Της Μαρίας Καπαράκη
Ο μέχρι πρότινος πρόεδρος της Ονδούρας και μέλος του Φιλελεύθερου κόμματος της χώρας, Μανουέλ Σελάγια, ανετράπη από το αξίωμά του ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα που πραγματοποιήθηκε στη χώρα στις 28 του Ιούνη. Νωρίς το πρωί περίπου 200 στρατιώτες, κάποιοι εκ των οποίων βαριά οπλισμένοι, εισέβαλαν στο σπίτι του Σελάγια και τον συνέλαβαν.
Αμέσως μετά το πραξικόπημα, υπηρεσιακός πρόεδρος της χώρας ορίστηκε- όπως προβλέπει το σύνταγμα- ο πρόεδρος του Κογκρέσου Ρομπέρτο Μιτσελέτι, επίσης μέλος του Φιλελεύθερου κόμματος, ο οποίος επέβαλλε απευθείας απαγόρευση της κυκλοφορίας.
Αφορμή για το στρατιωτικό πραξικόπημα στάθηκε η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, που προωθούσε ο Σελάγια για τις 28 Ιούνη, για να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα της χώρας έτσι ώστε κάποιος πρόεδρος να μπορεί να θέσει υποψηφιότητα και για δεύτερη φορά, εν όψει των προεδρικών εκλογών που θα γίνουν στην Ονδούρα το Νοέμβρη του 2009.
Ο στρατός, το κοινοβούλιο και το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους για το δημοψήφισμα και κατηγορούσαν τον Σελάγια για εξουσιομανία. Ύστερα από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου και του κογκρέσου το δημοψήφισμα είχε κηρυχθεί παράνομο και ο Σελάγια είχε καθαιρέσει τον αρχηγό του στρατού για τη στάση του. Το Φιλελεύθερο Κόμμα υποστηρίζει ότι ο Σελάγια είχε έτσι κι αλλιώς δηλώσει την πρόθεσή του να μη θέσει ξανά υποψηφιότητα για το αξίωμα του προέδρου. Μάλιστα στο εσωτερικό του κόμματος είχαν γίνει εκλογές ύστερα από τις οποίες υποψήφιος του κόμματος για την προεδρεία αναδείχτηκε ο Ελμπιν Σάντος.
Αμέσως μετά το πραξικόπημα ο Σελάγια ζήτησε βοήθεια από τις ΗΠΑ, οι οποίες έσπευσαν να δηλώσουν ότι καταδικάζουν το πραξικόπημα και ότι αναγνωρίζουν ως μόνο νόμιμο πρόεδρο τον Σελάγια. Το ίδιο έκαναν και ο Οργανισμός Αμερικάνικων Κρατών (OAS ), ο ΟΗΕ και η Ε.Ε.. Το πραξικόπημα καταδίκασαν και χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής, ενώ ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες και ο πρόεδρος του Ισημερινού Ραφαέλ Κορέα απείλησαν την Ονδούρα με στρατιωτική επέμβαση αν δεν επιστρέψει στη χώρα ο Σελάγια.
Μέχρι τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο ο Σελάγια δεν έχει επιστρέψει στη χώρα. Η πρώτη προσπάθεια επιστροφής του στη χώρα στις 5 Ιούλη εμποδίστηκε από στρατιώτες και οχήματα που έκλεισαν το αεροδρόμιο της Ονδούρας αναγκάζοντας το αεροσκάφος να μην προσγειωθεί και να κατευθυνθεί προς τη Νικαράγουα.
Από την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος, και παρά την απαγόρευση της κυκλοφορίας, χιλιάδες διαδηλωτές έχουν κατέβει στους δρόμους της Ονδούρας υπέρ της επιστροφής του Σελάγια και έχουν συγκρουστεί με ισχυρή αστυνομία, στήνοντας πολλές φορές ακόμη και οδοφράγματα. Σύμφωνα με μάρτυρες σε μία από τις διαδηλώσεις στην πόλη Σαν Πέδρο Σούλα ο στρατός άνοιξε πυρ ενάντιον του πλήθους τραυματίζοντας δεκάδες διαδηλωτές, ανάμεσά τους και παιδιά. Επίσης, χιλιάδες κόσμου που πήγε να υποδεχτεί τον Σελάγια στο αεροδρόμιο ήρθε ξανά αντιμέτωπο με σκληρή αστυνομική καταστολή, με επίσημο απολογισμό 1 νεκρό και 8 τραυματίες.
