Του Στάθη Κουβελάκη
αναδημοσίευση από την ΙΣΚΡΑ (www.iskra.gr)
Οι δραματικές εξελίξεις της χθεσινής προτελευταίας μέρας του συνέδριου του Σύριζα δυστυχώς επιβεβαίωσαν πλήρως και τις πλέον απαισιόδοξες εκτιμήσεις για τις συνέπειες της επιλογής της διεξαγωγής ενός συνέδριου βιαστικά οργανωμένου, εσωστρεφούς, επικεντρωμένου σε οργανωτικά θέματα, μακρυά από τα καυτά προβλήματα των εργαζόμενων και της κοινωνίας. Ενός παράδοξου ιδρυτικού συνέδριου που κατέληξε να δημιουργεί πολύ περισσότερα, και, προπαντός, πολύ σοβαρότερα προβλήματα απ’όσα έλυσε ή επιχείρησε να λύσει.
Προς τι η εμμονή με τις «συνιστώσες»;
Ας το επαναλάβουμε για μια ακόμη φορά: οι συνιστώσες ουδέποτε υπήρξαν το πρόβλημα του Σύριζα. Είναι αστείο να λέγεται ότι η ύπαρξη των «Ενεργών Πολιτών» του Μανώλη Γλέζου, ή τις Διεθνιστικής Εργατικής Αριστεράς, ιδρυτικών συνιστωσών του Σύριζα και απόλυτα ενταγμένων στον ενιαίο του λόγο και σχέδιο, δημιουργούσε πρόσκομμα στη δράση των μελών του Σύριζα ή στα κοινωνικά στρώματα που έρχονται σε επαφή μαζί τους για να αναζητήσουν τη λύση για την επιβίωσή τους. Αντίθετα απασχολούσε με έναν υστερικό τρόπο τον κύριο Κεδίκογλου, το επικοινωνιακό επιτελείο τη ΝΔ και τα καθεστωτικά ΜΜΕ, που είχαν αναδείξει τις «συνιστώσες» σε μέγα θέμα και εγκαλούσαν σε όλους τους τόνους τον πρόεδρο του Σύριζα να τις τιθασεύεσει και να αποδείξει με αυτόν τον τρόπο την αρχηγική του πυγμή. Κάτω από τον όρο «συνιστώσες» αναφέρονταν δε συλλήβδην από όσους εκφωνούσαν αυτόν τον λόγο τόσο διακριτές οργανώσεις όσο και απλές ενδοκομματικές τάσεις που έχουν για κακή τους τύχη επιλέξει να μην αποτελούν μέρος της πλειοψηφικού μπλοκ.
Σ’αυτή την (φαινομενικά μόνο) περίεργη λογική, το «Αριστερό Ρεύμα» του Συνασπισμού, ή η Αριστερή Πλατφόρμα του Σύριζα της οποίας αποτελεί μέρος, θεωρούνται «συνιστώσες» αλλά όχι, για παράδειγμα, η «Αριστερή Ενότητα», μια άλλη τάση επίσης προερχόμενη από το Συνασπισμό που αποτελεί όμως τον κορμό της προεδρικής πλειοψηφίας. Για να τα πούμε απλά, στον κυρίαρχο καθεστωτικό λόγο, οι «συνιστώσες» είχαν γίνει το κωδικοποιημένο όνομα της ύπαρξης ριζοσπαστικών, αριστερόστροφων απόψεων εντός του Σύριζα που δεν μπορούσαν και δεν έπρεπε να είναι ανεκτές σε ένα «υπεύθυνο» κόμμα που διεκδικεί κυβερνητική εξουσία.
Και εδώ ερχόμαστε βέβαια στην ουσία του ζητήματος. Διότι οι επιλογές που επιβλήθηκαν χθες στο Σύριζα και που στοχεύουν στην καθυπόταξη των μειοψηφιών, εις βάρος της εσωκομματικής δημοκρατίας και γενικότερα του ίδιου του πολιτισμού που είχε κατακτήσει αυτή η Αριστερά σε τέτοια θέματα, έχουν συγκεκριμένη πολιτική στόχευση: την ενίσχυση των δεξιόστροφων, διαχειριστικών απόψεων που καλλιεργούνται στο Σύριζα στο όνομα ενός κοντόθωρου και στην ουσία επιπόλαιου «ρεαλισμού».
