Οικονομική κρίση – κρίση στην Ψυχική Υγεία. Ένας χώρος με χρόνια προβλήματα.

Του Αντώνη Δημάκη, μέλους του ΔΣ του Σωματείου Εργαζομένων στο Περιβολάκι

Η συζήτηση για το μέλλον της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα, των εργαζόμενων και των ληπτών, δεν είναι κάτι καινούργιο. Στην πραγματικότητα μιλάμε για ένα χώρο που ποτέ δεν είχε τη στήριξη ενός κράτους που να ενδιαφέρεται πραγματικά να καλύψει τις ανάγκες του κόσμου που εμπλέκεται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε αυτόν τον τομέα. Υποχρηματοδότηση, ανύπαρκτες υποδομές και απαξίωση έρχονται διαρκώς να ανατρέψουν τα μεγάλα λόγια που οι κυβερνήσεις και οι εντολοδόχοι τους σε υπηρεσίες και υπουργεία χρησιμοποιούσαν κάθε φορά που  καταγγελίες και κινητοποιήσεις αποκάλυπταν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος.

Με κύριο αίτημα την έγκαιρη καταβολή των μισθών μετά από χρόνια πολύμηνων, πολλές φορές καθυστερήσεων, στην ουσία δηλαδή με αίτημα την αξιοπρεπή διαβίωση, οι εργαζόμενοι σε πολλούς χώρους της ψυχικής υγείας καταλάβαμε ότι έπρεπε να οργανωθούμε και να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας απέναντι σε τεχνοκράτες που καμία σχέση δεν έχουν με τις πραγματικές ανάγκες εργαζομένων και ληπτών.

Αν σήμερα είμαστε ακόμα εδώ, δίνοντας κάθε μέρα τη μάχη να ξεπεράσουμε την ίδια την πραγματικότητα που ορισμένες φορές είναι απαγορευτική για τη δουλειά μας και τις ανάγκες του πληθυσμού που στηρίζουμε, καταρχήν το οφείλουμε στους αγώνες που οι ίδιοι έχουμε κατά καιρούς δώσει. Ενώ είμαστε ένας χώρος που δεν έχει μεγάλη ιστορία συνδικαλισμού και οργάνωσης, πρέπει να ξέρουμε ότι από τη δική μας δράση εξαρτιόταν, εξαρτάται και θα εξαρτηθεί στο εξής, πρώτα απ’ όλα η επιβίωση η δική μας και των δομών, η λογική της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και από κει και πέρα η πάλη για το τί ψυχική υγεία τελικά χρειαζόμαστε, εργαζόμενοι, λήπτες και η κοινωνία γενικότερα.

Το χρέος δεν πρέπει να το πληρώσει η ψυχική υγεία.

Στις σημερινές συνθήκες το μόνο σχέδιο που έχει η κυβέρνηση, εξαιτίας ενός χρέους για το οποίο κανένας απλός εργαζόμενος δεν ευθύνεται, είναι το «κόβω από παντού» για να τα προσφέρω στο πιάτο των τραπεζών και των κερδοσκόπων ενός συστήματος που όσο υπήρχε ανάπτυξη η πίτα ήτανε για τους λίγους, αλλά όταν ήρθε ο λογαριασμός κληθήκαμε όλοι να συνεισφέρουμε ανεξάρτητα από το αν φταίμε ή όχι γι αυτή την κατάντια.

Δεν μπορούμε να τρέφουμε καμία αυταπάτη ότι μπορεί να διαλύονται η παιδεία και η υγεία, δικαιώματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα για κάθε πολιτισμένη κοινωνία, αλλά χώροι όπως ο δικός μας θα μείνουν ανέγγιχτοι. Ολόκληρη η κοινωνία αντιμετωπίζει το θανάσιμο κίνδυνο της διάλυσης. Όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της χρειάζονται υποστήριξη και βοήθεια να αντέξουν τα απανωτά σοκ. Οι φτωχοί, Έλληνες και μετανάστες, αυξάνονται και όλο και περισσότεροι ωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας με ό,τι αυτό σημαίνει. Τέλος την κρίση και την ανυπαρξία πρόνοιας και κοινωνικών υπηρεσιών πληρώνουν περισσότερο απ’ όλους αυτοί που ευθύνονται λιγότερο, τα παιδιά.

