Τον τελευταίο καιρό η ιστορία του Τσερνομπίλ έχει προκαλέσει ξανά το ενδιαφέρον με αφορμή τη σχετική σειρά που προβλήθηκε πρόσφατα από το HBO. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε άρθρο που περιλαμβάνει εκτενή αποσπάσματα συνεντεύξεων με θύματα του ατυχήματος, γύρω από τις επιπτώσεις στην υγεία και τη ζωή τους, αλλά και την αντιμετώπισή τους από τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις που βρίσκονται στην εξουσία από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και μετά. Το άρθρο και οι συνεντεύξεις δημοσιεύτηκαν αρχικά το 2006 και είναι μια δουλειά του Ρομπ Τζόουνς και μιας νεαρής ακτιβίστριας, της Σβετλάνα, μελών της «Σοσιαλιστικής Εναλλακτικής» (CWI – αδελφή οργάνωση του «Ξ» στη Ρωσία), πιστεύουμε όμως ότι διατηρούν την αξία και το ενδιαφέρον τους στο σήμερα.
Στις 26 Απρίλη του 1986, ο τέταρτος αντιδραστήρας του πυρηνικού σταθμού στο Τσερνομπίλ εξερράγη, απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα 50 εκατομμύρια ραδιενεργά ισότοπα. Αυτός ο αριθμός είναι 500 φορές μεγαλύτερος από αυτόν που απελευθερώθηκε όταν ο στρατός των ΗΠΑ βομβάρδισε με ατομική βόμβα τη Χιροσίμα στην Ιαπωνία, στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τη χρονιά που ακολούθησε την καταστροφή στο Τσερνομπίλ, μόνο στην Ουκρανία, πάνω από 200.000 άνθρωποι αντιμετώπισαν τις συνέπειες της έκρηξης (στο σύνολο της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ο αντίστοιχος αριθμός είναι κοντά στις 700.000). Περίπου 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι εγκαταλείφθηκαν να ζήσουν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας. Ακόμα και σήμερα, το Υπουργείο Υγείας της Ουκρανίας αναγνωρίζει πως πάνω από το 80% αυτών των ανθρώπων υποφέρουν από παρενέργειες και χρειάζονται ιατρική περίθαλψη που σε άλλες συνθήκες δε θα ήταν απαραίτητη. Στην Ουκρανία, 643.000 παιδιά ζουν στις πληγείσες περιοχές με τα 5.500 να είναι καταχωρημένα ως άτομα με αναπηρία.
Στα πλαίσια της συζήτησης για το κατά πόσο η πυρηνική ενέργεια είναι ασφαλής, υπάρχει μία σαφής απόπειρα των υπερασπιστών της να υποβαθμίσουν τις συνέπειες της καταστροφής του Τσερνομπίλ ως προς τους θανάτους και τα προβλήματα υγείας που προκάλεσε. Μια έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα και τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών («Τσερνομπίλ: Το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής από το ατύχημα») υποστηρίζει ότι
«Συνολικά ο αριθμός των ανθρώπων που πέθαναν από την έκθεση στην ακτινοβολία λόγω του ατυχήματος στο Τσερνομπίλ είναι το πολύ 4.000».
«Ωστόσο, από τα μέσα του 2005, λιγότεροι από 50 θάνατοι αποδόθηκαν άμεσα στην ακτινοβολία από την καταστροφή, από τους οποίους σχεδόν όλοι αφορούν εργαζομένους που συμμετείχαν στις ομάδες διάσωσης, πολλοί από τους οποίους πέθαναν μέσα σε λίγους μήνες από το ατύχημα».
