Κλητήρας η κυβέρνηση – διεκπεραιώνει προειλημμένες αποφάσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αν πολιτευθεί με ένα πνεύμα διαχείρισης της κρίσης του συστήματος, τα αποτελέσματα θα είναι αποκαρδιωτικά και μοιραία…
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Παναγιώτη Τζαννετάτο
ΤΟ ΠΑΡΟΝ, Κυριακή 14 Ιουλίου 2013
Σημ: Ο Σεραφείμ Σεφεριάδης είναι πανεπιστημιακός, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.
- Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τις εκλογές του 2012 παρατηρήθηκε ότι ο κόσμος σταμάτησε να κινητοποιείται και να διαδηλώνει στο βαθμό τουλάχιστον που το έκανε νωρίτερα. Ωστόσο πριν λίγο καιρό υπήρξε έντονη αντίδραση με αφορμή την ΕΡΤ, η οποία όμως αποκλιμακώθηκε σχετικά γρήγορα. Πως εξηγείται αυτό;
Μόνιμο μοτίβο όσων αδυνατούν ή δεν επιθυμούν την κλιμάκωση των κοινωνικών αγώνων είναι ότι «ο κόσμος δεν τραβάει».
Πέρα από τον πολιτικό δόλο που ενδεχομένως κρύβει αυτή η «ανάλυση», αποκαλύπτει και λειψή κατανόηση της όλης διαδικασίας της λαϊκής κινητοποίησης. Γενικά μιλώντας, αλλά σήμερα πολύ περισσότερο, ο κόσμος δεν κατεβαίνει σε αγώνες που τους αντιλαμβάνεται ως «ντουφεκιές στον αέρα» – απλώς για την τιμή των όπλων. Αυτό που έδειξε περίτρανα η ΕΡΤ ήταν ταυτόχρονα τα τεράστια διεκδικητικά αποθέματα των απλών ανθρώπων (που κινητοποιήθηκαν αντιδρώντας στην αντισυνταγματική κίνηση της κυβέρνησης αλλά γιατί διέβλεψαν τη δυνατότητα μιας γενίκευσης του αγώνα) όσο και την απροθυμία της συνδικαλιστικής και πολιτικής ηγεσίας να οργανώσει σοβαρά την προοπτική της κλιμάκωσης – οι ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ, για παράδειγμα, άφησαν χωρίς συνέχεια την 24ωρη απεργία που υποχρεώθηκαν να κηρύξουν, με αποτέλεσμα, σταδιακά, να επέλθει μια πρόσκαιρη αποκλιμάκωση. Λέω πρόσκαιρη διότι η όποια νηνεμία παρατηρείται, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι ο κόσμος έχει λύσει τα προβλήματά του ή ότι προσδοκά την επίλυσή τους στο σημερινό πλαίσιο. Ισχύει το ακριβώς αντίθετο: με δεδομένα τα αδιέξοδα της ακολουθούμενης πολιτικής, πρόκειται για νηνεμία που προετοιμάζει νέες θύελλες.
Δεν πρέπει επίσης να λησμονούμε ότι το προηγούμενο διάστημα οι λαϊκές κινητοποιήσεις και εξαιρετικά μαζικές υπήρξαν και σημαντικό πολιτικό αποτέλεσμα έφεραν – κατά το ότι διαμόρφωσαν έναν εντελώς νέο κομματικό σύστημα. Την περίοδο που τώρα διανύουμε, ο κόσμος παρακολουθεί (και αξιολογεί) τις πολιτικές δυνάμεις που διαχειρίζονται την εντολή του, και βέβαια δεν είναι δυνατόν –όπως είπα και προηγουμένως– να βρίσκεται συνεχώς στο δρόμο.
Η συγκυρία είναι τέτοια που για να έχουμε αγώνες ανάλογης έντασης με αυτούς του πρόσφατου παρελθόντος απαιτείται η σαφής προοπτική της συνολικής ανατροπής της σημερινής κατάστασης, όχι απλή τελετουργική διαμαρτυρία.
