Του Ανδρέα Παγιάτσου
Αυτή δεν είναι συνηθισμένη η οικονομική κρίση. Είναι ένας σεισμός, που έφερε το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα μια ανάσα από την απόλυτη καταστροφή.
Είναι η χρεοκοπία της μίας μετά την άλλη όχι μόνο των μικρών τραπεζών αλλά και όλων των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών των Ηνωμένων Πολιτειών – των κολοσσών του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος!
Είναι μια κρίση της οποίας το προηγούμενο είναι μόνο ένα: Το 1929. Οι παρεμβάσεις της αμερικανικής κυβέρνησης έσωσαν την τελευταία στιγμή τη συνολική κατάρρευσή του τραπεζικού συστήματος (δες μεσαίες σελίδες) αλλά οι επιπτώσεις αυτής της κατάρρευσης στην πραγματική οικονομία, στις επιχειρήσεις που θα κλείσουν, στις θέσεις εργασίας, τους μισθούς και την κοινωνία ακόμη δεν έχει καλά-καλά ξεκινήσει.
Οι επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο τις ΗΠΑ. Αφορούν την διεθνή οικονομία. Και είναι ένα ανοιχτό ερωτηματικό για το πόσο μεγάλη θα είναι η έκταση αυτής της κρίσης – και στο χρηματοπιστωτικό τομέα και στην πραγματική οικονομία.
Όσοι υποστηρίζουν ότι το καπιταλιστικό σύστημα είναι ένα σύστημα λειτουργικό, παρακολουθούν άφωνοι την κατάρρευση.
Μέχρι και πριν από δώδεκα μήνες οι αστοί αναλυτές υποστήριζαν ότι τα προβλήματα της αμερικανικής οικονομίας δεν ήταν σημαντικά – ήταν ένας «μικρός λόξιγκας».
Ακόμα, θέλοντας να ζουν στις αυταπάτες τους, μέχρι και τα τέλη του προηγούμενου χρόνου επέμεναν στη θεωρία ότι η κρίση της αμερικανικής οικονομίας δεν θα επηρέαζε τον υπόλοιπο κόσμο γιατί τα υπόλοιπα μεγάλα οικονομικά μπλοκ (Ευρώπη, Ασία κ.λπ.) μπορούσαν να έχουν ανεξάρτητη πορεία από αυτή της Αμερικής (η θεωρία του decoupling).
Αστεία πράγματα! Η αμερικανική οικονομία αντιστοιχεί στο 25% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. και η εσωτερική αγορά της αντιστοιχεί σε έξι φορές τις εσωτερικές αγορές της Ινδίας και της Κίνας μαζί. Η ανάπτυξη της Κίνας και της Ινδίας αλλά και σε μεγάλο βαθμό η πορεία των ευρωπαϊκών οικονομιών, εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές τους στις ΗΠΑ. Αυτό από μόνο του είναι ένας παράγοντας ικανός να προκαλέσει τεράστιες ανατροπές στις οικονομίες τους. Πόσο μάλλον όταν στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης οι χρηματοπιστωτικές εξελίξεις είναι τόσο αλληλένδετες, που είναι αδιανόητο να υπάρχει κρίση στις ΗΠΑ και οι υπόλοιποι να συνεχίζουν αμέριμνοι και ανεπηρέαστοι. Ήδη οι χώρες που θεωρούνται ατμομηχανές της Ευρώπης, Μ. Βρετανία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, έχουν μπει σε ύφεση (Κ. Ελευθεροτυπία 28/09/08).
Έχει γραφεί από πολλούς και ισχύει: «όταν οι ΗΠΑ φταρνίζονται, ο υπόλοιπος πλανήτης αρπάζει γρίπη και όταν οι ΗΠΑ παθαίνουν κρυολόγημα, ο πλανήτης παθαίνει πνευμονία». Όταν οι ΗΠΑ παθαίνουν πνευμονία, τι γίνεται;…
Δεν οφείλεται σε κάποιο «λάθος»…
Όσοι στο χώρο της αριστεράς υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα του καπιταλισμού είναι (απλά) οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και όχι το ίδιο το σύστημα, οργανικά, μέσα από την ίδια την λογική του (και τέτοιοι υπάρχουν πολλοί μέσα στις γραμμές της αριστεράς) καλά κάνουν να επανεξετάσουν τις απόψεις τους.