Οικονομική κρίση σημαίνει και κοινωνική κρίση όμως οι φωστήρες της κυβέρνησης και του ΔΝΤ δεν έχουν κανένα απολύτως σχέδιο για να καταπολεμήσουν τις συνέπειες που οι πολιτικές τις οποίες οι ίδιοι επιβάλλουν στην πλειοψηφία της κοινωνίας έχουν επιφέρει.

Αυτό το βάρος δεν πρέπει να το σηκώσει ούτε η κοινωνία γενικά, ούτε η ψυχική υγεία ειδικά. Είμαστε και εμείς αντιμέτωποι, μαζί με άλλους φορείς, με μέτρα της κυβέρνησης που προηγουμένως βρέθηκαν αντιμέτωποι άλλοι εργασιακοί χώροι και είναι ανάγκη να καταλάβουμε ότι στο τραπέζι προσφέρονται μόνο περικοπές, απολύσεις και διάλυση του βιοτικού μας επιπέδου.

Συγχωνεύσεις, καταργήσεις και καθεστώς ΔΕΚΟ

Σαν κομμάτια ενός παζλ, αν ενώσουμε τις παραπάνω λέξεις, σχηματίζεται η πραγματικότητα των περικοπών θέσεων εργασίας και η αδυναμία εξυπηρέτησης του πληθυσμού που έχει ανάγκη δωρεάν υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Εξαγγέλλονται συγχωνεύσεις φορέων χωρίς καμία εξήγηση για τη σκοπιμότητα τέτοιων ενεργειών και ενώ οι ανάγκες ξεκάθαρα ξεπερνούν κατά πολύ τις σημερινές υποδομές σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό. Αν θέλανε πραγματικά να ελέγξουν τα οικονομικά του χώρου και να επεξεργαστούν ένα ρεαλιστικό σχέδιο για έναν ενιαίο χώρο ψυχικής υγείας θα έπρεπε πρώτα απ’όλα να ανοίξουν τα βιβλία που οι ίδιοι και οι διοικήσεις των φορέων εδώ και χρόνια διαχειρίζονται με απόλυτη αδιαφάνεια αντί να απειλούν τον κόσμο με απολύσεις και να σπρώχνουν τους λήπτες και τις οικογένειές τους στην απελπισία από την αδυναμία τους να πληρώσουν για υπηρεσίες με αμφίβολα αποτελέσματα.

Το μεγαλύτερο βέβαια ανέκδοτο είναι ότι εδώ και τρεις με τέσσερις μήνες μια σειρά δομών ψυχικής υγείας πληρωνόμαστε μέσω κωδικού ΔΕΚΟ από το ΥΥΚΑ. Εκτός του ότι μετά το Μάρτη μισθούς δεν έχουμε δει -ούτε το δώρο Πάσχα, κάτι που σημαίνει αυτόματη ποινική δίωξη του υπουργού υγείας- στην πράξη το να θεωρείται μια δομή ΔΕΚΟ σημαίνει οικονομικές και διοικητικές απαιτήσεις που κανένας φορέας δεν μπορεί να σηκώσει, εφόσον κληθούμε να εφαρμόσουμε τις ρυθμίσεις αυτές στο σύνολό τους. Να σημειώσουμε ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένα ενιαίο και δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας ή ευρύτερων φορέων αντί να καλούνται οι ιδιώτες με δεκανίκι το ΥΥΚΑ να ικανοποιήσουν μια τέτοια ανάγκη. Όμως ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να σχεδιαστεί και να σταθεί πρακτικά και επιστημονικά μόνο αν αποφασίζουν και το ελέγχουν οι εργαζόμενοι, οι λήπτες, οι οικογένειές τους και τελικά η κοινωνία συνολικά αντί για ιδιώτες και τεχνοκράτες διορισμένους από τις κυβερνήσεις ή την τρόικα.

Αναγκαία βήματα στη δράση μας

Όποιος ισχυριστεί ότι σε μια τέτοια συνθήκη μπορεί να εξασφαλίσει τα προς το ζειν μέσα από μια ατομική διέξοδο λεει ψέματα πρώτα στον εαυτό του και μετά στους γύρω του. Τη στιγμή που χάρη στα σχέδια κυβέρνησης και κεφαλαίου (τράπεζες, ΔΝΤ, ΕΚΤ και λοιποί ανθρωπιστικοί οργανισμοί) είμαστε «στον αέρα» απλά και ξάστερα με μόνη λύση, όπως το παρουσιάζουν, τη δική τους λύση, δηλαδή να υπογράψουμε την καταδίκη μας, οφείλουμε να σχεδιάσουμε και να οργανώσουμε τον αγώνα μας, να συγκεντρώσουμε τα αιτήματά μας και να συντονίσουμε τη δράση μας σε όλους τους χώρους. Αυτός είναι ο δικός μονόδρομος με την έννοια ότι δεν ρωτηθήκαμε ποτέ και καμιά εμπιστοσύνη δεν μπορούμε και δεν πρέπει να έχουμε παρά στη δύναμή μας ως εργαζόμενοι.

