Η κυβέρνηση με νόμο που ψηφίστηκε στις 10/9 στο 3ο θερινό τμήμα της Βουλής, παρέδωσε σε μια ιδιωτική εταιρία με το όνομα ΕΣΑΝ. Α.Ε. (Εταιρία Συστήματος Αμοιβών Νοσοκομείων Α.Ε.). τη διαχείριση των χρημάτων του ΕΣΥ καθώς και την κοστολόγηση και την αξιολόγηση όλων των δομών Υγείας.
Ένας από τους βασικούς στόχους του νέου νόμου αποκαλύπτεται στη 2η σελίδα της «αιτιολογικής έκθεσης» που τον συνοδεύει:
«Με τον τρόπο αυτό …αποφεύγεται και η μελλοντική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς η ΕΣΑΝ Α.Ε. δύναται να μετεξελιχθεί με γοργούς ρυθμούς σε μια απολύτως βιώσιμη και οικονομικώς αυτάρκη ανώνυμη εταιρία»
Έτσι ωμά και κυνικά η κυβέρνηση δηλώνει πως στόχος του νέου νόμου είναι να σταματήσουν σταδιακά οι νοσοκομειακές δομές να χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό και να λειτουργούν σαν επιχειρήσεις που συντηρούνται και βγάζουν κέρδη με βάση την «παραγωγή» τους.
Τα έσοδα των νοσοκομείων – από τα οποία θα εξαρτάται και η ύπαρξη τους – θα περιοριστούν βασικά στα χρήματα που θα δίνουν τα ασφαλιστικά ταμεία και στα χρήματα που θα δίνουν οι ίδιοι οι ασθενείς (για όλα όσα δεν θα καλύπτουν τα ασφαλιστικά ταμεία – και θα είναι πολλά…)
Σύμφωνα και με ανακοίνωση της ΕΙΝΑΠ[1] για την ΕΣΑΝ ΑΕ. (2/9/2014):
«Συνολικά ως το 2020 σχεδιάζουν ώστε τα νοσοκομεία να είναι πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενα με μηδενική κρατική χρηματοδότηση.»
Παράλληλα, για όσο καιρό το Δημόσιο συνεχίσει να χρηματοδοτεί το ΕΣΥ, η ΕΣΑΝ Α.Ε. στοχεύει να κατευθύνει ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο αυτών των χρημάτων, όπως και των χρημάτων του ΕΟΠΥΥ και των υπόλοιπων ασφαλιστικών ταμείων προς τις ιδιωτικές κλινικές – και σε βάρος των δημόσιων νοσοκομείων.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά το νομοσχέδιο και τις συνέπειες του για τους εργαζόμενους και τους ασθενείς:
1. Η προίκα της ΕΣΑΝ
Η ΕΣΑΝ Α.Ε. θα προικοδοτηθεί από το Δημόσιο με 1 εκατ. ευρώ και θα είναι μετοχική εταιρία: θα εκδοθούν 20.000 μετοχές στην τιμή των 50 € η κάθε μια. Οι μετοχές της θα είναι ονομαστικές και μεταβιβαστές (Μέρος Α – άρθρο 7ο του νόμου) δηλαδή θα πωλούνται «στην αγορά», ενώ στο ΔΣ της θα συμμετέχουν και εκπρόσωποι των ιδιωτικών νοσοκομείων και κλινικών (Μέρος Α, άρθρο 1ο).
Η κυβέρνηση, δίνοντας τη διαχείριση δημοσίου χρήματος για την Υγεία σε μια ιδιωτική εταιρία στην οποία οι εκπρόσωποι των ιδιωτικών κλινικών θα έχουν αποφασιστικό λόγο, βάζει το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
Από το ΔΣ της ΕΣΑΝ οι ιδιώτες πάροχοι Υγείας θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στους δημόσιους πόρους για την Υγεία και θα τους κατευθύνουν με βάση τα δικά τους συμφέροντα.
