Οι επιπτώσεις του Airbnb και γενικά των βραχυχρόνιων μισθώσεων ακινήτων είναι πλέον εδώ. Τις αντιμετωπίζουμε στις πόλεις που ζούμε, στις περιοχές που σπουδάζουμε, στα μεγάλα αστικά κέντρα και στην επαρχία. Και κάθε φορά τα στοιχεία που βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας επιβεβαιώνουν τους φόβους ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμα χειρότερα.
Πρόσφατα, η εταιρεία Grant Thornton πραγματοποίησε μια μελέτη για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας για τον κοινωνικό αντίκτυπο της «οικονομίας του διαμοιρασμού» (ενοικιάσεις μέσω Airbnb) στην Ελλάδα. Σύμφωνα με αυτήν τα μεγέθη της οικονομίας διαμοιρασμού καταγράφουν ετήσια αύξηση της τάξης του 25%, με έσοδα που φτάνουν στα 1,9 δις ευρώ και που αντιστοιχούν στο 10% της ετήσιας τουριστικής δαπάνης. Αυτό από μόνο του το στοιχείο δεν είναι κάτι αρνητικό. Και πολλοί θα μπορούσαν να επιχειρηματολογήσουν ότι τονώνεται η τουριστική κίνηση με θετικά αποτελέσματα για το σύνολο της οικονομίας, ότι το Airbnb προσφέρει μια λύση στη συντήρηση της μικροιδιοκτησίας ή ένα καλύτερο εισόδημα από την αξιοποίησή της.
Τουριστικά γκέτο
Ωστόσο, τα υπόλοιπα στοιχεία της μελέτης είναι αποκαλυπτικά γιατί δίνουν μια συνολικότερη εικόνα. Το πιο ενδιαφέρον από αυτά είναι το γεγονός ότι η στροφή στη βραχυχρόνια μίσθωση πολλών ιδιοκτητών οδηγεί στην «εξαφάνιση» σπιτιών μακροχρόνιας μίσθωσης με αποτέλεσμα να υπάρχουν από τώρα περιοχές της Ελλάδας που η αναζήτηση κατοικίας είναι σχεδόν αδύνατη.
Τα προηγούμενα καλοκαίρια είχαν ήδη βγει στη δημοσιότητα οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν στην εύρεση κατοικίας εκπαιδευτικοί και γιατροί σε περιοχές όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη και άλλα μέρη με αυξημένη τουριστική ζήτηση. Στην έρευνα της Grant Thornton καταγράφονται συγκεκριμένα περιοχές που απλά δεν μπορεί κάποιος να ζήσει επειδή δεν υπάρχουν σπίτια για μακροχρόνια μίσθωση. Πρωταθλήτρια πόλη σε σχέση με αυτό είναι τα Χανιά όπου μόλις το 5% των ακινήτων διατίθενται για μακροχρόνια μίσθωση, ενώ το 95% πάει σε πλατφόρμες τύπου Airbnb! Ρόδος και Κέρκυρα ακολουθούν με ποσοστά της τάξης του 94% για βραχυχρόνια μίσθωση και μόλις 6% για μακροχρόνια.
Σε κάποιες περιοχές της Αθήνας είναι επίσης απελπιστική η κατάσταση. Σε γειτονιές όπως τα Πετράλωνα, το Κουκάκι, ο Κεραμεικός, αλλά και ο Άγιος Νικόλαος, ο Σταθμός Λαρίσης, η πλατεία Βάθης, τα προσφερόμενα ακίνητα για μόνιμη κατοικία είναι μόλις το 10% με 15% του συνόλου. Τα δε προσφερόμενα ακίνητα για βραχυχρόνια μίσθωση έχουν 5πλάσια τιμή από αυτά για μακροχρόνια μίσθωση.
