Στις 18 Μαρτίου η Βουλή ψήφισε και επικύρωσε τη νέα σύμβαση του κράτους με την «Ελληνικός Χρυσός» (θυγατρική της καναδικής Eldorado Gold) για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας στη Χαλκιδική. Όπως θα δούμε και παρακάτω, η νέα αυτή σύμβαση αποτελεί σκάνδαλο τεραστίων διαστάσεων, αφού παραχωρεί στην Eldorado «γην και ύδωρ» το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει και όπως το θέλει στην περιοχή, όχι απλά χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν αλλά και χωρίς το δημόσιο να κερδίζει δεκάρα από τις δραστηριότητές της.
Αξίζει να πάρουμε τα πράματα από την αρχή και να δούμε πώς φτάσαμε στην υπογραφή της νέας σύμβασης.
Όταν ακόμα και το ΣτΕ «ακυρώνει» την Eldorado Gold…
Η προηγούμενη σύμβαση της εταιρείας με το ελληνικό δημόσιο, που υπογράφηκε το 2004, όριζε πως η εταιρεία όφειλε να καταθέσει πρόταση σύμφωνα με την οποία το δημόσιο θα είχε οικονομικό όφελος από τη δραστηριότητα της Eldorado στην περιοχή, χωρίς την ίδια στιγμή να προκαλείται σοβαρή περιβαλλοντική καταστροφή.
Έτσι, το 2011 η εταιρεία πρότεινε τη μέθοδο «ακαριαίας τήξης» (flash smelting) μέσω της οποίας θα προέκυπτε παραγωγή καθαρών μετάλλων. Δηλαδή, θα υπήρχε με βάση το σχέδιο παραγωγή «τελικών προϊόντων» χρυσού, χαλκού, κτλ, και όχι απλά ενδιάμεσων συμπυκνωμάτων στα οποία θα έπρεπε να γίνει περεταίρω επεξεργασία. Αυτό ήταν σημαντικό, καθώς με βάση την σημερινή νομοθεσία, ο μόνος τρόπος το κράτος να έχει σημαντικό οικονομικό όφελος θα ήταν να φορολογήσει το τελικό προϊόν. Στην περίπτωση που τα συμπυκνώματα που προκύπτουν από την εξόρυξη, σταλούν σε άλλες χώρες για να γίνει η παραγωγή καθαρών μετάλλων, τότε η εταιρεία δεν είναι υποχρεωμένη να πληρώνει ουσιαστικά τίποτα στο ελληνικό κράτος.
Όμως, η μέθοδος ακαριαίας τήξης, αποδείχτηκε «φιάσκο» και ανεφάρμοστη στην περίπτωση της Χαλκιδικής, κυρίως επειδή τα συμπυκνώματα περιέχουν μεγάλες ποσότητες αρσενικού.
Έτσι, το 2016 το υπουργείο Περιβάλλοντος ζήτησε από την εταιρεία να συμπληρώσει και να διορθώσει την τεχνική μελέτη και να προτείνει άλλη μέθοδο για την παραγωγή καθαρών μετάλλων (χρυσού, χαλκού, κτλ).
Η Eldorado Gold στράφηκε τότε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ζητώντας να ακυρώσει την επιστροφή της τεχνικής μελέτης από το υπουργείο. Όμως, ακόμα και το ΣτΕ αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την παρατυπία της εταιρείας και πως η μέθοδος που πρότεινε δεν είναι εφαρμόσιμη! Σαν αποτέλεσμα, αυτό που προκύπτει είναι πως η εταιρεία είχε παραβιάσει μονομερώς τη σύμβαση με το ελληνικό δημόσιο.
…αλλά η Κυβέρνηση θέλει πάση θυσία να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της
Τι σημαίνει όμως πως η εταιρεία παραβίασε τη σύμβαση με το δημόσιο;
Στη θεωρία σημαίνει πως η Κυβέρνηση είχε το δικαίωμα να καταγγείλει τη σύμβαση και να διεκδικήσει αποζημιώσεις λόγω της καταστροφής που είχε ήδη προκαλέσει η Eldorado.
Όμως, μια κυβέρνηση όπως αυτή της ΝΔ, όταν συγκρούονται τα συμφέροντα μίας μεγάλης επιχείρησης με τα συμφέροντα του δημοσίου και της ανθρώπινης υγείας, φυσικά θα σταθεί στο πλάι της επιχείρησης!
Έτσι αυτό που έκανε η κυβέρνηση για να βοηθήσει την Eldorado, ήταν να υπογράψει μία νέα σύμβαση μαζί της! Μία σύμβαση που αφαιρεί κάθε νομικό εμπόδιο για την Eldorado, ενώ την ίδια ώρα ακυρώνει όλη την επιχειρηματολογία για το πώς η τοπική οικονομία και το δημόσιο θα «ωφεληθούν» από την επένδυση!
