Βαγγέλης Κολτσίδης,
Γενικός Γραμματέας Σωματείου Εργαζομένων CYTA – Hellas
Αυτές τις μέρες αναμένεται να ολοκληρωθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η τελική ψήφιση της οδηγίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Οι 750 ευρωβουλευτές θα κληθούν να αποφασίσουν για τον τρόπο που θα συνεχίσει να λειτουργεί το διαδίκτυο για όλους τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν κρίνουμε από το GDPR, τον κανονισμό προστασίας προσωπικών δεδομένων, ο οποίος ψηφίστηκε στην ΕΕ πριν μερικούς μήνες αλλά βλέπουμε να ακολουθείται παγκοσμίως, πρόκειται για μια απόφαση που θα επηρεάσει τους κατοίκους όλου του πλανήτη.
Φίλτρα λογοκρισίας
Υπάρχουν δύο άρθρα τα οποία εάν υπερψηφιστούν πρόκειται να αλλάξουν δραματικά τον τρόπο χρήσης του διαδικτύου, την ελεύθερη πρόσβαση, ενημέρωση και έκφραση μας σε αυτό.
Το άρθρο 13 το οποίο μετονομάστηκε σε άρθρο 17 αφορά τα λεγόμενα «φίλτρα περιεχομένου». Τα διάφορα site και ηλεκτρονικές εφαρμογές θα πρέπει να έχουν αγοράσει εκ των προτέρων άδειες για τα πνευματικά δικαιώματα για οτιδήποτε ανεβαίνει από τους χρήστες στην ηλεκτρονική τους πλατφόρμα. Όταν κάθε λεπτό ανεβαίνουν εκατομμύρια αναρτήσεις βίντεο, φωτογραφιών και post σε Youtube, Facebook και Twitter αντιλαμβανόμαστε πόσο δύσκολο είναι να γίνει κάτι τέτοιο τόσο οικονομικά όσο και τεχνικά. Ιδιαίτερα για μικρότερες πλατφόρμες και υπηρεσίες είναι κάτι το οποίο είναι αδύνατο.
Για να γίνει αυτόματα ο παραπάνω έλεγχος θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν φίλτρα περιεχομένου. Λογισμικό δηλαδή που φιλτράρει αυτόματα μία ανάρτηση και αξιολογεί αν πρέπει να την μπλοκάρει ή να της δώσει την άδεια να ανέβει στο διαδίκτυο. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουμε άμεσα πρόσβαση σε ότι ανεβάζουμε στο διαδίκτυο, θα πρέπει να περιμένουμε να γίνει ο έλεγχος και να ελπίζουμε ότι θα τον περάσει επιτυχώς.
Το φίλτρο content id που εφαρμόζει το Youtube ήδη και έχει αγοραστεί από την Google στοίχισε 100 εκατομμύρια δολάρια και δείχνει ότι ευνοημένοι από την οδηγία αυτή θα βγούνε όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να πειθαρχήσουν σε αυτή. Μικρότερα σάιτ στο ίντερνετ εννοείται ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτό το κόστος και για να είναι ήσυχοι ότι δεν παραβιάζουν τη νομοθεσία θα προτιμάνε να απαγορεύσουν κάτι να ανέβει ώστε να είναι σίγουροι ότι θα αποφύγουν τις κυρώσεις. Με αυτό τον τρόπο θα επιβληθεί λογοκρισία και θα πάψει να αποτελεί το διαδίκτυο ένα πεδίο ελεύθερης έκφρασης και ένας εύκολος τρόπος να διαδώσεις τις ιδέες σου αλλά και να ενημερωθείς εναλλακτικά από τα ιδιωτικά κανάλια και ραδιόφωνα.
Πως θα επηρεάσει αυτό τους χρήστες;
Με απλά λόγια, και ξεκινώντας από τα πιο απλά και πηγαίνοντας στα πιο σοβαρά: αν κάποιος/α θέλει να μοιραστεί ένα τραγούδι στο facebook αυτό θα μπορεί να το κάνει μόνο αν το Facebook έχει συμβόλαιο με την συγκεκριμένη εταιρεία παραγωγής.
