Της Χριστίνας Ζιάκκα
Η κυβέρνηση Καραμανλή, και πριν απ’ αυτήν του Σημίτη, του Α.Παπανδρέου, του Κ.Μητσοτάκη, εμφανίζεται ως πολέμιος του κακού, διεφθαρμένου, ελλειμματικού, αντιπαραγωγικού, παλιομοδίτικου δημόσιου τομέα. Που πρέπει να παραδοθεί –για το καλό της κοινωνίας πάντα…- εξολοκλήρου στον ιδιωτικό τομέα.
Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να ερμηνεύσουμε την σχιζοφρενική αντίφαση: γιατί το κράτος-πωλητής δυσφημεί αυτό που προσπαθεί να πουλήσει, δηλ. την κρατική υπηρεσία-εμπόρευμα; Η κοινή λογική λέει πως όταν θέλουμε να πουλήσουμε κάτι, δίνουμε έμφαση στα πλεονεκτήματα. Με τις ιδιωτικοποιήσεις όμως συμβαίνει πάντα το αντίθετο, προηγείται μια μαζική εκστρατεία απαξίωσης. Γιατί πολύ απλά οι ιδιωτικοποιήσεις αφορούν δημόσια περιουσία, δηλ. δική μας περιουσία, που διοικεί το κράτος εξ’ ονόματος μας. Άρα για να συναινέσουμε στην πώληση της περιουσίας μας πρέπει να πειστούμε ότι έτσι όχι μόνο θα απαλλαχθούμε από ένα βάρος αλλά θα κερδίσουμε κι από πάνω…
Κι ακόμα να ερμηνεύσουμε μια δεύτερη σχιζοφρένεια: γιατί οι ιδιώτες-αγοραστές κάνουν ουρά για να αποκτήσουν τις προς πώληση δημόσιες υπηρεσίες αν είναι τόσο άχρηστες και βαρίδια για να αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία, όπως και τις κατηγορούν σε κάθε ευκαιρία; Εδώ τα πράγματα είναι μάλλον πιο απλά, γιατί ο αγοραστής που θα ανακαλύψει ή θα εφεύρει και τα περισσότερα κουσούρια θα κερδίσει και την μεγαλύτερη έκπτωση…
Γιατί δεν κοιτούν τον εαυτό τους στον καθρέφτη;
Ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα και αλλού –ή ότι έχει απομείνει από αυτόν- είναι σαφώς κακός, διεφθαρμένος, ελλειμματικός, αντιπαραγωγικός, παλιομοδίτικος. Αυτό το γνωρίζει ο καθένας μας. Τα βασικά ερωτήματα είναι όμως «γιατί» και «ποιος ευθύνεται».
Η κυβέρνηση και οι έλληνες καπιταλιστές έχουν έτοιμες τις απαντήσεις. Φταίνε πάντα και μόνο οι εργαζόμενοι. Πρώτα οι εργαζόμενοι του δημοσίου, γιατί αμείβονται καλά, γιατί παίρνουν πολλά επιδόματα, γιατί δουλεύουν λίγο, γιατί δεν έχουν τον βούρδουλα του αφεντικού, γιατί κάνουν πολλές απεργίες…. Και μετά όλοι εμείς οι υπόλοιποι γιατί θέλουμε όλο και περισσότερες υπηρεσίες από το κράτος, γιατί είμαστε τσιγκούνηδες και δεν βάζουμε το χέρι πιο βαθιά στην τσέπη, γιατί είμαστε καλομαθημένοι…
Κανονικά θα ‘πρεπε να πιστέψουμε ότι το είδος «εργαζόμενος άνθρωπος» είναι κάτι σαν κατάρα για την ανθρωπότητα και να σημάνουμε την αυτό-εξαφάνιση μας.
Αντί γι’ αυτό ας αποκαταστήσουμε την αλήθεια και την κοινή λογική.
Ποιος διοικεί το δημόσιο τομέα; Οι δημόσιοι υπάλληλοι και η κοινωνία ή οι διοικητές και τα στελέχη, οι υπουργοί και η κυβέρνηση; Προφανώς οι δεύτεροι!
Αν αλλού λείπει προσωπικό κι αλλού πλεονάζει, αν ο τεχνολογικός εξοπλισμός βασικό κριτήριο ποιότητας και ταχύτητας εξυπηρέτησης είναι ανεπαρκής, αν υπάρχουν πελατειακές σχέσεις και διαφθορά, αν τα ελλείμματα εκτινάχθηκαν γιατί οι χαριστικές συμβάσεις με το ιδιωτικό κεφάλαιο, οι απαλλαγές χρεών, η εισφοροδιαφυγή, η φοροδιαφυγή είναι ο κανόνας, τότε ξανά τους ενόχους θα τους βρούμε ανάμεσα σε αυτούς που φορούν γραβάτα και ποζάρουν στον τηλεοπτικό φακό κι όχι πίσω από τα γκισέ.
