Πριν από μια εβδομάδα, στις 21 Ιουλίου, ολοκληρώθηκε η πολυήμερη συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ και τον προϋπολογισμό, η κατάληξη της οποίας χαρακτηρίστηκε – για ακόμα μια φορά– ιστορική.
Ένα μέρος αυτής της «ιστορικής» απόφασης (τον προϋπολογισμό για το 2021-2027) έσπευσε να καταψηφίσει δύο ημέρες αργότερα το Ευρωκοινοβούλιο, κάνοντας κριτική στις περικοπές και ζητώντας αλλαγές.
Η ουσία πίσω από τις πολυήμερες διαπραγματεύσεις και τη «φασαρία», είναι ότι αυξάνονται τα ποσά που θα δανειστούν τα κράτη-μέλη καθώς μειώνονται οι επιχορηγήσεις, ενώ γίνονται σημαντικές περικοπές σε προγράμματα για την υγεία, την έρευνα κλπ. Τέλος, όλη αυτή η διαδικασία, που θα υλοποιηθεί σε βάθος 3 χρόνων, θα γίνεται με στενή παρακολούθηση από την ΕΕ για την εφαρμογή της και όταν χρειάζεται θα υπάρχουν παρεμβάσεις – κάτι που δικαίως φέρνει στη μνήμη της ελληνικής κοινωνίας την επιτήρηση των «θεσμών».
Μάχη για τις «ιστορικές» επιχορηγήσεις
Οι σχεδιασμοί για το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ από την ΕΕ είχαν γίνει γνωστοί εδώ και μερικούς μήνες και σύμφωνα με την αρχική κατεύθυνση, τα 500 θα ήταν επιχορηγήσεις και τα 250 δάνεια με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο. Οι αντιδράσεις κυρίως της Ολλανδίας αλλά και της Δανίας, της Αυστρίας και της Σουηδίας ήταν σημαντικές για το ύψος των επιχορηγήσεων (με την έννοια ότι «ο πλούσιος Bορράς ενισχύει τον σπάταλο Nότο»), με αποτέλεσμα τα τελικά ποσά να διαμορφώνονται σε 390 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 360 δάνεια, που θα αποπληρώνονται για τα επόμενα 60 χρόνια.
Στα ποσά αυτά οι κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ προσθέτουν και τα περίπου 1,1 τρισ. ευρώ του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για το 2021-2027 (αφορούν κυρίως τα προγράμματα ΕΣΠΑ και είναι ίδιος με την προηγούμενη περίοδο 2014-2020), παρουσιάζοντας ένα ποσό άνω των 1,8 τρισ. € το οποίο τείνουν να το συνδέσουν με την «αντίδραση» της ΕΕ στον κορονοϊό, αναφέροντας ότι αντιστοιχεί στο 10% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ και πανηγυρίζοντας για τα «ιστορικά» αυτά ποσά.
Την ίδια στιγμή που δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι οι κυβερνήσεις και οι άρχουσες τάξεις της ΕΕ σχεδιάζουν να δαπανήσουν σημαντικά ποσά για τη διάσωση του συστήματος και τον περιορισμό της οικονομικής κατάρρευσης, τα οποία βέβαια θα κατευθυνθούν σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις με σκοπό να εξυπηρετήσουν επιχειρηματικά συμφέροντα, οι παραπάνω συγκρίσεις και προσθέσεις είναι εντελώς αυθαίρετες.
Σε αυτό το μήκος κύματος κινήθηκε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας θριαμβευτικά για «ιστορικές αποφάσεις».
Τελικά θα πάρουμε 72 ή 32 δισ.;
Το ποσό που αντιστοιχεί στην Ελλάδα από Ταμείο Ανάκαμψης είναι 32 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 19 θα είναι επιχορηγήσεις και περίπου 13 δανεισμός. Αν σε αυτά προστεθούν τα 39-40 δισ. του ευρ. προϋπολογισμού για την 7ετία 2021-27, τότε «αγγίζουμε» τα 72 δισ. για τα οποία μιλάει ο Μητσοτάκης. Τα 32 δισ. που θα δοθούν μέσα στην επόμενη 3ετία είναι ένα σημαντικό ποσό για την ελληνική οικονομία, που ξεπερνά το 17% του ελληνικού ΑΕΠ.
Ωστόσο, ας μην νομίσουμε ότι μπορούμε να κάνουμε ότι θέλουμε με αυτά, καθώς οι χώρες της ΕΕ θα έχουν λόγο για την κατεύθυνση αυτών των κονδυλίων. Κανείς βέβαια δεν κάνει λόγο για «μνημόνια» (και όντως δεν είναι), ωστόσο αυτές οι χρηματοδοτήσεις θα είναι συνδεδεμένες με παραπέρα μέτρα, ιδιωτικοποιήσεις κλπ. Άλλωστε ο Κ. Μητσοτάκης το είπε πολύ ξεκάθαρα:
«Αλλά ξέρετε, θα το ξαναπώ και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, κανείς δεν μας δίνει χρήματα άνευ όρων.»
Ταμείο «Ανάκαμψης» από τον κορονοϊό με περικοπές για την Υγεία!
Κι όμως, συνέβη και αυτό!
