Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες πληροφορίες κυκλοφορούν για τις επιπτώσεις της συμβατικής, αλλά και της πλαστικής ρύπανσης των ωκεανών στην ανθρώπινη υγεία, αφού τα ψάρια που καταναλώνει ολόκληρος ο πλανήτης, έχουν επιβαρυνθεί στο σύνολό τους, είτε από τα πανταχού παρόντα πλαστικά και μικροπλαστικά απόβλητα, είτε από διαφόρων άλλων ειδών ρύπους. Πρόκειται για μια παγκόσμια, ζοφερή κατάσταση, που συζητιέται όλο και περισσότερο, όσο νέα στοιχεία έρχονται στη δημοσιότητα. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες λιγότερο γνωστές πτυχές της ρύπανσης των θαλασσών, αλλά και του διατροφικού εφιάλτη που αυτή συνεπάγεται. Μια από αυτές, είναι η ρύπανση με φαρμακευτικά απόβλητα, αλλά και η μαζική χρήση φαρμάκων στα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών.
Από τη φορμόλη στα ψυχοφάρμακα
Πριν από μερικούς μήνες κυκλοφόρησαν οι καταγγελίες ενός ιχθυολόγου στο Μεσολόγγι για τη χρήση τεράστιων ποσοτήτων φορμόλης σε ιχθυοκαλλιέργειες. Η δικαιοσύνη προτίμησε να κυνηγήσει τον ίδιο, αντί να ασχοληθεί με τη διερεύνηση όσων κατήγγειλε. Σήμερα, ο Πρύτανης και διευθυντής του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μας εξηγεί πως τα ψάρια που τρώμε, έχουν πάρει πολλά ακόμη φάρμακα στη ζωή τους. Ανάμεσα σε άλλα, ο οργανισμός τους έχει ποτιστεί με αναλγητικά, αντιβιοτικά και ψυχιατρικά φάρμακα!
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας σε περιοχές του Ιονίου με έντονη παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών, που παρουσίασε ο καθηγητής Τ. Αλμπάνης, τα ψάρια που φτάνουν στο τραπέζι μας, έχουν καταναλώσει μεγάλες ποσότητες, όχι μόνο ανθρώπινων φαρμάκων, αλλά και φυτοφαρμάκων και άλλων επικίνδυνων χημικών ουσιών. Ανάμεσα σε άλλα, εντοπίστηκαν χημικές ουσίες (φυτοφάρμακα) σε ποσοστό 67% των δειγμάτων της έρευνας. Επιπλέον, στην ευαίσθητη οικολογικά περιοχή των εκβολών του Λούρου και του Άραχθου, εντοπίστηκαν σε υψηλές συγκεντρώσεις ψυχιατρικά φάρμακα, ενώ σε αρκετές περιοχές μαζί με τα παραπάνω, εντοπίστηκε η παρουσία αντιβιοτικών, αναλγητικών, κ.α.
Ο καθηγητής εξήγησε επίσης, ότι περίπου το 85% των οργανικών ενώσεων που παράγονται τεχνητά και αποτελούν δυνητικούς ρυπαντές για το νερό και τα υδρόβια οικοσυστήματα, καταλήγουν στους ωκεανούς. Ανάμεσά τους, οι 1.000 νέες χημικές ενώσεις που παράγονται κάθε χρόνο. Έτσι, τα ψάρια δεν καταναλώνουν μόνο τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις ιχθυοκαλλιέργειες για να τα κρατήσουν «υγιή» (να τα προστατέψουν δηλαδή από κάποιες ασθένειες, επιβαρύνοντάς τα την ίδια ώρα με επικίνδυνες χημικές ουσίες) αλλά και αυτά που καταλήγουν στη θάλασσα ως φαρμακευτικά απόβλητα.