Εξωπραγματικοί ισχυρισμοί
Ένας ακόμα πιο εξωπραγματικός ισχυρισμός έχει γίνει από τον Πάτρικ Μουρ, συνιδρυτή της περιβαλλοντικής ΜΚΟ Greenpeace, που είναι πλέον υποστηρικτής της πυρηνικής ενέργειας. Ισχυρίζεται ότι μόνο 56 θάνατοι μπορούν να αποδοθούν άμεσα στο ατύχημα του Τσερνομπίλ, ανάμεσά τους και όσων σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του ατυχήματος. Συγκρίνει αυτό τον αριθμό με τους πάνω από ένα εκατομμύριο θανάτους στην Αφρική τα τελευταία 20 χρόνια, από επιθέσεις με μαχαίρια σε διάφορους πολέμους!
Ωστόσο, όλες οι υπηρεσίες που εργάζονται στις τρεις χώρες που πλήττονται άμεσα από το Τσερνομπίλ (Λευκορωσία, Ουκρανία και Ρωσία) παρουσιάζουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Σε αντίθεση με την παραπάνω έκθεση, που συντάχθηκε κυρίως από ανθρώπους εκτός της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (διεθνής οργανισμός που συμμετέχουν οι Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες) με στενές σχέσεις με τη βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας, μία άλλη έκθεση «Οι συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία από την καταστροφή στο Τσερνομπίλ», συντάχθηκε με τη χρήση στοιχείων δεκάδων επαγγελματιών υγείας που εργάζονται στην περιοχή. Αυτή η έκθεση υποστηρίζεται από την έρευνα της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών που δημοσιεύεται από τη Greenpeace. Σύμφωνα με τα δικά τους στοιχεία, πάνω από 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της καταστροφής του Τσερνομπίλ. Το εντυπωσιακό όταν συγκρίνουμε τις δύο εκθέσεις, είναι ότι αυτή της ΔΟΑΕ εξετάζει μόνο ελάχιστες ασθένειες και προσπαθεί πάντα να αμφισβητήσει τη σύνδεση μεταξύ της ασθένειας και του ατυχήματος. Η έκθεση Greenpeace έχει μια πολύ εμπεριστατωμένη ανάλυση όλων των πιθανών ασθενειών, υποστηριζόμενη από στατιστικές αναλύσεις, όπως για παράδειγμα από τα ποσοστά στα οποία συναντάται κάποια ασθένεια στις περιοχές που επηρεάζονται από τις συνέπειες της καταστροφής και σε άλλες περιοχές. Έτσι, γίνεται απόλυτα σαφές ότι οι συνέπειες της καταστροφής του Τσερνομπίλ ήταν τρομακτικές και θα συνεχίσουν να είναι στις επόμενες δεκαετίες.
Η συμμετοχή των θεσμών των Ηνωμένων Εθνών στη συγκάλυψη που ξεκάθαρα επιχειρείται από τη βιομηχανία της πυρηνικής ενέργειας, αποτελεί σκάνδαλο. Παρόλα αυτά, υπάρχει ένα ακόμα σκάνδαλο που πιθανότατα ποτέ δε θα κυκλοφορήσει ευρέως στα αστικά ΜΜΕ και αυτό είναι η εξαιρετικά μικρή βοήθεια που δόθηκε στα θύματα Τσερνομπίλ.
Είναι δύσκολο να βρεθούν πληροφορίες για τα ποσά που δόθηκαν ως ανθρωπιστική βοήθεια από την καταστροφή και μετά. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο Λουκασένκο της Λευκορωσίας, η χώρα έλαβε πάνω από 200 εκατομμύρια δολάρια στα δεκαπέντε χρόνια που ακολούθησαν το ατύχημα. Αν αυτός ο αριθμός είναι σωστός, πιθανότατα σημαίνει ότι ούτε λίγο, ούτε πολύ ένα δισεκατομμύριο δολάρια διοχετεύθηκε εν είδει ανθρωπιστικής βοήθειας. Αυτά πρέπει να προστεθούν στο ένα δισεκατομμύριο που δόθηκε στην ουκρανική κυβέρνηση ως τεχνική βοήθεια, ώστε να κλείσουν οι εναπομείναντες αντιδραστήρες στο Τσερνομπίλ.
