Του Νίκου Αναστασιάδη
Η συζήτηση στις πλατείες έχει φουντώσει, και ένα από τα θέματα που κυριαρχούν είναι ο ρόλος των κομμάτων. Σε ένα σημαντικό μέρος του κόσμου φαίνεται να κυριαρχεί η αντίληψη ότι για την κατάσταση που βρισκόμαστε φταινε τα «κόμματα», όλα τα «κόμματα» χωρίς εξαιρέσεις.
Το αποκορύφωμα της αντίδρασης στα κόμματα ήταν η ψηφοφορία στη γενική Συνέλευση του Συντάγματος στις 13 Ιούνη, όταν μπήκε σε ψηφοφορία η πρόταση «να ζητήσουμε την κατάργηση των κομμάτων» και η πλειοψηφία της συνέλευσης ψήφισε υπέρ.
Δικαιολογημένη η αγανάκτηση
Από την αρχή αυτού του κινήματος οι «διοργανωτές» καλούσαν τον κόσμο να κατέβει «χωρίς κομματικές ταυτότητες», ενώ δημιουργήθηκαν πολλές φορές προβλήματα όταν οργανώσεις της αριστεράς προσπάθησαν να μοιράσουν το πολιτικό υλικό τους. Στις συνελεύσεις αυτός που παίρνει το μεγαλύτερο χειροκρότημα είναι αυτός που λέει ότι είναι «ακομμάτιστος».
Υπάρχει λοιπόν ένα εχθρικό κλίμα κατ’ αρχήν ενάντια στα μεγάλα κόμματα, που όμως παίρνει αμπάριζα όλες τις πολιτικές οργανώσεις. Και πολλοί δείχνουν να πιστεύουν ότι η λύση του προβλήματος είναι η «αποπομπή» των κομμάτων από τις πλατείες, ή ακόμα και η κατάργηση τους, και η λειτουργία μιας «δημοκρατίας» που θα βασίζεται σε άτομα.
Δεν εκπλήσσει κανέναν αυτή η απέχθεια προς το πολιτικό σύστημα, ούτε είναι κάτι καινούριο. Τα τόσα χρόνια ψεμάτων όλων των κυβερνήσεων, σκανδάλων που αποκάλυψαν την σύνδεση των κομμάτων εξουσίας με οικονομικά συμφέροντα, χρησιμοποίησης των θέσεων εξουσίας και του κράτους για προσωπικό συμφέρον, μας έχουν οδηγήσει εδώ.
Τι έκανε, ή δεν έκανε η αριστερά;
Η αριστερά όμως γιατί κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία, από την στιγμή που δεν έχει κυβερνήσει, και είναι ενάντια στο μνημόνιο και την τρόικα; Αυτό που χρεώνονται οι ηγεσίες της αριστεράς είναι ότι δεν μπόρεσαν να οργανώσουν την αντίσταση στην επίθεση τόσων χρόνων, ότι ήταν «λίγες» μπροστά στις ανάγκες της περιόδου. Και για αυτό χρεώνονται την διατήρηση αυτού του συστήματος στην εξουσία.
Μέχρι εδώ μπορούμε να πούμε ότι συμφωνούμε, και μάλιστα απόλυτα. Πως όμως αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα;
Θα λύθει κάποιο πρόβλημα αν φύγουν «τα κόμματα» από τις πλατείες;
Τι σημαίνει ακριβώς «να μην υπάρχουν κόμματα στην πλατεία»; Σημαίνει να έρχονται μεν μέλη κομμάτων, αλλά να μην λένε ότι ανήκουν σ’ αυτά. Αυτό είναι λιγότερο επικίνδυνο ή περισσότερο;
Κατά τη γνώμη μας ισχύει το δεύτερο: είναι πολύ πιο επικίνδυνο. Γιατί επιτρέπει το καπέλωμα, χωρίς να ξέρεις καν ποιος σε καπελώνει για να τον καταγγείλεις ή, τουλάχιστον, να ξέρεις τι έχεις να αντιμετωπίσεις για να μπορείς να κρίνεις και να πράξεις ανάλογα.
Οι κομματικοί μηχανισμοί, όλων των αποχρώσεων, υπάρχουν στις πλατείες, απλά εμφανίζονται σαν «ανένταχτοι» και με αυτό τον τρόπο στρέφουν (ή προσπαθούν να στρέψουν) τα πράγματα στην κατεύθυνση που θέλουν.