Γιατί η κρίση των ενωμένων Πολιτειών δεν έχει να κάνει με «λάθη» του συστήματος. Αυτές τις ανοησίες τις ακούμε μονίμως από διάφορους αριστερούς οι οποίοι έχουν την εντύπωση ότι ξέρουν καλύτερα από τους ίδιους τους καπιταλιστές πώς να λειτουργήσουν το καπιταλιστικό σύστημα για να μην είναι τόσο «κακό». Είναι αυτοί οι… «ηθικοί», που καταγγέλλουν την απληστία μερικών την οποία θεωρούν υπεύθυνη για την κρίση. Δεν έχουν καταλάβει πως καπιταλισμός και απληστία (των καπιταλιστών) είναι έννοιες αδιαχώριστες!
Ο υπερδανεισμός
Η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι αποτέλεσμα του υπερδανεισμού των αμερικανικών νοικοκυριών, ιδιαίτερα στο επίπεδο των επισφαλών στεγαστικών δανείων (βλέπε διπλανές στήλες). Ο υπερδανεισμός όμως, ή για να χρησιμοποιήσουμε διαφορετική ορολογία η «υπερβολική επέκταση των πιστώσεων» δεν είναι κάτι παράδοξο στη ανάπτυξη του καπιταλισμού. Οι φούσκες στα χρηματιστήρια και αλλού, δεν εμφανίστηκαν χτες! Αντίθετα, αποτελούν συστατικά στοιχεία του καπιταλισμού σε όλη την ιστορική του πορεία.
Ο αμερικανικός καπιταλισμός έκανε, απλά, αυτό που καπιταλισμός έκανε πάντα! Και σήμερα, προκαλεί μια νέα, μαζική καταστροφή – όπως έκανε πάντα!
Η κρίση δεν είναι μόνο αριθμοί!
Η κρίση, για τους μαρξιστές δεν είναι απλοί αριθμοί. Επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων, δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Ήδη στις ΗΠΑ ο αριθμός που έχουν χάσει ή θα χάσουν τα σπίτια τους, εκτιμάται σε 2,2 εκατομμύρια οικογένειες. Πάνω από 30 εκ. Αμερικανοί αναγκάζονται να καταφεύγουν σε συσσίτια (από το κράτος) για να επιβιώσουν. Στην ΕΕ γύρω στα 45 εκ. άνθρωποι δεν τρέφονται επαρκώς! Αυτά συμβαίνουν στις «ανεπτυγμένες» βιομηχανικές χώρες! Φανταστείτε τι γίνεται στις μη «ανεπτυγμένες»! Περίπου 1 δισ. άνθρωποι (925 εκ. κατ’ ακρίβεια) πεινούν – για να είμαστε ακριβείς πεθαίνουν από πείνα – στον πλανήτη. Και 3 δις, κοντά στον μισό πληθυσμό της γης, ζει με λιγότερο από $ 2 (λιγότερο από 11/2 €) την ημέρα.
Ένα καταστροφικό βάρβαρο σύστημα
Οι μαρξιστές υποστηρίζαμε πάντα ότι ο καπιταλισμός είναι ένα καταστροφικό σύστημα ένα βάρβαρο σύστημα. Αυτή η αλήθεια επιβεβαιώνεται ξανά σήμερα. Δεν είναι δυνατό, 5 αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες, πραγματικά μεγαθήρια, να έχουν τέτοια δύναμη ώστε να καταστρέφουν εκατομμύρια ζωές και στο τέλος της ημέρας οι επικεφαλής τους να μην πληρώνουν ούτε σεντ για την καταστροφή που προκαλούν, γιατί παρεμβαίνει το κράτος και αναλαμβάνει τις ζημιές τους.
Δεν είναι δυνατό η αμερικανική κυβέρνηση να αφήνει πάνω 2 εκατομμύρια οικογένειες (που εύκολα μπορεί να αποδειχτούν 3 εκ) να χάνουν τα σπίτια τους και να παρεμβαίνει μόνο όταν κινδυνεύουν οι τραπεζίτες που οδήγησαν αυτές τις οικογένειες στην καταστροφή.
