Όταν, πριν 3 περίπου δεκαετίες, άρχιζε στην Ευρώπη ο χορός των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων όλων των δημοσίων εταιρειών (ενέργεια, επικοινωνίες, ύδρευση, μεταφορές κοκ), οι υποσχέσεις των κυβερνήσεων και του μεγάλου κεφαλαίου ήταν ότι αυτές θα φέρουν καλύτερες και φτηνότερες υπηρεσίες στον μέσο καταναλωτή και ότι η «απαλλαγή» του κράτους από τον «βραχνά» των δημόσιων εταιρειών θα εκσυγχρόνιζε τις κοινωνίες μας.
Σήμερα πια τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Χειρότερες και πολύ πιο ακριβές υπηρεσίες για τους πολίτες, υπερκέρδη για το μεγάλο κεφάλαιο, τεράστια χασούρα για τα δημόσια ταμεία.
Νεοφιλελεύθερη υποκρισία
Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και το ράλι τιμών που ακολούθησε, άρχισαν να επικρατούν δεύτερες σκέψεις στα ευρωπαϊκά επιτελεία για το ζήτημα.
Και ποια είναι η λύση που σκέφτηκαν; Να διασώσουν με κρατικό χρήμα τις εταιρείες ενέργειας, «κρατικοποιώντας» τις προσωρινά για να τις δώσουν ξανά αύριο –αλίμονο, δεν το κρύβουν– για ένα κομμάτι ψωμί στο ιδιωτικό κεφάλαιο.
Πρόκειται για μέγιστη υποκρισία! Αφού μας γάνωσαν τα μυαλά για την ανωτερότητα της ελεύθερης αγοράς που «αυτορυθμίζεται» και «βρίσκει λύσεις», τώρα που τα πράγματα είναι δύσκολα όλοι οι νεοφιλελεύθεροι προστρέχουν στο «κακό κράτος» για να δώσει λύσεις – λύσεις βέβαια όχι για την κοινωνία, αλλά για τους ίδιους…
Έτσι στη Γερμανία η κυβέρνηση, αφού πρώτα έδωσε συνολικά πάνω από 20 δισ. ευρώ ως ενίσχυση στον ενεργειακό κολοσσό Uniper, τον μεγαλύτερο εισαγωγέα φυσικού αερίου της χώρας, προχωράει στην εξαγορά των μετοχών του, αγοράζοντας επιπλέον 56% της εταιρείας από την φινλαδική Fortum για 500 εκ. ευρώ, με το κράτος να κατέχει πλέον το 99% της εταιρείας. Όλα αυτά σε μια περίοδο που στη Γερμανία οι καταναλωτές πληρώνουν ήδη 8 φορές υψηλότερα από ότι την προηγούμενη πενταετία το φυσικό αέριο.
Την ίδια στιγμή στη Γαλλία, αναμένεται μέχρι το τέλος του μήνα η κρατικοποίηση της εταιρείας ηλεκτρισμού «Electricite de France» (EDF) με την κυβέρνηση να δαπανά για το σκοπό αυτό 8 δισ. ευρώ, ενώ η συζήτηση για την ανάγκη κρατικοποίησης των εταιρειών ενέργειας έχει ανοίξει και στη Βρετανία.
Όταν περάσει η κρίση θα δούμε τι θα κάνουμε…
Στην πρόσφατη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στη ΔΕΘ ο Α. Τσίπρας, πρότεινε με τη σειρά του το κράτος να επαναποκτήσει το 51% της ΔΕΗ. Απαντώντας μάλιστα σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, ανάφερε μεταξύ άλλων πως:
«Στην Ευρώπη η μία μετά την άλλη οι μεγάλες χώρες προχωρούν σε κρατικοποιήσεις ενεργειακών επιχειρήσεων, πρώτος ο Μακρόν στην Γαλλία και ακολουθεί η Γερμανία. Όταν περάσει η κρίση θα δούμε τι θα κάνουμε.»
…παρότι ξέρουμε
O A. Τσίπρας μπορεί να λέει ότι «όταν περάσει η κρίση θα δούμε τι θα κάνουμε», όμως υπάρχουν μια σειρά παραδείγματα που αποδεικνύουν το τι «κάνουν» οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου αφού πρώτα εξαγοράσουν (με λεφτά των εργαζομένων και της κοινωνίας) τις κάθε λογής μεγάλες επιχειρήσεις που κινδυνεύουν με κατάρρευση.
Εξαγοράζουν από τους ιδιώτες τις εταιρείες, πληρώνουν τα χρέη τους και μετά τις επιστρέφουν στους ιδιώτες! (διαβάστε εδώ χαρακτηριστικά για τα παραδείγματα της Alitalia και των Βρετανικών Σιδηροδρόμων). Την ίδια στιγμή δε, δεν ακουμπούν καν τα υπερκέρδη των golden boys, που αμείβονται με δυσθεώρητα ποσά!
Τι πρέπει να γίνει;
Φυσικά όλες οι επιχειρήσεις που παίζουν κρίσιμο ρόλο στην κοινωνία (όπως είναι κατεξοχήν οι επιχειρήσεις ενέργειας) πρέπει να είναι εθνικοποιημένες, να μην ανήκουν δηλαδή σε ιδιώτες για να λειτουργούν με γνώμονα τα κέρδη τους, αλλά στην κοινωνία για να υπηρετούν τις ανάγκες της. Αυτό πρέπει να γίνει, όχι μέσω της εξαγοράς πλειοψηφικών πακέτων δίνοντας δισεκατομμύρια ευρώ σε αυτούς που θησαύρισαν κερδοσκοπώντας, αλλά μέσα από μια διαδικασία κοινωνικοποίησης χωρίς αποζημίωση στους μεγαλομετόχους.
Οι εθνικοποιημένες/κοινωνικοποιημένες πλέον επιχειρήσεις πρέπει να λειτουργούν κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο ούτως ώστε να παρέχουν φτηνές και ποιοτικές υπηρεσίες για όλους, χωρίς golden boys, διαφθορά και σκάνδαλα.
Κάτι τέτοιο φυσικά δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Χρειάζεται συνολικές ανατροπές. Αυτός ο στόχος μπορεί να ακούγεται –και είναι– δύσκολος, όμως άλλη λύση στα φλέγοντα κοινωνικά προβλήματα στην εποχή της βαθιάς κρίσης του καπιταλισμού απλά δεν υπάρχει. Οι (προσωρινές) «κρατικοποιήσεις» των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δεν πρόκειται στο τέλος του δρόμου να δώσουν καμία λύση.