Σε όλο τον κόσμο
Για τα ελληνικά δεδομένα, η έρευνα που παρουσίασε ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μπορεί να θεωρηθεί κάτι νέο σε σχέση με όσα ξέραμε ως σήμερα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι επιπτώσεις της ρύπανσης από φαρμακευτικά απόβλητα, έχουν αρχίσει να γίνονται αντικείμενο μελετών σε διάφορες περιοχές του κόσμου, με αποτελέσματα που μπορούν να θεωρηθούν τουλάχιστον ανησυχητικά.
Πριν από μερικούς μήνες, άρθρο της εφημερίδας Guardian παρουσίασε μελέτες γύρω από τις επιπτώσεις της φαρμακευτικής ρύπανσης στους ωκεανούς, τα ποτάμια, τους υδρόβιους οργανισμούς και τελικά την ίδια την τροφική αλυσίδα. Τα αποτελέσματα των ερευνών ήταν αρκετά παρόμοια με όσα παρουσίασε ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Αντιβιοτικά, αναλγητικά, ψυχιατρικά φάρμακα, αλλά και τεράστιες ποσότητες μιας αντιφλεγμονώδους ουσίας, της διπλοφενάκης, που ενοχοποιείται για την αύξηση καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα φαρμακευτικά απόβλητα (στα οποία περιέχονται ορμόνες) θεωρούνται υπεύθυνα για τη μαζική αλλαγή φύλου σε συγκεκριμένα είδη ψαριών.
Θέμα προτεραιοτήτων
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην έρευνα για την παρασκευή φαρμάκων τα οποία δε θα επιβαρύνουν, η τουλάχιστον θα επιβαρύνουν πολύ λιγότερο το περιβάλλον, τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία. Μια σειρά φάρμακα που για τυχαίους λόγους διασπώνται εύκολα στο περιβάλλον, χωρίς, ή με ελάχιστα κατάλοιπα, αποτελούν το μοντέλο βάση του οποίου οι επιστήμονες προσπαθούν να δημιουργήσουν νέα, «πράσινα» φάρμακα.
Την ίδια ώρα όμως, οι μελέτες αυτές, πολύ περισσότερο η μαζική παραγωγή τέτοιων φαρμάκων, προχωράνε αργά, αφού σύμφωνα με ημερίδα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος [] το 2011:
«…Πράσινο φαρμακείο είναι ο σχεδιασμός φαρμακευτικών προϊόντων και διαδικασιών που εξαλείφουν ή μειώνουν τη χρήση και παραγωγή επικίνδυνων ουσιών. Σύμφωνα με τις αρχές αυτές, τα φαρμακευτικά προϊόντα μπορούν να παραχθούν με μειωμένη επίπτωση στο περιβάλλον κατά την παραγωγή ή μετά τη χρήση. Η εισαγωγή των εν λόγω διαδικασιών και φαρμακευτικών προϊόντων δεν αποτελεί επί του παρόντος υψηλή προτεραιότητα για τη φαρμακευτική βιομηχανία…»
Δεν αποτελεί προτεραιότητα! Γιατί για τη φαρμακευτική βιομηχανία, προτεραιότητα αποτελούν τα κέρδη της και όχι το περιβάλλον ή η ανθρώπινη υγεία. Δεν είναι τυχαίο, ότι τα φάρμακα, ακόμη και αυτά που είναι απαραίτητα για την επιβίωση εκατοντάδων χιλιάδων ασθενών, όπως π.χ. μια σειρά φάρμακα για το AIDS, αντιμετωπίζονται σαν εμπόρευμα και πωλούνται σε εξωφρενικές τιμές! Το ίδιο βέβαια ισχύει για τη βιομηχανία τροφίμων. Είτε πρόκειται για τη δηλητηρίαση ολόκληρων θαλάσσιων οικοσυστημάτων με φορμόλη, είτε για τη μαζική χρήση επικίνδυνων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, είτε για τις καταστροφικές για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία συνθήκες εκτροφής, η προτεραιότητά τους είναι τα κέρδη τους. Δική μας προτεραιότητα, αν θέλουμε να προστατέψουμε το περιβάλλον και τη ζωή μας, πρέπει να γίνει η ανατροπή τους!
