Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία εκφράσαμε τη θέση ότι αυτός ο πόλεμος δεν θα έχει τέλος στο προβλεπτό μέλλον. Η σύγκρουση δεν είναι απλά ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία – αν ήταν έτσι η Ρωσία θα είχε καταγάγει μια καθαρή και σχετικά γρήγορη νίκη. Είναι ένας «πόλεμος δι’ αντιπροσώπων» (όπως ονομάζεται) – δηλαδή η Δύση χρησιμοποιεί την Ουκρανία για να χτυπήσει τη Ρωσία και να την αποδυναμώσει. Η αποδυνάμωση αυτή είναι τμήμα της γενικής προσπάθειας των ΗΠΑ και της Δύσης συνολικότερα να διατηρήσουν την πρωτοκαθεδρία τους στον πλανήτη – οικονομικά, γεωπολιτικά και στρατιωτικά– που απειλείται από την Κίνα.
Αυτή η τοποθέτηση δεν μειώνει καθόλου τον αντιδραστικό χαρακτήρα του ρωσικού ιμπεριαλισμού και την ανάγκη να καταδικαστεί η ρωσική εισβολή, την ίδια στιγμή που καταδικάζεται ο επεκτατισμός του ΝΑΤΟ και ο αντιδραστικός χαρακτήρας της ουκρανικής κυβέρνησης του Ζελένσκι (που στερούσε με τη δύναμη των όπλων και των φασιστικών ταγμάτων το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης από τους Ρωσόφωνους πληθυσμούς της Ανατολικής Ουκρανίας).
Η Δύση δεν πρόκειται να αποδεχτεί την ήττα της Ουκρανίας γιατί θα είναι δική της ήττα που θα αποθρασύνει και θα ενδυναμώσει τη Ρωσία και τον άξονα Ρωσίας Κίνας. Και ο Πούτιν θα δώσει τη μάχη της Ουκρανίας μέχρι το τέλος, γιατί αν ηττηθεί θα αντιμετωπίσει κατάρρευση σαν οικονομική και στρατιωτική υπερδύναμη και τεράστια εσωτερική κρίση οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά.
Γι’ αυτούς τους λόγους η Ουκρανία θα αποτελεί ακόμα ένα άλυτο πρόβλημα στη γεωπολιτική σκακιέρα, μια διαρκή πηγή έντασης και συγκρούσεων για το προβλεπτό μέλλον.
Τραγωδία χωρίς τέλος
Οι νεκροί και οι τραυματίες και από τις δύο πλευρές μετριούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες – τα δυτικά ΜΜΕ μιλάνε για 100 χιλιάδες Ουκρανούς και 200 χιλιάδες Ρώσους, αλλά δεν μπορεί να υπάρχει εμπιστοσύνη στα στοιχεία που δίνουν. Τους πραγματικούς αριθμούς δεν τους λέει καμία από τις δύο πλευρές. Η οικονομική καταστροφή είναι τεράστια για την Ουκρανία. Το ΑΕΠ της κατέρρευσε κατά 35% στην διάρκεια του χρόνου που πέρασε – για τη Ρωσία οι απώλειες σ’ ότι αφορά την οικονομία είναι πολύ μικρές, στο ύψος του 2,1%. Ο αριθμός των προσφύγων (στο εσωτερικό και το εξωτερικό) έχει φτάσει τα 12 εκατομμύρια. Αντιδράσεις στον πόλεμο υπάρχουν και από τις δύο πλευρές, διαφθορά υπάρχει και στις δύο πλευρές. Αξιωματούχοι καθαιρούνται ή και φυλακίζονται και από τις δύο πλευρές. Λιποτάκτες υπάρχουν και στη Ρωσία και στην Ουκρανία, και τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης δεν αναγνωρίζονται σε καμία από τις δύο χώρες.