Πολύ λίγα από αυτά τα χρήματα ωστόσο, έφτασαν στα θύματα, τα περισσότερα από τα οποία είναι θύματα των χειρότερων μορφών εκμετάλλευσης στις νέες καπιταλιστικές χώρες που προέκυψαν μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ – μια κατάρρευση που σαφώς επιταχύνθηκε από την καταστροφή του Τσερνομπίλ.
Τα θύματα Άννα και Ρουστάμ μιλούν στη CWI
Ο Ρομπ Τζόουνς, μέλος της Επιτροπής για μία Εργατική Διεθνή στην Κοινοπολιτεία και η Σβετλάνα, μία νέα ακτιβίστρια σε μία από τις πληγείσες περιοχές, επισκέφτηκαν πρόσφατα θύματα του Τσερνομπίλ σε ένα νοσοκομείο. Μίλησαν στην Άννα και στον Ρουστάμ.
«Ήμουν παιδί όταν έγινε η έκρηξη. Τώρα η επόμενη γενιά παιδιών πηγαίνει στο σχολείο. Πολλά, όπως τα δικά μου παιδιά, μπαινοβγαίνουν στα νοσοκομεία. Το παιδί της αδερφής μου είναι μόνιμα φαλακρό. Ο σύζυγός μου δε μπορεί να εργαστεί. Παρόλα αυτά η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να σβήσει τις μνήμες του Τσερνομπίλ από τη συνείδηση των Ουκρανών. Αλλά μία τεράστια πικρία παραμένει σε όλους τους ανθρώπους που έζησαν τις συνέπειες».
«Για την πλειοψηφία των θυμάτων του Τσερνομπίλ η λέξη “εργασία” ακούγεται πολύ ωραία, αλλά δεν εργάζονται πολλοί. Για όσους ζουν σε μια από τις πληγείσες περιοχές, ένας “υποψήφιος” εργοδότης πρέπει να συμπληρώσει ένα πακέτο με επίσημα έγγραφα. Πρέπει να αναλάβει την επιπλέον υποχρέωση να πληρώνει τα επιδόματα ασθένειας και πρέπει να αποδεχθεί ότι ο εργαζόμενος είναι πιθανό να είναι άρρωστος πιο συχνά από το κανονικό. Φυσικά, στη νέα οικονομία της αγοράς, οι εργοδότες δεν έχουν καμία διάθεση να προσλάβουν τέτοιους ανθρώπους, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν τόσα πολλά “υγιή” άτομα που αναζητούν εργασία».
«Και αυτό είναι μόνο η αρχή! Κάτω από αυτές τις συνθήκες, πολλοί άνθρωποι κρύβουν το γεγονός ότι είναι θύματα του Τσερνομπίλ: καλύτερα άρρωστος στη δουλειά, παρά άνεργο θύμα του Τσερνομπίλ. Γιατί δε μπορείς να ζήσεις με τα ψίχουλα που σου δίνει το κράτος. Τουλάχιστον οι σημερινοί μισθοί και συντάξεις αυξάνονται. Το επίδομα του κράτους όμως για τα θύματα παραμένει σταθερό. Λένε πως παρέχονται δωρεάν θέσεις στα νηπιαγωγεία για τα παιδιά. Αυτό είναι αλήθεια αλλά πρέπει να πληρώσουμε για το σχολικό εξοπλισμό τους. Η ανιψιά μου είναι έξυπνη, μιλάει πολύ καλά αγγλικά και θέλει να σπουδάσει, αλλά αυτό θα κοστίσει 5.000 δολάρια. Πού θα βρει αυτά τα λεφτά η αδερφή μου; Η κυβέρνηση προσπαθεί να μας ξεχάσει, τους προκαλούμε ντροπή και επιπλέον προβλήματα. Για τη νέα Ουκρανική ελίτ, όπως και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες, οι άνθρωποι είναι απλά κομμάτια κρέατος και αν δε μπορούν να βγάλουν κέρδος από εμάς, τους είμαστε αδιάφοροι».