Αυτή η βρώμικη εκστρατεία ψεμάτων θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μόνο από τους ίδιους τους εργαζόμενους αν τα συνδικάτα τους και η αριστερά, έμπαιναν πραγματικά μπροστά. Δυστυχώς όμως οι ηγεσίες των συνδικάτων στο δημόσιο τομέα, έχουν προτιμήσει το ρόλο του αξιόπιστου συνομιλητή της κυβέρνησης, και πολλές φορές έβαλαν οι ίδιοι πλάτη για να περάσει η επίθεση. Στον ΟΤΕ για παράδειγμα, προπομπός για πολλές από τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης, ο προδοτικός ρόλος των ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ στην ηγεσία του συνδικάτου, αποθράσυνε πλήρως την κυβέρνηση που σήμερα αισθάνεται ότι παίζει χωρίς αντίπαλο.
Δημόσιος τομέας-κράτος και καπιταλισμός
Τελικά ο δημόσιος τομέας-κράτος μέσα στον καπιταλισμό δεν μπορεί να απαλλαγεί από το προπατορικό αμάρτημα. Είναι καταδικασμένος είτε καλυμμένα είτε απροκάλυπτα να υπηρετεί τη βιομηχανία, τις τράπεζες, το εμπόριο, δηλ. το μεγάλο κεφάλαιο. Με μιαν έννοια αποτελεί τον μεγαλύτερο και καλύτερο πελάτη και την ίδια ώρα τον μεγαλύτερο και καλύτερο χρηματοδότη του μεγάλου κεφαλαίου.
Αλησμόνητες οι συμφωνίες της «Ζίμενς» με τον ΟΤΕ για προμήθεια τηλεφωνικών συσκευών ως και 80% ακριβότερων από τις διεθνείς τιμές. Η συμφωνία με την HOCHTIEF για την 30ετή εκμετάλλευση του «Ελ.Βενιζέλος» (με 45% συνιδιοκτησία). Οι υπερτιμολογήσεις των προμηθειών στα δημόσια νοσοκομεία από φαρμακευτικές πολυεθνικές. Η υπερεκμετάλλευση του δικτύου του ΟΤΕ από τις ιδιωτικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, το ίδιο και της ΔΕΗ. Ή οι εκβιασμοί του εφοπλιστικού κεφαλαίου για υπέρογκες κρατικές χρηματοδοτήσεις ώστε να υπολειτουργούν απλώς τις ακριτικές γραμμές σύνδεσης. Ή το πανηγύρι κερδών των ιδιωτικών κατασκευαστικών εταιρειών για τα πανάκριβα έργα της Ολυμπιάδας. Κι ας μην αναφέρουμε τις κρατικές επιχορηγήσεις σε βιομήχανους κλωστοϋφαντουργίας που τελικά τις χρησιμοποίησαν για να μετακομίσουν τις επιχειρήσεις τους στα Βαλκάνια ή αλλού.
Απληστία
Η απληστία όμως των καπιταλιστών δεν τελειώνει ποτέ. Απλά τα θέλουν όλα. Θέλουν την πλήρη μετατροπή του δημόσιου τομέα σε κλασικές και όχι ιμιτασιόν κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Άλλωστε η ενέργεια, οι μεταφορές, οι επικοινωνίες, η υγεία, η παιδεία, το νερό, είναι αγαθά τα οποία έχουμε ανάγκη όλοι μας και με αυτή την έννοια μηδενίζεται το ρίσκο της καταναλωσιμότητας.
Λέμε όχι στις ιδιωτικοποιήσεις γιατί…
Υπάρχει ήδη συσσωρευμένη εμπειρία δεκαετιών για τα αποτελέσματα των ιδιωτικοποιήσεων από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε επιχειρήματα ενάντια στην πλύση εγκεφάλου που μας κάνουν.
…η κοινωνία χάνει λεφτά,
Η ιδιωτικοποίηση κερδοφόρων δημοσίων οργανισμών αποστερεί έσοδα από το δημόσιο που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για άλλες κοινωνικές πολιτικές. Για παράδειγμα ο ΟΤΕ ήταν και παραμένει η πιο κερδοφόρα επιχείρηση του δημοσίου, όμως αυτό το κέρδος αύριο θα καταλήξει στην τσέπη ενός και μόνου ιδιώτη. Αντίστοιχα η ήδη πολύ προχωρημένη ιδιωτικοποίηση των τραπεζών, αποστέρησε μόνο για πέρσι 1,5 δις € από τον κρατικό προϋπολογισμό που αρκούσε για να μην αυξάνονταν κατά 1% το ΦΠΑ το οποίο γευτήκαμε όλοι μας!
…οι τιμές ανεβαίνουν,
Οι απανωτές μετοχοποιήσεις στην ΔΕΗ και στον ΟΤΕ αντί να συγκρατήσουν εκτόξευσαν τις τιμές! Τα τιμολόγια της ΔΕΗ την περίοδο 2000-4 αυξήθηκαν κατά 13,5%, η αστική κλήση στον ΟΤΕ ανέβηκε παρόλο που υπήρχε θεαματική αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, ενώ το γρήγορο Ίντερνετ είναι από τα πιο ακριβά διεθνώς!