Την αλήθεια για το τι ακριβώς συμβαίνει στον πόλεμο αυτό δεν θα την μάθουμε ποτέ, ή μόνο εν μέρει μετά από χρόνια. Αυτό δεν αφορά μόνο το καθεστώς του Πούτιν, το οποίο είναι όντως αυταρχικό, αντιδημοκρατικό και αντιδραστικό, αφορά και τις χώρες της Δύσης οι οποίες παριστάνουν τους «δημοκράτες», τους «ηθικούς», τους «υπερασπιστές της ειρήνης» και πολλά άλλα υποκριτικά που έχουμε κουραστεί να ακούμε.
Πικρές αλήθειες
Οι Δυτικοί αναλυτές και κυβερνήσεις αρχίζουν να αναγνωρίζουν μερικές πικρές αλήθειες. Η πρώτη είναι ότι οι κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία δεν κατάφεραν να φέρουν τα αποτελέσματα που επεδίωκαν. Οι ρωσικές εξαγωγές που απορροφούσε η Ευρώπη μετά τον αποκλεισμό κατευθύνθηκαν στην Ασία και αλλού, κύρια την Κίνα και την Ινδία. Η «ενότητα» της Ρωσίας με την Κίνα και τις άλλες χώρες των BRICS δεν αποδυναμώθηκε, καμία ρωγμή δεν προκλήθηκε στις σχέσεις τους. Οι οικονομίες της Δύσης από την άλλη βρέθηκαν αντιμέτωπες με πλήρη οικονομική στασιμότητα στη διάρκεια του 2022 και το ίδιο αναμένεται για το 2023, με τον πληθωρισμό να έχει φτάσει στα πιο ψηλά επίπεδα εδώ και πάνω από 40 χρόνια. Στον πρώην αποικιακό κόσμο, Λατινική Αμερική, Αφρική και Ασία, δεν υπάρχει αντι-ρωσικό κλίμα, μάλλον το αντίθετο.
Κριτικές φωνές στη Δύση
Οι φωνές στη Δύση που ασκούν κριτική στη Δύση για το τι γίνεται στην Ουκρανία φαίνεται να εντείνονται.
Σε πρόσφατο άρθρο του στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς (ΦΤ) της Βρετανίας ο Γκίντεον Ράχμαν (Gideon Rachman) (από τους κεντρικούς συντάκτες της εφημερίδας) νιώθει την ανάγκη να απαντήσει στις απόψεις του Τζον Μερσχάιμερ (John Mearsheimer) ενός Αμερικανού καθηγητή που από το 2015 υποστηρίζει ότι τον πόλεμο στην Ουκρανία (που ξεκίνησε το 2014 στην Κριμέα και το Ντονμπάς) τον προκάλεσαν οι ΗΠΑ και ότι το αποτέλεσμα θα είναι η καταστροφή της Ουκρανίας (η σχετική ομιλία του Μερσχάιμερ, με τίτλο «Γιατί φταίει η Δύση για την Ουκρανία» έγινε το 2015 και έχει συγκεντρώσει 28 εκατομμύρια views στο YouTube).
Ο Πανκάτς Μίσρα (Pankaj Mishra) γράφει στο αμερικανικό Μπλούμπεργκ:
«Οι τάξεις των δυτικών πολιτικών και δημοσιογράφων μόλις τώρα συνειδητοποιούν το πρόβλημα και το μέγεθός του: πώς, για παράδειγμα, τα κατά πλειοψηφία λευκά έθνη της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής εμφανίζονται όλο και πιο απομονωμένα στην επιταχυνόμενη στρατιωτική και οικονομική εκστρατεία τους εναντίον της Ρωσίας. Σήμερα, οι δυτικές χώρες καταγγέλλουν την επιθετικότητα του Πούτιν ενώ ανέχονται, αν όχι τρέφουν, στο εσωτερικό τους μια φυλετική και πολιτισμική αλαζονεία η οποία προέρχεται από το δικό τους αποικιοκρατικό παρελθόν.»
Ενώ ο οικονομολόγος, καθηγητής στο Κολούμπια, Τζέφρι Σακς (Jefry Saks) γράφει στην Καθημερινή:
«Από το 1979, οι ΗΠΑ εξόπλισαν τους μουτζαχεντίν (ισλαμιστές μαχητές) για να επιτεθούν στην υποστηριζόμενη από τη Σοβιετική Ενωση κυβέρνηση του Αφγανιστάν.