Η σημασία των χτεσινών αποφάσεων του συνεδρίου
Τα οργανωτικά θέματα των κομμάτων μοιάζουν ως γνωστόν με γρίφους στο μέσο πολίτη που αναρωτιέται σε τι θα πρέπει να τον αφορούν. Το πως λειτουργεί όμως ένα μεγάλο κόμμα, και μάλιστα της Αριστεράς, που διεκδικεί την κυβέρνηση δεν είναι δευτερεύουσας σημασίας ζήτημα. Η χώρα αυτή έχει υποφέρει για πολλές δεκαετίας από τον εκφυλισμό ενός κομματικού μορφώματος που υποσχέθηκε αρχικά την κοινωνική αλλαγή και μετατράπηκε γρήγορα σε ένα μηχανισμό νομής της εξουσίας και γενικευμένης διαφοράς της δημόσιας ζωής. Και δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι ο αρχηγοκεντρικός του χαρακτήρας, οι αφυδατωμένες, έως ανύπαρκτες, εσωτερικές του διαδικασίες, η μετατροπή του σε ένα αποϊδεολογικοιημένο κόμμα χειροκροτητών και μελών-ψηφοφόρων έπαιξε έναν καθοριστικό ρόλο σ’αυτή την εξέλιξη.
Τα όσα αποφασίστηκαν λοιπόν χθες στο συνέδριο του Σύριζα δεν αποτελούν λεπτομέρειες άξιες προσοχής μόνο για τα μέλη ή για κάποιους μυημένους στα εσωτερικά της Αριστεράς. Η διάλυση της οργανωτικά αυτοτελών συνιστωσών κατέληξε σε ένα συμβιβασμό σε περιορίζει τον τελεσιγραφικό της χαρακτήρα, αφού όμως απέσπασε ένα δυσανάλογα μεγάλο μέρος των εργασιών του συνέδριου κυρίως μέσω της θεατρικής αντιπαράθεσης του Μανώλη Γλέζου με τον πρόεδρο του Σύριζα. Πολύ σοβαρότερο αποδείχθηκε το πρόβλημα με το θέμα γνωστό ως των «λιστών», δηλαδή του δικαιώματος των μειοψηφιών να αντιπροσωπεύονται με αναλογικό τρόπο στα όργανα του κόμματος, κάτι που αποτελούσε βασική δημοκρατική κατάκτηση του Συνασπιμού, της βασικής ιδρυτικής δύναμης του Σύριζα. Η αρχική πρόταση της πλειοψηφίας ήταν να προβλέπεται καταστατικά το δικαίωμα συγκρότησης ξεχωριστής λίστας από όσες απόψεις είχαν καταθέσει διακριτές θέσεις στις προσυνεδριακές διαδικασίες αλλά με ένα εκλογικό σύστημα που προφανώς αποθάρρυνε κάτι τέτοιο και νόθευε τη βούληση του συνεδριακού σώματος προσμετρώντας αυτομάτως στην πλειοψηφική άποψη τις ψήφους όσων δεν ήθελαν να επιλέξουν κάποια από τις υπάρχουσες λίστες.
Μπροστά στην εμπλοκή, ο πρόεδρος του Σύριζα, αφού έκανε, στο όνομα της «ενότητας του κόμματος», έκκληση για μη-χρήση αυτού του δικαιώματος συγκρότησης ξεχωριστών λιστών (εντός ενός και μόνου ψηφοδέλτιου) σ’αυτό το συνέδριο κατέθεσε πρόταση που μετέτρεπε τη δυνατότητα για ξεχωριστή λίστα σε ξεχωριστό ψηφοδέλτιο. Η διαφορά μπορεί να φαίνεται επουσιώδης αλλά δεν είναι: ξεχωριστό ψηφοδέλτιο σημαίνει ότι καταργείται το δικαίωμα επιλογής υποψηφίων και από τις δύο ή περισσέτερες λίστες που υπήρχε ως τώρα. Στεγανοποιεί δηλαδή τις διαφορετικές απόψεις. Και το κυριότερο: όπως ελέχθη σε όλους τους τόνους από τους εκπροσώπους του, το ψηφοδέλτιο της πλειοψηφίας δεν θεωρεί τον εαυτό του ως τέτοιο, δηλαδή ως συσπείρωση γύρω από ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο, αλλά ως άθροισμα «ατομικών» υποτίθεται υποψηφιοτήτων που αντιπροσωπεύουν όχι μια άποψη, ή έστω την κοινή συνισταμένη πολλών απόψεων, αλλά ένα είδος «νόμιμου τόξου» εντός του κόμματος, όπως μιλάμε για «συνταγματικό τόξο» στο αστικό πολιτικό σύστημα. Ενα «τόξο κομματικής νομιμότητας» απέναντι στο οποίο αντιπαρατίθενται κάποιες μειοψηφίες που εξωθούνται στο περιθώριο, και απλά γίνονται ανεκτές, κατά παραχώρηση.