Ένα άλλο χαρακτηριστικό διεθνές παράδειγμα είναι τι επακολούθησε την ιδιωτικοποίηση του νερού στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Αύξηση της τιμής (Μάρτης 1993-Γενάρης 2002) κατά 88,2%!!
…η ποιότητα πέφτει,
Στο ίδιο παράδειγμα της Αργεντινής αποκαλύφθηκε μετά από έλεγχο, ότι η «Aguas Argentinas» επεξεργαζόταν και καθάριζε μόνο το 12% των λυμάτων, ενώ το υπόλοιπο 88% το έχυνε τον ποταμό Ρίο Ντε Λα Πλάτα, προκαλώντας ανυπολόγιστη περιβαλλοντική καταστροφή!
Ο άλλοτε καλύτερος ευρωπαϊκός δημόσιος σιδηρόδρομος, ο Βρετανικός, σήμερα αποτελεί ανέκδοτο για το κακό του δίκτυο, την αναξιοπιστία του προγράμματος ή ακόμα και την στοιχειώδη καθαριότητα του!
…η διαφθορά και τα σκάνδαλα ενισχύονται,
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα να είναι η υποτιθέμενη ανοικοδόμηση του Ιράκ, η οποία ανατέθηκε στον ιδιωτικό κολοσσό της Halliburton και άλλες ιδιωτικές φίρμες. Πολύ σύντομα όλοι βρέθηκαν καταγγελλόμενοι για καταλήστευση των χρηματοδοτήσεων με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα η παροχή ηλεκτρικού και νερού να βρίσκεται στο λιγότερο από 50% από πριν την κατοχή του Ιράκ! Το πιο αστείο είναι ότι αυτές οι ίδιες εταιρείες καταγγέλλονται ακόμα και από στρατιώτες ότι έκαναν περικοπές ακόμα και στα γεύματα τους (!!) για να αυξήσουν το κέρδος τους!!
…η ασφάλεια μας κινδυνεύει,
Τι να πρωτοθυμηθούμε; Την πτώση του αεροπλάνου της ΗΛΙΟΣ και τόσων άλλων ιδιωτικών εταιρειών γιατί η συντήρηση, ο έλεγχος, οι καινούργιοι στόλοι και το υψηλά ειδικευμένο προσωπικό, θεωρούνται πανάκριβες και άχρηστες επενδύσεις από τους ιδιώτες!
Τα 4 ατυχήματα στον ιδιωτικοποιημένο Βρετανικό σιδηρόδρομο το διάστημα 1997-2002 με 48 νεκρούς και 820 τραυματίες!
Ή μήπως τα χιλιάδες θύματα του τυφώνα «Κατρίνα» στις ΗΠΑ, σύντομα μετά την ιδιωτικοποίηση σημαντικών τμημάτων των δημόσιων υπηρεσιών αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών.
…η ανεργία αυξάνεται
Ούτε μια μέχρι σήμερα ιδιωτικοποίηση δεν διασφάλισε τις εργασιακές θέσεις. Αντίθετα ακολουθήθηκαν από μαζικές απολύσεις. Για παράδειγμα ο ΟΤΕ απασχολούσε 26.000 εργαζόμενους το 1996 στην σταθερή τηλεφωνία και σήμερα μετά και από την ολοκλήρωση του προγράμματος εθελουσίας εξόδου θα πέσει στις 10.000 περίπου.
Υπάρχει κι άλλος δρόμος
Ασφαλώς δεν έχουμε λόγους να είμαστε ικανοποιημένοι από τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα ο δημόσιος τομέας. Κάνουμε όμως μια καθαρή τοποθέτηση: η πλήρης ιδιωτικοποίηση είναι ευθεία επίθεση στους εργαζόμενους και στην κοινωνία. Το να υπερασπίσουμε τις κατακτήσεις μας και τη δημόσια περιουσία είναι άρρηκτα δεμένο με την εναλλακτική πρόταση για το πως θα έπρεπε να λειτουργεί ο δημόσιος τομέας.
Το ζητούμενο δεν είναι ένας κακός δημόσιος τομέας απέναντι σε έναν ακόμα χειρότερο ιδιωτικό τομέα.
Αντιστεκόμαστε στις ιδιωτικοποιήσεις όχι γιατί θέλουμε την συνέχιση της αδιαφάνειας, της διαπλοκής, της γραφειοκρατίας, των παχυλά αμειβόμενων συμβούλων και της κερδοσκοπίας των εργολάβων και των προμηθευτών.
Θέλουμε έναν δημόσιο τομέα με εργατικό έλεγχο και διοίκηση από τους ίδιους τους εργαζόμενους, για να διασφαλίζεται η αξιοκρατική και διαφανής λειτουργία του. Που θα λειτουργεί σαν τμήμα μιας σοσιαλιστικά σχεδιασμένης οικονομίας. Που θα εξασφαλίζει φτηνές και καλές υπηρεσίες. Ένα δημόσιο τομέα που θα διοικείται από τους εκλεγμένους και ανακλητούς εκπροσώπους των εργαζομένων και θα λειτουργεί στην υπηρεσία της κοινωνίας και όχι των καπιταλιστών.