«Και εμείς θεωρούμαστε τυχεροί, αφού ζούμε σε μία από τις μεγαλύτερες πόλεις. Αυτοί που ζουν σε χωριά, δε βλέπουν καμία προοπτική. Πολλοί φοβούνται για το τι θα τους ξημερώσει η επόμενη ημέρα».
«Αν είσαι θύμα του Τσερνομπίλ, είναι δύσκολο ακόμα και το να βγάλεις δίπλωμα οδήγησης. Όλα τα παιδιά που προέρχονται από τη ζώνη εκκένωσης υποβλήθηκαν σε υποχρεωτικές ψυχολογικές εξετάσεις και παρόλο που ίσως δε βρέθηκε τίποτα, εξακολουθεί να καταγράφεται στα αρχεία υγείας και η απλή αναφορά ότι κάποιος υποβλήθηκε σε τέτοιες εξετάσεις, ερμηνεύεται ως διάγνωση» (για να αποκτήσει κάποιος άδεια οδήγησης στην Ουκρανία και τη Ρωσία, πρέπει να περάσει ψυχολογικό τεστ).
«Για την κυβέρνηση, αυτό είναι βολικό. Όχι μόνο προσφέρει νέους τρόπους και λόγους δωροδοκίας, αλλά μπορεί να το χρησιμοποιήσει σαν επιχείρημα αν αρχίσουμε να διαμαρτυρόμαστε. “Ξέρετε, τους συμπονούμε, αλλά αυτοί οι άνθρωποι έχουν ψυχολογικά προβλήματα”, λένε».
«Ακόμα χειρότερος είναι ο καταχρηστικός τρόπος με τον οποίο κατηγοριοποιούν τους βαθμούς αναπηρίας (η αναπηρία επιπέδου 1 είναι η πιο σοβαρή και συνήθως αφορά σε όσους ενεπλάκησαν άμεσα στο ατύχημα ή ζούσαν κοντά στο σημείο του ατυχήματος). Αν έχεις χρήματα, είναι πολύ εύκολο να αγοράσεις αυτή την κατηγορία σήμερα και πολλοί το κάνουν, αφού αυτό δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσουν δωρεάν στέγαση κλπ. Την ίδια ώρα, εμείς που πληγήκαμε πραγματικά, έχουμε αφεθεί να παλεύουμε για την επιβίωση. Εδώ και χρόνια μου υπόσχονται πως θα μου παραχωρήσουν ένα διαμέρισμα. Τώρα μου λένε πως ίσως γίνει του χρόνου. Αλλά ποιος ξέρει; Ένας φίλος μου δούλευε κάνοντας οξυγονοκόλληση στη στέγη του Τσερνομπίλ όταν έγινε η έκρηξη. Τελικά του παραχωρήθηκε ένα διαμέρισμα αλλά έζησε εκεί μόλις έξι μήνες, αφού κατέληξε σε νοσοκομείο όπου του αφαίρεσαν τμήμα από το στομάχι και από έναν πνεύμονα. Τώρα είναι άνεργος, ζει με ένα νεφρό, αλλά θεωρείται θεραπευμένος, οπότε το καθεστώς αναπηρίας του αφαιρέθηκε!».
