Πριν μερικές μέρες ο Jeroen Demuynck, μέλος του Αριστερού Σοσιαλιστικού Κόμματος (αδερφή οργάνωση του «Ξ») του Βελγίου βρέθηκε στην Ελλάδα, ως ομιλητής σε εκδήλωση για την ακροδεξιά στα πλαίσια του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Μιλήσαμε μαζί του για τις τελευταίες εκλογές στο Βέλγιο, που εκτός από την άνοδο της ακροδεξιάς είχαμε και την εκλογική επιτυχία του κόμματος PTB/PVDA (Κόμμα των Εργαζομένων).
- Ερ: Στις τελευταίες εκλογές για το ευρωκοινοβούλιο και τη βελγική βουλή* το PTB/PVDA είχε πολύ καλά αποτελέσματα. Πες μια δύο λόγια για την ιστορία του κόμματος αυτού
Απ: Το PTB ξεκίνησε στα πανεπιστήμια τη δεκαετία του ’60, στον απόηχο του Μάη του ’68, χτίζοντας μια μαοϊκή οργάνωση. Άρχισαν να γίνονται γνωστοί με την παρέμβαση τους στην απεργία των ανθρακωρύχων λίγα χρόνια μετά. Την επόμενη περίοδο πήραν μια πρωτοβουλία όπου παρείχαν δωρεάν ή φτηνή ιατρική φροντίδα για εργαζόμενους και φτωχούς, αποκτώντας έτσι ρίζες στα λαϊκά στρώματα. Το 2008 είχαν ένα συνέδριο «επανίδρυσης» όπου «εκσυγχρόνισαν» το κόμμα, λέγοντας ότι δεν θέλουν πια να έχουν έτοιμα «ιδεολογικά μοντέλα», σε μια στροφή προς το «ρεαλισμό», δηλαδή προς τα δεξιά.
Στην πραγματικότητα οι εκλογές του 2019 ήταν η 2η εκλογική επιτυχία του PTB. Η πρώτη ήταν στις τοπικές εκλογές του 2018, όπου εξέλεξαν δημοτικούς συμβούλους σε πολλές πόλεις, όχι μόνο στην Βαλονία που είναι το προπύργιο τους αλλά και στην Φλάνδρα. Συνολικά οι εκλεγμένοι δημοτικοί σύμβουλοι του PTB από 50 στις προηγούμενες εκλογές έφτασαν του 157. Στη Γάνδη για παράδειγμα εξέλεξαν 3 δημοτικούς συμβούλους για πρώτη φορά, ένας εκ των οποίων είναι συνδικαλιστής στους εργαζόμενους στην αποκομιδή απορριμμάτων, και είναι ο μόνος εκλεγμένος εργαζόμενος στο δημοτικό συμβούλιο. Αυτό δείχνει τους δεσμούς που έχει το PTB με κομμάτια της εργατικής τάξης. Και αξιοποίησαν αυτή τη θέση αρκετά καλά. Πρόσφατα, δημοσιοποίησαν τα σχέδια της δημοτικής αρχής για αύξηση του αντιτίμου για τα γηροκομεία σε 1.900€ το μήνα, κάτι που οδήγησε σε απόσυρση του σχεδίου αυτού.
Από την άλλη, στην πόλη Zelzate, ανέλαβαν την διοίκηση του Δήμου μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του κόμματος που μπαίνει σε τοπική κυβέρνηση συνεργασίας με ένα κόμμα του κατεστημένου. Και είχε ενδιαφέρον η διαφορά στο πρόγραμμα με το οποίο κατέβηκαν στην Γάνδη σε σχέση με το πρόγραμμα που είχαν στο Zelzate. Στην Γάνδη είχαν αιτήματα για ένα πρόγραμμα κατασκευής εργατικών κατοικιών, ενώ στο Zelzate διεκδικούσαν απλά το σταμάτημα των προγραμμάτων λιτότητας. Και ο λόγος ήταν ότι έβλεπαν ότι υπήρχε η προοπτική μιας τοπικής κυβέρνησης με τους Σοσιαλδημοκράτες και δεν ήθελαν να φανούν πολύ ριζοσπαστικοί για να θέσουν μια τέτοια προοπτική σε κίνδυνο.