Όπως εξήγησε αργότερα ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Τζίμι Κάρτερ, Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, ο στόχος των ΗΠΑ ήταν να προκαλέσουν την παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης, προκειμένου να την οδηγήσουν σε έναν δαπανηρό πόλεμο. Το γεγονός ότι το Αφγανιστάν θα ήταν παράπλευρη απώλεια δεν απασχολούσε τους ηγέτες των ΗΠΑ…
Εν τω μεταξύ, οι υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ μαχητές δημιούργησαν την Αλ Κάιντα τη δεκαετία του 1980 και τους Ταλιμπάν στις αρχές της δεκαετίας του 1990… Το Αφγανιστάν σήμερα ρημάζει. Ενώ οι ΗΠΑ σπατάλησαν περισσότερα από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια από τις στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ, η χώρα είναι εξαθλιωμένη. Το ΑΕΠ του 2021 ήταν κάτω από 400 δολάρια κατά κεφαλήν!»
Τα πιο πάνω έντυπα αποτελούν ναυαρχίδες των ΜΜΕ της άρχουσας τάξης στις χώρες τους. Το γεγονός ότι φιλοξενούν τέτοια άρθρα δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητο.
Οι λαθεμένοι υπολογισμοί του Πούτιν
Όσο πραγματικά είναι τα πιο πάνω άλλο τόσο είναι το γεγονός ότι ο Πούτιν υπερτίμησε τις δυνάμεις της Ρωσίας και υποτίμησε τον βαθμό στον οποίο η Δύση θα έριχνε όλη την δύναμή της στο να στηρίξει την Ουκρανική άμυνα.
Αποδείχτηκε ότι οι 150-200 χιλιάδες με τις οποίες ξεκίνησε την εισβολή δεν ήταν αρκετές. Αποδείχτηκε ότι η προσπάθεια του να κτυπήσει την πρωτεύουσα Κίεβο ήταν τραγική με κόστος απ’ ότι φαίνεται πολλές χιλιάδες νεκρούς Ρώσους στρατιώτες. Τελικά αναγκάστηκε να επικεντρωθεί στην Ανατολική Ουκρανία αλλά και πάλι όταν ξεκίνησε η ουκρανική αντεπίθεση τον περασμένο Σεπτέμβρη έχασε τεράστια εδάφη βορειο-ανατολικά γύρω από το Χάρκοβο και νότια στη Χερσώνα. Παρά τις αρχικές του εξαγγελίες για μη επιστράτευση εφέδρων, τελικά αναγκάστηκε να προχωρήσει σε επιστράτευση 300.000 χιλιάδων εφέδρων, επίσημα – 500.000 σύμφωνα με άλλες πηγές.
Η φάση του πολέμου αυτή τη στιγμή
Η συγκέντρωση των ρωσικών δυνάμεων στα ανατολικά, όπου κατέχουν συνολικά περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας, τους έχει επιτρέψει να ανασυγκροτηθούν να μπουν σε αντεπίθεση και να έχουν κέρδη (όχι όμως κάτι θεαματικό, όπως στην αρχή της εισβολής) κατά μήκος του ανατολικού μετώπου. Οι πιο σημαντικές επιτυχίες τους ήταν η κατάληψη της πόλης Σολεντάρ στη διάρκεια του Γενάρη και η σε μεγάλο βαθμό περικύκλωση της πόλης Μπαχμούτ που μάλλον θα πέσει στις επόμενες βδομάδες.
