Τη Δευτέρα 23 Αυγούστου, μία 50χρονη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της, αποτελώντας το ένατο θύμα γυναικοκτονίας μέσα στον χρόνο.
Τους τελευταίους μήνες μοιάζει σαν να μην «προλαβαίνουμε» να θρηνήσουμε και να οργιστούμε για τα θύματα γυναικοκτονιών, βιασμών, ενδοοικογενειακής βίας. Μοιάζει σαν η βία κατά των γυναικών να έχει πάρει τη μορφή επιδημίας.
Και η αλήθεια είναι πως οι συνθήκες της πανδημίας και των συνεχών lockdown έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στο να αυξηθούν τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών, που στην πιο ακραία τους μορφή καταλήγουν σε γυναικοκτονίες. Η βία κατά των γυναικών όμως αποτελεί ένα διαχρονικό φαινόμενο, που βασίζεται στις σεξιστικές αντιλήψεις και την πατριαρχική δομή της κοινωνίας, που καλλιεργούνται μεθοδικά από το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.
Την ίδια ώρα όμως, η αύξηση των καταγγελιών οφείλεται και στον τρόπο που ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας βλέπει και αντιμετωπίζει την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες τα τελευταία χρόνια. Τα γυναικεία κινήματα παγκόσμια, το ελληνικό #metoo και συνολικά η άνοδος της συνείδησης στα ζητήματα ισότητας, έχουν φέρει στο προσκήνιο την έμφυλη βία, την έχουν βγάλει από το πρίσμα της «ιδιωτικής υπόθεσης» και την έχουν βάλει στο κάδρο σαν ένα κοινωνικό φαινόμενο απέναντι στο οποίο πρέπει να αντισταθούμε.
Όταν οι κρατικές ευθύνες αποκαλύπτονται…
Αυτή η μετατόπιση μεγάλου κομματιού της κοινωνίας απέναντι στην έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες, έχει αναδείξει τις κρατικές ελλείψεις για την προστασία των θυμάτων, αλλά και την αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζει αυτά τα περιστατικά η αστυνομία.
Στις 31 Ιουλίου, διέρρευσε στον τύπο ένα έγγραφο της αστυνομίας, αποκαλύπτοντας αυτό που όλοι/ες γνωρίζαμε, αλλά μέχρι τότε δεν είχε επιβεβαιωθεί επίσημα: όχι μόνο πως η στάση της αστυνομίας απέναντι στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας είναι η εγκληματική αδιαφορία, αλλά και πως είναι γνωστή μέσα στα αστυνομικά σώματα!
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της γυναικοκτονίας 31χρονης στη Δάφνη στις 30 Ιουλίου. Μία γειτόνισσα, όπως ανάφερε στα social media στις 11 Ιουλίου κάλεσε την αστυνομία για περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας, με τους αστυνομικούς που κατέφθασαν να φεύγουν άπραγοι από την περιοχή, με αποτέλεσμα 19 ημέρες αργότερα η γυναίκα να δολοφονηθεί από τον σύζυγό της.
Δεν είναι όμως το μοναδικό παράδειγμα.
Τον περασμένο Απρίλη η Κωνσταντίνα Τσάπα και ο αδερφός της δολοφονήθηκαν από τον πρώην σύζυγό της στη Μακρινίτσα Βόλου. Η Κωνσταντίνα είχε καλέσει την αστυνομία αμέσως μόλις αντιλήφθηκε την παρουσία του πρώην συζύγου της. Το περιπολικό όμως «κόλλησε» πίσω από ένα φορτηγό στο δρόμο, το οποίο δεν προσπέρασε για να κινηθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα!
Δεν είναι όμως μόνο η αστυνομία.
Οι περισσότερες κρατικές υπηρεσίες είναι ανίκανες να ανταποκριθούν στις ανάγκες των θυμάτων έμφυλης βίας. Τα ξημερώματα της 25ης Αυγούστου, οι χρήστες του twiiter παρακολούθησαν ζωντανά τις ενημερώσεις μίας κοπέλας για τον Γολγοθά που πέρασε μια φίλη της, στην προσπάθειά της να καταγγείλει τον βιασμό της μετά από εξαναγκαστική λήψη ναρκωτικών ουσιών. Αρχικά πήγε στο αστυνομικό τμήμα Εξαρχείων, από όπου την έστειλαν σε εφημερεύον νοσοκομείο, στο οποίο όμως δεν εφημέρευε ούτε ιατροδικαστής, ούτε γυναικολόγος. Η κοπέλα, που όπως μπορούμε να φανταστούμε ήταν σε πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση, μετατράπηκε σε «μπαλάκι», γυρνώντας από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, αναζητώντας εφημερεύοντες γιατρούς για να τις κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις. Στη συνέχεια μέσω δικηγόρου επικοινώνησε με δικαστή, ο οποίος τη «συμβούλευσε» να κάνει ότι λιποθυμάει για να την εξετάσουν! Σε όλη αυτή τη διαδικασία, το αστυνομικό τμήμα Εξαρχείων δε σήκωνε καν τα τηλέφωνα!
…τότε όλοι μιλούν για την ενδοοικογενειακή βία!
Κάτω από τις πιέσεις αυτών των αποκαλύψεων ήταν που στη 1 Αυγούστου η αστυνομία εξέδωσε δελτίου τύπου, που ανέφερε πως μέσα σε 24 ώρες έγιναν 30 καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας και η αστυνομία προχώρησε σε 14 συλλήψεις. Στην πραγματικότητα, κάτω από τις πιέσεις, η αστυνομία αναγκάστηκε να ασχοληθεί ουσιαστικά και να ανταποκριθεί στις καταγγελίες των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Κάτω από τις ίδιες πιέσεις, ο Γιώργος Καμίνης του ΚΙΝ.ΑΛ. έκανε αίτημα στη Βουλή για στοιχεία των συλλήψεων που έγιναν κατά το 2020 για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, σε μία προσπάθεια να αποδείξει πως τόσο το ΚΙΝ.ΑΛ., όσο και ο ίδιος ενδιαφέρονται για την έμφυλη βία.