- Μετά την αποχώρηση της ΔΗΜ.ΑΡ από το κυβερνητικό σχήμα, προέκυψε η συνεργασία ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Πως βλέπετε τη δικομματική κυβέρνηση; Σας πείθει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της χώρας;
Και πριν, επί τρικομματικής, και –πολύ περισσότερο– τώρα επί δικομματικής, πρόκειται για κυβέρνηση με εξαιρετικά ισχνή λαϊκή βάση και επιρροή: ο βασιλιάς είναι γυμνός. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη μια και στην ουσία έχουμε να κάνουμε με μια κυβέρνηση-κλητήρα που απλώς διεκπεραιώνει προειλημμένες αποφάσεις. Τα διεθνή εύσημα που πριν λίγο καιρό της απονέμονταν (τα οποία σταμάτησαν με το φιάσκο της ΕΡΤ, αλλά είναι σίγουρο ότι θα επανέλθουν) προσφέρονται ως βέλος στην επικοινωνιακή της φαρέτρα, ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που προσφέρει στο διεθνές εγχείρημα της κατεδάφισης του δημόσιου χώρου, των ιδιωτικοποιήσεων αντί πινακίου φακής και των κάθε είδους κατασταλτικών πρακτικών.
Όμως είναι αφελής όποιος πιστεύει ότι έχουμε μια σταθεροποιημένη πολιτική κατάσταση. Κάθε άλλο! Την ίδια την ώρα που μιλάμε, στα θεμέλια της κοινωνίας σωρεύεται εκρηκτική ύλη.
Η κυβέρνηση μας βομβαρδίζει καθημερινά περί δήθεν επερχόμενου ξεπεράσματος της κρίσης κτλ, όμως όλα αυτά δεν είναι παρά θρασείς επικοινωνιακές κενολογίες («λέγε, λέγε κάτι θα μείνει» σκέφτονται) που όμως πιστεύω ότι πολύ λίγη απήχηση έχουν.
Όσο για το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜ.ΑΡ, τα λόγια για να περιγράψουν τον ανερυθρίαστο ο πολιτικό τους αριβισμό είναι πράγματι φτωχά…
- Μετά την εκλογική του έκρηξη ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε για ένα μεγάλο διάστημα να έχει μείνει στάσιμος, να έχει πιάσει «ταβάνι». Πολλοί αποδίδουν την εξέλιξη αυτή στις διαφορετικές γραμμές που εκφράζονται στο εσωτερικό του. Με αφορμή το συνέδριο και τη μετεξέλιξή του σε ενιαίο κόμμα, θεωρείτε ότι μπορεί να διαμορφώσει μα πειστική εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης;
Ο ΣΥΡΙΖΑ σημείωσε εκρηκτική άνοδο διότι βρέθηκε –με προεξάρχουσες τις ριζοσπαστικές συνιστώσες του– δίπλα στους μεγάλους κοινωνικούς αγώνες της Μνημονιακής περιόδου. Ήταν η δύναμη που εξέφρασε το γενικό όραμα του κοινωνικού εκδημοκρατισμού, η δύναμη που επαγγέλθηκε τον ριζοσπαστικό εναλλακτικό δρόμο. Όμως μετεκλογικά αυτό δεν φάνηκε να το αξιοποιεί όσο θα μπορούσε. Αντί να κεφαλαιοποιήσει το κινηματικό στοιχείο που τον ξεχώρισε και ανέδειξε, προσπάθησε αν όχι να το αποποιηθεί, τουλάχιστον να το υποβαθμίσει. Επιχείρησε να δώσει την εικόνα μιας «υπεύθυνης» κοινοβουλευτικής, «κυβερνητικής» δύναμης, κάτι που όμως ανέκοψε τη δυναμική του. Εκεί κατά τη γνώμη μου οφείλεται η σημερινή στασιμότητα.
Αναφορικά με τις συνιστώσες, η συζήτηση έχει λάβει δραματικές διαστάσεις, διότι οι συνιστώσες αποτελούν συστατικό στοιχείο του ριζοσπαστικού προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ.
Φοβάμαι ότι η φασαρία που γίνεται είναι απόρροια πιέσεων που δέχεται ο ΣΥΡΙΖΑ (από τις κυβερνητική προπαγάνδα και τα φιλικά της προσκείμενα ΜΜΕ) ώστε να από-ριζοσπαστικοποιηθεί – να χάσει δηλαδή κι άλλη από τη δυναμική του.
Διατηρώντας και αναβαπτίζοντας το κινηματικό του προφίλ, με τολμηρό ριζοσπαστικό πρόγραμμα και εσωτερική δημοκρατία χωρίς αρχηγικές πρακτικές και αποκλεισμούς, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ανακάμψει και να αυξήσει κατά πολύ την επιρροή του. Όμως μόνο έτσι. Αν, αντίθετα, πολιτευθεί με ένα πνεύμα διαχείρισης της κρίσης του συστήματος, τα αποτελέσματα θα είναι αποκαρδιωτικά και ίσως μοιραία.