Πλήρης υποταγή στις απαιτήσεις της εταιρείας
Το πρώτο βασικό σημείο της νέας σύμβασης είναι πως αφαιρεί το μεγάλο αγκάθι για την εταιρεία: την υποχρέωση να βρει και να προτείνει μέθοδο μεταλλουργίας και να κατασκευάσει εργοστάσιο, ώστε να παράγονται στην Ελλάδα τα καθαρά μέταλλα.
Με άλλα λόγια, η νέα σύμβαση επιτρέπει στην εταιρεία να εκμεταλλεύεται τη γη και το νερό, να καταστρέφει το περιβάλλον, να βάζει σε κίνδυνο τις ζωές των κατοίκων και σαν αντίτιμο να μην επιστρέφει τίποτα πίσω!
Φυσικά, οι συνέπειες της εξόρυξης στη Χαλκιδική είναι τόσο καταστροφικές, που κανένα ποσό, από καμία φορολόγηση δε θα μπορούσε να τις «αντισταθμίσει». Το γεγονός όμως πως η διαχρονική προπαγάνδα των Κυβερνήσεων για τα οφέλη της χώρας από τις εξορύξεις ανατρέπεται τόσο απροκάλυπτα, είναι τουλάχιστον προκλητικό!
Σύμφωνα με τη νέα σύμβαση, τα μεταλλεία Κασσάνδρας παραχωρούνται στην εταιρεία για 25 χρόνια, με τη δυνατότητα παράτασης για άλλα 25, με την εταιρεία να έχει τη άμεση πρόσβαση σε νερά, πηγάδια, εγκαταστάσεις και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και προτεραιότητα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα στην περιοχή!
Παράλληλα, ακόμα και τα υποτυπώδη μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος που προέβλεπε η προηγούμενη σύμβαση πάνε περίπατο.
Η εταιρεία δεν είναι πλέον υποχρεωμένη να κατασκευάσει τη συνδετήρια στοά Ολυμπιάδας-Στρατωνίου που θα αποφόρτιζε τον δημόσιο παραλιακό δρόμο από την κυκλοφορία των βαρέων οχημάτων. Ο Χώρος Απόθεσης Επικίνδυνων Αποβλήτων Κοκκινόλακκα, πάνω από το Στρατώνι, μεγαλώνει για να δεχθεί περισσότερα απόβλητα. Τα παλιά εργοστάσια σε Στρατώνι και Ολυμπιάδα αντί να κλείσουν για να κατασκευαστεί νέο, θα συνεχίσουν να λειτουργούν για άλλα 25 χρόνια, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο την περιοχή.
Στην πραγματικότητα, αυτό που συμβαίνει με τη νέα σύμβαση είναι πως από ένα ήδη καταστροφικό έργο αφαιρείται κάθε μέτρο που θα περιόριζε έστω και λίγο την καταστροφή, αλλά θα κόστιζε οικονομικά στην εταιρεία. Και το ακόμα πιο σκανδαλώδες είναι πως όλη αυτήν την καταστροφική δραστηριότητα δε θα την ελέγχει πρακτικά κανείς. Αφενός η εταιρεία απαλλάσσεται από την υποχρέωση νέας περιβαλλοντικής άδειας μέχρι το 2025, αφετέρου το κράτος παραιτείται από περιβαλλοντικούς ελέγχους, τους οποίους θα αναλάβει ιδιώτης ελεγκτής που θα τον επιλέξει… η εταιρεία!
Και όμως, οι παραχωρήσεις στην εταιρεία δεν τελειώνουν εδώ. Προβλέπεται επιπλέον πως ακόμα και σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης με υπαιτιότητα της εταιρείας, το ελληνικό δημόσιο υποχρεούται να την αποζημιώσει!
Τα ψέματα συνεχίζονται
Όσο σκανδαλώδης είναι η νέα σύμβαση, άλλο τόσο σκανδαλώδη είναι τα ψέματα που μας σερβίρουν Κυβέρνηση και Ελληνικός Χρυσός για τα οφέλη στην εγχώρια οικονομία. Έτσι κάνουν λόγο για συνολικές επενδύσεις 2,6 δισ. ευρώ, όταν το προηγούμενο σχέδιο προέβλεπε 1,2 δισ. ευρώ και για 3.000 άμεσες θέσεις εργασίας (το προηγούμενο επενδυτικό σχέδιο προέβλεπε 1.650) και άλλες 2.000 έμμεσες.
Όπως όμως εξηγεί και στην ανακοίνωσή του το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων το επενδυτικό σχέδιο που προβλέπεται σήμερα είναι μικρότερο σε σχέση με το προηγούμενο, κάτι που σημαίνει πως και λιγότερο θα κοστίσει στην εταιρεία και λιγότερους εργαζόμενους θα χρειαστεί και λιγότερα χρήματα θα αφήσει στην οικονομία.
