Του Χάρη Σιδέρη
Η ACTA (Anti – Counterfeiting Trade Agreement: εμπορική συμφωνία για την καταπολέμηση της παραχάραξης) είναι μια διεθνής εμπορική συνθήκη που αποσκοπεί, όπως περιγράφουν οι υποστηρικτές της, στη θεμελίωση ενός διεθνούς νομικού πλαισίου για την πάταξη της απομίμησης προϊόντων, των γενόσημων φαρμάκων και, κυρίως, την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο. Όσο «αγαθοί» όμως και να φαίνονται οι σκοποί της, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ουσιαστικά το σχέδιο της ACTA κινείται σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη είναι η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων μιας χούφτας πολυεθνικών και μεγαλοεπιχειρήσεων και η δεύτερη η καταστολή της ελευθερίας έκφρασης, ανταλλαγής πληροφορίας και αρχείων που προσφέρει το διαδίκτυο. Από το 2008 κιόλας λαμβάνουν χώρα μυστικές διαπραγματεύσεις για το ακριβές περιεχόμενο της προς ψήφιση από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο συμφωνίας. Μέχρι σήμερα 32 χώρες (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης) έχουν υπογράψει αλλά όχι και επικυρώσει τη συμφωνία.
Ψωμί, υγεία…
Η συμφωνία ACTA επηρεάζει σε άμεσο βαθμό δύο βασικούς πυλώνες της καθημερινής ζωής και της οικονομίας, την υγεία και την καλλιέργεια. Έρχεται για να ενδυναμώσει το ήδη υπάρχον νομικό πλαίσιο που αφορά την πατέντα, δηλαδή την εμπορική εκμετάλλευση μιας εφεύρεσης, ενός σπόρου, ενός φαρμάκου κοκ. αποκλειστικά από μια εταιρία με όρους μονοπωλίου. Ας δούμε τι μπορεί να σημαίνει αυτό πρακτικά στον τομέα της υγείας: η δραστική ουσία ενός φαρμάκου «πατεντάρεται» σε μία συγκεκριμένη εμπορική ονομασία και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε άλλα σκευάσματα, αυτά που σήμερα αποκαλούμε γενόσημα, τουλάχιστον για 10 χρόνια. Με τον ίδιο τρόπο, ένας σπόρος στον τομέα της καλλιέργειας «πατεντάρεται» από μια συγκεκριμένη πολυεθνική απαγορεύοντας έτσι στους μικροκαλλιεργητές τη σπορά του άνευ αντιτίμου στην εταιρία που κατέχει την πατέντα. Η πρακτική αυτή οδηγεί με μαθηματικό τρόπο στη δημιουργία μονοπωλίων, την εκμετάλλευση της επιστημονικής έρευνας από μια διεθνή «μαφία» και την υποδούλωση των μικροκαλλιεργητών στους οικονομικούς κολοσσούς της γεωργίας. Ήδη η εταιρία Monsanto κατέχει (με τη μορφή πατέντας) το 91% των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών.
…ελευθερία
Βλέποντας τα κέρδη τους να συρρικνώνονται χρόνο με το χρόνο και τους προϋπάρχοντες νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας να μην «αποδίδουν» τους αναμενόμενους καρπούς, οι πολυεθνικές σε συνεργασία με κυβερνητικά στελέχη – υπαλλήλους τους, καταστρώνουν εδώ και χρόνια τα σχέδια τους και ετοιμάζουν τη δική τους αντεπίθεση. Μόνο στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι η μουσική, η κινηματογραφική βιομηχανία και οι εταιρείες παραγωγής προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών χάνουν περισσότερα από 16 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο από τις πωλήσεις των «πειρατικών» εκδοχών. Αισθανόμενοι ότι δεν μπορούν να νικήσουν στη μάχη ενάντια στα «πειρατικά» προϊόντα αλλά και (πολύ περισσότερο) στη δωρεάν διάδοση αρχείων (free downloading, torrents κτλ.), προχωρούν στη θέσπιση ενός αυστηροποιημένου κινέζικου μοντέλου στη χρήση του internet. Χρησιμοποιώντας αμφιλεγόμενους όρους όπως αυτός της παραχάραξης/πλαστογράφησης (counterfeiting), επιχειρούν να καταστείλουν την ελεύθερη διακίνηση αρχείων (μουσική, ταινίες κοκ) και την αναδημοσίευση κειμένων και πολυμέσων (sharing).
