Πέντε μήνες μετά την αιφνιδιαστική Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που καταργεί το αυτοδιοίκητο του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων – ΚΕΘΕΑ και στην ουσία υπονομεύει το μοντέλο λειτουργίας του κέντρου, ήρθε η ώρα όπου αρχίζουν να εφαρμόζονται οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί με τις αλλαγές στο οργανόγραμμα ενώ στους εργαζόμενους υπάρχει κινητικότητα. Το «Ξ» μίλησε με εργαζόμενους του ΚΕΘΕΑ για τις τελευταίες εξελίξεις.
- Στις 30.09.2019 με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου καταργήθηκε εν μία νυκτί ο αυτοδιοίκητος χαρακτήρας του ΚΕΘΕΑ. Γιατί ήταν τόσο καίριας σημασίας η διατήρηση του αυτοδιοίκητου;
Η κύρια θεραπευτική πρόταση του ΚΕΘΕΑ είναι η θεραπευτική κοινότητα. Το συγκεκριμένο θεραπευτικό μοντέλο έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Κατ’ αρχάς είναι στεγνό, δηλαδή δεν δίνονται υποκατάστατα. Ο «άνθρωπος σκιά» της χρήσης καλείται να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του. Στις θεραπευτικές κοινότητες δεν υπάρχει βοηθητικό προσωπικό, καθώς τα μέλη της κοινότητας είναι υπεύθυνα για το φαγητό, την καθαριότητα, τη λήψη αποφάσεων κοκ. Καθημερινά συνεδριάζει η ολομέλεια -αποτελείται αποκλειστικά από μέλη- που καλούνται να λάβουν με ομαδικό τρόπο αποφάσεις για τη λειτουργία της κοινότητας. Κύριος στόχος είναι να επανενταχθούν ισότιμα στην κοινωνία και να έχουν ενεργό ρόλο, να μην είναι στο περιθώριο. Παράλληλα, υπάρχει υποστήριξη του οικογενειακού πλαισίου. Στη λογική αυτή, τα μέλη της κοινότητας πρέπει να έχουν λόγο σε όλα τα συλλογικά όργανα, επομένως και στην εκλογή των μελών του ΔΣ. Άρα, η κατάργηση του αυτοδιοίκητου έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την φιλοσοφία του θεραπευτικού μοντέλου πάνω στο οποίο βασίστηκαν όλες οι υπηρεσίες του φορέα που με την πάροδο των ετών αναπτύχθηκαν.
- Τι αλλαγές επήλθαν με την έλευση του νέου ΔΣ;
Κατ’ αρχάς τα μέλη του νέου ΔΣ είναι έμμισθα, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε μέχρι πρότινος που η συμμετοχή ήταν αμισθί, επομένως επιβαρύνθηκε ο προϋπολογισμός του φορέα. Επιπλέον, η πλειοψηφία των μελών τοποθετήθηκε από την κυβέρνηση και δεν εκλέχθηκε από τη βάση του οργανισμού δηλαδή τα μέλη των επανεντάξεων, τους συλλόγους οικογένειας και το σύνολο του προσωπικού. Άρα είναι αυταπόδεικτο ότι τα μέλη του νέου ΔΣ έρχονται ως επιλογές της ΝΔ. Ας σκεφτεί ο καθένας μας τι θα σήμαινε αν πήγαινε να ζητήσει βοήθεια για ένα προσωπικό του θέμα σε έναν θεραπευτή ή μία εταιρεία θεραπείας και να γνώριζε την κομματική του ταυτότητα ή προτίμηση. Είναι αντιδεοντολογικό από τη βάση της θεραπείας.
- Το νέο ΔΣ, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε, δουλεύει πάνω στη δημιουργία νέου οργανογράμματος. Γιατί;
Για να γίνει κατανοητό ας δούμε ποιο είναι το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ. Μέχρι πρότινος για να καταφέρει κανείς να προσληφθεί ως προσωπικό θεραπείας θα έπρεπε να περάσει από δύο πολυμελείς επιτροπές αρκετά απαιτητικές και στη συνέχεια να παραμείνει ως μέλος σε μία θεραπευτική κοινότητα στο παρελθόν για δύο μήνες και πιο πρόσφατα για 1,5 μήνα. Διαδικασία ιδιαίτερα δύσκολη που απέκλειε την ύπαρξη «βύσματος». Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του προσωπικού που είναι απόφοιτοι προγραμμάτων, η ύπαρξη των οποίων είναι πολύ σημαντική για τη λειτουργία της έννοιας της αυτοβοήθειας και της πολυφωνίας στην ομάδα. Στο οργανόγραμμα του φορέα υπάρχει ξεχωριστό τμήμα εκπαίδευσης τόσο για την παροχή υψηλού επιπέδου υποστήριξης στους θεραπευόμενους όσο και στα στελέχη του. Το προσωπικό επομένως διαρκώς εκπαιδευόταν είτε εντός είτε εκτός φορέα. Κάθε χρόνο, όλο το προσωπικό αξιολογείται.
