Δημοσιεύουμε παρακάτω το πρώτο μέρος άρθρου για τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία, όσον αφορά τη συμφωνία Πούτιν-Ερντογάν και τον αγώνα των Κούρδων. Στο δεύτερο μέρος, που θα δημοσιεύσουμε σε λίγες μέρες, θα αναφερθούμε στο λεγόμενο «πείραμα της Ροζάβα», στη δομή δηλαδή της κουρδικής περιοχής που βρίσκεται στο επίκεντρο του πολέμου.
Η συμφωνία Ερντογάν-Πούτιν στο Σότσι της Ρωσίας δημιούργησε νέα δεδομένα στη νέα φάση του πολέμου στη Συρία.
Ο Πούτιν πανηγυρίζει γιατί ο Ερντογάν δεσμεύτηκε για την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, την κυβέρνηση της οποίας ελέγχει σχεδόν απόλυτα. Ο Ερντογάν πανηγυρίζει γιατί πέτυχε την δημιουργία μιας έστω και μικρότερης ζώνης ασφαλείας στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, που αποκόπτει τις περιοχές των Κούρδων της Τουρκίας από αυτές των Κούρδων της Συρίας, και άρα δίνει ένα ισχυρό πλήγμα στην ιδέα της δημιουργίας Κουρδικού κράτους.
Ρωσία και ΗΠΑ
Στο επίπεδο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, η Ρωσία εμφανίζεται αναβαθμισμένη. Ήταν αυτή που φάνηκε ότι λύνει ένα πρόβλημα από το οποίο οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν, αφήνοντας τους πρώην συμμάχους τους Κούρδους στο έλεος του τουρκικού στρατού.
Ο Τραμπ τώρα λέει ότι όλα έγιναν εξαιτίας της εκεχειρίας που επέβαλαν οι οικονομικές κυρώσεις στην Τουρκία, τις οποίες και ανακάλεσε.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι συγκεκριμένες οικονομικές κυρώσεις ήταν εντελώς δευτερεύουσες και ελάχιστα απασχόλησαν τον Ερντογάν.
Ο Τραμπ προσπαθεί να κρύψει το πασιφανές: το γόητρο, η αξιοπιστία και το κύρος του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού ποτέ δεν ήταν χαμηλότερα στην περιοχή. Ενδεικτικά, η κυβέρνηση του Ιράκ «τόλμησε» να αρνηθεί να δεχτεί την παραμονή των αμερικάνικων στρατευμάτων που έφυγαν από την Συρία στο έδαφός της! Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ «τελείωσαν» ή θα εγκαταλείψουν έτσι εύκολα την περιοχή (διαβάστε περισσότερα εδώ).
Τι προβλέπει η συμφωνία
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας προβλέπουν ότι:
- οι κουρδικές δυνάμεις των Λαϊκών Μονάδων Προστασίας (YPG) θα αποσυρθούν εντός 150 ωρών 30 χιλιόμετρα μακριά από τα τουρκοσυριακά σύνορα.
- Στη συνέχεια ο ρωσικός και ο τουρκικός στρατός θα ξεκινήσουν να περιπολούν την περιοχή ανατολικά του Ευφράτη.
- Οι Κούρδοι παραμένουν στην συριακή «πρωτεύουσα» τους, το Καμισλί, υπό τον έλεγχο του συριακού στρατού.
- Οι πόλεις Ταλ Αμπιάντ και Ρας αλ Άιν παραμένουν στον τουρκικό στρατό που τις κατέλαβε μετά την εισβολή της 9ης Οκτώβρη.
- Στην στρατηγικής σημασίας πόλη της Μανμπίζ και την Ταλ Ριφάτ οι Κούρδοι μαχητές του YPG θα απομακρυνθούν μαζί με τα όπλα τους.
- Επιπλέον, Ρωσία και Τουρκία αποφάσισαν να διευρύνουν την διασύνδεση των τραπεζικών τους συστημάτων και το διμερές εμπόριο με τα εθνικά τους νομίσματα.
Πρόκειται για μια συμφωνία που γίνεται χωρίς αυτούς που στην ουσία αφορά: τους Κούρδους που ζουν εκεί και στους οποίους ανήκουν τα εδάφη για τα οποία συμφώνησαν Ρωσία και Τουρκία.
Θολά σημεία
Η συμφωνία δεν αναφέρεται καθόλου στις δυνάμεις του προέδρου της Συρίας, Μπασάρ Άσαντ, που βρίσκονται στην βόρεια Συρία και έχουν αναλάβει τα ηνία στις περιοχές που κατείχαν οι Κούρδοι πριν την επίθεση της Τουρκίας.
Δεν υπάρχει αναφορά για το Κομπάνι, το οποίο έχει τεράστια πολιτική και συμβολική αξία για τους Κούρδους, οι οποίοι το υπεράσπισαν από την πολιορκία των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) με τεράστιες απώλειες.
Δεν ξεκαθαρίζει το τι μέλλει γενέσθαι στην βορειοδυτική πλευρά της Συρίας με τις πόλεις Ιντλίμπ, Αφρίν και Τζαραμπλούς, τις οποίες έχουν καταλάβει ο τουρκικός στρατός και οι σύμμαχοί του σε προηγούμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις, ούτε για τις πετρελαιοπηγές στο μέχρι τώρα κουρδοκρατούμενο τμήμα της βορειοανατολικής Συρίας, για τις οποίες ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα παραμείνουν υπό αμερικανική στρατιωτική «προστασία».
