Εν μέσω της ιλιγγιώδους αύξησης των κρουσμάτων Covid-19 στην Πολωνία, και ενώ η χώρα βρίσκεται σε μερικό ή καθολικό lockdown, αναλόγως των περιοχών, η πολωνική κυβέρνηση, στην οποία συμμετέχει το συντηρητικό PiS (κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη») και ένα ακροδεξιό μόρφωμα, προκαλεί ένα νέο πλήγμα στα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών, αυτή τη φορά μέσα από το Συνταγματικό Δικαστήριο (ένα θεσμό παρεμφερή με το ελληνικό ΣτΕ).
Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου προβλέπει ότι η άμβλωση θεωρείται τυπικά αντισυνταγματική, αν διενεργηθεί σε περίπτωση δυσμορφίας ή σημαντικής βλάβης του εμβρύου. Η απόφαση αυτή στην ουσία, δίνει το πράσινο φως για την επέκταση του ήδη περιοριστικού υπάρχοντος νόμου σχετικά με την άμβλωση, σε μια κατεύθυνση πλήρους απαγόρευσης. Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει η επιστήμη και η κοινωνική γνώση, αλλά και σε αντίθεση με την κοινή λογική που επικρατεί σχετικά με τα δημοκρατικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών στον ανεπτυγμένο κόσμο, το καθεστώς του PiS έκανε ένα ακόμα βήμα επιστροφής στο παρελθόν και καθιστά την Πολωνία ακόμα πιο αντιδραστική σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, από όσο ήδη ήταν.
Την ίδια ώρα που το σύστημα υγείας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης και χιλιάδες εργαζόμενοι υποφέρουν από τις επιπτώσεις της κρίσης λόγω των περικοπών στους μισθούς και τις θέσεις εργασίας – η κυβέρνηση του PiS αποφάσισε πως προτεραιότητά της είναι να επιτεθεί ξανά στις γυναίκες και τα αναπαραγωγικά τους δικαιώματα, συνεχίζοντας την αυταρχική και συντηρητική πολιτική του παράδοση.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το δικαίωμα στην έκτρωση χτυπιέται στην Πολωνία
Η επίθεση αυτή έρχεται πολύ σύντομα μετά την προηγούμενη. Μέχρι πριν από έξι περίπου μήνες, ο νόμος για την άμβλωση προέβλεπε ότι αυτή επιτρέπεται στην περίπτωση βιασμού, δυσμορφίας ή προβλήματος υγείας του εμβρύου και αν υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή ή την υγεία της μητέρας. Ακόμα και τότε όμως, ο γιατρός είχε δικαίωμα να επικαλεστεί «συνειδησιακούς λόγους» και να αρνηθεί να κάνει την επέμβαση.Σε αυτήν την περίπτωση όμως, όφειλε να προτείνει στη γυναίκα έναν άλλο γιατρό ή κλινική που θα δεχόταν. Έξι μήνες πριν, η πολωνική βουλή κατήργησε αυτή την υποχρέωση και πλέον οι γυναίκες έπρεπε μόνες τους να ψάξουν να βρουν τον γιατρό που θα δεχόταν να κάνει την έκτρωση, κάτι πάρα πολύ δύσκολο αν σκεφτούμε ότι σε ολόκληρες επαρχίες δεν υπήρχε ούτε ένας τέτοιος γιατρός. Έχουν μάλιστα αναφερθεί περιπτώσεις στις οποίες οι γιατροί έλεγαν ψέματα σε σχέση με την κατάσταση του εμβρύου, προκειμένου να μην μπει η γυναίκα στη διαδικασία να σκεφτεί την έκτρωση.
Από τις 22 Οκτωβρίου και σύμφωνα με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η μία από τις τρεις περιπτώσεις στις οποίες επιτρεπόταν η άμβλωση, παύει να ισχύει. Μέχρι τώρα το συντριπτικό ποσοστό των αμβλώσεων γινόταν εξαιτίας διάγνωσης για δυσμορφία του εμβρύου. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η κυνική αυτή απόφαση ισοδυναμεί με κατάργηση της άμβλωσης στην πράξη.
Αναμένεται μάλιστα ότι το PiS και η ακροδεξιά θα χρησιμοποιήσουν την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, για να συνεχίσουν να παίζουν το πολιτικό τους παιχνίδι εις βάρος της ζωής και της υγείας των γυναικών, στο κοινοβουλευτικό πλαίσιο, αφού η απόφαση του Συνταγματικό δικαστηρίου δεν ισοδυναμεί με νόμο. Για να γίνει νόμος πρέπει η κυβέρνηση να κάνει πρόταση στο κοινοβούλιο και η απόφαση του δικαστηρίου αφενός θα ισχυροποιήσει μία τέτοια πρόταση, αφετέρου θα παίξει κάποιο ρόλο κατά τη διαδικασία της συζήτησης και ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο. Με άλλα λόγια, καθιστά πιθανότερη την έγκριση ενός σχετικού νομοσχεδίου, όταν και αν η Κυβέρνηση αποφασίσει να το καταθέσει.