Ανατρέπει συνειδήσεις
Αυτή η κρίση επηρεάζει συνειδήσεις σε όλο τον πλανήτη. Είναι η ώρα που η αριστερά οφείλει να μπει σε αντεπίθεση. Είναι η ώρα που πρέπει να μπει εμφατικά η ανάγκη να περάσει η ιδιοκτησία του μεγάλου κεφαλαίου, τραπεζικού, ασφαλιστικού, βιομηχανικού, κλπ, στην κοινωνία. Γιατί όσο είναι στα χέρια των κερδοσκόπων αποτελεί δύναμη καταστροφής.
Είναι η ώρα να συνδεθεί η κοινωνικοποίηση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας με τον κοινωνικό και εργατικό έλεγχο και διαχείριση. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχει κακοδιαχείριση, σπατάλες, διαφθορά και προνομιούχοι γραφειοκράτες.
Είναι ώρα να απαιτήσουμε ο τεράστιος πλούτος των λίγων να περάσει στην κοινωνία για να μετατραπεί σε παραγωγικές επενδύσεις που θα βοηθήσουν στην πραγματική ανάπτυξη των οικονομιών, του βιοτικού επιπέδου και της ευημερίας όλων.
Είναι ώρα να εξηγήσουμε πως η λειτουργία της οικονομίας πρέπει να ξεφύγει από την αναρχία του καπιταλιστικού συστήματος. Η κοινωνία χρειάζεται μια οικονομία η οποία να λειτουργεί για τις ανάγκες της ίδιας (της κοινωνίας) και όχι για το κέρδος των καπιταλιστών. Αυτό σημαίνει μια σχεδιασμένη οικονομία, σχεδιασμένη όμως δημοκρατικά, μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες των εργαζομένων – κι όχι από γραφειοκράτες του τύπου της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Είναι ώρα η αριστερά να επαναφέρει τολμηρά την πρόταση για μια εναλλακτική σοσιαλιστική κοινωνία και να παλέψει για να χτίσει συνειδήσεις και αγωνιστές πάνω σ’ αυτή την θέση και προοπτική. Εξηγώντας πάντα πως ο σοσιαλισμός δεν έχει καμία σχέση ούτε με τα ψέματα και την υποκρισία της Σοσιαλδημοκρατίας ούτε με τις μονοκομματικές δικτατορίες του πρώην σοβιετικού μπλοκ και της Κίνας.
ΙΙ. Τέλος εποχής
Τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο (29/09/08) μια ακόμη αμερικανική τράπεζα, η Washington Mutual (Wa Ma) αποτελεί παρελθόν. Ο αμερικανικός κολοσσός με τα 2.339 υποκαταστήματα, και τους 43.000 εργαζόμενους (έχοντας απολύσει ήδη 10.000 από το 2006) έκλεισε. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κατάρρευση στην ιστορία των ΗΠΑ.
Λιγότερο από δύο βδομάδες πριν είχε κλείσει Lehman Brothers, η τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα των ΗΠΑ, με 25.000 εργαζόμενους.
Λίγο νωρίτερα η αμερικανική κυβέρνηση προχώρησε στην «κρατικοποίηση» δύο κολοσσών, της Fannie Mae και Freddie Mac. Και λίγο μετά έριξε 85 δις δολ για να σώσει από τον αφανισμό τον μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό του πλανήτη, την AIG.
Goldman Sachs, Morgan Stanley, Meryl Lynch. Επενδυτικά μεγαθήρια, με τέτοια οικονομικά ισχύ, που με μια μόνο κίνηση απόσυρσης κεφαλαίων τους από οποιαδήποτε «αναπτυσσόμενη» οικονομία, ήταν σε θέση να την καταβαραθρώσουν. Τέλος εποχής. Η τελευταία εξαγοράστηκε έναντι πινακίου φακής από την Bank of America. Οι άλλες δύο «τρέμουν» καθώς οι μετοχές τους κάνουν κάθετη βουτιά. Μέσα σε μία μέρα η μετοχή της πρώτης έχασε γύρω στο 30% και της δεύτερης 45%. Ζητούν απεγνωσμένα την παρέμβαση του αμερικανικού κράτους και της Fed, της κεντρικής (ομοσπονδιακής) τράπεζας των ΗΠΑ.
