Αυτά τα στοιχεία είναι επίσης παρόντα στη συνθηκολόγηση των κομμάτων της «Νέας Αριστεράς». Για τις λαϊκές μάζες δεν υπάρχει κανένα «όραμα» μιας εναλλακτικής κοινωνίας. Η σοσιαλιστική συνείδηση υστερεί πολύ σε σχέση με ότι είχαμε σε διεθνές επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα μετά την επανάσταση του Οκτώβρη του 1917 και μέχρι την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989. Κανένα μαζικό αριστερό κόμμα, οποιασδήποτε απόχρωσης (εκτός της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, που με εξαίρεση τη Βραζιλία, την Αργεντινή και την Ιρλανδία, είναι πολύ αδύναμη) δεν αναδεικνύει τη σοσιαλιστική προοπτική. Αυτά τα στοιχεία είναι «συμπτώματα» της εποχής μετά την κατάρρευση του Σταλινισμού και η εμπειρία δείχνει ότι η ανάκτηση του χαμένου εδάφους και η ανοικοδόμηση μιας μαζικής σοσιαλιστικής συνείδησης απαιτεί χρόνο.

Συνείδηση 

60. Σε ένα άρθρο στις αρχές Νοεμβρίου οι NYT περιέγραφαν πώς η συναισθηματική/ ψυχολογική ευημερία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο καταρρέει. Αυτό βασίστηκε σε μελέτες της αμερικανικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Gallup, η οποία, μεταξύ άλλων, θέτει κάθε χρόνο σε 150.000 ανθρώπους σε 40 χώρες ερωτήσεις σχετικά με την προσωπική τους ζωή και την ευημερία τους. Σύμφωνα με αυτήν, το άγχος, ο θυμός, η ανησυχία, το στρες και παρόμοια συναισθήματα είχαν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η κατάθλιψη έχει επίσης εκτοξευθεί στα ύψη: τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα αυξήθηκαν κατά περίπου 250% στα 20 χρόνια μεταξύ 2000 και 2020 σε 18 ευρωπαϊκές χώρες (οι πέντε πρώτες είναι η Ισλανδία, η Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σουηδία και η Ισπανία). 
61. Σύμφωνα με την Gallup, δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι τόσο δυστυχισμένοι εκεί που ζουν, που δεν θα συνιστούσαν την περιοχή/κοινότητα που ζούνε σε κανέναν! Το 2014, το 22,6% του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετώπιζε «διατροφική ανασφάλεια». Μέχρι το 2020, μόλις 6 χρόνια αργότερα, το ποσοστό αυτό είχε ανέλθει στο 30,4%. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα συμπεράσματα αυτά της Gallup αφορούν την περίοδο πριν από την πανδημία και πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Με άλλα λόγια, η εικόνα σήμερα είναι πολύ πιο ζοφερή από αυτήν που περιγράφεται. 
62. Υπάρχει μαζική οργή και αναβρασμός όπου κι αν κοιτάξουμε. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να πάει τα κινήματα μπροστά, πολύ περισσότερο για να τα οδηγήσει στη νίκη. Μπορεί να προκαλέσει μαζικές αναταραχές ή ακόμη και επαναστάσεις, αλλά χωρίς ηγεσία αυτές μπορεί να ηττηθούν ή θα υποχωρήσουν σε κάποιο στάδιο. Μπορεί να προκαλέσει συνεχή κοινωνική αναταραχή και πολιτική αστάθεια ή ακόμα και χάος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα κινηθούν προς μια «προοδευτική», δηλαδή θετική από την άποψη των συμφερόντων της εργατικής τάξης και της πλειοψηφίας της κοινωνίας, κατεύθυνση – μπορεί να συμβεί το αντίθετο. Το γεγονός ότι η καπιταλιστική κρίση, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά, οδηγεί μεγάλα τμήματα του πληθυσμού σε απόγνωση, κατάθλιψη και αποθάρρυνση, αντί για συλλογικό αγώνα και αισιοδοξία για πολιτική και κοινωνική αλλαγή, δεν είναι άσχετο με την έλλειψη αριστερής/σοσιαλιστικής πολιτικής προοπτικής από τις μαζικές οργανώσεις της εργατικής τάξης.