«Κι όμως, όπου κι αν βρεθούμε, υπάρχει κόσμος που εκμεταλλεύεται την κατάσταση. Μόλις πριν μερικές μέρες ήμουν στην υπηρεσία που ασχολείται με τις αποζημιώσεις. Γνώρισα έναν τύπο και τον ρώτησα που βρισκόταν την ώρα του ατυχήματος. Όταν απάντησε “στο Τσερνομπίλ”, υποψιάστηκα ότι λέει ψέματα. Μόνο αυτοί που πραγματικά βρίσκονταν στο σημείο του ατυχήματος γνωρίζουν ότι ο σταθμός που εξερράγη και οι ντόπιοι που επλήγησαν βρίσκονταν στο Πρίπιατ (σημ: την πόλη δίπλα στο εργοστάσιο). Πιθανότατα δεν είχε ακούσει καν γι’ αυτό το μέρος. Είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε τέτοιου είδους ταπεινώσεις καθημερινά».
«Χάσαμε τα πάντα»
«Ακόμα και σήμερα, όταν κλείνω τα μάτια μου, μπορώ να δω τα ελικόπτερα να πετούν πάνω από το εργοστάσιο. Οι γονείς μου είχαν πάει στη δουλειά και εμείς τα παιδιά παίζαμε στην αυλή. Δεν μπορείς να φανταστείς πώς νιώσαμε όταν μάθαμε πως πολλοί δεν επέστρεφαν ποτέ στο σπίτι τους. Ήταν μόνο μία μέρα μετά, όταν μας συγκέντρωσαν όλους, μας είπαν να πάρουμε τα διαβατήριά μας και να αλλάξουμε ρούχα. Μας έβαλαν σε ένα λεωφορείο και μας απομάκρυναν από την περιοχή. Μέσα σε μία μέρα χάσαμε τα πάντα: τους γονείς μας, τους φίλους μας, την παιδική μας ηλικία και τα σπίτια μας. Κάποιοι που -καλώς ή κακώς- κατάφεραν να επιστρέψουν στην πόλη μερικές μέρες αργότερα για να πάρουν τα πράγματά τους, μας είπαν πως όλα τα σπίτια είχαν λεηλατηθεί. Τώρα πια οι αρχές οργανώνουν τουριστικές εκδρομές για τους Δυτικούς, αλλά εμάς δε μας επιτρέπουν να επιστρέψουμε στα σπίτια μας, επειδή φοβούνται ότι θα ρωτήσουμε πού πήγαν όλα μας τα υπάρχοντα».
«Όποιος έμεινε ζωντανός στην “καθαρή ζώνη”, μπορεί να επιβιώσει μόνο κλέβοντας, ή ακόμα χειρότερα δολοφονώντας. Η “σύνταξη” του Τσερνομπίλ είναι ψίχουλα και δεν έχει αυξηθεί από το 1996! Ακόμα και η σκανδαλωδώς χαμηλή “κανονική” σύνταξη έχει αυξηθεί δέκα φορές από τότε. Οι άνθρωποι απλά δεν έχουν αρκετά για να ζήσουν. Κανείς δεν τολμάει καν να σκεφτεί να πάει βόλτα σε σινεμά ή θέατρο. Τα λεφτά δε φτάνουν καν για το φαγητό, πόσο μάλλον για φάρμακα».
«Η Ουκρανική κυβέρνηση αρνείται με κυνισμό να εφαρμόσει ακόμα και τους δικούς της νόμους. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το νόμο για την πρόνοια και την κοινωνική στήριξη των θυμάτων του Τσερνομπίλ, τουλάχιστον όσοι έχουν αναπηρία επιπέδου 1 δικαιούνται να επισκέπτονται σανατόριο μία φορά το χρόνο. Αλλά στην πραγματικότητα τους παρέχονται μόλις 30 δολάρια ανά άτομο, όταν το ελάχιστο κόστος στο χειρότερο σανατόριο είναι περίπου 230 δολάρια. Επιπλέον, σύμφωνα με το νόμο όσοι έχουν αναπηρία επιπέδου 3 θα πρέπει να λαμβάνουν επιδότηση για φάρμακα ισόποση με το πενταπλάσιο του κατώτατου μισθού ετησίως. Αλλά ο κατώτατος μισθός στην Ουκρανία είναι μόλις 70 δολάρια το μήνα και οι τιμές στα φάρμακα συνεχώς αυξάνονται. Αυτές οι συνθήκες έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στους θανάτους 60.000 Ουκρανών θυμάτων του Τσερνομπίλ τα τελευταία 10 χρόνια».