Το πραξικόπημα στην Ονδούρα γεννά μνήμες από το πολυτάραχο παρελθόν της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής των προηγούμενων δεκαετιών, τότε που τα υποκινούμενα πραξικοπήματα των ΗΠΑ και οι ανατροπές- ή και δολοφονίες- προέδρων αποτελούσαν κανόνα.
Και η Ονδούρα έχει ζήσει τέτοιες εναλλασσόμενες δικτατορίες για πολλές δεκαετίες. Οι ΗΠΑ ανέκαθεν επιδίωκαν τον έλεγχο μιας τόσο σημαντικής γεωγραφικά χώρας (συνορεύει με τη Νικαράγουα, τη Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ) για να εκτελούν με μεγαλύτερη ευκολία τον αντεπαναστατικό τους πόλεμο ενάντια στις χώρες της Λατινικής Αμερικής τις προηγούμενες δεκαετίες.
Μετά το πέρας των δικτατοριών η χώρα εξακολουθούσε να βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο των ΗΠΑ και να αποτελεί μια τεράστια στρατιωτική τους βάση που προάσπιζε τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Ταυτόχρονα οι ΗΠΑ όλα αυτά τα χρόνια συνεργαζόντουσαν άψογα με τα δύο βασικά πολιτικά κόμματα της χώρας, το φιλελεύθερο και το εθνικό.
Ο Σελάγια, που εκλέχτηκε το Φλεβάρη του 2006, προχώρησε σε διάφορα φιλολαϊκά μέτρα, όπως την επιβολή αύξησης στους κατώτατους μισθούς. Επιπλέον, στράφηκε στη Βενεζουέλα προς αναζήτηση φτηνού πετρελαίου, πλήττοντας τα συμφέροντα 3 μεγάλων αμερικανικών πετρελαϊκών εταιριών που λειτουργούν στη χώρα. Όλα αυτά κέρδισαν από τη μία τη συμπάθεια μερίδας του κόσμου στο εσωτερικό της χώρας, και μεγάλωσαν σχετικά το χάσμα μεταξύ της Ονδούρας και των συμφερόντων των ΗΠΑ.
Παρόλα αυτά, ο Σελάγια μόνο αριστερός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Καταρχάς όλα αυτά τα χρόνια το κόμμα του (όπως και το εθνικό κόμμα της χώρας) ενίσχυσε με την πολιτική του την συσσώρευση του πλούτου στα χέρια μιας ολιγάριθμης ελίτ, μέλος της οποίας είναι και ο ίδιος ο Σελάγια. Έτσι, η ψαλίδα μεταξύ πλούσιων και φτωχών μεγαλώνει όλο και πιο πολύ, ενώ όλο και περισσότερος κόσμος οδηγείται στην πείνα, την ανέχεια και την εξαθλίωση σε μια χώρα ήδη πολύ φτωχή.
Η αποκατάσταση της δημοκρατίας και των συνταγματικών ελευθεριών στην Ονδούρα είναι αυτή τη στιγμή ένα ζήτημα μέγιστης σημασίας για το κίνημα της χώρας. Παρόλα αυτά δεν αρκεί. Οι φτωχοί αγρότες, εργάτες και η νεολαία της Ονδούρας χρειάζονται μια εναλλακτική αριστερή ταξική πρόταση που θα ξεσκεπάσει τόσο την πολιτική του Σελάγια, όσο και των «φίλων» της Ονδούρας (ΗΠΑ, ΕΕ, ΟΗΕ) και θα αναδείξει στα μάτια του κινήματος ποιοι είναι οι πραγματικοί του εχθροί εντός και εκτός συνόρων.