63. Οι ανεπάρκειες του «υποκειμενικού παράγοντα» οδηγούν σε μια «αντι-κομματική διάθεση» ως γενικό διεθνές φαινόμενο, αν και υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα. Αυτό ήταν εμφανές στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, στη Νότια Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Ευρώπη, στο Χονγκ Κονγκ κατά τη διάρκεια της μεγάλης εξέγερσης του 2019, κ.λπ. Στο αρκετά αντιφατικό και πολύπλοκο περιβάλλον που έχουν να παλέψουν σήμερα οι Μαρξιστές όμως, υπάρχει μια σημαντική μειοψηφία που κινείται σε ριζοσπαστική κατεύθυνση και είναι ανοιχτή σε επαναστατικές ιδέες. Αυτή η μειοψηφία είναι υπολογίσιμη και θα μπορούσε να γίνει μια αποφασιστική δύναμη αν η αντικαπιταλιστική Αριστερά ήταν σε θέση να την προσελκύσει και να της προσφέρει προοπτική. Ωστόσο, η Αντικαπιταλιστική Αριστερά χαρακτηρίζεται γενικά από σεχταρισμό και αυτό αποτρέπει τους νέους ανθρώπους. 
64. Η «αντικομματική διάθεση» αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην προσπάθεια να οικοδομηθούν τα επαναστατικά κόμματα που είναι απαραίτητα για την πραγματοποίηση της κοινωνικής επανάστασης. Αλλά φυσικά, δεν είναι κάτι το αξεπέραστο. Μια άλλη αντανάκλαση αυτού του φαινομένου είναι η ύπαρξη σημαντικών αναρχικών ρευμάτων στη νεολαία. Ένα κεντρικό χαρακτηριστικό των αναρχικών ιδεών είναι ότι υποτίθεται ότι μάχονται ενάντια στην ύπαρξη κάθε είδους ηγεσίας. Όμως δεν υπήρξε ποτέ μια νικηφόρα επανάσταση που να βασίζεται αποκλειστικά στον αυθορμητισμό των κινημάτων, όσο δυνατός και αν είναι αυτός. Οι αναρχικοί δεν είναι σε θέση να βγάλουν τα συμπεράσματα από αυτό, με αποτέλεσμα να προπαγανδίζουν αυτό που μπορεί να οδηγήσει μόνο σε ήττα, ως το μοναδικό δρόμο προς τη νίκη. Οι αναρχικοί σε αρκετές χώρες χαρακτηρίζονται από μια απαισιόδοξη προοπτική και μια ευρέως διαδεδομένη αντισοσιαλιστική ρητορική στις εκδόσεις τους. Επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις ήττες του παρελθόντος αντί να κοιτάζουν προς τις μελλοντικές δυνατότητες.
65. Σε σχέση με τη συνείδηση, δυστυχώς οι περισσότερες οργανώσεις της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς δεν βλέπουν την εικόνα με όλες τις περιπλοκές και τις αντιφάσεις της. Τείνουν να επαναλαμβάνουν ιδέες και συνθήματα που βλέπουν μόνο τα θετικά στοιχεία της αντικειμενικής κατάστασης, τις «εξεγέρσεις» και τις «αναταραχές» αλλά όχι τις άλλες πλευρές της εξίσωσης. Τείνουν να είναι υπεραισιόδοξες – και αυτό το βλέπουν πολλοί ακτιβιστές που δικαίως επικρίνουν τους τροτσκιστές ότι «βλέπουν μονίμως την επανάσταση στη γωνία» και υπερβάλλουν σε κάθε εξέλιξη της ταξικής πάλης, προκειμένου να τονώσουν τεχνητά το ηθικό. Μια ισορροπημένη προσέγγιση σε σχέση με τις προοπτικές και τη συνείδηση είναι απολύτως καθοριστική προκειμένου οι μαρξιστές να μπορέσουν να φέρουν σε πέρας τα επαναστατικά τους καθήκοντα. 

Πολιτική αστάθεια και ακροδεξιά 

66. Οι αντιφάσεις του συστήματος αντανακλώνται αναπόφευκτα στο πολιτικό επίπεδο. Η πολιτική αστάθεια αποτελούσε ανέκαθεν χαρακτηριστικό των λιγότερο ανεπτυγμένων οικονομιών. Όμως την τελευταία περίοδο γίνεται χαρακτηριστικό και των πλούσιων βιομηχανικών χωρών. Η «αδυναμία» του υποκειμενικού παράγοντα οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις στην εμφάνιση ή την ενίσχυση των ακροδεξιών κομμάτων, πολλά από τα οποία έχουν στις τάξεις τους σημαντικές ανοιχτά φασιστικές ομάδες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ευκαιρίες για την Αριστερά και για τις επαναστατικές ιδέες, το αντίθετο μάλιστα, αλλά αυτό δεν είναι το κύριο ρεύμα στην κοινωνία την παρούσα περίοδο, όπως συνέβαινε την περίοδο της κρίσης 2007-8-9. Οι πρόσφατες εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βραζιλία είναι χαρακτηριστικές αυτών των διεργασιών. 