Ο Σύριζα, ένα τύποις μόνο «δημοκρατικό-πολυτασικό» κόμμα;
Δεν πρόκειται με άλλα λόγια για ένα απλό θέμα τρόπου άσκησης ενός δημοκρατικού δικαιώματος αλλά για κάτι βαθύτατα πολιτικό. Με αυτή τη ρύθμιση, που ας σημειωθεί έγινε δεκτή έν μέσω έντασης και αποδοκιμασιών σε βάρος των εκπροσώπων της Αριστερής Πλατφόρμας και μιας σχεδόν γηπεδικής ατμόσφαιαρας που δεν τιμά ένα ιδρυτικό συνέδριο αριστερού κόμματος, το αντιπροσωπευτικό σώμα του Σύριζα δεν θα καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε διαφορετικές απόψεις που θα εκπροσωπώνται σε πολιτική βάση στα όργανα του κόμματος αλλά ανάμεσα σε ένα «ενιαίο» υποτίθεται ψηφοδέλτιο που θα εκπροσωπεί την κομματική «νομιμότητα», και όχι απλά μια εν δυνάμει πλειοψηφία, και μία ή περισσότερες «μειοψηφίες», με διακριτές και ανοιχτά διατυπωμένες θέσεις, που αντιμετωπίζονται ως κάποια «απολωλότα πρόβατα», στην ουσία ως «ξένο σώμα» εντός του κόμματος. Με άλλα λόγια ένα «πολυτασικό» κόμμα αλλά με κάποιες «τάσεις» πιο ίσες από τις άλλες, πρώτα και κύρια γιατί αρνούνται να πουν το όνομά τους, όπως συνήθως πράττουν όσες ομάδες εξουσιάζουν.
Η τομή είναι ολοφάνερη σε σχέση π.χ. με την πρακτική του πάλαι ποτέ Συνασπισμού, όπου σύνεδροι και μέλη καλούνται να τοθετηθούν ανάμεσα σε ισότιμες τάσεις, που εξέφαζαν διακριτές απόψεις που θεωρούσαν επαρκείς για να δικαιολογήσουν την ξεχωριστή τους έκφραση. Αντίθετα, η διαδικασία που θα ισχύει από τώρα στον Σύριζα οδηγεί αναπόφευκτα στην αποπολιτικοποίηση της όλης εσωκομματικής συζήτησης αλλά και στη θεσμοποίηση μιας ακραία υποκριτικής πρακτικής. Γιατί όλοι γνωρίζουν βέβαια ότι το «ενιαίο» ψηφοδελτίο της πλειοψηφίας αποτελεί συνοθύλευμα ομαδοποιήσεων και ρευμάτων, που διακινούν ξεχωριστές λίστες για τη σταυροδοσία των «δικών» τους υποψηφίων, όπως γίνεται ήδη κατά κόρον σε επίπεδο οργανώσεων μελών και στο ίδιο το συνέδριο. Μόνο που αυτά γίνονται υπόγεια, άρρητα και φυσικά έξω από κάθε έννοια πολιτικής επιλογής σύμφυτης όπως ξέρουμε με τη δημόσια και ανοιχτή έκφραση.
Με την επιλογή που επιβλήθηκε χθες ο «ενιαίος και πολυτασικός Σύριζα» που όλοι επικαλούνται μετατρέπεται σε ένα κόμμα διαιρεμένο, όπου καθιερώνονται διχαστικές πρακτικές και αυστηρές στεγανοποιήσεις και όπου η συλλογική έκφραση διαφορετικών απόψεων, και ειδικότερα της εκ’αριστερών κριτικής, αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο που πρέπει να καμφθεί και ως εστία προβλημάτων για την «προς τα έξω» (δηλαδή προς τα ΜΜΕ) «εικόνα» του Σύριζα ως «κόμματος εξουσίας». Και όμως ξέρουμε ότι όπως έλεγε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, η δημοκρατία νοείται πάντα για εκείνον που σκέφτεται διαφορετικά.