Πιο σημαντικό είναι ωστόσο ότι μέσω της ΕΣΑΝ δίνεται μελλοντικά η δυνατότητα να περάσει ο έλεγχος ολόκληρου του συστήματος Υγείας της χώρας μας στα χέρια μεγαλοεπιχειρηματιών που θα αποκτήσουν ένα σεβαστό ποσοστό των μετοχών της εταιρίας.
Όπως στα ΜΜΕ, όπου 3 – 4 οικογένειες «κυβερνούν» ανεξέλεγκτα, όπως στα πετρέλαια, στις τράπεζες, στο εφοπλιστικό κεφάλαιο, κλπ, μια χούφτα μεγαλοκαρχαριών ελέγχουν τα πάντα, έτσι θα γίνει και στην Υγεία. Και μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ποιοι θα είναι αυτοί: οι ιδιοκτήτες των μεγάλων ιδιωτικών νοσοκομείων και κλινικών, των φαρμακευτικών βιομηχανιών, των ασφαλιστικών εταιριών – αυτοί θα περάσουν τον έλεγχο του συνόλου της δημόσιας Υγείας στα δικά τους χέρια. Η Υγεία του 99% των Ελλήνων εργαζομένων και λαϊκών στρωμάτων θα αποτελεί αντικείμενο κέρδους για το ιδιωτικό κεφάλαιο!
2. Τα έσοδα της ΕΣΑΝ
Η ΕΣΑΝ. Α.Ε. θα έχει έσοδα:
- από τον ΕΟΠΥΥ και τα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία για τις «…νοσοκομειακές υπηρεσίες που παρασχέθηκαν προς τους ασφαλισμένους τους…»
- από κονδύλια της Ε.Ε. που προορίζονται για την Υγεία
- από την διαχείριση των αποθεματικών και των περιουσιακών στοιχείων των νοσοκομείων
- από «αμοιβές των υπηρεσιών που η Εταιρία παρέχει, στα δημόσια νοσοκομεία, στις ιδιωτικές κλινικές, στον ΕΟΠΥΥ και στους άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς, για τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων που αποστέλλονται από τους φορείς αυτούς» (δείτε στη συνέχεια ποια στοιχεία είναι αυτά.
(Μέρος Α – άρθρο 8ο)
Δηλαδή, οι ιδιώτες μέτοχοι (ιδιοκτήτες) της ΕΣΑΝ θα καθορίσουν τις τιμές των νοσοκομειακών υπηρεσιών έτσι ώστε να απομυζούν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα από τα ασφαλιστικά ταμεία, θα τσεπώνουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια και θα ροκανίσουν τα αποθεματικά και την περιουσία των νοσοκομείων. Και όλα αυτά στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος και της αναβάθμισης του συστήματος δημόσιας υγείας.
3. Το σύστημα των «Διαγνωστικών Ομοιογενών Ομάδων» – DRG
Η ΕΣΑΝ Α.Ε. θα αναπτύξει ένα σύστημα «Διαγνωστικών Ομοιογενών Ομάδων» (DRG). Όλες οι ασθένειες και οι θεραπευτικές μέθοδοι θα ομαδοποιηθούν και θα τιμολογηθούν και θα αποτελούν τα «στάνταρντ» που πρέπει να ακολουθούν όλα τα νοσοκομεία.