Δεν είναι μόνο αμερικανική η κρίση. Στη Βρετανία η Bradford & Bingley (B&Β) χρεοκοπεί. Ο βρετανικός τύπος μιλά για την εθνικοποίηση (αξίας 63,5 δις ευρώ) και την πώλησή της σε ανταγωνιστές (Santander, την HSBC και την Barclays). Τον Φεβρουάριο είχε εθνικοποιηθεί η Northern Rock.
Λίγο πιο δίπλα οι κυβερνήσεις του Βελγίου της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου αποφασίζουν να δράσουν συνδυασμένα για να αγοράσουν το 49% της τραπεζικής/ασφαλιστικής Fortis.
Οι νεοφιλελεύθεροι τρέμουν… και τρέχουν στο κράτος…
Που είναι η ελευθερία των αγορών που όλοι αυτοί οι κύριοι τόσο καιρό προσκυνούσαν;
Που είναι οι περισπούδαστοι οικονομολόγοι που διδάσκανε τους φοιτητές των πανεπιστημίων πως η αγορά έχει τους δικούς της διορθωτικούς μηχανισμούς και μπορεί έτσι να διασφαλίζει οικονομική ανάπτυξη και ευημερία;
Που είναι όλοι αυτοί που υποστηρίζανε πως είχαν ανακαλύψει τα εργαλεία που τους επιτρέπανε να μπορούν να αποφύγουν τις κρίσεις του τραπεζικού συστήματος;
Όλοι οι απολογητές του καπιταλισμού τρέμουν ένα νέο 1929. Και καταφεύγουν στην κρατική παρέμβαση για να σωθούν. Αν η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν παρέμβαινε, αν δεν έριχνε κεφάλαια για να σώσει όλες αυτές τις τράπεζες που καταρρέουν (υπολογίζεται πως απ’ αυτή την κρίση θα εξαφανιστούν οι μισές τράπεζες των ΗΠΑ) η κατάρρευση θα ήταν χειρότερη κι από αυτή του 1929!
Ο Πόλσον θέλει 700 δις
Ο υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ, Πόλσον, ζητά από το κογκρέσσο 700 δις δολάρια για να σώσει όλες τις επιχειρήσεις που καταρρέουν. (Κι επειδή αυτά δεν φαίνεται να φτάνουν, στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης ζητούν από Ευρωπαϊκές και άλλες κυβερνήσεις να εκπονήσουν ανάλογα σχέδια διάσωσης τραπεζών που βρίσκονται στο έδαφός τους).
Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με τις συνδυασμένες δαπάνες τριών υπουργείων των ΗΠΑ: παιδείας, υγείας και άμυνας. Όσα δηλαδή ξοδεύει η κυβέρνηση των ΗΠΑ για την παιδεία την υγεία και την άμυνα θα τα δώσει στους τραπεζικούς κολοσσούς για να σωθούν. Δεν τα δίνει στα 2,2 εκατομμύρια αμερικανών που χάνουν τα σπίτια τους, επειδή δεν μπορούν να ξοφλήσουν τα στεγαστικά δάνεια στα οποία τους ώθησαν οι τράπεζες τα προηγούμενα χρόνια. Αυτοί μπορούν να μείνουν άστεγοι και πεινασμένοι. Οι τραπεζίτες όμως, που με τις πολιτικές τους προκάλεσαν την οικονομική καταστροφή, πρέπει να σωθούν – «για το καλό της οικονομίας και της Αμερικής».
Θέλουν και υπερεξουσίες
Ο Πόλσον δεν ζητά μόνο 700 δις δολ. Ζητά και υπερεξουσίες – αυτές ενός οικονομικού δικτάτορα. Απαιτεί να μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτά τα λεφτά όπως θέλει, χωρίς να ρωτάει κανένα, απαιτεί το Κογκρέσο να μην μπορεί σε καμία φάση να ελέγξει τις κινήσεις και τις αποφάσεις του και απαιτεί να μην μπορεί ποτέ να κινηθεί οποιαδήποτε δικαστική ή άλλη διαδικασία εναντίον του για τον τρόπο διαχείρισης του ποσού αυτού!