Η Δύση βέβαια προσπαθεί να παρουσιάσει αυτές τις επιτυχίες σαν ασήμαντες ή και σαν πύρρειες νίκες. Το ουσιαστικό ζήτημα όμως είναι ότι ο ουκρανικός στρατός δεν μπόρεσε να κρατήσει την άμυνά του και να καθηλώσει την ρωσική επίθεση. Το πρόβλημα αυτή τη στιγμή το έχει η ουκρανική πλευρά και αυτό εξηγεί γιατί σχεδόν πανικόβλητα η Δύση αποφάσισε την αποστολή τελευταίας τεχνολογίας αρμάτων μάχης από τη Γερμανία, τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Επίσης άρχισε να συζητά την αποστολή στην Ουκρανία μαχητικών αεροσκαφών (αμερικανικών F-16) πράγμα που απέκλειε μέχρι πριν λίγο καιρό.
Η προπαγάνδα της Δύσης υποστηρίζει ότι ο στόχος του Πούτιν είναι η κατάληψη του συνόλου της Ουκρανίας και στη συνέχεια η επέκταση στη Μολδαβία και την Ρουμανία, απειλώντας σύμφωνα με κάποιους το σύνολο της Ευρώπης. Πρόκειται για προπαγάνδα που δεν στηρίζεται σε καμία τεκμηριωμένη ανάλυση, με στόχο την αποδοχή της Δυτικής πολιτικής.
Αυτό συνδυάστηκε με τη μαζική επίσης προπαγάνδα ότι ο Πούτιν έχει χάσει τα μυαλά του και ότι πάσχει από σοβαρές ασθένειες (καρκίνο, πάρκινσον κοκ) μέχρι που αποδείχτηκε πως ο Πούτιν μάλλον είναι καλά, αλλά σίγουρα ο Μπάιντεν είναι αυτός που τα έχει χαμένα, με τις ασυναρτησίες που πετάει σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Όπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η Ρωσία θα κοιτάξει να επεκτείνει την κατάληψη εδαφών όσο περισσότερο μπορεί μέσα στις επόμενες βδομάδες μέχρι την εαρινή επίθεση που αναμένεται πως θα εξαπολύσει η Ουκρανία, ιδιαίτερα μετά τις παραλαβές του νέου οπλισμού από τη Δύση.
Αυτό που είναι λογικό να περιμένουμε στη συνέχεια (μπροστά στην σχεδιαζόμενη Ουκρανική αντεπίθεση) είναι πως η Ρωσία θα περάσει από τη σημερινή επιθετική φάση του πολέμου σε αμυντική, επιδιώκοντας να διατηρήσει αυτά που έχει ήδη κατακτήσει.
Είναι γνωστό πως ο αμυνόμενος έχει πολύ μεγάλο πλεονέκτημα απέναντι στον επιτιθέμενο. Γι’ αυτό και η κλασσική αντίληψη είναι ότι ο επιτιθέμενος πρέπει να έχει 3 φορές τις δυνάμεις του αμυνόμενου για να καταφέρει τους στόχους του. Στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία κάποιοι εμπειρογνώμονες εκτιμούν πως η αναλογία είναι ακόμη μεγαλύτερη και φτάνει το 5 προς 1 (αντί για 3:1) λόγω των ιδιομορφιών του.
Πέρα από αυτό υπάρχει η ρωσική υπεροπλία, την οποία φαίνεται πως η Δύση δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει παρότι, όπως έχει αναφέρει η ΦΤ, τα όπλα που στάλθηκαν στην Ουκρανία αποτελούν τη μεγαλύτερη αποστολή πολεμικών υλικών που έγινε ποτέ από το τέλος του (πρώτου) Ψυχρού Πολέμου, όταν κατάρρευσε η Σοβιετική Ένωση.
Ενδεικτικά, ο Εσθονός ΥΠΕΞ Ούρμας Ρεϊνσάλου προειδοποίησε πως η Ουκρανία ξεμένει από οβίδες, προσθέτοντας πως η Ρωσία χρησιμοποιεί καθημερινά στην Ουκρανία όσες οβίδες παράγονται στην ΕΕ κάθε μήνα.