Πρακτικά επιχειρούν τη σύσταση μιας ιδιότυπης «αστυνομίας του internet» που μέσω των εταιριών παροχής internet, των παρόχων προσωπικών λογαριασμών mail, των μηχανών αναζήτησης και των κοινωνικών δικτύων θα ελέγχουν κατά πόσο ένας χρήστης κάνει «νόμιμη» χρήση του διαδικτύου, δηλαδή δεν αναπαράγει, δεν αντιγράφει, δεν μοιράζεται, δεν αναδημοσιεύει προϊόντα που «προστατεύονται» από τους νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων (copyright). Ουσιαστικά, επιχειρείται η πλήρης αναδιαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιείται το διαδίκτυο από εκατομμύρια χρήστες. Δημοφιλείς εφαρμογές, κοινωνικά δίκτυα και ιστοσελίδες (π.χ. youtube, facebook, twitter) κινδυνεύουν να «βγουν στην παρανομία», τα προσωπικά δεδομένα καταπατούνται βάναυσα! Μόνο το 2011 στη Γερμανία, πάνω από 200.000 χρήστες προειδοποιήθηκαν ότι θα έχουν κυρώσεις επειδή «κατεβάζουν» μουσική, ταινίες κοκ.
Η νεολαία της Ευρώπης κινητοποιείται
Απέναντι στα επερχόμενα μέτρα, στις 11 του Φλεβάρη διοργανώθηκε διεθνής μέρα δράσης ενάντια στην ACTA. Πρωτοφανής ήταν η συμμετοχή κόσμου σε χώρες όπως η Πολωνία όπου οι συγκεντρώσεις λογίζονται ως οι μεγαλύτερες μετά από αυτές του κινήματος ενάντια στο σταλινικό καθεστώς! Αντίστοιχες πετυχημένες συγκεντρώσεις διοργανώθηκαν στη Γερμανία, την Αυστρία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, την Τσεχία, τη Βουλγαρία.. Ειδικότερα, στο Μόναχο και το Βερολίνο 20.000 και 10.000 διαδηλωτές αντίστοιχα βγήκαν στους δρόμους ενάντια στην ACTA. Το νέο αυτό κίνημα, δείχνει από τις πρώτες του κιόλας στιγμές τη δυναμική του. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του είναι απ’ τη μία η παρουσία της νεολαίας που είναι άλλωστε και ο βασικότερος χρήστης του διαδικτύου και απ’ την άλλη η συμμετοχή «φρέσκων» στρωμάτων της κοινωνίας στις κινητοποιήσεις. Χαρακτηριστικά που είναι παρόμοια με αυτά του κινήματος των αγανακτισμένων και αυτού της κατάληψης πλατειών (occupy movement).
Είναι εξαιρετικής σημασίας και «σημάδι των καιρών» ότι μια νέα φουρνιά ανιδιοτελών αγωνιστών μπαίνουν μπροστά στον αγώνα ενάντια στην εμπορευματοποίηση κοινωνικών αγαθών και την περαιτέρω καταπάτηση της ελευθερίας του ατόμου. Η συμφωνία της ACTA δεν έχει σκοπό ούτε να ωφελήσει την κοινωνία προστατεύοντας την από προϊόντα «μαϊμού», ούτε βέβαια να προστατεύσει τους καλλιτέχνες από την «κλοπή» της πνευματικής τους δημιουργίας. Ο όρος «εμπορική συμφωνία» φανερώνει μια ειλικρίνεια από τη μεριά των καπιταλιστών. Γι αυτούς – και ειδικά σε περίοδο κρίσης του συστήματος – κάθε τι που μπορεί να αποφέρει κέρδος είναι εμπόρευμα και όχι κοινωνικό αγαθό. Και βέβαια, κάθε φωνή που υποστηρίζει το αντίθετο πρέπει να τρομοκρατηθεί, να τιμωρηθεί (πρόστιμο και αποσύνδεση από το internet στην περίπτωση της ACTA) και τελικά να κατασταλεί (δικαστήριο και φυλακή) στα πρότυπα της Κίνας όπου δεκάδες χιλιάδων κυβερνητικοί υπάλληλοι «φιλτράρουν» καθημερινά τις πληροφορίες στο διαδίκτυο, απαγορεύοντας κάθε τι που θα μπορούσε να προκαλέσει αναταράξεις του καθεστώτος.
Τμήματα της CWI (επιτροπή για μια διεθνή των εργαζομένων – στην οποία ανήκει το Ξεκίνημα) συμμετείχαν στις κατά τόπους διαδηλώσεις εξηγώντας ότι την ώρα που οι πολυεθνικές βγάζουν δισεκατομμύρια στις πλάτες μας, η κοινωνία ποινικοποιείται και καταστέλλεται. Το αίτημα για εθνικοποίηση και κοινωνικό έλεγχο όλων αυτών των εταιριών που κρύβονται πίσω από συμφωνίες τύπου ACTA – και δε θα σταματήσουν εδώ – αποκτά πλέον μια πραγματικά ζωτική σημασία. Επίσης, αποδεικνύεται για άλλη μια φορά η ανάγκη για διεθνή συνεργασία των κοινωνιών των διαφορετικών χωρών, συμπέρασμα που θα αποβεί πολύ κρίσιμο και στα επερχόμενα κινήματα που θα δημιουργήσει η διεθνής κρίση του καπιταλισμού.