Πολλοί «γκρινιάζουν» γι’ αυτές όλες τις απαιτήσεις, όμως στην πραγματικότητα το Κογκρέσο, όσο και αν δυσανασχετεί με τον Πόλσον είναι υποχρεωμένο στο τέλος, με κάποιο τρόπο, να συμφωνήσει στην παροχή μεγάλων ποσών για να ξελασπώσει τις τράπεζες. . Γιατί διαφορετικά, την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα ακολουθήσει η κατάρρευση της οικονομίας και της παραγωγής.
Δεν έχουν λύσεις
Με αυτό το ποσό, των 700 δις δολ., ή όποιο άλλο τελικά εγκριθεί, από τις τσέπες των αμερικανών φορολογουμένων, η κυβέρνηση του Μπους θέλει να αγοράσει τις ζημιές των τραπεζικών κολοσσών – στην ουσία δηλαδή θα τους τις χαρίσει! Έτσι θα εμποδίσει την άμεση κατάρρευση της οικονομίας δημιουργώντας ταυτόχρονα το μεγαλύτερο έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού και το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος που έχει υπάρξει ποτέ στην ιστορία!
Όμως η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα στο βάθος του. Δεν έχει τρόπο να αποκαταστήσει την ισχύ του αμερικανικού καπιταλισμού όπως ήταν πριν την κρίση. Η ρωγμή είναι τεράστια και δεν μπαλώνεται. Ότι και να κάνουν ο Μπους και ο Πόλσον ένα είναι σίγουρο: τα προβλήματα της αμερικανικής οικονομίας και κατ’ επέκταση της διεθνούς οικονομίας είναι εδώ για να μείνουν. Το ερώτημα είναι πως αντιδρά σ’ αυτά το εργατικό κίνημα και η αριστερά διεθνώς.
ΙΙΙ. Τι βρίσκεται πίσω από την κατάρρευση των αμερικανικών κολοσσών
Το καπιταλιστικό σύστημα λειτουργεί με κύκλους. Μετά από μια περίοδο ανάπτυξης (ή οικονομικής μεγέθυνσης), εμφανίζεται στασιμότητα και ύφεση. Για να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα οι καπιταλιστές χρησιμοποιούν διάφορα κόλπα, τα οποία οι ίδιοι ονομάζουν εργαλεία. Ένα από τα πιο σημαντικά από αυτά είναι η επέκταση των πιστώσεων, δηλαδή η παροχή φτηνού χρήματος και κινήτρων για να αποκτήσουν οι καταναλωτές δάνεια. Κάνοντας δάνεια οι καταναλωτές μπορούν να αγοράζουν τα προϊόντα των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, ακόμα κι αν δεν έχουν λεφτά, και έτσι να συνεχίζεται ο ανοδικός κύκλος της οικονομίας. Έτσι ενώ πριν από μερικές δεκαετίες για να αγοράσει κάποιος στην Ελλάδα αυτοκίνητο, έπρεπε να έχει τα λεφτά γι’ αυτό ή τουλάχιστον ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του συνολικού κόστους, σήμερα αυτό δεν χρειάζεται: μπορεί να αγοράσει αυτοκίνητο χωρίς προκαταβολή και να το ξοφλήσει σε δόσεις μετά από αρκετά χρόνια. Φανταστείτε αυτό να γίνεται σε όλα τα επίπεδα, για όλα τα εμπορεύματα, για το σύνολο μιας οικονομίας.
Αυτή η διαδικασία (του υπερδανεισμού) γίνεται ακόμα πιο έντονη λόγω του καπιταλιστικού ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο. Δηλαδή, επειδή η αμερικανική οικονομία μπορεί να κινδυνεύει από τις ευρωπαϊκές η τις ασιατικές οικονομίες, επεκτείνει με κάθε δυνατό τρόπο τη δική της ανάπτυξη (μεγέθυνση), από φόβο μην την φτάσουν οι ανταγωνιστές της. Έτσι, η ανακάλυψη όλο και περισσότερων «κόλπων» για να συνεχίσει το σύστημα να λειτουργεί, παρότι έχει ξεπεράσει τα «φυσιολογικά» του όρια έχει γίνει «επιστήμη».