Ο καλύτερος τρόπος ελέγχου των μηχανισμών αυτών, είναι αυτοί να δηλώνουν τι εκπροσωπούν, ώστε ο καθένας να μπορεί να κρίνει την στάση του κάθε πολιτικού χώρου. Με αυτό τον τρόπο ο κάθε πολιτικός χώρος που αντιπροσωπεύεται στη συνέλευση θα μπορεί να καταθέτει τις προτάσεις του για το κίνημα, κάτι που μπορεί αντί να είναι αρνητικό, να είναι, αντίθετα, παραγωγικό γιατί θα δίνει ιδέες στο κίνημα, από τις οποίες να υιοθετεί τις καλύτερες.
Να έρθουμε “λευκοί”;
Κάποιοι βάζουν το ζήτημα να έρθουμε «λευκοί» στις πλατείες, απαλλαγμένοι από τις ιδεολογίες μας.
Το «τέλος των ιδεολογιών» δεν ανακαλύφθηκε τώρα. Ήταν «εφεύρεση» του καπιταλισμού στις αρχές του ’90, για να επιβάλλει αποκλειστικά την δικιά του ιδεολογία.
Σήμερα έχουμε έναν πόλεμο, στον οποίο ο αντίπαλος είναι εξοπλισμένος πολιτικά και ιδεολογικά σαν αστακός. Εμείς πρέπει να υιοθετήσουμε τα πολιτικά και ιδεολογικά όπλα που μας βοηθάνε σε αυτό τον πόλεμο. Επομένως, «λευκοί» δεν μπορούμε να υπάρξουμε ποτέ. Κάποια στιγμή πρέπει να πάρουμε θέση στο τι θα κάνουμε, στο πώς θα αντιμετωπίσουμε τον αντίπαλο. Τότε, αυτόματα έχουμε χάσει την «λευκότητά» μας. Γιατί μόλις συμβεί αυτό, έχουμε μπει στο έδαφος της πολιτικής – και κατά προέκταση της ιδεολογίας. Έχουμε επιλέξει και πολιτική και ιδεολογία. Όποιος δεν θέλει να το αναγνωρίσει αυτό, βασικά υποκρίνεται. Γιατί ακόμα κι αυτοί που λένε «όχι στις ιδεολογίες» στην ουσία υπηρετούν μια συγκεκριμένη ιδεολογία.
Συνεχίζοντας με βάση αυτό το σκεπτικό, όπου υπάρχει συμφωνία ενός αριθμού ατόμων σε μία συγκεκριμένη ιδεολογική ή πολιτική κατεύθυνση τότε έχει δημιουργηθεί η βάση για τη δημιουργία ενός οργανωμένου φορέα αυτών των απόψεων. Αν κάποιος δεν θέλει να το ονομάζει αυτό «πολιτική οργάνωση» ή «κόμμα» ας μην το ονομάζει. Αν θέλει να βρει άλλο όνομα, ας βρει. Η ουσία όμως είναι η ίδια.
Ο κίνδυνος καπελώματος είναι μόνο από τα κόμματα;
Υπάρχει μια στρεβλή αντίληψη, που καλλιεργείται από τους «θεωρητικούς» του «ακομμάτιστου», ότι καπέλωμα είναι μόνο όταν ένα κόμμα καπηλεύεται τους αγώνες μας.
Μήπως τα άτομα όμως δεν μπορούν να καπελώσουν; Τι λένε γι’ αυτό το πρόβλημα οι «θεωρητικοί» μας; Στο όνομα της άμεσης δημοκρατίας, κάποιοι θέλουν να είναι συνέχεια σε όλες τις «συντονιστικές» επιτροπές, να είναι οι αυτόκλητοι εκπρόσωποι της συνέλευσης, μόνο και μόνο γιατί δεν ανήκουν σε κάποιο κόμμα. Έτσι, στο όνομα του να μην εκθρέψουμε κομματικούς μηχανισμούς, εκτρέφουμε «παράγοντες»- υπάρχει μήπως καμία αυταπάτη ότι αυτοί είναι ακίνδυνοι ή… αδιάφθοροι;
Βασικά το κίνημα δεν πρέπει να έχει καμία εμπιστοσύνη εκ των προτέρων σε κανένα κομματικό μηχανισμό και σε κανένα άτομο. Πρέπει να βρεθούν οι διαδικασίες εκείνες που μπορούν να μας προστατέψουν από τα καπελώματα.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Για να αποφύγουμε τα καπελώματα, όλων των ειδών επομένως, χρειάζεται να πάρουμε μια σειρά μέτρα:
- Όλοι οι πολιτικοί φορείς που συμμετέχουν να το κάνουν ανοιχτά για να ξέρει ο καθένας ποιος είναι ποιος και τι προτείνει.