Το ερώτημα είναι αν και όταν η Ρωσία στραφεί σε αμυντικό πόλεμο, οχυρώνοντας τις θέσεις της, αν θα μπορέσει ποτέ η Ουκρανία να την εκδιώξει και να απελευθερώσει όλα τα κατεχόμενα εδάφη, μέχρι και την Κριμαία όπως διεκδικεί ο Ζελένσκι. Φαίνεται πολύ αμφίβολο (παρότι πρέπει να είμαστε ανοικτοί για την τελική έκβαση του πολέμου καθώς η Δύση θα κάνει ότι είναι δυνατό για να γονατίσει τη Ρωσία). Σ’ αυτή την περίπτωση νικητής του πολέμου θα είναι η Ρωσία ότι και να λέει η Δυτική προπαγάνδα.
Θα έχουμε νέο Αφγανιστάν;
Στο προαναφερόμενο άρθρο του στην Καθημερινή, ο Τζέφρι Σακς παραλληλίζει την Ουκρανία με το Αφγανιστάν. Και πολύ σωστά. Οι Δυτικοί ελπίζουν πως όπως ο εξοπλισμός των Ταλιμπάν οδήγησε μετά από 10 χρόνια πολέμου στην ήττα των Σοβιετικών, κάτι τέτοιο θα γίνει και τώρα.
Οι μέχρι στιγμής στόχοι των Δυτικών αποδείχτηκαν απατηλοί: η ρωσική οικονομία δεν κατέρρευσε, ο Πούτιν δεν απομονώθηκε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό, στη Ρωσία δεν είχαμε πολιτική κρίση και ανατροπή του καθεστώτος. Θα μπορούσε μήπως ο στόχος της μετατροπής της Ουκρανίας σε νέο Αφγανιστάν να είναι πιο ρεαλιστικός;
Υπάρχουν πολύ σημαντικές διαφορές από το Αφγανιστάν. Η πρώτη είναι πως στην περίπτωση του Αφγανιστάν είχαμε την «κατάληψη» όλης της χώρας με τη στήριξη μιας καταρρέουσας κυβέρνησης από ένα ξένο στρατό με τον πληθυσμό να είναι, γι’ αυτό το λόγο, εχθρικός. Στην Ουκρανία όμως δεν έχουμε (κι εκτιμούμε πως δεν θα έχουμε) κατάληψη όλης της χώρας, αλλά μόνο των ανατολικών επαρχιών όπου κατοικούν σε συντριπτικά ποσοστά Ρωσόφωνοι πληθυσμοί. Οι Ουκρανοί που μένανε εκεί και τώρα είναι πρόσφυγες, δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω. Το όποιο αντάρτικο, λοιπόν, αναπτυχθεί ενάντια στα ρωσικά στρατεύματα δεν θα έχει τον πληθυσμό με το μέρος του και αυτό περιορίζει δραματικά τις δυνατότητες του.
Δεύτερο, το θέμα είναι για πόσο καιρό η Δύση θα μπορεί να εξοπλίζει την Ουκρανία με τελευταίας τεχνολογίας οπλισμό, λαμβάνοντας υπόψη την κρίση στην οποία βρίσκονται οι οικονομίες της Δύσης και ο παγκόσμιος καπιταλισμός.
Τρίτο, είναι πόσο καιρό οι Ουκρανοί είναι διατεθειμένοι να σκοτώνονται αν και όταν κατανοήσουν ότι οι Ρώσοι δεν πρόκειται να εκδιωχθούν τόσο εύκολα όσο φαινόταν τον Σεπτέμβρη που πέρασε. Ας μην ξεχνάμε πως οι Ουκρανοί δεν είναι Ταλιμπάν. Οι τελευταίοι πίστευαν πως αν πέθαιναν για να διώξουν τους άπιστους θα πήγαιναν κατευθείαν στον παράδεισο, ενώ οι Ουκρανοί έχουν περισσότερη σχέση με την πραγματικότητα.
Έχοντας πει αυτά, είναι σωστό να πούμε πως η Δύση θα τραβήξει το σκοινί όσο περισσότερο μπορεί. Όσο οι Ουκρανοί είναι διατεθειμένοι να σκοτώνονται και όσο η Ρωσία χάνει έστω και ελάχιστα εδάφη, θα συνεχίζουν να εξοπλίζουν την Ουκρανία.
