Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους της Λίμα και άλλων πόλεων του Περού, μετά την παράνομη καθαίρεση στις 9 Νοέμβρη του Προέδρου της χώρας, Μάρτιν Βιζκάρα. Γενικά, η πολιτική αναταραχή δεν είναι κάτι καινούριο για τη Λατινοαμερικάνικη χώρα.
Στις προεδρικές εκλογές του ‘16, ο κεντρώος Πέντρο Πάμπλο Κουζίνσκι είχε κερδίσει οριακά τη συντηρητική υποψήφια Κέικο Φουτζιμόρι, κόρη του πρώην δικτάτορα, Αλμπέρτο Φουτζιμόρι. Όμως το Λαϊκό Κόμμα της Κ. Φουτζιμόρι διατήρησε την πλειοψηφία στο Κογκρέσο και τη χρησιμοποίησε για να υποσκάψει και να επιβάλλει την παραίτηση του Κουζίνσκι το 2017, εν μέσω καταγγελιών για διαφθορά. Τη θέση του απελθόντος προέδρου κατέλαβε ο τότε αντιπρόεδρος, Μάρτιν Βιζκάρα.
Ο Μ. Βιζκάρα, «διαβάζοντας» το θυμό των Περουβιανών ανακοίνωσε μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς, όπως η μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου ώστε να απαγορεύεται η συμμετοχή στις εκλογές υποψηφίων με εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις. Όμως η διαφθορά είναι βαθιά ριζωμένη στη χώρα και η διαπλοκή με τα κέντρα εξουσίας μεγάλη. Σαν αποτέλεσμα ο Μ. Βιζκάρα βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα διαρκές σαμποτάζ στο Κογκρέσο. Τον Σεπτέμβρη του ‘19 το αδιέξοδο κορυφώθηκε και ο Μ. Βιζκάρα ανακοίνωσε νέες εκλογές.
Τριπλή κρίση
Δυστυχώς και το νέο Κογκρέσο ήταν βουτηγμένο στη διαφθορά όπως και το προηγούμενο. Από τα 130 μέλη του, τα 68 αντιμετώπιζαν κάποια ποινική κατηγορία, από διαφθορά ως και απόπειρα δολοφονίας! Όλοι αυτοί, όπως ήταν αναμενόμενο, στράφηκαν κατά του Μ. Βιζκάρα για να αποτρέψουν τα μέτρα κατά της διαφθοράς.
Η διαμάχη οξύνθηκε περαιτέρω όταν ο Μ. Βιζκάρα ανακοίνωσε τη νομοθέτηση του ελέγχου των ιδιωτικών σχολείων/πανεπιστημίων. Αρκετά μέλη του Κογκρέσου είναι ιδιοκτήτες ή διαχειριστές ιδιωτικών σχολείων/πανεπιστημίων κι έφτιαξαν περιουσίες κερδοσκοπώντας. Το να επιτρέψουν να χαθούν τα κέρδη τους ή να τιμωρηθούν, θα ήταν αδιανόητο. Έτσι όλη τους η ενέργεια στράφηκε στην εξασφάλιση ικανής πλειοψηφίας στο Κογκρέσο για να απαλλαχθούν από τον Μ. Βιζκάρα. Στις 9 Νοέμβρη ‘20 έφτασαν να ελέγχουν τα 87 από τα 130 μέλη του Κογκρέσου.
Όμως, καθώς η διαμάχη για χρήματα και εξουσία εξελισσόταν στις κορυφές της κοινωνίας, η εργατική τάξη βυθίζονταν στις επιπτώσεις της χειρότερης κρίσης εδώ και δεκαετίες. Το Περού χτυπήθηκε σκληρά από τον κορονοϊό και βρέθηκε στα διεθνή πρωτοσέλιδα έχοντας ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά νεκρών αναλογικά με την πληθυσμό στον κόσμο! Σαν να μην έφτανε αυτό, οι φτωχότερες οικογένειες έπρεπε να αντέξουν την οικονομική κρίση, με μόνη βοήθεια δύο εφάπαξ επιδόματα 223 δολαρίων. Μάλιστα η διαδικασία για τη λήψη τους ήταν τόσο περίπλοκη, που πολλοί δεν κατάφεραν να τα πάρουν.
