Βαγγέλης Κολτσίδης
πρόεδρος σωματείου εργαζομένων CYTA Hellas
Ας υποθέσουμε ότι αισθανόμαστε δημιουργικοί μια μέρα και αποφασίζουμε να φτιάξουμε παστίτσιο. Παίρνουμε τα υλικά μας και αφού διαβάσουμε τις οδηγίες ξεκινάμε την υλοποίησή του. Το αποτέλεσμα όμως είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που περιμέναμε. Μοιάζει περισσότερο με μακαρόνια, χοντρά, με κιμά και λίγη κρέμα γάλακτος παρά με παστίτσιο.
Θα επιμείνουμε ότι φτιάξαμε παστίτσιο και μάλιστα θα το επιδεικνύουμε με περηφάνια και θα το διαφημίζουμε ή θα πούμε ότι η συνταγή απέτυχε; Θα ψάξουμε να βρούμε τους λόγους, θα προσπαθήσουμε να το ξαναφτιάξουμε ή τουλάχιστον θα δώσουμε ένα διαφορετικό όνομα στο φαγητό που φτιάξαμε;
Τα «κομμουνιστικά κόμματα» τύπου ΚΚΕ, διεθνώς, καθώς και οι υπερασπιστές του καπιταλισμού προτίμησαν για διαφορετικούς λόγους την εκδοχή ότι ακόμη και ένα αποτυχημένο παστίτσιο παραμένει παστίτσιο. Οι μεν πρώτοι γιατί έτσι τους βόλευε να απολαμβάνουν μια σειρά από προνόμια ( και ο λαός ας υποφέρει από κάτω) και να μην μπαίνουν σε νέους μπελάδες, επαναστάσεις κλπ… που να μπλέκεις τώρα; Οι δεύτεροι για λόγους δυσφήμισης και ισχυροποίησης του δικού τους πολιτικού κατεστημένου σαν την μόνη εφικτή επιλογή.
Η κατάργηση των τάξεων και του κράτους
Ας αφήσουμε την κουζίνα και ας επανέλθουμε στον πολιτικό χώρο με ένα απλό ορισμό που μπορεί κανείς να βρει και με μια αναζήτηση στο διαδίκτυο:
Κομμουνισμός : Η μορφή οργάνωσης της κοινωνίας χωρίς την ύπαρξη τάξεων και κράτους.
Είδε κανείς τα δύο αυτά χαρακτηριστικά στην πρώην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών και στις υπόλοιπες χώρες Κίνα, Ανατολική Γερμανία Κούβα, κ.ο.κ. οι οποίες οικοδομήθηκαν στη συνέχεια υπό την επίβλεψη της πρώην ΕΣΣΔ είτε με επιβολή είτε οικειοθελώς ως οικονομικό στήριγμα;
Όσο καλοπροαίρετος και αν είναι κανείς το μόνο που θα παρατηρήσει είναι ότι υπήρχε και «τάξη» (και μάλιστα γραφειοκρατική και προνομιούχα) και εξουσία ασκούσε σε βαθμό ολοκληρωτικό, στερώντας δικαιώματα και ελευθερίες από τον λαό.
Σαφώς και υπήρχαν αντικειμενικές δυσκολίες και ιδιαιτερότητες ιστορικές (αντεπανάσταση της εγχώριας άρχουσας τάξης πόλεμος και εισβολή από άλλα κράτη κλπ) καθώς υπήρχαν και τομείς που υπήρχε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου (δημόσια υγεία, παιδεία, εκπαίδευση, ελάχιστη παροχή τροφής, νερού, στέγης). Όλα αυτά μπορούμε ασφαλώς να τα συζητήσουμε.
Το θέμα όμως είναι ότι τα καθεστώτα αυτά δεν ήταν κομμουνισμός ούτε κατά προσέγγιση οπότε ο χαρακτηρισμός των καθεστώτων αυτών ως κομμουνιστικά είναι τουλάχιστον ανακριβής και αναληθής.
Κομμουνισμός: το ανώτερο στάδιο του σοσιαλισμού
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ορισμού του κομμουνισμού είναι ότι:
αποτελεί το ανώτερο στάδιο του σοσιαλισμού.
Από αυτό προκύπτει ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι μια καπιταλιστική οργάνωση της οικονομίας με την ταυτόχρονη ύπαρξη κοινωνικής πρόνοιας, κρατικού παρεμβατισμού και αναδιανομής εισοδήματος μέσω φορολογίας για τα αδύναμα κοινωνικά στρώματα.