Όμως κάποια στιγμή και ο υπερδανεισμός φτάνει τα όρια του. Κάποια στιγμή οι καταναλωτές δυσκολεύονται να πληρώσουν τις δόσεις. Κάποια στιγμή καταλαβαίνουν ότι δεν αντέχουν άλλα δάνεια. Και τότε ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση …
Στην Αμερική ο υπερδανεισμός έφτασε το 136% του μέσου εισοδήματος για κάθε νοικοκυριό! Πόσο μπορούσε να αντέξει άλλο; Ήταν μια τεράστια φούσκα η οποία αναγκάζει όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. Κατεξοχήν όμως αφορούσε τα στεγαστικά δάνεια, τα οποία αποτέλεσαν και την αιτία της κατάρρευσης.
Το 2001 είχαμε στις ΗΠΑ το σκάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας, με την κατάρρευση των μετοχών των εταιριών υψηλής τεχνολογίας. Για να αντιμετωπίσει την επικείμενη ύφεση στην πραγματική οικονομία (σε συνδυασμό και με την επίθεση στους δίδυμους πύργους στις 11 Σεπτέμβρη) η ομοσπονδιακή τράπεζα (Fed) έριξε τα επιτόκια κοντά στο 0%. Το πάμφθηνο χρήμα ωθούσε τον κόσμο να δανείζεται μαζικά για να ξοδεύει. Πάνω σε αυτή την βάση χτίστηκε η φούσκα των ακινήτων. Οι εργολάβοι, οι στεγαστικές τράπεζες και οι επενδυτικές τράπεζες είδαν στην μαζική ώθηση του κόσμου στο να αγοράσει σπίτι τεράστια κέρδη. Μέσα σε μερικά χρόνια οι τιμές των ακινήτων σχεδόν διπλασιάστηκαν! Τα κέρδη ήταν τρελά!
Έχοντας εξαντλήσει την αγορά όλων όσων είχαν την οικονομική ευχέρεια για να αγοράσουν κατοικία, οι τράπεζες στράφηκαν σε αυτούς που δεν είχαν αυτή την ευχέρεια. Προσφέροντας δάνεια τα οποία είχαν διάρκεια μέχρι και 125 χρόνια (!!) ώθησαν εκατομμύρια φτωχές οικογένειες να αποκτήσουν κατοικία. Αδιαφορούσαν για την ικανότητά τους να εξοφλήσουν τις δόσεις γιατί τα δάνεια αυτά ήταν ενυπόθηκα και επομένως θα τους έμενε το ακίνητο.
Δεν τα υπολόγισαν καλά. Όταν ο υπερδανεισμός των νοικοκυριών εξάντλησε κάθε δυνατό όριο τότε άρχισαν κατά εκατοντάδες χιλιάδες να αδυνατούν να πληρώσουν τις δόσεις των ακινήτων. Τότε οι τιμές των ακινήτων κατέρρευσαν. Οι τράπεζες προχωρούσαν σε κατασχέσεις των ακινήτων αλλά δεν υπήρχε κανείς για να τα αγοράσει. Τον Ιούνιο που πέρασε (2008) οι αξίες των ακινήτων ήταν 64% κάτω από τον Ιούλιο του 2005, το πιο ψηλό σημείο στο οποίο είχαν φτάσει!
Αυτό ήταν η αρχή του τέλους. Η μία τράπεζα κατέρρεε μετά την άλλη.
Τα επισφαλή στεγαστικά δάνεια είχαν ενταχθεί σε επενδυτικά πακέτα η προϊόντα» τα οποία πωλούσαν σε μαζικές ποσότητες όχι μόνο οι μικρές καταναλωτικές τράπεζες αλλά και τα επενδυτικά μεγαθήρια. Πωλούνταν σε όλα τα μήκη η πλάτη του πλανήτη. Όταν οι Αμερικανοί δανειολήπτες δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις δόσεις τους, η αναταραχή έγινε παγκόσμια. Όλος ο πλανήτης καλείται τώρα να πληρώσει το κόστος της καπιταλιστικής απληστίας.