Τέλος δεν υπάρχει αναφορά για το τι θα γίνει με τα στρατιωτικά συμβούλια των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) σε πόλεις της βόρειας Συρίας και τι θα συμβεί με τους Κούρδους μαχητές.
Ένα παράδειγμα ενδεικτικό του κλίματος και των ασαφειών της συμφωνίας είναι η πόλη Ιντλίμπ. Στην Ιντλίμπ, η Τουρκία διατηρεί πολλά στρατιωτικά φυλάκια. Ο Άσαντ επισκέφτηκε την Ιντλίμπ και δήλωσε ότι «ο Ερντογάν είναι κλέφτης και τώρα κλέβει την γη μας». Στα λόγια ο Ερντογάν αποδέχεται την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Στην πράξη όμως υπάρχει παρουσία του τουρκικού στρατού σε μια σειρά πόλεις και περιοχές.
Το αδιέξοδο των Κούρδων
«Δεν εμπιστευόμαστε τις υποσχέσεις τους. Για να είμαι ειλικρινής είναι δύσκολο να πεις ποιον μπορείς να εμπιστεύεσαι» έγραψε ο Μασλούμ Αμντί, αρχηγός των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων για τη συμφωνία που έκαναν οι Κούρδοι με τον Άσαντ.
Οι Κούρδοι μετά από έναν ηρωικό αγώνα δεκαετιών για την απόκτηση ανεξαρτησίας βρίσκονται για μια ακόμη φορά με την πλάτη στον τοίχο.
Κυνηγημένοι, χωρίς κράτος, και χωρίς προοπτική.
Δυστυχώς ο ηρωισμός των Κούρδων εργαζομένων δεν είχε την ηγεσία που του άρμοζε όλα αυτά τα χρόνια. Οι ηγέτες των Κούρδων πέρασαν από διάφορες πολιτικές φάσεις: Για μια περίοδο ήταν προσκολλημένοι στην σταλινική μονολιθικότητα και ακολουθούσαν τη γραμμή των γραφειοκρατών της Μόσχας. Άλλοτε υιοθετούσαν τις λογικές της ατομικής τρομοκρατίας σκοτώνοντας απλούς εργαζόμενους και βάζοντας έτσι «βόμβα» στην προοπτική ενός κοινού αγώνα με άλλους λαούς. Πρόσφατα, ο Α. Οτσαλάν έκανε «στροφή» στις θεωρίες του Μ. Μπούκτσιν περί «δημοκρατικού συνομοσπονδισμού» (στις οποίες θα αναφερθούμε αναλυτικά στο 2ο μέρος του άρθρου). Τα αποτελέσματα όμως όλων αυτών των πολιτικών ακροβατισμών ήταν τα ίδια: προδοσίες, ήττες, ματοκύλισμα και αδιέξοδο.
Πιο πρόσφατα, οι Κούρδοι ηγέτες συμμάχησαν με τις ΗΠΑ, πιστεύοντας ότι θα τους εξασφαλίσουν το δικό τους κράτος. Οι ΗΠΑ όμως, όπως ήταν αναμενόμενο, τους χρησιμοποίησαν και τους πέταξαν στην άκρη όταν δεν τους ήταν και τόσο απαραίτητοι. Οι ΗΠΑ δεν επρόκειτο να ρισκάρουν την σχέση τους με τον Ερντογάν (όσο και αν αυτή περνάει τα πάνω και τα κάτω της) για να βοηθήσουν τους Κούρδους. Και για το τουρκικό κατεστημένο οι Κούρδοι είναι κόκκινο πανί.
Πούτιν-Άσαντ κερδισμένοι
Πούτιν και Άσαντ ουδόλως ενδιαφέρονται για την προστασία των Κούρδων. Ενδιαφέρονται μόνο για την επίτευξη των δικών τους συμφερόντων.
Ο Άσαντ δέχτηκε τους Κούρδους που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από το στρατό της Τουρκίας, και με αυτό τον τρόπο βρέθηκε να ελέγχει ξανά μια περιοχή που την είχε εγκαταλείψει πανικόβλητος το 2012 εξαιτίας της δράσης του ISIS και του εμφυλίου πολέμου. Θέλει να αποκτήσει ξανά τον έλεγχο όλης της Συρίας, να διατηρήσει τα προνόμια και την εξουσία του υπό την προστασία της Ρωσίας, καθώς ξέρει ότι μόνος του δεν μπορεί να τα καταφέρει.
Ο Πούτιν με τις συμμαχίες με Τουρκία, Ιράν, και τώρα με τον Άσαντ, μπήκε δυνατά στην Μ. Ανατολή ανοίγοντας νέους δρόμους για τους Ρώσους ολιγάρχες.
Τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσει στον ΟΗΕ η διαδικασία για την σύνταξη νέου Συντάγματος της Συρίας, με την συμμετοχή 150 αντιπροσώπων επιλεγμένων από κυβέρνηση, αντιπολίτευση και ΟΗΕ. Οι Κούρδοι έχουν αποκλειστεί από τις διαδικασίες.
Η σημερινή εύθραυστη ισορροπία και εκεχειρία θα δοκιμαστεί ξανά και ξανά τις επόμενες ημέρες. Νέες εντάσεις και πολεμικά επεισόδια είναι αναπόφευκτες εξαιτίας της αδυναμίας του καπιταλισμού και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων να δώσουν οριστική λύση σε ένα πρόβλημα που οι ίδιες δημιούργησαν και διαχειρίστηκαν ανεπιτυχώς για δεκαετίες.