«Κάθε ομάδα που καθορίζεται ως ομοιογενής προσδιορίζεται κατά κύριο λόγο με αναφορά το κόστος της ιατρικής θεραπείας»
(αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου – 1η σελίδα)
«Για παράδειγμα, μια χολοκυστεκτομή , αφού ενσωματωθεί το κόστος των εξετάσεων, των ημερών νοσηλείας, της υλικοτεχνικής υποδομής και των φαρμάκων που απαιτήθηκαν και πιθανά (αυτό δεν έχει διευκρινιστεί σαφώς) της αμοιβής του προσωπικού, κοστολογείται “x” ευρώ. Η ΕΣΑΝ θα πληρώσει το νοσοκομείο “x” ευρώ για κάθε περιστατικό χολοκυστεκτομής, άσχετα αν κάποια περιστατικά θα κοστίσουν στην πραγματικότητα κάτι περισσότερο. »
Γ. Γιαννόπουλος, πρόεδρος της ΕΙΝΑ[2], 7/9/2014
Το σύστημα των DRGs υπολογίζει το κόστος ανά διαγνωστική κατηγορία (μέσω στατιστικών δεδομένων που έχουν συλλεχθεί και επεξεργαστεί) και όχι το κόστος με βάση συγκεκριμένες θεραπευτικές πράξεις ή ημέρες νοσηλείας ανά ασθενή. Με την εφαρμογή των DRG αν κάποιος ασθενής χρειάζεται διαφορετική θεραπευτική μέθοδο από αυτήν που προβλέπει το σύστημα ή περισσότερο χρόνο κοκ, το κόστος θα επιβαρύνει τον ίδιο, αφού το «σύστημα» δεν αναγνωρίζει ασθενείς με διαφορετικές ανάγκες.
Με την εφαρμογή των DRG αλλάζει όλη η φιλοσοφία του συστήματος Υγείας. Ο ασθενής αντιμετωπίζεται με λογιστική λογική και το νοσοκομείο με λογικές οικονομικού κόστους-οφέλους και όχι με επιστημονικά και κοινωνικά κριτήρια.
Η εφαρμογή συστήματος DRG στη Γερμανία (και όχι μόνο) έχει ως συνέπεια τα λεγόμενα «ματωμένα εξιτήρια», όπου οι γιατροί είναι, πολλές φορές, αναγκασμένοι να δίνουν εξιτήριο νωρίτερα από ότι είναι πραγματικά ασφαλές για τους ασθενείς, αφού είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν πιστά τις DRG.[3]
Στη δε Αγγλία μια από τις συνέπειες της εφαρμογής συστήματος DRG ήταν η απροθυμία νοσοκομείων να προμηθευτούν νέες τεχνολογίες γιατί αυτές θα αύξαναν το κόστος θεραπείας, νοσηλείας κλπ των ασθενών! Το όφελος των ασθενών και η επιστημονική άποψη απουσιάζει από τα κριτήρια για την αγορά ή όχι νέων τεχνολογιών.[4]
4. Επιχειρησιακό Σχέδιο
Η ΕΣΑΝ Α.Ε. καταρτίζει ένα επιχειρησιακό σχέδιο. Αυτό περιλαμβάνει «στόχους εκφρασμένους σε ποσά και ποσοστά», «τους ετήσιους χρηματοοικονομικούς, ποιοτικούς και επιχειρησιακούς δείκτες», «δείκτες αποδοτικότητας» κ.α.
(Μέρος Β – άρθρο 27)
Επίσης, σύμφωνα με την «έκθεση αξιολόγησης συνεπειών του νομοσχεδίου» (έκθεση του Υπουργείου Υγείας):
«Οι διαθέσιμοι πόροι θα κατανέμονται πιο δίκαια στους παρόχους υπηρεσιών από τη στιγμή που ένα αφομοιωμένο και ώριμο σύστημα ομοιογενών ομάδων δημιουργεί ροή χρημάτων στα νοσοκομεία αναλογικά προς τις υπηρεσίες και τα χαρακτηριστικά τους (εγχειρήσεις, σοβαρότητα της ασθένειας κλπ)»
Τα νοσοκομεία θα λειτουργούν λοιπόν με βάση «δείκτες αποδοτικότητας» και άλλα παρόμοια κριτήρια, τα οποία δεν θα έχουν σχέση με το πόσους ασθενείς θεράπευσαν, ανακούφισαν ή κάτι αντίστοιχο, αλλά με βάση πόσα χρήματα έβγαλαν από τα χειρουργεία, από τις εξετάσεις κοκ και πόσο μείωσαν τις δαπάνες τους.