Πρακτικά αυτό που συμβαίνει είναι ο εκτοπισμός του ντόπιου πληθυσμού από τις περιοχές αυτές και η δημιουργία τουριστικών γκέτο, περιοχών δηλαδή που είναι προσιτές μόνο για τους τουρίστες και προσαρμοσμένες μόνο στις ανάγκες των τουριστών.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της έρευνας είναι ότι πραγματοποιήθηκε σε ένα δείγμα 15.000 ακινήτων για την περίοδο Νοέμβρης 2018 με Γενάρης 2019, δηλαδή σε μη τουριστική περίοδο. Που σημαίνει ότι τα πράγματα το καλοκαίρι γίνονται πολύ χειρότερα και τα περιστατικά που έχουν κατά καιρούς καταγγελθεί για ιδιοκτήτες σε τουριστικές περιοχές που πετάνε έξω τους ενοικιαστές μόλις ξεκινήσει η τουριστική περίοδος είναι πραγματικά.
Αύξηση των ενοικίων
Αυτή η κατάσταση, όπως είναι λογικό, έχει εκτοξεύσει προς τα πάνω τα ενοίκια μακροχρόνιας μίσθωσης. Στο Δήμο Αθήνας τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 9,3% ενώ πανελλαδικά η αύξηση είναι 8,7%.
Ταυτόχρονα η έρευνα της Grant Thornton επισημαίνει μια σειρά παράλληλες επιπτώσεις από την αύξηση της οικονομίας διαμοιρασμού:
- Επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, μια και οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, βάζοντας μπροστά την ανάγκη αντιμετώπισης του ανταγωνισμού της οικονομίας διαμοιρασμού, προχωρούν στην όλο και μεγαλύτερη επέκταση της «αθέατης» εργασίας, δηλαδή της μαύρης και ανασφάλιστης εργασίας.
- Επιπτώσεις στο περιβάλλον, αφού διαπιστώνει ότι οι διαμένοντες σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης έχουν διαφορετική συμπεριφορά όσον αφορά τη σπατάλη πόρων και ενέργειας. Συγκεκριμένα προκαλούν κατά 21% μεγαλύτερη επιβάρυνση στη διαχείριση απορριμμάτων, επιβαρύνουν τα δίκτυα μεταφοράς και έχουν μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση.
- Επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες και την τοπική συνοχή γιατί δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα στη ζωή του ντόπιου πληθυσμού και στην καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων.
Κοινωνικός έλεγχος
Αν συνδυάσουμε αυτές τις εξελίξεις με τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας, είναι φανερό που οδηγούμαστε: εταιρείες οι οποίες θα στοχεύσουν να βάλουν χέρι στις λαϊκές κατοικίες προκειμένου να κερδοσκοπούν μέσω Airbnb.
Το ίδιο το Airbnb απέδειξε πως μια καλή γενικά ιδέα, το να μπορείς με μικρό κόστος να μείνεις σε ένα τουριστικό κατάλυμα, και αυτό να παράγει κάποια έσοδα σε μικροϊδιοκτήτες, μπορεί να δημιουργήσει απελπιστικές επιπτώσεις όταν υποταχθεί στους νόμους της αγοράς, του όλο και μεγαλύτερου κέρδους, των μεγάλων εταιρειών που έχουν μπει στο χώρο και πλέον διαχειρίζονται τη μεγάλη πίτα των ακινήτων.
Χρειάζεται άμεσα να παρθούν μέτρα για τον έλεγχο της τουριστικής βιομηχανίας και να μπουν αυστηροί περιορισμοί στις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Πρέπει τώρα, το κίνημα και η επαναστατική Αριστερά να παλέψουν για να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην κατοικία, για ανθρώπινα ενοίκια που να μπορεί να πληρώνει κάθε εργαζόμενος, για μια τουριστική ανάπτυξη που να μην γκετοποιεί τις γειτονιές μας και να μην καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά της.
Πιο αναλυτικά για τις προτάσεις μας σε σχέση με το Airbnb διαβάστε εδώ