«Υπάρχουν πάνω από 50.000 οικογένειες που βρίσκονται στην αναμονή για στέγαση. Ο πρόεδρός μας (Βίκτορ Γιουσένκο) δε θεωρεί ότι αυτό είναι πρόβλημα. Έχει ήδη δηλώσει ότι εάν δεν υπάρχουν χρήματα για την αποπληρωμή των καθυστερημένων μισθών όσων εργάζονται, οι εργοδότες πρέπει να πληρώσουν μόνο τον τρέχοντα μισθό. Αλλά τουλάχιστον οι μισθοί είναι μισθοί. Η Ουκρανία δεν είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρη ως προς τις αποζημιώσεις που καταβάλλει στα θύματα του Τσερνομπίλ. Πληρώνει τρία δολάρια το μήνα! Δεν έδωσε καν αρκετά χρήματα για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του τελευταίου ατυχήματος στο Τσερνομπίλ (υπήρξε άλλο ένα ατύχημα το 2004). Τότε, η κυβέρνηση διέθεσε μόλις με 2,5 δισεκατομμύρια γρίβνα (το νόμισμα της Ουκρανίας), δηλαδή το 16% του ποσού που ήταν πραγματικά απαραίτητο».
«Όσοι μας κυβερνούν ζουν από αυτά τα προβλήματα»
«Εμένα, που είμαι ένας άνθρωπος μακριά από την πολιτική, μου φαίνεται πως αυτοί που μας κυβερνούν ζουν από αυτά τα προβλήματα. Έχουν κερδίσει εκατομμύρια από την καταστροφή. Ταξιδεύουν σε όλον τον κόσμο αναζητώντας βοήθεια, αλλά δεν το κάνουν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους. Νιώθουν πως δεν έχουν βγάλει αρκετά κέρδη για τους εαυτούς τους. Και μέχρι τώρα, το να απλώνουν το χέρι τους για ελεημοσύνη τους έχει αποδώσει πολλά έσοδα. Ο υπεύθυνος για τη διοργάνωση της διανομής της πρώτης ανθρωπιστικής βοήθειας ζει άνετα στις ΗΠΑ. Σε άλλες περιπτώσεις, έχουμε δει φορτία με εξοπλισμό να φτάνουν στην πόλη και στη συνέχεια να καταλήγουν από την πίσω πόρτα στην ιδιοκτησία στελεχών των τοπικών αρχών. Κάποιοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης ισχυρίζονται ότι οι κυβερνώντες και οι παρατρεχάμενοί τους έχουν ληστέψει 12 δισεκατομμύρια δολάρια με αυτό τον τρόπο – αλλά, ποιος ξέρει, ίσως φοβούνται να πουν τον πραγματικό αριθμό. Το χειρότερο όμως, είναι ότι από τη μια δε δουλεύουν οι ίδιοι και από την άλλη δε δίνουν δουλειά σε μας».