Έτσι οι γιατροί και στα δημόσια νοσοκομεία θα πρέπει να κυνηγάνε χειρουργεία, εξετάσεις που τα ταμεία και οι ασθενείς θα ακριβοπληρώνουν κοκ – όπως γίνεται δηλαδή στον ιδιωτικό τομέα – για να μπορέσουν να πιάσουν τους επιχειρησιακούς στόχους που έχουν τεθεί για το νοσοκομείο και να εξασφαλίσουν ότι θα υπάρχουν επαρκή έσοδα για να συνεχίσει να λειτουργεί.
Μέσα από τέτοιες φόρμουλες θα προχωρήσουν παραπέρα και οι συγχωνεύσεις και τα κλεισίματα νοσοκομείων που έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση με την Τρόϊκα (στο Μνημόνιο και στο Μεσοπρόθεσμο του 2011 και 2012). Αν ένα νοσοκομείο δεν είναι «αποδοτικό» (π.χ. νοσοκομεία στην επαρχία σε περιοχές με λίγους κατοίκους) οι μάνατζερ της ΕΣΑΝ θα το κλείνουν. Αν προγράμματα προληπτικής ιατρικής θεωρηθούν «μη αποδοτικά» θα μειωθούν και θα εξαλειφθούν. Αν υπηρεσίες νοσοκομείων χαρακτηριστούν «κοστοβόρες» θα ιδιωτικοποιηθούν (για να μειωθεί υποτίθεται το κόστος).
Την ίδια στιγμή, η ΕΣΑΝ σαν ιδιωτική εταιρία θα μπορεί σταδιακά να επιβάλλει στα δημόσια νοσοκομεία εργασιακές σχέσεις ιδιωτικού τομέα. Να αυξήσει τις προσλήψεις με μπλοκάκια, να επιβάλλει ατομικές συμβάσεις κοκ.
Άλλωστε σύμφωνα (και πάλι) «έκθεση αξιολόγησης συνεπειών του νομοσχεδίου»:
«Η σύσταση μια ανώνυμης εταιρίας … δίνει στο ελληνικό δημόσιο τη δυνατότητα άσκησης, άμεσα ή έμμεσα, αποφασιστικής επιρροής σ’ ένα τόσο σημαντικό τομέα όπως ο έλεγχος και η ρύθμιση των δαπανών της παροχής νοσοκομειακών υπηρεσιών υγείας»
5. Όλοι οι φάκελοι των ασθενών στα χέρια των ιδιωτών
Όλα τα νοσοκομεία θα πρέπει να αποστέλλουν στην ΕΣΑΝ Α.Ε. τους φακέλους των ασθενών τους μαζί με στοιχεία ταυτοποίησης (ΑΜΚΑ, ΑΦΜ, κ.α.). Επίσης η ΕΣΑΝ Α.Ε. θα έχει πρόσβαση στα δεδομένα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, στο ΕSΥΝΕΤ, στο πρόγραμμα «Χάρτης Υγείας», ενώ και τα ασφαλιστικά ταμεία θα πρέπει να αποστέλλουν στην Εταιρία όλα τα αρχεία νοσηλείας και κόστους θεραπείας των ασφαλισμένων τους. (Μέρος Α – άρθρα 2-5)
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία θα καθοριστούν και θα τιμολογηθούν τα συστήματα DRG, με κριτήρια βέβαια που δεν θα έχουν γνώμονα το όφελος των ασθενών αλλά τη μείωση των εξόδων των νοσοκομείων και την αύξηση των κερδών των ιδιωτικών κλινικών, των φαρμακευτικών εταιριών κοκ.