Τα στοιχεία που έδωσε ο υφυπουργός Λευτέρης Οικονόμου, ανέφερε πως το 2020 η ΕΛ.ΑΣ. διαχειρίστηκε 5.413 περιστατικά έμφυλης βίας μέσα στην οικογένεια και προχώρησε στη σύλληψη 2.214 ατόμων. Με άλλα λόγια, μέσα στο 2020, κάθε ημέρα γινόντουσαν περίπου 14 καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία!
Τα στοιχεία αυτά είναι ακόμα πιο τρομακτικά αν σκεφτούμε πως τα περιστατικά έμφυλης βίας είναι ακόμα περισσότερα, αφού πολλές γυναίκες-θύματα βίας δεν καταγγέλλουν στην αστυνομία όσα τους συμβαίνουν. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς όταν το κράτος και η αστυνομία αποδεικνύουν περίτρανα εδώ και δεκαετίες πως δε θέλουν και δεν μπορούν να προστατεύσουν τα θύματα έμφυλης βίας, πόσο μάλλον να δώσουν ένα τέλος σε αυτό το φαινόμενο.
Όταν οι κρατικές ευθύνες πέφτουν –και πάλι– στις πλάτες της γυναίκας
Αυτήν την ανικανότητα τη ρίχνουν στα ίδια τα θύματα, κατηγορώντας τα πως «προκάλεσαν», πως άργησαν να μιλήσουν και να καταγγείλουν, πως άργησαν να φύγουν από μία επικίνδυνη κατάσταση.
Το ίδιο το κράτος όμως, είναι αυτό που τελικά κάνει ακόμα πιο δύσκολο για μία γυναίκα να μιλήσει ή να φύγει από μία κακοποιητική κατάσταση. Το να υψώσει μία γυναίκα το ανάστημά της και να φύγει, σημαίνει πως δεν το σηκώνει μόνο απέναντι στον κακοποιητή της –που από μόνο του είναι εξαιρετικά δύσκολο– αλλά και απέναντι σε όλες τις αντιλήψεις με τις οποίες γαλουχούνται γενιές και γενιές, πως η γυναίκα είναι το «αδύναμο φύλο», κατώτερη του άντρα, προορισμένη για να «ανοίγει σπίτι και όχι να το κλείνει».
Και όταν καταφέρει να τα βάλει με όλους αυτούς τους δαίμονες και φύγει, το βασικό ερώτημα που ακολουθεί είναι «πού να πάει;». Πού να πάει όταν οι κρατικές υπηρεσίες της επιβεβαιώνουν ξανά και ξανά μέσα από τόσες παρόμοιες ιστορίες πως δεν είναι ασφαλής; Πως πρέπει να λιποθυμήσει για να την εξετάσουν σε κάποιο νοσοκομείο, πως πρέπει να περιμένει χρόνια μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεσή της σε περίπτωση καταγγελίας; Πού να πάει όταν δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως θα καταφέρει να βρει δουλειά για να επιβιώσει η ίδια και ενδεχομένως τα παιδιά της;
Ανάγκη για μαζικό κίνημα ενάντια στην έμφυλη βία!
Οι τελευταίοι μήνες έχουν αναδείξει και την ανάγκη για ένα μαζικό, δημοκρατικά οργανωμένο κίνημα που να παλέψει ενάντια στην έμφυλη βία και να διεκδικήσει –ανάμεσα σε άλλα:
- Οικονομική στήριξη στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, μέχρι να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους καθώς και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ψυχολογική στήριξη. Δωρεάν περίθαλψη και ψυχολογική στήριξη θα πρέπει φυσικά να δοθεί και στα παιδιά τους, εάν έχουν.
- Δωρεάν προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης στα θύματα και στήριξη ώστε να μπορέσουν να βρουν εργασία.
- Επαρκείς δομές φιλοξενίας, απαλλαγμένες από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που συχνά αποτελούν τροχοπέδη για μία γυναίκα να ζητήσει καταφύγιο σε αυτές.
- Γρήγορες και δωρεάν δικαστικές διαδικασίες, ώστε καμία γυναίκα να μην περιμένει να περάσουν χρόνια για να εκδικαστεί η υπόθεσή της, καμία γυναίκα να μην εξοντώνεται οικονομικά όταν καταγγέλλει πως είναι θύμα βίας.
- • Τη σκληρή τιμωρία όσων αστυνομικών αποτρέπουν ένα θύμα από το να κάνει καταγγελία, δεν παρεμβαίνουν σε κλήσεις για ενδοοικογενειακή βία, συγκαλύπτουν αντίστοιχα περιστατικά.
- Ανεξάρτητους/ες ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς που να συνοδεύουν το θύμα στην αστυνομία και σε όποια άλλη υπηρεσία χρειαστεί (όπως νοσοκομεία κλπ).
Την ίδια ώρα, χρειαζόμαστε ένα κίνημα που θα δώσει τη μάχη ενάντια στον σεξισμό και την πατριαρχία σε όλες τους τις πτυχές και θα αγωνιστεί για έναν κόσμο όπου δε θα μετρήσουμε ξανά «άλλη μία γυναικοκτονία», δε θα χρειαστεί να ξαναφωνάξουμε «Καμία άλλη δολοφονημένη»!
