Μετάφραση- επιμέλεια: Κατερίνα Κλείτσα
Στις 11 Νοεμβρίου, Ημέρα Ανεξαρτησίας (επέτειος της λήξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου) έλαβε χώρα μία από τις μεγαλύτερες πορείες των τελευταίων χρόνων στην Πολωνία. Πάνω από τριάντα χιλιάδες κόσμου συμμετείχε στην «πορεία ανεξαρτησίας» στη Βαρσοβία. Η πορεία καλέστηκε από δύο ακροδεξιές οργανώσεις, το «Εθνικό Ριζοσπαστικό Στρατόπεδο» (ΕΡΣ) και την «Πολωνική Νεολαία» (ΠΝ) οι οποίες κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης ανακοίνωσαν τη δημιουργία μίας νέας εθνικιστικής οργάνωσης συνεργασίας, την «Εθνική Κίνηση».
Ο Robert Winnicki (Ρόμπερτ Βιννίκι) αρχηγός της ΠΝ, μάλιστα απείλησε πως: «Θα δημιουργήσουμε μία δύναμη που οι αριστεροί και οι ομοφυλόφιλοι φοβούνται» ενώ ένα από τα άμεσα σχέδιά τους είναι το χτίσιμο μιας παραστρατιωτικής ομάδας. Και ενώ οι δύο οργανώσεις δηλώνουν «πατριώτες» και όχι φασίστες, είναι γνωστές για τον αντισημιτισμό τους και τις ρατσιστικές τους ιδέες.
Η πορεία αυτή σηματοδοτεί νέες εξελίξεις στην Πολωνία. Μέχρι πριν λίγα χρόνια οι ΕΡΣ και ΠΝ δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν περισσότερους από λίγες εκατοντάδες ανθρώπους στις πορείες τους και ήταν απομονωμένες από την κοινωνία. Τα τελευταία χρόνια όμως και τα δύο κόμματα εξουσίας, σε συνεργασία με τα ΜΜΕ, βασίζονται στην πατριωτική ρητορική, ενώ παράλληλα η κοινωνία οδηγείται σε απελπισία και οικονομικά αδιέξοδα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να παρατηρείται κάθε χρόνο αύξηση των συμμετεχόντων στην «Πορεία Ανεξαρτησίας».
Προβλήματα στην οικονομία
Παρόλο που η κυβέρνηση καυχιέται για την οικονομική επιτυχία της Πολωνίας να είναι η μόνη χώρα που απέφυγε την ύφεση το 2009, οι εργαζόμενοι βιώνουν μία διαφορετική πραγματικότητα. Εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου εργάζονται με προσωρινές συμβάσεις, χωρίς κοινωνική ασφάλιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και κάτω από την αβεβαιότητα για πόσο ακόμα θα έχουν δουλειά. Πρόσφατα μάλιστα έγινε γνωστό πως η πολωνική Επιθεώρηση Εργασίας προσλαμβάνει εργαζόμενους με τέτοιου είδους συμβάσεις!
Την ίδια ώρα, τα νέα για τους «τυχερούς» που έχουν μόνιμη δουλειά, επίσης δεν είναι ευχάριστα, αφού τα όρια συνταξιοδότησης ανέβηκαν στα 67 έτη για άντρες και γυναίκες. Οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί, πράγμα που οδηγεί σε μείωση των καταναλωτικών δαπανών, μία από τις κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης της πολωνικής οικονομίας. Η ανεργία αρχίζει να αυξάνεται και αναμένεται να αγγίξει μέχρι και το 15% στα τέλη του 2013, καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις, κυρίως κατασκευαστικές, δηλώνουν πτώχευση.
Γενική Απεργία στη Σιλεσία
Όσο η κατάσταση χειροτερεύει, η οργή και η απόγνωση της κοινωνίας τελικά θα ξεσπάσει. Στη Σιλεσία τη μεγαλύτερη βιομηχανική περιοχή της Πολωνίας, η υπομονή των εργατών εξαντλείται. Γι αυτόν τον λόγο και η συνδικαλιστική ηγεσία της περιοχής έχει αναγκαστεί να οργανώσει δημοψήφισμα για τοπική γενική απεργία στις αρχές του 2013. Σε μία χώρα όπου οι εργαζόμενοι δεν έχουν κάνει γενική απεργία από το 1981 και που είναι πολύ δύσκολο να καλεστεί νόμιμη γενική απεργία, η τοπική γενική απεργία της Σιλεσία θα μπορέσει να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις. Μπορεί να γίνει ένα φωτεινό παράδειγμα για τους εργάτες σε όλη την Πολωνία, να τους δείξει τη δύναμή που έχουν και να δώσει ώθηση για το επόμενο βήμα: την γενική απεργία σε εθνικό επίπεδο.
