Η κοινή γνώμη παρακολουθεί εντυπωσιασμένη εδώ και λίγες μέρες τις πληροφορίες που δημοσιοποιούνται από τη διαρροή σχεδόν 12 εκατομμυρίων εγγράφων, σχετικών με τη δημιουργία υπεράκτιων (off-shore) εταιρειών, που ονομάστηκε Pandora Papers.
Μέσω αυτών των εταιρειών οι ιδιοκτήτες τους μπορούσαν να κρύβουν την ταυτότητά τους και να αποφεύγουν τη φορολογία στις χώρες τους. Και βέβαια, έτσι, μπορούσαν (δυνητικά) να ξεπλένουν «μαύρο χρήμα» από παράνομες δραστηριότητες, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ή και πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων/ευρώ.
Πολλοί θα θυμούνται τα Panama Papers πριν από λίγα χρόνια, που επίσης είχαν αποκαλύψει διαδικασίες απίστευτης κερδοσκοπίας και απάτης με τον ίδιο τρόπο. Αυτή εδώ η διαρροή φαίνεται πως είναι ακόμα μεγαλύτερη και ως προς τον όγκο των εγγράφων (πρόκειται για 2,94 terrabytes) και ως προς τα συνολικά ποσά.
Τα διαρρεύσαντα έγγραφα αποκτήθηκαν από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists -ICIJ) η οποία τα κοινοποίησε σε μεγάλες εφημερίδες όπως η γαλλική Monde, ο βρετανικός Guardian ή η αμερικάνικη Washington Post. Οι δημοσιογράφοι τους τα μελέτησαν για 18 μήνες και εδώ και λίγες μέρες έχουν αρχίσει να δημοσιοποιούν τις πληροφορίες.
Πέρα από τα λαμπερά ονόματα διασημοτήτων και καλλιτεχνών, στην υπόθεση εμπλέκονται πολιτικοί διεθνούς βεληνεκούς, 35 αρχηγοί ή πρώην αρχηγοί κρατών, όπως ο Τόνι Μπλερ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο βασιλιάς της Ιορδανίας, ο πρωθυπουργός της Τσεχίας και ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, συνολικά 330 υπουργοί, κρατικά στελέχη, δικαστές, στρατιωτικοί κλπ από 90 χώρες.
Πέρα από τα δυσθεώρητα χρηματικά ποσά, στις δραστηριότητες των ήδη εκατομμυριούχων και δισεκατομμυριούχων συμπεριλαμβάνονται ακόμα και η κατοχή έργων τέχνης, όπως αρχαιολογικά κειμήλια από την Καμπότζη, πίνακες του Πικάσο ή ακόμα και έργα του Banksy!
Κι όμως όλα αυτά είναι νόμιμα
Κάτι σημαντικό που χρειάζεται να τονιστεί είναι ότι οι διαδικασίες αυτές είναι καθ’ όλα νόμιμες! Στην πλειονότητα όμως των περιπτώσεων, πρόκειται για νόμιμη φοροδιαφυγή ή ξέπλυμα μαύρου χρήματος (πράγμα όμως το οποίο συνήθως δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί).
Είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστούν τα ποσά που έχουν καταγραφεί ως διαφυγόντα στα Pandora Papers. Οι υπολογισμοί των δημοσιογράφων του ICIJ κυμαίνονται από 5,6 τρισ. δολάρια σε 32 τρισ., ενώ το ΔΝΤ εκτιμά το κόστος για τα κράτη διεθνώς (απώλειες από φοροδιαφυγή) μπορεί να φτάνει τα 600 δισ. δολάρια σε ετήσια βάση.
Και ποιοι πληρώνουν;
Όλοι θυμόμαστε πόσο έχει δαιμονοποιηθεί η φοροδιαφυγή, ειδικά κατά την περίοδο της προηγούμενης μεγάλης κρίσης (2008-9). Στην Ελλάδα είχαν γίνει σχεδόν ανέκδοτο οι αποδείξεις που δεν κόβονταν για τυρόπιτες, ενώ είχαμε δει και τραγελαφικά περιστατικά με προσαγωγές πλανοδίων μικροπωλητών, επειδή ακριβώς δεν έκοβαν απόδειξη.
Θα ήταν για γέλια, αν δεν ήταν τραγικό. Ποσά με πολλά μηδενικά στο τέλος χάνονται για τα κρατικά ταμεία, καθώς κάνουν φτερά σε off-shore που εδρεύουν σε εξωτικά νησιά, φουσκώνοντας ακόμα περισσότερο τους ήδη φουσκωμένους λογαριασμούς πλουσίων, σελέμπριτις και πολιτικών. Μπορούμε όλοι να κατανοήσουμε ότι, αν αυτά τα χρήματα έμεναν στις χώρες όπου παράχθηκαν, θα υπήρχε η δυνατότητα οι λαοί αυτών των χωρών να απολαμβάνουν καλύτερη εκπαίδευση, δημόσια υγεία, δημόσιες συγκοινωνίες και περιβάλλον. Αντιθέτως, όμως, κάποιοι έχουν τη δυνατότητα να κλέβουν τα κράτη και να ξεπλένουν παράνομες δραστηριότητες – ακολουθώντας εντελώς νόμιμες διαδικασίες.
Ο Gerard Ryle, διευθυντής του ICIJ διαπιστώνει πως ηγετικοί πολιτικοί διοχέτευσαν χρήματα σε φορολογικούς παραδείσους, άρα έχουν επίδικο συμφέρον στην επικρατούσα κατάσταση και άρα είναι μάλλον πιθανό αυτοί να σταθούν εμπόδιο σε οποιαδήποτε απόπειρα αναδιάρθρωσης της οικονομίας.
Ο μόνος τρόπος να πάψουν οι πλούσιοι να γίνονται ακόμα πιο πλούσιοι χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο της νόμιμης κλοπής από τους λαούς, είναι να καταργηθούν οι φορολογικοί παράδεισοι και τα νομικά παραθυράκια που επιτρέπουν σε τράπεζες και οικονομικούς οίκους να κερδοσκοπούν τόσο χυδαία, είτε για το δικό τους συμφέρον, είτε για αυτό των πλούσιων πελατών τους. Όπως, όμως ο Ryle σωστά διερωτάται:
«Όταν έχεις αρχηγούς κρατών, πολιτικούς και δημόσιους λειτουργούς που χρησιμοποιούν με μυστικότητα αυτό το μηχανισμό, δύσκολα θα μπει ένα τέλος σε αυτό».
Είναι προφανές ότι, στο καπιταλιστικό σύστημα αποκλείεται να μπει αυτό το τέλος.
Μόνο αν η οικονομία οργανωθεί με τρόπο ώστε οι άνθρωποι που δουλεύουν να καρπώνονται το προϊόν του κόπου τους και τα κέρδη να χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των αναγκών και τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής, μπορεί να μπει τέλος σ’ αυτή τη σήψη. Αυτό μπορεί μόνο να γίνει σε μια πραγματικά σοσιαλιστική οικονομία, στην οποία οι ίδιοι οι εργαζόμενοι θα έχουν τον έλεγχο και θα αποφασίζουν για την οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας. Και για να φτάσουμε βέβαια εκεί, χρειάζεται να χτίσουμε πρώτα τη μαζική Αριστερά που θα είναι έτοιμη να δώσει τη μάχη γι’ αυτή την ανατροπή.