67. Ο Μπάιντεν κέρδισε τις τελευταίες προεδρικές εκλογές (Νοέμβριος 2020) αλλά ο Τραμπισμός έδειξε ότι έχει ισχυρές ρίζες στην κοινωνία των ΗΠΑ και προσπαθεί να επιστρέψει. Οι ενδιάμεσες εκλογές του 2022 αποτέλεσαν μια ήττα για τον Τραμπ με την έννοια ότι οι Ρεπουμπλικάνοι δεν κατάφεραν να πετύχουν τη νίκη στην οποία ήλπιζαν. Ένας βασικός λόγος γι’ αυτό ήταν οι θέσεις του Τραμπ και των αντιδραστικών οπαδών του για τις αμβλώσεις – οι Δημοκρατικοί κατάφεραν να το εκμεταλλευτούν αυτό με επιτυχία. Ως αποτέλεσμα, η ηγεσία του Τραμπ στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα αμφισβητείται, αλλά ο χρόνος θα δείξει αν θα υπάρξει σοβαρή αντιπρόταση για άλλον υποψήφιο πρόεδρο. Ωστόσο, η κύρια αντίθεση στον Τραμπ από το εσωτερικό των Ρεπουμπλικάνων προέρχεται από τον κυβερνήτη της Φλόριντα, Ρον ΝτεΣάντις, ο οποίος μοιράζεται την ίδια ακροδεξιά συντηρητική ατζέντα με τον Τραμπ. Εν ολίγοις, ο ένας από τους δύο πυλώνες του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ έχει μετατοπιστεί σε ακροδεξιές θέσεις. Για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία υπάρχει πλέον μια ανοιχτή συζήτηση ακόμη και μεταξύ σοβαρών εκπροσώπων του κατεστημένου για τους κινδύνους που διατρέχει η «Αμερικανική δημοκρατία» μετά την άρνηση του Τραμπ να αποδεχθεί τα αποτελέσματα των εκλογών και την αποτυχημένη «ηλίθια απόπειρα πραξικοπήματος» της 6ης Ιανουαρίου 2021. 
68. Στη Βραζιλία, ο Λούλα κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου 2022, αλλά ο Μπολσονάρου έλαβε το εντυπωσιακό 49,1% των ψήφων. Υπήρχαν διάχυτοι φόβοι ότι μπορεί να αρνηθεί να αποδεχθεί τα αποτελέσματα και να επιχειρήσει κάτι παρόμοιο με το αποτυχημένο «πραξικόπημα» του Τραμπ για να παραμείνει στην εξουσία. Ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν του επέτρεψε κάτι τέτοιο, παρά το γεγονός ότι οι οπαδοί του προσπάθησαν να κινητοποιηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά το φαινόμενο του Μπολσοναρισμού (με τον ίδιο τρόπο όπως και εκείνο του Τραμπ) απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει: προέκυψε στη βάση των αποτυχημένων προσδοκιών, της απογοήτευσης και οργής των βραζιλιάνικων μαζών υπό τις τρεις κυβερνήσεις του Κόμματος των Εργαζομένων, PT, που κυβέρνησαν μεταξύ 2003 και 2015. Το PT, υπό τον Λούλα, αναλαμβάνει και πάλι την εξουσία τον Ιανουάριο του 2023, αλλά αυτή τη φορά με μια πιο δεξιά ατζέντα από ότι προηγουμένως και σε συνθήκες πολύ πιο σοβαρών οικονομικών περιορισμών και πιέσεων. Στην πραγματικότητα ο Λούλα θα προετοιμάσει το έδαφος για την αντίδραση, με τη μία ή την άλλη μορφή, για να χτυπήσει ξανά. 
69. Η Ακροδεξιά βρίσκεται σε άνοδο γενικά, αλλά η περιοχή όπου σημειώνει τις περισσότερες νίκες είναι η Ευρώπη. Πρόσφατα είχαμε τη νίκη της συμμαχίας των υπερσυντηρητικών δεξιών κομμάτων υπό την ηγεσία της Μελόνι στην Ιταλία και την άνοδο των ακροδεξιών «Σουηδών Δημοκρατών» στη Σουηδία σε δεύτερο κόμμα. Οι εξελίξεις αυτές έρχονται μετά την εμφάνιση ισχυρών ακροδεξιών κομμάτων στην Ισπανία και την Πορτογαλία λίγα χρόνια νωρίτερα.