Παράλληλα, η δυνατότητα της εταιρείας να εξάγει ότι εξορύσσει, την απαλλάσσει από τη φορολογία. Ενώ ακόμα και τα μεταλλευτικά τέλη, τα οποία θα πληρώνει και σήμερα της κοστίζουν 2 εκατομμύρια τον χρόνο, θα αυξηθούν κατά μόλις 10%, πράμα που σημαίνει πως τελικά η εταιρεία θα αφήνει στο ελληνικό δημόσιο ψίχουλα!
Η σύμβαση αυτή πρέπει να ακυρωθεί!
Το κίνημα ενάντια στην εξόρυξη στη Χαλκιδική, κατά την προηγούμενη δεκαετία υπήρξε ένα από τα πιο μαχητικά κινήματα, έχοντας στις πλάτες του πολύ μαζικές και δυναμικές κινητοποιήσεις, παρά την έντονη καταστολή που δέχτηκε. Δυστυχώς, για λόγους που δεν μπορούν να αναπτυχθούν στο παρόν άρθρο, αυτή την στιγμή δεν βρίσκεται σε ενεργητική φάση. Η καταστροφή που θα επέλθει στην περιοχή όμως είναι τέτοια, και σε τόσο μεγάλο χρονικό βάθος, που το πιο πιθανό είναι πως θα βγάλει ξανά τους κατοίκους της περιοχής στον δρόμο του αγώνα.
Ενδιαφέρουσες είναι και οι εξελίξεις σε δύο ακόμα μέτωπα.
Αφενός στους εργαζόμενους, που ήδη ξεκίνησαν να δέχονται επιθέσεις από την εταιρία, μιας και το γεγονός ότι υπάρχει η νέα σύμβαση την απελευθερώνει σε μεγάλο βαθμό από το να εξαγοράζει την κοινωνική υποστήριξη. Πριν λίγες μέρες έγινε απεργία και κινητοποιήσεις εργαζομένων σε μια από τις εργολαβικές εταιρίες. Αφετέρου στην Ολυμπιάδα, που επίσης είχαν δοθεί υποσχέσεις για μείωση της επιβάρυνσης και αποκατάσταση, και με τη νέα σύμβαση αποδεικνύεται ότι τίποτα τέτοιο δεν θα ισχύσει. Έτσι, και εκεί κάποιοι κάτοικοι έχουν αρχίσει να αντιδρούν.
Με άλλα λόγια ο αγώνας ενάντια στην περιβαλλοντική και κοινωνική καταστροφή των μέγα-εξορύξεων παραμένει ανοιχτός! Πρέπει να κτίσουμε επίμονα και μεθοδικά τις αντιστάσεις μας και το συντονισμό των κινημάτων για να μας βρουν μπροστά τους, ενωμένους και αποφασισμένους!
Την Πέμπτη 1 Απριλίου η Επιτροπή Αγώνα Θεσσαλονίκης ενάντια στην εξόρυξη χρυσού και το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων διοργάνωσαν εκδήλωση με τίτλο «Νέα Σύμβαση Eldorado Gold – Αποικιοκρατική Καταστροφή», την οποία μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο:
Νέα σύμβαση Eldorado Gold: Αποικιοκρατική καταστροφήΕνημερωτική εκδήλωση για τη νέα Σύμβαση μεταξύ Δημοσίου και Eldorado Gold και το νέο Επενδυτικό Σχέδιο της εταιρείας. Ομιλητές: – Μαρία Καδόγλου (Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων) – Σαράντης Δημητριάδης (Ομότιμος Καθηγητής Γεωλογίας ΑΠΘ) – Σέργιος Σερμπέτης (Δικηγόρος) – Γιώργος Χασιώτης (Νομικός Συντονιστής WWF Hellas) Συντονισμός: – Δανάη Λιαμοπούλου (Επιτροπή Αγώνα Θεσσαλονίκης ενάντια στην Εξόρυξη Χρυσού) Θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων, τα εξής ζητήματα: – Πώς φτάσαμε στη νέα Σύμβαση. – Συμβατότητα σύμβασης με εθνικό/ευρωπαϊκό δίκαιο. Δυνατότητες νομικής αμφισβήτησης/προσβολής. – Νέο επενδυτικό σχέδιο και περιβαλλοντική του αδειοδότηση. Υποτιθέμενες βελτιώσεις. – Μεταλλουργία χρυσού: Από την πατέντα/απάτη του flash smelting πίσω στο κυάνιο; – Παραβιάσεις και πληγές από το παρελθόν, που υπήρξαν, υφίστανται και θα παραμείνουν ή θα χειροτερεύσουν. – Αμίαντος στις Σκουριές. – Τι ισχύει για τα μεταλλευτικά τέλη και τα έσοδα του Δημοσίου. – Τι ισχύει για τις θέσεις εργασίας. – Αντίθεση της τοπικής κοινωνίας.
Δημοσιεύτηκε από Επιτροπή Αγώνα Θεσσαλονίκης ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στις Δευτέρα, 29 Μαρτίου 2021