Η «κληρονομιά» του σταλινισμού
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο πιο σημαντικός παράγοντας που λείπει για να οργανώσει και να εμπνεύσει τους αγώνες των εργαζομένων, είναι ένα δημοκρατικά οργανωμένο, μαζικό εργατικό κόμμα. Η πτώση του σταλινισμού το 1989-1991 αποπροσανατόλισε και μπέρδεψε τους εργαζόμενους σε σχέση με τις σοσιαλιστικές ιδέες παγκόσμια. Ο σοσιαλισμός έφτασε να ταυτίζεται με δικτατορία και οι καπιταλιστές βρήκαν την ευκαιρία να μιλήσουν για «το τέλος της ιστορίας». Στις χώρες όπου οι λαοί έζησαν αυτά τα καθεστώτα, όπως η Πολωνία, η σύγχυση είναι πολύ εντονότερη και πολύ μεγαλύτερης διάρκειας.
Ταυτόχρονα η άρχουσα τάξη χρησιμοποίησε δύο πολύ ισχυρά όπλα για να ισχυροποιήσει την θέση της και να προστατέψει την αιτία των κοινωνικών αδικιών, δηλαδή, τον καπιταλισμό: τον εθνικισμό και την θρησκεία.
Το συνδικάτο «Αλληλεγγύη» και η δεξιά πτέρυγα
Το συνδικάτο της «Αλληλεγγύης» είναι ένα αντιφατικό φαινόμενο. Ιδρύθηκε το 1980 από απεργούς που αποπειράθηκαν να ρίξουν το σταλινικό καθεστώς και δυστυχώς πέρασε στην επιρροή της εκκλησίας, οπότε αφαιρέθηκε η επαναστατική προοπτική από αυτό το κίνημα, οδηγήθηκε σε ήττα και κρίθηκε παράνομο μέχρι το 1989.
Σήμερα, η «Αλληλεγγύη» κάποιες φορές παίζει το ρόλο κινητοποίησης μεγάλου αριθμού εργατών και την ίδια στιγμή συμβάλλει στην «δηλητηρίαση» της εργατικής τάξης με εθνικιστικές ιδέες. Παρά το γεγονός πως η «Αλληλεγγύη» στρέφεται προς τα δεξιά, παραμένει το πιο ισχυρό συνδικάτο στην Πολωνία, ικανό να καλέσει στις μαζικότερες κινητοποιήσεις. Τον Αύγουστο του 2008 για παράδειγμα, οργάνωσε πορεία στην Βαρσοβία με 50.000 εργάτες ενάντια στους χαμηλούς μισθούς και τις αλλαγές στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Παρόλα αυτά, νωρίτερα στο 2012, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια, η «Αλληλεγγύη» (σε συνεργασία με άλλα εργατικά συνδικάτα) απέτυχε παταγωδώς να οργανώσει έναν αποφασιστικό αγώνα. Η μεγαλύτερη πορεία συγκέντρωσε 15.000 διαδηλωτές, αριθμός πολύ κατώτερος των περιστάσεων, παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας διαφωνούσε με τα μέτρα και στήριζε τις ελπίδες της στην «Αλληλεγγύη» όπως έδειχναν οι δημοσκοπήσεις.
Με το υπάρχον πολιτικό κενό στην Πολωνία, η οργή και η απελπισία της κοινωνίας αυξάνονται και τροφοδοτούν την δεξιά. Ένα σενάριο για λαϊκιστική δεξιά κυβέρνηση και αύξηση της δύναμης και της επιρροής των φασιστικών ιδεών, δεν είναι καθόλου απίθανο. Το ερώτημα είναι, εάν η πολωνική εργατική τάξη με τους αγώνες της θα καταφέρει την επόμενη περίοδο να ανακόψει την πορεία της αναπτυσσόμενης δεξιάς και ακροδεξιάς.
Η «Alternatywa Socjalistyczna» (Σοσιαλιστική Εναλλακτική – αδερφή οργάνωση του Ξ στην Πολωνία και τμήμα της CWI) υποστηρίζει την ανάγκη για δημιουργία αντιφασιστικού κινήματος, που για να πετύχει πρέπει να «αγκαλιάσει» τα προβλήματα της εργατικής τάξης. Να γίνουν εκστρατείες για τα κοινωνικά ζητήματα που δίνουν τροφή στις φασιστικές και εθνικιστικές ιδέες. Ένα κίνημα που θα παλεύει ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και την ανεργία, για αξιοπρεπείς μισθούς, συντάξεις και συνθήκες εργασίας, δωρεάν ιατρική περίθαλψη και παιδεία, κοκ. Πάνω από όλα όμως ένα τέτοιο κίνημα πρέπει να παρουσιάζει μία εναλλακτική πολιτική πρόταση απέναντι στον καπιταλισμό (που είναι αδύνατο να πάρει ή να αποδεχθεί μέτρα σαν τα παραπάνω) και να αναδεικνύει πως η ανάγκη για ένα νέο μαζικό κόμμα των εργαζομένων με σοσιαλιστικό πρόγραμμα είναι απαραίτητη όσο ποτέ.