Και η Αριστερή Πλατφόρμα;
Οσοι νομίζουν ότι με οργανωτικίστικες μεθοδεύσεις ξεμπέρδεψαν με την Αριστερή Πλατφόρμα, τη βασική δύναμη που δίνει τη μάχη για τη ριζοσπαστικοποίηση και την αγκύρωση του Σύριζα σε αριστερές και ταξικές κατευθύνσεις θα διαψευστούν από την πραγματικότητα. Και τούτο γιατί οι δυνάμεις που τη συγκροτούν δεν αποτελούν κάποιο ξένο σώμα ή κάποια ομάδα γραφικών «ακραίων» αλλά ορισμένους τους από βασικούς πυλώνες που έχουν συνδημιουργήσει το όλο εγχείρημα και που έχουν βαθειές ρίζες στους μαζικούς και τους κοινωνικούς χώρους που αναπτύσσεται η δράση του Σύριζα και η επαφή του με τα χειμαζόμενα λαϊκά στρώματα.
Πέρα από την καταγραφή που αναμένεται να επιτύχει στις σημερινές ψηφοφορίες, η δύναμη της Αριστερής Πλατφόρμας βρίσκεται βεβαίως στις θέσεις της, που έχουν επιβεβαιωθεί από τις εξελίξεις και που απαντούν με σαφή τρόπο στα κρίσιμα θέματα που θέτει η προοπτική της αντιμνημονιακής ανατροπής και της απελευθέρωσης των εργαζόμενων και του λαού από τα δεσμά του χρέους, της εξάρτησης από την τροϊκανή χρηματοδότηση και της αντιδημοκρατικής καθεστωτικής μετάλλαξης. Μια προοπτική έξω από κάθε λογικής διαχείρισης του σημερινού μνημονιακού πλαισίου και του εγλωβισμού στα πλαίσια της ΟΝΕ στο όνομα του οποίας συντελέστηκε η λεηλασία της τελευταίας τριετίας.
Η δύναμη της Αριστερής Πλατφόρμας βρίσκεται επίσης στο ότι, σε αντίθεση με τα όσα θέλουν να πιστεύουν όσοι εμμένουν στις όλο και πιο ανυπόλυπτες πλέον ευρωπαϊστικές αυταπάτες, είναι σε επικοινωνία με την ευρύτερη συζήτηση στην ευρωπαϊκή ριζοσπαστική Αριστερά, που θέτει με αυξανόμενη ένταση τα θέματα του ευρώ, της γερμανικής καπιταλιστικής ηγεμονίας και των μη- μεταρρυθμίσημων δομών της ΕΕ ως τα κατ’εξοχήν προβλήματα που έχουν να επιλύσουν όσοι θέλουν να ανατρέψουν την εφιαλτική πραγματικότητα που βιώνουν σήμερα οι λαοί της Γηραιάς Ηπείρου. Δείχνει έμπρακτα ότι η διεθνιστική προοπτική που περισσότερο από ποτέ έχει ανάγκη η Αριστερά δεν μπορεί να έχει καμμία σχέση με την αποδοχή των πλαισίων της ΟΝΕ και της ίδιας της ΕΕ.
Η δύναμη της Αριστερής Πλατφόρμας πηγάζει τέλος από την προσήλωση στην προοπτική της ενωτικής συμπαράταξης της Αριστεράς ως προϋπόθεση για την αγωνιστική αντεπίθεση του λαϊκών δυνάμεων και την ολοκλήρωσή της σε πολιτικό επίπεδο. Κομίζοντας την εμπειρία των ηττών του παρελθόντος, τόσο των συνθηκολογήσεων στις οποίες σύρθηκε όσο και των ηρωικών αλλά χαμένων μαχών που έδωσε το εργατικό κίνημα, δείχνει το μοναδικό ρεαλιστικό δρόμο για τη νικηφόρα έκβαση της μάχης του λαού μας με τους εγχώριους και τους ξένους δυνάστες του.