70. Το Vox (που σημαίνει «Φωνή») στην Ισπανία, ελάχιστα γνωστό μετά τη δημιουργία του το 2013, εισήλθε στο κοινοβούλιο το 2019 κάνοντας ένα τεράστιο άλμα και αναδεικνύεται στην τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας, λαμβάνοντας 3,6 εκατομμύρια ψήφους (και 52 βουλευτές). Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι βρίσκεται σε άνοδο. Το Chega (που σημαίνει «Αρκετά») στην Πορτογαλία, δημιουργήθηκε το 2019, κέρδισε μία έδρα στο πορτογαλικό κοινοβούλιο το 2019 και αύξησε τις έδρες του σε 12, με ποσοστό 7,18% το 2022.
71. Τα παραπάνω είναι τα πιο πρόσφατα φαινόμενα. Πέραν αυτών, η Ουγγαρία και η Πολωνία κυβερνώνται από δεξιά κόμματα που χαρακτηρίζονται από εθνικισμό, ρατσισμό, σεξισμό και επιθέσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα. Επιπλέον, η ακροδεξιά είναι ισχυρή σε πολλές άλλες χώρες, ιδιαίτερα δε στους δίδυμους πυλώνες της ΕΕ και της Ευρωζώνης: στη Γαλλία, όπου η Μαρίν Λεπέν έλαβε 13,3 εκατομμύρια ψήφους, πάνω από το 41% του συνόλου, στις τελευταίες προεδρικές εκλογές της χώρας και στη Γερμανία, όπου το AfD κερδίζει έδαφος (15% στις δημοσκοπήσεις) στην παρούσα συγκυρία με τον κυβερνητικό συνασπισμό των Σοσιαλδημοκρατών, των Πρασίνων και των Φιλελευθέρων (FDP) να χάνει ποσοστά. Ουσιαστικά η Ακροδεξιά αυξάνεται παντού στην Ευρώπη σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό και ακόμη και εκεί όπου δεν είναι παρούσα ως σημαντική πολιτική δύναμη, η ατζέντα της χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό από τα κατεστημένα κόμματα. 
72. Η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990. Η καπιταλιστική παλινόρθωση στο σοβιετικό μπλοκ έστειλε εκατομμύρια πρόσφυγες στη Δυτική Ευρώπη και αυτό χρησιμοποιήθηκε από την Ακροδεξιά για να αναπτυχθεί. Ακολούθησε επίσης η εμφάνιση ανοιχτά φασιστικών οργανώσεων στην Ανατολική Ευρώπη. Έκτοτε, η Ακροδεξιά αναπτύσσεται, με σκαμπανεβάσματα φυσικά. Οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ότι η άνοδος του «κύκλου» της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη δεν έχει ακόμη τελειώσει, αντίθετα είναι οι κύριοι κερδισμένοι από την άνοδο της λαϊκής οργής ιδιαίτερα μετά τη συνθηκολόγηση της «Νέας Αριστεράς» (ΣΥΡΙΖΑ, Podemos, Αριστερό Μπλοκ, Κόρμπιν) στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2010. 
73. Η εικόνα στη Λατινική Αμερική είναι μάλλον διαφορετική. Οι υπερσυντηρητικές ή ακροδεξιές κυβερνήσεις ακολούθησαν τις αποτυχίες των «αριστερών» κυβερνήσεων που σάρωσαν τη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του 2000 και μετά, αλλά αυτό το «ακροδεξιό κύμα» δεν κράτησε πολύ. Φυσικά, μπορεί να επιστρέψει την επόμενη περίοδο με βάση το γεγονός ότι τα κεντροαριστερά κόμματα που αναλαμβάνουν την εξουσία στις περισσότερες χώρες της Λ. Αμερικής, δεν θα λύσουν κανένα από τα θεμελιώδη προβλήματα που προκαλεί η καπιταλιστική κρίση. 