Μεγάλες κινητοποιήσεις και αντιδράσεις
Μπορεί το PiS και οι συντηρητικοί σύμμαχοί του έχουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, αλλά η πλειοψηφία της κοινωνίας δεν ασπάζεται τις αυταρχικές απόψεις τους! Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της απόφασης, καλέστηκαν μαζικές αυθόρμητες κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες ενάντια στην απόφαση αυτή, πρώτα στη Βαρσοβία και σύντομα και σε άλλες πόλεις. Παρά την ακραία αστυνομική βία και καταστολή, οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται ακόμα. To Σάββατο 24 Οκτωβρίου έγιναν πορείες σε 42 πόλεις. Η πορεία της Κυριακής στη Βαρσοβία ήταν εντυπωσιακή σε όγκο και παλμό και υπάρχει διάθεση οι διαμαρτυρίες να συνεχιστούν. Οι κινητοποιήσεις ήταν αυθόρμητες και στηρίχτηκαν τόσο από φιλελεύθερες όσο και από αριστερές και αναρχικές φεμινιστικές οργανώσεις. Στη Βαρσοβία, στις διαδηλώσεις της Κυριακής, φασιστικές ομάδες συγκεντρώθηκαν μαζί με παραεκκλησιαστικές ομάδες για να επιτεθούν στους διαδηλωτές. Η εκκλησία καλεί τους άνδρες να εμποδίσουν τις γυναίκες να επιτεθούν σε εκκλησίες.
« Fallait pas nous chercher ! », « Allez vous faire voir », « la solidarité c’est notre arme », scande la foule. Blocage de la circulation prévu pour lundi. La manifestation achève. Mercredi c’est jour de grève, dit au mégaphone une organisatrice. pic.twitter.com/TCNgzi9Uhm
— Patrice Senécal (@patsenecal) October 23, 2020
Κυβέρνηση και εκκλησία επιτίθενται στα κοινωνικά δικαιώματα
Παρόμοιας έκτασης και σφοδρότητας βία είχαν δεχτεί και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα το καλοκαίρι, όταν έκαναν μια σειρά κινητοποιήσεις, διαμαρτυρόμενοι για την περιστολή των δικαιωμάτων τους στη χώρα. Εδώ και αρκετούς μήνες, πολλοί δήμοι έχουν ποινικοποιήσει τη δημόσια έκφραση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και τη χρήση των συμβόλων τους όπως η σημαία-ουράνιο τόξο, κηρύσσοντας την επικράτειά τους σε «ζώνες ελεύθερες από την ΛΟΑΤΚΙ ιδεολογία»! Παράλληλα, σε μια σειρά από περιπτώσεις ΛΟΑΤΚΙ εργαζόμενοι έπεσαν θύματα εκφοβισμού, με αποτέλεσμα ορισμένοι να παραιτηθούν από τις θέσεις τους. Αυτά τα γεγονότα εξηγούν για ποιο λόγο τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα συμμετέχουν στην διαμαρτυρίες των γυναικών για το θέμα της έκτρωσης και τις στηρίζουν ενεργά.
Η Καθολική Εκκλησία είναι εξαιρετικά ισχυρή στην Πολωνία και έχει μεγάλη επιρροή στην κοινωνία. Καθώς τάσσεται υπέρ της καθολικής απαγόρευσης της έκτρωσης όμως, σημειώνεται άνοδος ενός αντικληρικού αισθήματος στην κοινωνία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διοργανωτές των κινητοποιήσεων κάλεσαν τους πιστούς να εγκαταλείψουν τις εκκλησίες και να μη συμμετέχουν στη λειτουργία: τα καλέσματα αυτά είχαν αρκετά σημαντική απήχηση.
Κάλεσμα για συντονισμό με το εργατικό κίνημα
Οργανώσεις της αριστεράς, ανάμεσα στις οποίες και η ROSAPolska– φεμινιστική ομάδα που πρόσκειται στο τμήμα της ISA στην Πολωνία-, καλούν σε κλιμάκωση των κινητοποιήσεων και σύνδεσή τους με το εργατικό κίνημα. Πολλά συνδικάτα έχουν ήδη στηρίξει δημόσια τις κινητοποιήσεις, ενώ οι οδηγοί ταξί και οι εργαζόμενοι στα ταχυδρομεία συμμετέχουν ενεργά σε αυτές. Παρά τις δυσκολίες που θέτει η πραγματικότητα εξαιτίας της πανδημίας, οι οργανώσεις αυτές ζητούν το γυναικείο κίνημα να προχωρήσει πέρα από τις συμβολικές δράσεις διαμαρτυρίας και να πιέσει για εμπλοκή των συνδικάτων και κάλεσμα σε απεργία, με τρόπο ώστε τα αιτήματα του γυναικείου κινήματος να συμπεριληφθούν στα εργατικά αιτήματα.