Το παραπάνω αποτελεί τον ορισμός της Σοσιαλδημοκρατίας ή του «τρίτου δρόμου» στην οικονομία που συνδυάζει ιδιωτική και δημόσια οικονομία προς όφελος του κράτους. Η Σοσιαλδημοκρατία έχει ήδη απορριφθεί και χρεοκοπήσει ιστορικά: βλέπουμε το παράδειγμα του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα και των ομοειδών κομμάτων στην Ευρώπη, αλλά ακόμα και στις Σκανδιναβικές χώρες αυτές οι ιδέες καταρρέουν. Κι αυτό γιατί ο ανταγωνισμός (κρατών, επιχειρήσεων και ατόμων) που αποτελεί συστατικό στοιχείο του καπιταλισμού δεν σου επιτρέπει να παρέχεις μέρος των οικονομικών σου εσόδων σε τομείς που δεν είναι άμεσα επικερδείς όπως η εκπαίδευση και η υγεία.
Από το σοσιαλισμό στον κομμουνισμό
Ο σοσιαλισμός είναι το μεταβατικό στάδιο που ξεκινάει με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής (των επιχειρήσεων, των εργοστασίων) των στρατηγικών τομέων της οικονομίας (ενέργεια, βιομηχανία, τηλεπικοινωνίες) και των τραπεζών.
Συνεχίζει με τον σχεδιασμό της παραγωγής σύμφωνα με τις κοινωνικές ανάγκες και όχι με βάση το μέγιστο δυνατό κέρδος των επιχειρήσεων.
Διατηρεί τους μισθούς και τα δικαιώματα σε ισότιμη και δίκαιη βάση και εφαρμόζει κοινωνικό και εργατικό έλεγχο και διαχείριση ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο της γραφειοκρατίας, της χαμηλής απόδοσης, της κακοδιαχείρισης και της διαφθοράς που διαπερνά τον δημόσιο τομέα των σημερινών καπιταλιστικών κοινωνιών.
Ολοκληρώνεται με το πέρασμα το χρόνου στην αταξική κοινωνία, όπου οι κοινωνικές συνθήκες διαμορφώνουν συνειδήσεις συλλογικές και αλληλέγγυες.
Έχει μειωθεί ο χρόνος που αφιερώνουμε στην εργασία μας, συμμετέχουμε στα κοινά σε τοπικό και σε κεντρικό επίπεδο οπότε δεν έχει λόγω ύπαρξης καμία κρατική εξουσία, έχουμε φτάσει στην κομμουνιστική κοινωνία.
Ουτοπικό;
Ακατόρθωτο; Ανέφικτο; Ουτοπικό; Αυτό είναι άλλη συζήτηση. Το σίγουρο είναι πως όλα τα πιο πάνω αποτελούν πολύ πιο ακριβείς ορισμούς από την επικρατούσα άποψη για τον κομμουνισμό και τον σοσιαλισμό.
Μπορούμε να επιλέξουμε τον «εύκολο», τον εφικτό, τον πραγματοποιήσιμο δρόμο, που είναι η αποδοχή του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας που επικρατεί τους τελευταίους αιώνες στον κόσμο. Τον τρόπο που ορίζει ότι η κοινωνία οργανώνεται σύμφωνα με τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης των αγορών, «αυτορυθμίζεται», οι «ικανοί»» επιβιώνουν και οι «ανίκανοι» αποβιώνουν. Τον τρόπο που προάγει το ατομικό συμφέρον και την επιδίωξη του μέγιστου δυνατού κέρδους ως υπέρτατη αξία και αρχή αδιαφορώντας για το γεγονός ότι πάνω από το μισό πληθυσμό της γης ακροβατεί ανάμεσα στη φτώχεια και την ανέχεια.
Η μπορούμε να παλέψουμε γι’ αυτό που φαίνεται δύσκολο και μακρινό.
Γιατί ακατόρθωτο, ανέφικτο και ουτοπικό είναι να πιστεύουμε ότι μπορεί να εξανθρωπιστεί ο καπιταλισμός, ότι μπορεί να αποκτήσει χαρακτηριστικά ισονομίας και δικαιοσύνης, ελευθερίας επιλογών και ευημερίας.
Η επιλογή είναι δική μας, «καλή μας όρεξη».