Την ίδια στιγμή η διαχείριση των παραπάνω στοιχείων από την ΕΣΑΝ σημαίνει ότι όλοι οι έμποροι της υγείας (ασφαλιστικές εταιρίες, κ.α.) θα έχουν πρόσβαση στους ιατρικούς φακέλους κάθε πολίτη και σε μια σειρά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Να παραμείνει η κατάσταση όπως είναι;
Η δημόσια υγεία υποφέρει από την χρόνια υποχρηματοδότηση. Οι ελλείψεις σε γιατρούς, νοσηλευτές και λοιπό προσωπικό, σε φάρμακα, συχνά και σε απλά αναλώσιμα υλικά (γάζες, γάντια, μάσκες, κοκ) οδηγούν στις συνθήκες που εξοργίζουν ασθενείς και εργαζόμενους στα δημόσια νοσοκομεία۬ από τους μεγάλους χρόνους αναμονής για εξετάσεις και ραντεβού, το στοίβαγμα ασθενών στους διαδρόμους, μέχρι τις κλινικές που καταρρέουν, τα νοσοκομεία που στις εφημερίες φρακάρουν και αδυνατούν να παράσχουν τη νοσηλεία που απαιτείται σε όλους τους ασθενείς κοκ. Σ’ αυτές τις συνθήκες συνεχίζει να αναπτύσσεται και να οξύνεται η διαφθορά («φακελάκια», παραπομπή ασθενών σε ιδιωτικά ιατρεία, κ.α.).
Το ζήτημα είναι ότι ο νέος νόμος για το ΕΣΑΝ όχι μόνο δεν πρόκειται να λύσει κανένα από τα παραπάνω προβλήματα των νοσοκομείων και της δημόσιας υγείας, αλλά θα τα χειροτερέψει ακόμα περισσότερο. Μειώνοντας τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων, μειώνοντας τον αριθμό των δημόσιων νοσοκομείων (όπως άφησε να εννοηθεί και ο Υπ. Υγείας σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου) δημιουργεί ένα σύστημα υγείας "δημόσιο" μόνο κατ’ όνομα, στο οποίο περιθάλπεται όχι όποιος έχει ανάγκη, αλλά όποιος έχει να πληρώσει.
Τι πρέπει να γίνει
Πρέπει άμεσα οι γιατροί, οι νοσηλευτές και όλοι οι εργαζόμενοι στη δημόσια υγεία να κινητοποιηθούν με στόχο την κατάργηση του νέου νόμου.
Να συγκληθούν τα συμβούλια των γιατρών και τα σωματεία όλων των εργαζομένων στα νοσοκομεία, να οργανώσουν κατ’ αρχήν εκστρατείες ενημέρωσης όλων των εργαζομένων, των ασθενών, των συνοδών τους και των τοπικών κοινωνιών γύρω από τα νοσοκομεία και στη συνέχεια ΠΟΕΔΗΝ[5] και ΟΕΝΓΕ[6], να σχεδιάσουν σοβαρά και αποφασιστικά τον αγώνα ενάντια σ’ αυτό το νομοσχέδιο.
Στον αγώνα πρέπει να καλεστούν οι γιατροί και οι εργαζόμενοι του ΕΟΠΥΥ και όλων των ασφαλιστικών ταμείων.
Τα μαχητικά σωματεία βάσης στα νοσοκομεία πρέπει να μπουν μπροστά, ξεκινώντας ενημερωτικές εκστρατείες και πιέζοντας τις ηγεσίες της ΠΟΕΔΗΝ και της ΟΕΝΓΕ να προχωρήσουν σε σχεδιασμό αγώνα.
Στο βαθμό που αρνηθούν, η μάχη πρέπει να δοθεί με οριζόντια διασύνδεση των μαχητικών σωματείων και τη δημιουργία ενός Συντονιστικού Αγώνα ενάντια στο νόμο της ΕΣΑΝ και με αιτήματα που να στοχεύουν σε μια πραγματικά δωρεάν, δημόσια και χωρίς διαφθορά δημόσια υγεία.