___________________________
Οι μαρξιστές είχαν προβλέψει
Οι μαρξιστές μπορούσαν να προβλέψουν την προηγούμενη περίοδο την κρίση που ερχόταν! Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 στις οικονομικές μας αναλύσεις, σαν " Ξ " και σαν CWI (η Επιτροπή για μια Εργατική Διεθνή στην οποία συμμετέχει το " Ξ ") εξηγούσαμε πως:
– Η υπερχρέωση της αμερικανικής οικονομίας και των αμερικανικών νοικοκυριών, που την τελευταία περίοδο έχει ξεπεράσει το, χωρίς ιστορικό προηγούμενο, 130 % του μέσου εισοδήματος, ήταν αδύνατο να συνεχίσει για πολύ
– Αυτή η υπερχρέωση αναγκαστικά θα οδηγούσε σε κρίση την αμερικανική οικονομία
– Όσο περισσότερο καθυστερούσαν την κρίση με υπερδανεισμό και επέκταση των πιστώσεων, τόσο πιο βαθιά θα ήταν η κρίση
– Η κρίση αυτή θα ήταν αδύνατον να περιοριστεί στα πλαίσια των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά θα επηρέαζε το σύνολο του πλανήτη.
_______________________________
Είπαν:
«Δεν μπορώ να πιστέψω ότι είχαμε μια κρίση που συμβαίνει μία φορά τον αιώνα χωρίς να υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και εκτιμώ ότι πράγματι κάτι τέτοιο ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη.»
Άλαν Γκρίνσπαν, πρώην πρόεδρος της κεντρικής (ομοσπονδιακής) τράπεζας των ΗΠΑ.
«Φοβάμαι ότι δεν έχουμε ακόμη δει τα χειρότερα»
Τζόρτζ Σόρος, ο πιο γνωστός κερδοσκόπος του πλανήτη.
«Θα καταρρεύσει το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα; Δεν το νομίζω, αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος… κανείς δεν γνωρίζει τι ακόμη θα συμβεί. … υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το 2008 να είναι μια επανάληψη του 1931».
Πολ Κρούγκμαν, από τους πιο γνωστούς αμερικανούς οικονομολόγους.
«Αυτό που ήταν μέχρι πρόσφατα, το γενναίο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα καταρρέει μπροστά στα μάτια μας. Πέρασαν τα χειρότερα; Σίγουρα όχι»
Τζόζεφ Στιγκλιτς – νομπελίστας οικονομολόγος
________________________________________
Νουριέλ Ρουμπίνι:
«Αυτή θα αποδεχτεί η χειρότερη χρηματοπιστωτική κρίση από την εποχή της μεγάλης κρίσης του 1929…
«Δεν πρόκειται απλά για κρίση των επισφαλών στεγαστικών δανείων… Αυτή είναι μια κρίση ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος που στηριζόταν στα στεγαστικά δάνεια και θα οδηγήσει σε απώλειες που θα ξεπεράσουν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια και που κατά πάσα πιθανότητα θα φτάσουν τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια
«… Δεν θα επιβιώσει καμία μεγάλη επενδυτική τράπεζα… Εκατοντάδες τράπεζες θα καταρρεύσουν και η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ δεν θα έχει αρκετά λεφτά για να τις σώσει όλες. Εκατοντάδες νομαρχίες και δήμοι των ΗΠΑ θα χρεοκοπήσουν. Οι τιμές των μετοχών στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό θα καταρρεύσουν και θα παραμείνουν στάσιμες για πολλά χρόνια..
«Είμαστε ακόμα μόνο στη μέση της κρίσης και της κατάρρευσης των χρηματιστηριακών αξιών στις Ηνωμένες πολιτείες και παγκόσμια.
«Ο υπόλοιπος πλανήτης δεν μπορεί να αποφύγει την κρίση των Ηνωμένων Πολιτειών… Όλες οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη, οι G7, θα μπουν σε ύφεση… όλος ο πλανήτης θα περάσει από μια δραματική πτώση των ρυθμών ανάπτυξης.
«Αυτό είναι πιθανά το τέλος της αμερικανικής αυτοκρατορίας»
Νουριέλ Ρουμπίνι, καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο της νέας Υόρκης. (Βρετανική εφημερίδα Independent, 17/09/08) Από τους ελάχιστους οικονομολόγους που μαζί με τους μαρξιστές προβλέπανε την σημερινή κατάρρευση.