Γιατί λοιπόν ενώ πρόκειται για ένα τόσο έμπειρο προσωπικό ασχολούνται τόσο με το οργανόγραμμα; Ποιος ο λόγος; Οι περισσότερες μονάδες χρόνια τώρα είναι σοβαρά υποστελεχωμένες. Αντί όμως να ενισχυθούν είναι σίγουρα πιο εύκολο να κλείσουν ή να συγχωνευθούν με άλλες με στόχο τη μείωση του λειτουργικού κόστους εις βάρος της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο μειώνονται και οι προϊστάμενοι των μονάδων που κάποιοι δουλεύουν μόνοι τους λόγω υποστελέχωσης. Ο σοβαρός φόβος που υπάρχει με την αλλαγή του οργανογράμματος είναι η ανάληψη θέσεων ευθύνης από άτομα φιλικά προσκείμενα στη ΝΔ. Άρα, ενώ μέχρι πρότινος η διαδικασία πρόσληψης και ανέλιξης στο ΚΕΘΕΑ ήταν ιδιαίτερα απαιτητική, αντικειμενική και εστιασμένη στην προσωπικότητα και τη θεραπευτική ιδιότητα τώρα θα διαβρωθεί με την προϋπόθεση της «κομματικής ταυτότητας». Είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς ότι είναι τέτοιο το θεραπευτικό μοντέλο που ο άνθρωπος που δουλεύει πχ στο λογιστήριο ή στη γραμματεία ενός Προγράμματος του ΚΕΘΕΑ δεν μπορεί να είναι απρόσωπος ή χωρίς αξίες. Δεν αρκεί επομένως ένα απλό πτυχίο. Η έμφαση στην προσωπικότητα και στις αξίες ενός επαγγελματία που σχετίζεται με ανθρώπους σε διαδικασία απεξάρτησης είναι καίριας σημασίας για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
- Για ποιο λόγο λοιπόν τόση ενασχόληση με το ΚΕΘΕΑ;
Μία βασική υπόθεση -που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα- είναι ότι τα στεγνά προγράμματα «δεν συμφέρουν»: απουσιάζει το κέρδος από τις συναλλαγές με τις φαρμακοβιομηχανίες, αντιμετωπίζεται ο άνθρωπος ισότιμα και καλείται να γίνει ενεργός πολίτης. Το εν λόγω θεραπευτικό μοντέλο εμπλέκει τον οικογενειακό ιστό στην αλλαγή. Δύσκολα πράγματα όταν η γενική τάση είναι η περιβόητη “αποτελεσματικότητα” δηλαδή ένας άνθρωπος για παράδειγμα που από τα 12 του χρόνια έχει ζήσει στο περιθώριο και σε πολύ επώδυνες καταστάσεις πρέπει να “γίνει καλά” στα 30 του μέσα σε ένα τρίμηνο.
Ταυτόχρονα, το τελευταίο διάστημα, οι ιδιωτικές θεραπευτικές κοινότητες [για τις οποίες δεν υπάρχει κάποιος έλεγχος από το υπουργείο υγείας προκειμένου να πιστοποιηθούν] και οι ΜΚΟ στην Ελλάδα διαρκώς πληθαίνουν ενώ ενισχύονται ιδιαίτερα οι υπηρεσίες μείωσης βλάβης.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι κύριοι ζημιωμένοι από όλη αυτή την κατάσταση είναι οι πολίτες που θα χάσουν την πρόσβαση στη δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες. Το κλίμα έκτακτης ανάγκης που επικρατεί σε πολλά μέτωπα αυτή τη στιγμή στη χώρα ευνοεί την κυβέρνηση να «σκοτώσει» έναν οργανισμό χωρίς να προλάβει ο κόσμος να το αντιληφθεί.