Με μεγάλη… θλίψη η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε στη συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου ότι από τα 32,5 δισ. ευρώ που προορίζονταν μέσω προγραμμάτων για την έρευνα, το προσφυγικό και την υγεία, τελικά θα διατεθούν μόλις 10. Οι ίδιες κυβερνήσεις που λίγους μήνες πριν «χειροκροτούσαν» τους υγειονομικούς, που μιλούσαν για τη σημασία των Εθνικών Συστημάτων Υγείας κλπ, τώρα αποφασίζουν να περικόψουν 9 δισ. ευρώ που προορίζονταν για την Υγεία (στα πλαίσια των 22,5 δισ. περικοπών από τα παραπάνω κονδύλια), στο όνομα της «επιστροφής στην ανάπτυξη»…
Μια Ένωση κατ’ όνομα
Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούμε για «ιστορικές» αποφάσεις. Ιστορικές ήταν οι αποφάσεις για τα μνημόνια, οι πολύωρες διαπραγματεύσεις των ελληνικών κυβερνήσεων, η συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ κλπ και δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τις πολιτικές στις οποίες κατέληξαν.
Ωστόσο, από τη συγκεκριμένη συνεδρίαση φάνηκε η αδυναμία της Μέρκελ και της Γερμανίας να ελέγχει πλέον πλήρως τις εξελίξεις, καθώς «πάτησαν πόδι» οι Ολλανδία, Δανία, Αυστρία κλπ κρατώντας σκληρή στάση, ζητώντας μικρότερες επιχορηγήσεις και έλεγχο στις πολιτικές για την εκταμίευσή τους. Ακόμα, έγινε προσπάθεια για σύνδεση αυτών των προγραμμάτων με το «κράτος δικαίου» των κρατών-μελών, υπονοώντας τον ακροδεξιό Ορμπάν στην Ουγγαρία και τον νεοεκλεγέντα δεξιό λαϊκιστή Ντούντα στην Πολωνία, και παρ’ ότι εγκρίθηκε αυτή η ασαφής προϋπόθεση, ύστερα από την επιμονή κυρίως του Ορμπάν έπεσε ψαλίδι στα προγράμματα της ΕΕ για το προσφυγικό.
Επιπλέον, είναι χαρακτηριστική και η αντιμετώπιση του Ευρωκοινοβουλίου, το οποίο δεν ενέκρινε τον προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα οι Κομισιόν να ανακοινώνει νέες διαπραγματεύσεις την επόμενη περίοδο, με στόχο την τελική ψηφοφορία που θα γίνει σε 2 μήνες. Εδώ αναδεικνύονται για ακόμα μια φορά οι… βαθιές δημοκρατικές ευαισθησίες του οικοδομήματος της ΕΕ. Η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών αποφασίζει, το εκλεγμένο Ευρωκοινοβούλιο δεν εγκρίνει και αντί να γίνουν (θεωρητικά) αλλαγές στις αποφάσεις, δίνεται χρόνος για «διαπραγματεύσεις» και νέα ψηφοφορία. Όταν βέβαια η ΕΕ έχει ανατρέψει δημοψηφίσματα, όπως το 2008 στην Ιρλανδία για τη Συνθήκη της Λισαβόνας που επαναλήφθηκε το 2009, και το 2015 στην Ελλάδα σε συνδυασμό με τη συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ, θα την εμποδίσει το Ευρωκοινοβούλιο;
Η ουσία των παραπάνω εξελίξεων βρίσκεται στο ότι η ΕΕ αποφάσισε/υποχρεώθηκε να βάλει ένα «μαξιλάρι», για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που προκαλεί η οικονομική κρίση που ξέσπασε με αφορμή τον κορονοϊό. Ήταν υποχρεωμένος ο «σκληρός Βορράς» να πάρει αυτού του είδους τις αποφάσεις για στήριξη των μεγάλων οικονομιών των χωρών του Νότου, όπως η Ιταλία ή η Ισπανία που θα λάβουν 209 και 140 δισ. αντίστοιχα από τα 750. Κι ο λόγος είναι ότι αν δεν συνέβαινε αυτό, τα σενάρια για έξοδο κατ’ αρχήν της Ιταλίας από το Ευρώ θα έρχονταν και πάλι με ορμή στην επιφάνεια.
Την ίδια ώρα όμως, οι εκτιμήσεις για το 2020 κάνουν λόγο για ύφεση της τάξης του 10% στην ΕΕ και ενώ θα απαιτούνταν μαζικές δημόσιες επενδύσεις, δημιουργία εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας κλπ, το μόνο που βλέπουμε είναι η εφαρμογή των ίδιων περίπου νεοφιλελεύθερων «συνταγών» με τα προηγούμενα χρόνια: δανεισμός, επιδοτήσεις στο ιδιωτικό κεφάλαιο και ας μην ξεχνάμε την απόφαση του Eurogroup της 11ης Ιουνίου για επιστροφή σε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς το 2021, το οποίο θα σημαίνει περικοπές, δηλαδή λιτότητα.
Για μια ακόμη φορά η παγκόσμια οικονομική κρίση που μόλις έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται σε συνδυασμό με την κρίση χρέους σε παγκόσμιο επίπεδο, δείχνουν τα όρια του καπιταλιστικού συστήματος και την αδυναμία των αρχουσών τάξεων να δώσουν λύση στα τεράστια αδιέξοδα του, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