74. Κλειδί στις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική στις προηγούμενες δύο δεκαετίες ήταν η νίκη του Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα το 1998. Αυτό πυροδότησε μια διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης σε ολόκληρη την ήπειρο, με την εκλογή πολλών αριστερών (ρεφορμιστικών) κυβερνήσεων. Το 2003 ο Νέστορ Κίρχνερ εξελέγη πρόεδρος της Αργεντινής και ο Λούλα ντα Σίλβα πρόεδρος της Βραζιλίας – των δύο σημαντικότερων από πολλές απόψεις χωρών της Λ. Αμερικής. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, η Λατινική Αμερική έμοιαζε με τη μόνη περιοχή του πλανήτη στην οποία η Αριστερά «επέστρεφε», και μάλιστα με αρκετά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά. Οι εξελίξεις στη Βενεζουέλα είχαν ιδιαίτερη σημασία. Ο Τσάβες κινούνταν διαρκώς προς τα αριστερά, μιλούσε για επανάσταση και δήλωνε μάλιστα οπαδός των ιδεών του Τρότσκι (ενώ την ίδια στιγμή οικοδομούνταν ένα διεφθαρμένο κράτος και μια στρατιωτική ελίτ). Γίνονταν εθνικοποιήσεις σε χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Βολιβία, η Αργεντινή, ο Ισημερινός κ.ά. και την ίδια στιγμή ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός αποδεικνυόταν εντελώς ανίκανος να ελέγξει αυτές τις εξελίξεις στην «πίσω αυλή» του (τρεις προσπάθειες να απαλλαγεί από τον Τσάβες με εξωκοινοβουλευτικά/πραξικοπηματικά μέσα απέτυχαν). 
75. Οι «καλές προθέσεις» όλων αυτών των ρεφορμιστικών κυβερνήσεων και η προσπάθειά τους να δώσουν στον καπιταλισμό ένα ανθρώπινο πρόσωπο φυσικά απέτυχαν, και αυτό οδήγησε στην επιστροφή δεξιών σκληρών νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων, όπως του Μαουρίτσιο Μάκρι στην Αργεντινή το 2015 (μέχρι το 2019) ή ακροδεξιού χαρακτήρα όπως του Ζαΐρ Μπολσονάρου στη Βραζιλία το 2018 (μέχρι τον Ιανουάριο του 2023). Μετά την ήττα του Μπολσονάρου από τον Λούλα στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Βραζιλίας στις 30 Οκτωβρίου 2022, υπάρχει αυτό που περιγράφεται ως «ροζ παλίρροια » σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Με άλλα λόγια, οι αποτυχίες των κομμάτων που μιλούν στο όνομα της Αριστεράς δεν οδήγησαν σε κάποιου είδους μακροχρόνιες ήττες ή σε έναν μακρύ «κύκλο» αντίδρασης. Αυτό αποτελεί αντανάκλαση των μαχητικών και επαναστατικών παραδόσεων της Λατινικής Αμερικής. 
76. Έχοντας πει αυτά πρέπει να τονίσουμε ότι οι νέες «ροζ» κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής είναι πολύ δεξιότερες και πολύ πιο μετριοπαθείς από τις αριστερές κυβερνήσεις που ήρθαν στην εξουσία τη δεκαετία του 2000. Έτσι, οι πρόσφατες εκλογικές νίκες δεν αποτελούν το τέλος της αντίδρασης, αλλά απλώς θέτουν τις βάσεις για την επιστροφή της.
77. Η ακροδεξιά μπορεί να αναχαιτιστεί μόνο αν δημιουργηθούν ισχυρά αριστερά κόμματα με ριζοσπαστικό αντικαπιταλιστικό, ουσιαστικά επαναστατικό, χαρακτήρα. Η άνοδος της Ακροδεξιάς προκαλεί αναπόφευκτα μια αντίδραση προς τα αριστερά. Δεδομένων των τεράστιων ελλείψεων των σημερινών κομμάτων της Αριστεράς, η διαδικασία είναι πολύ αργή και όπως ήδη εξηγήθηκε πολύ αντιφατική. Αλλά υπάρχουν διεργασίες υπό εξέλιξη – το γεγονός ότι τα κόμματα της Αριστεράς δεν προσφέρουν καμία έλξη στα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία της κοινωνίας αφήνει έναν σημαντικό χώρο για την αντικαπιταλιστική Αριστερά. Η τελευταία είναι αδύναμη αλλά παίζει ρόλο σε αρκετές χώρες. Το επίκεντρο των εξελίξεων στην αντικαπιταλιστική Αριστερά είναι προς το παρόν η Λατινική Αμερική και ιδιαίτερα η Αργεντινή, όπου η FIT-U έλαβε 3 εκατομμύρια ψήφους στις τελευταίες εκλογές, και η Βραζιλία, όπου το P-SOL έλαβε 4,5 εκατομμύρια ψήφους. Υπάρχουν, αντιφάσεις και στους δύο αυτούς σχηματισμούς, οπότε το μέλλον θα δείξει σε ποιο βαθμό μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα για τις εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα. Το Internationalist Standpoint θα συνεργαστεί με πολύ θετικό πνεύμα, παρά τις όποιες διαφορές, με όλες τις δυνάμεις που στοχεύουν στην οικοδόμηση μιας μαζικής επαναστατικής εναλλακτικής πρότασης σε διεθνές επίπεδο.