Στην πράξη αυτό σημαίνει δραστηριοποίηση στα σωματεία μας όπου αυτά υπάρχουν και αν δεν υπάρχουν τη δημιουργία επιτροπών εργαζομένων. Να μιλήσουμε με τους συνάδελφους μας πως να οργανώσουμε την αντίστασή μας από τώρα γιατί αν περιμένουμε πρώτα να εφαρμοστούν τα όποια μέτρα θα είναι αργά.

Να έρθουμε σε επικοινωνία με άλλους χώρους που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με στόχο το συντονισμό καταρχήν στη δράση και κατ’επέκταση στην αντιπρόταση που οφείλουμε να έχουμε ως εργαζόμενοι που αναγνωρίζουμε ότι το δικαίωμα στην εργασία για εμάς και στην ψυχική υγεία για όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη κερδίζεται με αγώνα και δεν είναι αυτονόητο.

Η μαζική συμμετοχή σε ένα ενιαίο μπλοκ της ψυχικής υγείας στις 15/06, ημέρα γενικής απεργίας, είναι από μόνο του αναγκαίο αλλά και το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός συντονιστικού από όσους περισσότερους χώρους γίνεται με ανθρώπους που θα εκλεγούν από τους συναδέλφους τους και θα ελέγχονται από αυτούς, είτε μέσα από το σωματείο τους είτε μέσα από επιτροπές εργαζομένων στον κάθε χώρο.

Μια κινητοποίηση όπως η γενική απεργία στις 15/06 φυσικά και δεν είναι αρκετή από μόνη της. Απέναντι σε ένα σύστημα που είναι οργανωμένο και με σχέδιο που οδηγεί στη δική μας οικονομική, οικογενειακή ακόμα-ακόμα και φυσική μας εξόντωση χρειάζεται να απαντήσουμε επίσης συντονισμένα τόσο μεταξύ μας αλλά και με άλλους εργασιακούς χώρους που βρίσκονται σε κινητοποιήσεις. Χρειάζεται ένα σχέδιο κλιμάκωσης της δράσης μας μέσα από ένα εκλεγμένο συντονιστικό με διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες που θα βάζει στην ημερήσια διάταξη την ανάγκη για 24ωρη απεργία στο χώρο, να περνά στην 48ωρη ή τις επαναλαμβανόμενες απεργίες και σε συντονισμό με άλλους χώρους (νοσοκομεία, ΔΕΗ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, ΟΤΟΕ κλπ). Αν τους  αφήσουμε να μας χτυπάνε έναν-έναν δεν μπορούμε να καταφέρουμε τίποτα, αν όμως δράσουμε από κοινού δεν τους αφήνουμε κανένα περιθώριο να μας πετάξουν στο βαρέλι δίχως πάτο που προσπαθούν να μας ρίξουν.

• Άμεση δραστηριοποίηση των σωματείων σε όποιο χώρο υπάρχουν με στόχο την ενημέρωση όλων των εργαζομένων και το συντονισμό του αγώνα μας.
• Όπου δεν υπάρχουν σωματεία χρειάζεται η δημιουργία επιτροπών με τα πιο πάνω καθήκοντα.
• Εκλογή από σωματεία και επιτροπές εκπροσώπων που θα λογοδοτούν και θα είναι ανακλητοί από τους εργαζόμενους ως επόμενο βήμα για τη δημιουργία ενός πραγματικά αντιπροσωπευτικού συντονιστικού.
• Συντονιστικό στο χώρο της ψυχικής υγείας που θα επεξεργαστεί και θα προτείνει σχέδιο δράσης και κλιμάκωσης στους εργαζόμενους για να αποφασίσουν οι ίδιοι.
• Συντονισμός με όσους εργασιακούς χώρους, μεγαλύτερους ή μικρότερους βρίσκονται ή θα βρεθούν σε κινητοποίηση το επόμενο διάστημα γιατί μόνο αν δράσουμε από κοινού μπορούμε να νικήσουμε.