Αν κάποιος/α θέλει να φτιάξει ένα χιουμοριστικό βίντεο που να περιλαμβάνει απόσπασμα από μια ταινία δεν θα μπορεί να το ανεβάσει για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων.
Αν κάποιος/α θέλει να φτιάξει ένα meme (μιμίδιο- χιουμοριστικό εικονίδιο που χρησιμοποιεί σαν βάση μια φωτογραφία ή έναν πίνακα) αυτό επίσης θα «κόβεται» λόγω πνευματικών δικαιωμάτων.
Αν κάποιος/α θέλει να φτιάξει ένα επικριτικό/ειρωνικό σκίτσο που να στηλιτεύει την δεξιά του στροφή, χρησιμοποιώντας σαν βάση τα ίδια του τα σκίτσα, πάλι δεν θα μπορεί για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων.
Αν κάποιο ανεξάρτητο σάιτ θεωρείται «αναξιόπιστο» από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης τα φίλτρα τους δεν θα εγκρίνουν τις δημοσιεύσεις από αυτό το σάιτ.
Αν υπάρχει κάποιο βίντεο ή φωτογραφία ως καταγγελία συγκεκριμένης επιχείρησης για τις πρακτικές της, αυτό μπορεί να λογοκριθεί με αίτημα της εταιρίας για να την «προστατεύσει».
Τέλος, σήμερα σε πολλά πολιτικά ή κινηματικά περιστατικά κυκλοφορούνε πλατιά φωτογραφίες μέσω των social media που δίνουν μια εικόνα σε μεγάλο μέρος του κόσμου για το τι γίνεται χωρίς να πρέπει οι αναγνώστες να μπαίνουν σε «επίσημες» ιστοσελίδες και να διαβάζουν την αστική προπαγάνδα τους. Κάτι τέτοιο επίσης θα «κόβεται» από τα φίλτρα περιεχομένου.
Καταλαβαίνει κανείς ότι η νομοθεσία αυτή αν περάσει έχει στόχο να αλλάξει το ίντερνετ όπως το ξέραμε.
Λογοκρισία της τεκμηρίωσης
Αλλά υπάρχει και μία ίσως ακόμα χειρότερη αλλαγή.
Το άρθρο 11 (το οποίο έχει αλλάξει αρίθμηση σε άρθρο 15) αναφέρεται στον φόρο των συνδέσμων. Δηλαδή η αναπαραγωγή ειδήσεων με παραπάνω από μία λέξη ή μια σύντομη περιγραφή θα απαιτεί να αγοραστεί η σχετική άδεια.
Δηλαδή αν κάποιος/α γράφει ένα άρθρο, δεν θα μπορεί πια να χρησιμοποιεί μια πηγή για να τεκμηριώσει την άποψη του ή να δώσει περισσότερες πληροφορίες, γιατί κάτι τέτοιο θα του επιφέρει ένα κόστος.
Ουσιαστικά, τα μεγάλα ειδησεογραφικά σάιτ δεν θα έχουν πρόβλημα γιατί έχουν τους πόρους να πληρώνουν τον φόρο συνδέσμων, αλλά στο χώρο της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας αυτό θα οδηγήσει εκ των πραγμάτων στην μη τεκμηρίωση των γραφόμενων. Αντί λοιπόν να αναζητούνται τρόποι για την όσο το δυνατόν πιο τεκμηριωμένη ενημέρωση, και αντί να χρησιμοποιείται το διαδίκτυο ως μια ανοιχτή πηγή γνώσης, θα ευνοείται η γενικότητα και η διασπορά ψευδών ειδήσεων.
Μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και ατομικά blog θα είναι τα πρώτα που θα υποστούν τις συνέπειες της επικείμενης αλλαγής νομοθεσίας. Το πιθανότερο είναι οι μεγάλες ειδησεογραφικές επιχειρήσεις να αποσύρουν τους συνδέσμους προς τα άρθρα τους ή να επιλέγουν αυτούς που μόνο επιθυμούν να προβάλουν το περιεχόμενό τους. Για παράδειγμα στην Γερμανία όπου εφαρμόζεται ήδη παρόμοια νομοθεσία η Google ζήτησε από διάφορα site να της δώσουν δωρεάν την άδεια δημοσίευσης περιεχομένου τους, διαφορετικά δεν θα τους περιλάμβανε στα αποτελέσματα αναζήτησης της μηχανής της, οπότε και ενέδωσαν.