Πρακτικά και άμεσα, ο μόνος τρόπος να σταματήσουν οι εκατόμβες των νεκρών, είναι μέσα στους επόμενους μήνες οι δυο στρατοί να μείνουν καθηλωμένοι στις περιοχές που ελέγχουν χωρίς κανένας από τους δύο να μπορεί να καταφέρει έστω και μικρές επιτυχίες σε βάρος του άλλου. Τότε είναι πιθανό να έχουμε μια ντε-φάκτο εκεχειρία. Ντε φάκτο, με την έννοια ότι δεν θα έχουμε ούτε ειρήνη ούτε συμφωνία, αλλά απλά ένα τέλμα που θα αποτελεί μια ισορροπία τρόμου την οποία καμία από τις δύο πλευρές δεν θα μπορεί να ανατρέψει σε βάρος της άλλης.
Τι κάνει η Αριστερά;
Η Αριστερά, ειδικά στην κακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται διεθνώς δεν έχει κανένα τρόπο να παρέμβει και να επηρεάσει τις εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο. Το μόνο, επομένως, που μπορεί να κάνει είναι να διατυπώσει τις σωστές θέσεις σε μια προσπάθεια να προετοιμάσει δυνάμεις και στελέχη για τους μελλοντικούς αγώνες και μάχες που αναπόφευκτα θα έρθουν.
Ο πόλεμος αυτός έχει πολλές πτυχές. Η κυρίαρχη πτυχή όμως είναι ότι πρόκειται για μια σύγκρουση δύο ιμπεριαλιστικών δυνάμεων – της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, όπως αναφέρθηκε και στην αρχή. Η Αριστερά δεν μπορεί να πάρει θέση υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς σε μια τέτοια περίπτωση. Δεν μπορεί να υποστηρίξει μία ιμπεριαλιστική δύναμη ενάντια σε μια άλλη στη βάση του ποια είναι χειρότερη από τις δύο: ο ιμπεριαλισμός είναι ιμπεριαλισμός, είτε είναι ρωσικός και κινέζικος είτε αμερικανικός και ευρωπαϊκός.
Η Αριστερά που θέλει να είναι συνεπής με τις διακηρύξεις της, αυτή που «δεν ξεπουλιέται και δεν ξεπουλά» θα πρέπει να υιοθετήσει μια θέση ταξική, διεθνιστική, επαναστατική, που να λαμβάνει υπόψη τα δίκαια των εργαζομένων και της νεολαίας και στη Ρωσία και στην Ουκρανία και στη Ρωσόφωνη μειονότητα. Θα πρέπει με τις θέσεις να εξηγεί τι θα έκανε αν ήταν σε θέση να καθορίσει την πορεία των εξελίξεων και στα μέτωπα του πολέμου και διεθνώς. Που σημαίνει:
- Πάλη ενάντια στην αιματοχυσία, για το σταμάτημα του πολέμου
- Αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία στα προ του πολέμου σύνορα
- Αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης για τη Ρωσόφωνη μειονότητα των ανατολικών επαρχιών – δηλαδή του δικαιώματος να ανεξαρτοποιηθούν από την Ουκρανία.
- Ανεξάρτητη Ουκρανία, έξω από τον στρατιωτικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ
- Διάλυση των στρατιωτικών συνασπισμών της Δύσης και της Ρωσίας
- Ανατροπή των αυταρχικών, αντιδημοκρατικών, αντιδραστικών καθεστώτων και του Πούτιν και του Ζελένσκι. Πάλη για την εργατική εξουσία και τον σοσιαλισμό, που να ωφελεί τους εργαζόμενους και στη Ρωσία και στην Ουκρανία και στις Ρωσόφωνες ουκρανικές επαρχίες.
- Αυτά ασφαλώς συνδυάζονται με την πάλη για το χτίσιμο μιας μαζικής επαναστατικής Αριστεράς διεθνώς, σαν αναγκαία προϋπόθεση για να γίνουν όλα τα πιο πάνω ρεαλιστικά και πραγματοποιήσιμα.