Είναι βέβαιο ότι το επόμενο διάστημα οι πιέσεις προς τη συστημική μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ θα ενταθούν. Και είναι, ασφαλώς, καθήκον όλων των αριστερών να τις αποκαλύψουν και να αντισταθούν.
- Που οφείλεται το γεγονός της ανόδου της Χρυσής Αυγής και η αύξηση της αποδοχής της από ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και ιδιαίτερα τους νέους; Θεωρείτε ότι είναι ένα παροδικό φαινόμενο;
Στην Ελλάδα και διεθνώς βιώνουμε μια βαθιά, οργανική κρίση που οδηγεί τεράστια τμήματα του πληθυσμού στο περιθώριο και την απελπισία. Εύλογα ο κόσμος αναζητά λύσεις έξω από το σύστημα που του έχει κηρύξει έναν ανελέητο πόλεμο. Ειδικά η νεολαία ψάχνει δρόμους πέρα από τις κανονικότητες μιας πολιτικής ζωής που αποδεδειγμένα υπήρξε φαύλη. Εναπόκειται στις δυνάμεις που επαγγέλλονται την κοινωνική χειραφέτηση να εκφράσουν αυτή την εναγώνια λαϊκή αναζήτηση. Για όσο διάστημα ο λόγος και η πρακτική των δυνάμεων αυτών θα υπολείπεται της μαχητικής διάθεσης του κόσμου, παραμένοντας άτολμος (με αποτέλεσμα να φαντάζει και «συστημικός») θα μένει συνεχώς ανοιχτή μια δεξαμενή από την οποία θα αντλεί ο φασισμός. Πρόκειται βεβαίως για παράδοξο – μια και ο φασισμός όχι μόνο αντισυστημική δύναμη δεν είναι, αλλά -το ακριβώς αντίθετο- αποτελεί την τελευταία εφεδρεία του συστήματος. Αυτό βάζει και το μέτρο της ευθύνης όλων μας: να αποκαλύψουμε και αντιπαλέψουμε αυτή τη γιγάντια απάτη.
Εξίσου πρέπει όμως να αποκαλύψουμε και αντιπαλέψουμε το γεγονός ότι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις και ΜΜΕ διαμόρφωσαν και συνεχίζουν να διαμορφώνουν το ρατσιστικό και αυταρχικό συντακτικό που νομιμοποίησε φασίζουσες συμπεριφορές.
Ας μην ξεχνούμε ότι η κυβέρνηση (με τις επιχειρήσεις σκούπα εναντίον των μεταναστών, τη διαρκή καταστολή και την ασυλία που η Χρυσή Αυγή απολαμβάνει) έχει επί της ουσίας υιοθετήσει την ακροδεξιά ατζέντα.
- Υπάρχει η άποψη ότι το κλασικό πολιτικό σχήμα Αριστερά-Δεξιά έχει πλέον ξεπεραστεί από τη κρίση στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των κρίσιμων εθνικών συνθηκών. Συμφωνείτε;
Υπάρχει σκόπιμη σύγχυση για το τι είναι Αριστερά και τι Δεξιά. (Πάρτε για παράδειγμα τη ΔΗΜ.ΑΡ, που βέβαια μόνο Αριστερά δεν είναι). Ιστορικά, «Αριστερά» σημαίνει στήριξη της εργασίας στον αγώνα που διεξάγει ενάντια στο κεφάλαιο, συνδυαστικά με τη θέση ότι πρόοδος μπορεί να υπάρξει μόνο αν εκδημοκρατιστεί η παραγωγική διαδικασία.
Με την έννοια αυτή, η τομή Αριστερά-Δεξιά όχι μόνο δεν υποχωρεί αλλά, το ακριβώς αντίθετο, εντείνεται. Μάλιστα στις σημερινές συνθήκες κρίσης, το φάσμα των πολιτικών επιλογών έχει συρρικνωθεί δραματικά: Ή η κοινωνία και η πολιτική θα εκδημοκρατιστούν, με την κοινωνία να έχει λόγο για το που πηγαίνει το προϊόν της εργασίας της, ή θα διολισθαίνουμε διαρκώς στη βαρβαρότητα.