«Επιπλέον, τίποτα δεν άλλαξε μετά την “Πορτοκαλί Επανάσταση” (το 2004-2005 πραγματοποιήθηκαν μαζικές πορείες υπέρ της ανάδειξης στην εξουσία του φιλοδυτικού Γιουσένκο). Τότε, ανάμεσα στους διαδηλωτές υπήρχαν πολλά θύματα του Τσερνομπίλ και είχαμε την ελπίδα πως κάτι θα μπορούσε να αλλάξει. Αλλά μέσα στο μικρό χρονικό διάστημα που έχει περάσει από τότε, δεν έχουν ασχοληθεί καθόλου με τα προβλήματά μας. Αν παλιότερα δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι για να αλλάξουμε την κατάσταση, σήμερα σημειώνουμε ακόμα μικρότερη επιτυχία. Το πρώτο σημάδι ήταν όταν ο Γιουσένκο δημοσίευσε τα “10 βήματα για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες του κόσμου” την ίδια περίοδο που… έκανε έξωση στο Υπουργείο Υγείας για να στεγάσει εκεί τα νέα του γραφεία. Όχι ότι οι γραφειοκράτες που εργάζονται στο σύστημα υγείας είναι καλύτεροι. Στη συνέχεια, “κατέλαβε” και το κτίριο μίας κλινικής για παιδιά που έχει θεραπεύσει πάνω από 55.000 νέους ασθενείς τα τελευταία δέκα χρόνια. Παρά τις υποσχέσεις ότι θα παρέδιδε το κτίριο στο οποίο στεγάζονταν παλιότερα τα γραφεία του σε μία κλινική για τη φυματίωση, αυτό δε συνέβη».
«Η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Ακόμα και οι πιο σταθεροί και αποφασισμένοι άνθρωποι έχουν μείνει κατάπληκτοι, αφού κανείς δε φανταζόταν ότι αυτός ο νέος “ηγέτης” θα μας συμπεριφερόταν τόσο επιπόλαια. Αυτό όμως δεν πρόκειται να αλλάξει αν δε μάθουμε να είμαστε ένα έθνος που δεν ικετεύει, αν δεν οικοδομήσουμε τη δική μας οικονομία, τη δική μας ζωή».
«Ουράνιο: ένας ανελέητος εχθρός»
«Τώρα κάνουν λόγο για το ενδεχόμενο η Ουκρανία να κερδίζει χρήματα από την επεξεργασία πυρηνικών αποβλήτων που προέρχονται από το εξωτερικό (σημ: αναφέρεται στην επεξεργασία αποβλήτων ουρανίου). Αλλά το ουράνιο είναι ένας ανελέητος εχθρός. Δεν έχει καρδιά, ούτε μάτια. Μην πιστεύετε κανέναν που σας λέει ότι δεν είναι τρομακτικό. Η καταστροφή του Τσερνομπίλ δεν είναι μόνο οι χιλιάδες κατεστραμμένες ζωές αλλά και τα χιλιάδες χιλιόμετρα κατεστραμμένης, άγονης γης. Είναι τα χιλιάδες νεαρά πρόβατα που πεθαίνουν από λευχαιμία. Είναι οι κραυγές πόνου του παιδιού τη νύχτα και οι άνθρωποι που γερνάνε νωρίς από τα βάσανα. Το ουράνιο είναι ένα τέρας. Αλλά ο σάπιος ουκρανικός καπιταλισμός μας το βλέπει ως μέσο πλουτισμού».
Μετά τις συνεντεύξεις, καθώς η Σβετλάνα έβγαινε από το γραφείο των θυμάτων του Τσερνομπίλ, της κόπηκε η ανάσα. Οι άνθρωποι είναι καταβεβλημένοι, είναι απαισιόδοξοι. Μπορείτε να δείτε στα πρόσωπα των περαστικών τα προβλήματα που τους ταλαιπωρούν. Μπορείτε να δείτε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν με την υγεία τους. Αυτό είναι το κόστος της ζωής στο νέο καπιταλισμό. Αλλά, όπως λέει η Σβετλάνα, τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι εντελώς διαφορετικά…
Ο εφιάλτης του Τσερνομπίλ, ένα έγκλημα που διαπράχθηκε από το σταλινικό καθεστώς και συνεχίστηκε από το «νέο καπιταλισμό», είναι ένα κίνητρο για αγώνα για πραγματική αλλαγή στην Ουκρανία και σε ολόκληρη την πρώην Σοβιετική Ένωση, για μια γνήσια σοσιαλιστική κοινωνία.