Πρακτικά δηλαδή αντί να προστατευτούν τα δικαιώματα διάφορων καλλιτεχνών ή αρθρογράφων και να ανταμειφθούν για τον διαμοιρασμό των δημιουργιών τους στο διαδίκτυο, οι οικονομικά ισχυροί παίχτες όπως η Google έχουν τον τρόπο και θα εκβιάσουν, στην ουσία να πάρουν δωρεάν άδειες χρήσης. Διαφορετικά θα «κόβουν» αυτούς τους δημιουργούς από τα αποτελέσματα αναζήτησης τους. Φανταστείτε δηλαδή να αναζητείτε κάτι στο Google, ένα τραγούδι ή άρθρο που μόλις ανεβάσατε και να μην εμφανίζεται πουθενά στα αποτελέσματα αναζήτησης.
Προσπάθεια για ανακοπή της ελεύθερης ροής πληροφορίας
Συνολικά η ροή πληροφοριών και ενημέρωσης θα πάψει να λειτουργεί με τον ελεύθερο τρόπο που είχαμε συνηθίσει μέχρι σήμερα. Οτιδήποτε καινοτόμο και δημιουργικό θα αρχίσει να φθίνει καθώς η ευθύνη θα βαραίνει πλέον, πέρα από τον ίδιο τον χρήστη, και τον κάτοχο της ηλεκτρονικής υπηρεσίας ή πλατφόρμας όπου αναρτώνται οι δημοσιεύσεις (π.χ. ακόμα και για τις αναρτήσεις στα σχόλια μιας σελίδας θα είναι υπόλογοι οι διαχειριστές της).
Δεν είναι τυχαίο ότι σύσσωμη η πολιτική δεξιά αλλά και η κεντροαριστερά επιθυμεί να ψηφιστεί το γρηγορότερο η τροπολογία ώστε να εγείρει τις μικρότερες αντιδράσεις από την μεριά της κοινωνίας.
Έχουν δημιουργηθεί ηλεκτρονικές πλατφόρμες διαμαρτυρίας όπως η https://saveyourinternet.eu/gr/ και η https://pledge2019.eu/el ενώ πάνω από 5 εκατομμύρια πολίτες έχουν υπογράψει το σχετικό ψήφισμα. Το Σάββατο 23 Μάρτη έγιναν μαζικές κινητοποιήσεις σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις με τις μαζικότερες στη Γερμανία. Η προηγούμενη προσπάθεια της ΕΕ να επιβάλλει περιορισμούς στο ίντερνετ, με την νομοθεσία της ACTA το 2012, κατέληξε σε καταψήφιση από το ευρωκοινοβούλιο κάτω από την πίεση του κινήματος.
Το δικαίωμα των πολιτών να μπορούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο, να εκφράζονται ελεύθερα και να επιλέγουν οι ίδιοι τον τρόπο και το μέσο που θα ενημερωθούν απαιτεί ριζοσπαστικές αλλαγές. Απαιτεί την κοινωνικοποίηση, κάτω από εργατικό και δημόσιο έλεγχο, των μεγάλων εταιρειών και πλατφόρμων που ελέγχουν τη ροή της πληροφορίας στο διαδίκτυο, καθώς είτε φανερά είτε έμμεσα υποστηρίζουν και υπηρετούν τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα τα οποία συμπίπτουν άλλωστε και με τα δικά τους.
Το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο δεν θέλει να έχει ελεύθερα σκεπτόμενους ανθρώπους, γι’ αυτό θέλει να περιορίσει την ελεύθερη πληροφόρηση. Εμείς από την πλευρά μας έχουμε κάθε λόγο να την διεκδικήσουμε ως δικαίωμά μας!