- Κάθε πολιτικός φορέας να δικαιούται μόνο μία ολιγόλεπτη τοποθέτηση και όλος ο υπόλοιπος χρόνος να μοιράζεται στους ανένταχτους.
- Να υπάρχει εναλλαγή και ανακλητότητα σε όλα τα συντονιστικά πόστα των συνελεύσεων ώστε να μην αναπτύσσεται καμία γραφειοκρατία ή παραγοντισμός.
- Να επεκταθεί το κίνημα με λαϊκές συνελεύσεις στις γειτονιές και τους εργασιακούς χώρους ώστε να υπάρχει χρόνος να μιλάει ο καθένας και να συμμετέχει ουσιαστικά στην λήψη των αποφάσεων. Οι συνελεύσεις αυτές να εκλέγουν εκπροσώπους άμεσα αιρετούς και ανακλητούς που να συναντώνται και να συναποφασίζουν στη συνέλευση της πόλης.
Μόνο έτσι, με βάση την εφαρμογή μέτρων όπως τα πιο πάνω, μπορεί να υπάρξει πραγματική δημοκρατία
Τι κρύβεται πίσω από την λογική της διάλυσης των κομμάτων;
Εφαρμογή του ψηφίσματος που αναφέρεται στην αρχή του άρθρου θα μπορούσε να γίνει μόνο από μια χούντα. Ιστορικά, τα μόνα καθεστώτα που έχουν καταργήσει το δικαίωμα ίδρυσης ή ύπαρξης κομμάτων είναι τα δικτατορικά και τα σταλινικά.
Ακόμα και η χούντα όμως, επέτρεπε συγκεντρώσεις μέχρι 5 άτομα. Στα νέα ήθη των «προστατών» του κινήματος, οτιδήποτε κάνεις και είσαι πάνω από ένας είναι κατακριτέο. Στην Θεσσαλονίκη έχουν γίνει φασαρίες γιατί μοιραζόταν ενυπόγραφα κείμενα από άτομα(!) γιατί αναρτήθηκε πανό της Πρωτοβουλίας Γυναικών(!!) γιατί κάποιος έδωσε μια αριστερή πολιτική εφημερίδα σε έναν γνωστό του(!!!). Με λίγα λόγια επιτρέπεται να κυκλοφορείς με Ελευθεροτυπία, αλλά όχι με Ξεκίνημα.
Τα κόμματα δεν είναι κάποια μεταφυσικά τέρατα. Είναι προϊόντα μιας βαθιά ταξικής κοινωνίας. Από την στιγμή που υπάρχουν κοινωνικές τάξεις με διαφορετικά συμφέροντα, είναι λογικό να προσπαθήσουν να οργανωθούν για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους αυτά. Το κεφάλαιο στην Ελλάδα έχει τα δικά του κόμματα, που εναλλάσσονται στην εξουσία και εφαρμόζουν τις πολιτικές του. Οι εργαζόμενοι έχουν κάποια κόμματα που μιλούν στο όνομα τους, αλλά δυστυχώς δεν τους εκφράζουν όπως πρέπει.
Η μάχη που πρέπει να δώσουμε είναι οι εργαζόμενοι και η νεολαία να αποκτήσουν πολιτικούς φορείς που να τους εκπροσωπούν πραγματικά, στους οποίους θα συμμετέχουν μαζικά και θα ελέγχουν δημοκρατικά, που θα μιλάει την γλώσσα τους και θα δίνει μάχες για να υπερασπίζει τα δικαιώματα τους. Μόνο έτσι μπορούμε να ανατρέψουμε την εξουσία του κεφαλαίου, προβάλλοντας μια διαφορετική πολιτική προοπτική.
Όσο δεν το κάνουμε αυτό και μένουμε στην απλή διαμαρτυρία, δεν μας φοβούνται. Γι’ αυτό και όλοι οι μεγαλο-δημοσιογράφοι επιμένουν να τονίζουν ότι αυτό το κίνημα δεν έχει πολιτικό χαρακτήρα. Γιατί τους βολεύει να παραμείνει έτσι.