Ο θυμός για τη διαφθορά, προστέθηκε με το θυμό για την πολιτική αστάθεια και την οικονομική ανισότητα. Ήταν πια ζήτημα χρόνου το ξέσπασμα μιας έκρηξης. Το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα της 9ης Νοέμβρη ήταν αυτό που έβγαλε τους Περουβιανούς στους δρόμους, κυρίως φοιτητές και νεολαία.
Κρατική καταστολή
Η αστυνομική καταστολή ήταν ωμή από την πρώτη στιγμή. Με δακρυγόνα και λαστιχένιες σφαίρες προσπάθησαν να αποτρέψουν τους διαδηλωτές από το να εισβάλλουν στο κτίριο του Κογκρέσου. Η απάντηση των διαδηλωτών ήταν η επιλογή της τακτικής των αποκεντρωμένων διαμαρτυριών, με ομάδες σε κάθε γειτονιά να μπλοκάρουν τους δρόμους. Έτσι οι αστυνομικοί βρέθηκαν μπροστά σε πολλά μέτωπα.
Στις 14 Νοέμβρη, στη μεγαλύτερη συγκέντρωση στο Περού εδώ και δεκαετίες, η τοπική κυβέρνηση στη Λίμα, έκλεισε τα φώτα στους δρόμους στο κέντρο της πόλης, προκαλώντας χάος. Η επίθεση της αστυνομίας ήταν αμείλικτη. Δύο νέοι άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν.
Το αποτέλεσμα ήταν η οργή να ξεχειλίσει. Το σύνθημα πια ήταν ένα, να παραιτηθεί ο Μανουέλ Μερίνο, που στις 9 Νοέμβρη μετά την καθαίρεση του Μ. Βιζκάρα, ορίστηκε ως Πρόεδρος χωρίς εκλογές.
Εξέγερση
Η εξέγερση στο Περού ήταν σε μεγάλο βαθμό αυθόρμητη. Η σκληρή καταστολή που συνόδευσε τη σύγκρουση του κράτους με τη μαοϊκή αντάρτικη ομάδα «Φωτεινό Μονοπάτι» τη δεκαετία του ’90, σε μεγάλο βαθμό αποδυνάμωσε, ή και εξαφάνισε πολλές από τις οργανώσεις της Αριστεράς. Σήμερα, η νέα γενιά των διαδηλωτών εμπνέεται περισσότερο από τις πρόσφατες αντι-νεοφιλελεύθερες εξεγέρσεις στη Λατινική Αμερική. Ιδιαίτερα το κίνημα στη γειτονική Χιλή και η επιτυχία του με την κατάργηση του συντάγματος Πινοσέτ, υπήρξε παράδειγμα για τους Περουβιανούς. Ανάμεσα στους διαδηλωτές αρχίζει να ωριμάζει πια το αίτημα για συνταγματική αλλαγή και στη δική τους χώρα (το ισχύον σύνταγμα επιβλήθηκε το 1993 επί δικτατορίας Α. Φουτζιμόρι).
Το πρωί της 15ης Νοέμβρη, η εξέγερση στο Περού πρόσθεσε κι αυτή μια θετική εξέλιξη για τα κινήματα στην Λατινική Αμερική. Ο Μ. Μερίνο, λύγισε από τις διαδηλώσεις που κρατούσαν πέντε μερόνυχτα και ανακοίνωσε την παραίτηση του. Όταν γράφονταν αυτό το άρθρο, ο Φρανσίσκο Σαγκάστι, είχε οριστεί ως προσωρινός Πρόεδρος για να προετοιμάσει εκλογές τον Απρίλη του 2021, αλλά το κίνημα συνέχιζε διεκδικώντας δικαιοσύνη για τους δολοφονημένους διαδηλωτές και ένα νέο σύνταγμα.