- Ερ: Ποια είναι η θέση του κόμματος αυτού της «νέας Αριστεράς» σήμερα στον πολιτικό χάρτη της χώρας;
Απ: Η δεύτερη εκλογική επιτυχία του PTB ήρθε φέτος, στις ταυτόχρονες εκλογές για το Ευρωκοινοβούλιο, τα τοπικά κοινοβούλια της Βαλονίας, της Φλάνδρας, των Βρυξελλών και του ομοσπονδιακού κοινοβουλίου. Στις εκλογές αυτές συνέχισαν την καλή τους πορεία και μπόρεσαν να καλύψουν το πολιτικό κενό που υπάρχει στα αριστερά της Σοσιαλδημοκρατίας. Έτσι, από ένα κόμμα που μέχρι το 2010 έπαιρνε ποσοστά κοντά στο 1%, κατάφερε να πάρει 8,6% για το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, 13,4% στις Βρυξέλλες, 13,6% στη Βαλονία και 5,3% στη Φλάνδρα. Στις Ευρωεκλογές πήρε 8,4% σε εθνικό επίπεδο, εκλέγοντας 1 ευρωβουλευτή.
Στην Βαλονία, κατάφερε να δώσει τον τόνο στην προεκλογική εκστρατεία, κάνοντας κριτική στην κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών από τα αριστερά και θέτοντας το θέμα της ελάχιστης εγγυημένης σύνταξης 1.500€, ένα αίτημα που παλεύουν μαχητικά τα συνδικάτα στην περιοχή. Στην Φλάνδρα η κατάσταση είναι διαφορετική, με μια δεξιά κυβέρνηση να ορίζει την πολιτική ατζέντα γύρω από το θέμα της μετανάστευσης, νέων «πράσινων» φόρων, κτλ, και το PTB παίζει μικρότερο ρόλο στις εξελίξεις.
Συνολικά, στο ομοσπονδιακό και στα τοπικά κοινοβούλια το PTB εξέλεξε 37 βουλευτές. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Βελγίου που η ριζοσπαστική Αριστερά εκπροσωπείται σε όλα τα κοινοβούλια, και αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί από το εργατικό κίνημα για να θέσει αιτήματα σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο.
- Ερ: Τι κινήσεις έχουν κάνει μέχρι τώρα για να αξιοποιήσουν αυτές τις θέσεις;
Απ: Μια πολύ πετυχημένη εκστρατεία που έχουν κάνει είναι ότι οι βουλευτές τους δημοσιοποιούν τα ποσά που πληρώνονται από το κράτος. Έτσι, έχει φανεί ότι κάθε βουλευτής παίρνει 6.000€ το μήνα καθαρά, συν πάνω από 2.000€ για «έξοδα», δηλαδή σύνολο 8.000€. Οι βουλευτές του κόμματος παίρνουν μόνο τον μισθό του ειδικευμένου εργάτη και τα υπόλοιπα τα δίνουν στο κόμμα.
Για τον μέσο Βέλγο εργαζόμενο η στάση αυτή του PTB είναι πολύ τίμια, και έχει αρχίσει και δημιουργεί προβλήματα στα κόμματα του κατεστημένου, οι βουλευτές των οποίων τσεπώνουν τις αποζημιώσεις την ώρα που χτυπάνε τα εργατικά δικαιώματα.
- Ερ: Ποιες είναι οι πολιτικές εξελίξεις αυτή τη στιγμή και ποιες οι προοπτικές για το PTB;
Απ: Η βασική πιθανότητα είναι ότι θα έχουμε μια κυβέρνηση με πλειοψηφία των δεξιών κομμάτων, η οποία θα πρέπει να εφαρμόσει περικοπές της τάξης των 8 δις ευρώ. Η λιτότητα που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια ήδη έχει προκαλέσει μαζικά κινήματα. Είχαμε την πολύ μεγάλη γενική απεργία του 2014 ενάντια στην δεξιά κυβέρνηση. Υπάρχει μια μαζική απόρριψη της λιτότητας, και αυτό οδήγησε στην εκλογική πτώση των κομμάτων του κατεστημένου, και στην άνοδο κομμάτων όπως το PTB αλλά και το ακροδεξιό Vlaams Belang που επίσης υιοθέτησε κάποια από τα αιτήματα των συνδικάτων κατά της λιτότητας. Η επόμενη κυβέρνηση θα εφαρμόσει σκληρές περικοπές, υιοθετώντας παράλληλα και μια αντιμεταναστευτική ατζέντα. Σε αυτές τις συνθήκες ο ρόλος που μπορεί να παίξει το PTB είναι κρίσιμος.
- Ερ: Ποια στάση κρατάει το PTB όσον αφορά την συμμετοχή του σε κυβερνήσεις συνεργασίας;
Απ: Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή είναι μια προοπτική που συζητάνε, αν και δεν είναι διατεθειμένοι να το κάνουν με κάθε κόστος. Ξαναγυρνώντας στο παράδειγμα του Zelzate, που έχουν μπει σε τοπική κυβέρνηση συνεργασίας με τους Σοσιαλδημοκράτες, βλέπουμε πως η πολιτική τους περιορίζεται στο να κάνουν καλύτερη διαχείριση των υπαρχόντων πόρων. Έτσι, αντί να στρέφουν τον τοπικό προϋπολογισμό σε φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους, χρησιμοποιούν τα χρήματα για να κάνουν κοινωνική πολιτική. Όμως, τα χρήματα αυτά προφανώς δεν φτάνουν για να λύσουν τα σοβαρά προβλήματα των εργαζομένων, πχ δεν φτάνουν σε καμιά περίπτωση για ένα πρόγραμμα δημιουργίας εργατικών κατοικιών. Αυτό που θα έπρεπε να κάνει το PTB σε αυτή την περίπτωση είναι να ρίξει χρήματα στην κάλυψη των λαϊκών αναγκών, κάτι που βέβαια θα δημιουργήσει έλλειμα στον προϋπολογισμό, και να κινητοποιήσει τα λαϊκά στρώματα να διεκδικήσουν μαζικά και μαχητικά περισσότερους πόρους από την κεντρική κυβέρνηση. Όμως, το PTB δεν φαίνεται να προχωράει σε τέτοιες ανατρεπτικές ενέργειες.
Μόλις ανέλαβαν την διοίκηση του Zelzate έκοψαν τους μισθούς των δημοτικών συμβούλων και με αυτό τον τρόπο εξοικονόμησαν 100.000€, με τα οποία εξασφάλισαν στέγη για 2 οικογένειες που είχαν οικονομικό πρόβλημα για 6 χρόνια. Αυτό βέβαια είχε θετική ανταπόκριση, δεν λύνει όμως το πρόβλημα της στέγης για τους δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους και ανέργους, και δεν απαντάει στο πως θα αντισταθούν τα λαϊκά στρώματα στις περικοπές όταν οι δημοτικές αρχές αποδέχονται το πλαίσιο της λιτότητας.
- Ερ: Ποια είναι η εσωτερική κατάσταση και δυναμική του PTB σήμερα;
Απ: Από τα 2.000 μέλη το 2008 έχουν φτάσει σήμερα να έχουν κατά τη δήλωση τους πάνω από 15.000. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι ενεργοί. Μέλος μπορεί να γίνει κάποιος στέλνοντας απλά ένα γραπτό μήνυμα στο κόμμα και πληρώνοντας μια συνδρομή 12€ το χρόνο.
Το PTB υιοθετεί μια γραφειοκρατική προσέγγιση στον τρόπο λειτουργίας του, με την ηγεσία να παίρνει όλες τις αποφάσεις και τις συναντήσεις των μελών να είναι μόνο για τα πρακτικά ζητήματα. Για παράδειγμα, στο δημοτικό συμβούλιο των Βρυξελλών είχαν εκλέξει 6 άτομα, και οι 3 αποχώρησαν δηλώνοντας ότι ο «υπεύθυνος» για την δημοτική ομάδα έπαιρνε εντολές από την ηγεσία και ερχόταν να τις μεταφέρει στους δημοτικούς συμβούλους χωρίς αυτοί να έχουν τη δυνατότητα να έχουν γνώμη για το τι θα γίνει. Αυτή η πρακτική εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα του κόμματος.
Η εκλογική τους άνοδος φυσικά θα εντείνει αυτή την κατάσταση και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πως θα αντιδράσει η βάση του κόμματος στις αντιδημοκρατικές πρακτικές της ηγεσίας.
- Ερ: Ποια είναι η στρατηγική τους για την επόμενη περίοδο;
Απ: Είναι πολύ ασαφείς σε σχέση με αυτό. Βασικά η επιχειρηματολογία τους αφορούσε την δική τους εκλογική ενίσχυση, κάτι που είχε ανταπόκριση σε μια μερίδα εργαζομένων, που ήθελαν μια διαφορετική φωνή στη βουλή. Αλλά δεν έχουν καταθέσει δημόσια προτάσεις για το πως οι πολιτικές τους θέσεις θα μπορούσαν να εφαρμοστούν. Χαρακτηριστικό είναι ίσως ότι για την υπόθεση της Ελλάδας, ρίχνουν όλη την έμφαση της κριτικής τους στον εκβιασμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του γερμανικού κατεστημένου, μην κάνοντας επί της ουσίας σοβαρή κριτική για τα λάθη της ηγεσίας του Τσίπρα που οδήγησαν στην υποταγή του.
Βέβαια, αν την επόμενη περίοδο έχουμε μαζικά κινήματα στο Βέλγιο, το PTB θα αποτελέσει σημείο αναφοράς, και φυσικά εκεί θα κριθούν και οι πολιτικές του επιλογές.
