Στις 8 Οκτώβρη, εργάτρια στη βιομηχανία ιματισμού του Μπανγκλαντές σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με την αστυνομία, στο πλαίσιο μαζικών απεργιών και διαδηλώσεων στον κλάδο, που βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και περίπου δύο εβδομάδες. Η 23χρονη δέχτηκε πυροβολισμό όταν οι αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν στους διαδηλωτές και πέθανε κατά τη μεταφορά της στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με τις ίδιες μαρτυρίες, συνολικά οκτώ άνθρωποι τραυματίστηκαν από αστυνομικά πυρά.
Ήταν η τρίτη απώλεια από την πλευρά των εργαζομένων από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι απεργίες και οι διαδηλώσεις στα τέλη του Οκτώβρη. Σε όλη τη διάρκεια των κινητοποιήσεων η αστυνομία οργιάζει, πνίγοντας τις διαδηλώσεις στα δακρυγόνα και χρησιμοποιώντας πλαστικές σφαίρες εναντίον των απεργών, που ωστόσο δεν φαίνεται να κάνουν πίσω παρά την τρομοκρατία.
Απεργίες για πραγματικές αυξήσεις
Οι εργαζόμενοι απάντησαν με δυναμικές κινητοποιήσεις στην πρόταση της κυβέρνησης για αυξήσεις στους μισθούς που βρίσκονται πολύ μακριά από την πραγματική κάλυψη των αναγκών τους. Η ανακοίνωση της κυβέρνησης για αύξηση του κατώτατου μισθού στον κλάδο από 8.000 σε 12.500 Τάκα Μπαγκλαντές (από περίπου 70 κοντά στα 107 ευρώ τον μήνα) θεωρήθηκε κοροϊδία από τους εργαζόμενους, που περιγράφουν άθλιες συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια που προμηθεύουν με ρούχα μεγάλες μάρκες όπως η Levi’s και η H&M.
Περιγράφουν επίσης ότι αυτές οι αμοιβές είναι τόσο χαμηλές, που πολύ συχνά αναγκάζονται να κλέβουν λαχανικά από γειτονικά χωράφια ή να ψάχνουν για τρόφιμα στα σκουπίδια προκειμένου να ταΐσουν τις οικογένειές τους. Εάν οι εργαζόμενοι κερδίσουν τις αυξήσεις που διεκδικούν, θα τριπλασιάσουν σχεδόν το πενιχρό τους εισόδημα, φτάνοντας τα 23.000 Τάκα (περίπου 200 ευρώ τον μήνα). Δεκάδες χιλιάδες συμμετέχουν στις απεργιακές κινητοποιήσεις που έχουν παραλύσει τη βιομηχανία ιματισμού, κλείνοντας εκατοντάδες εργοστάσια.
Δέκα χρόνια μετά τη Rana Plaza
Φέτος συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από τον θάνατο 1.134 εργατών και εργατριών όταν εννιαόροφο κτίριο που στέγαζε τη μονάδα παραγωγής ιματισμού Rana Plaza κατέρρευσε θάβοντας τους κάτω από τα ερείπια. Οι εργαζόμενοι στον ιματισμό θυμούνται ακόμη με οργή την τραγωδία που προκάλεσε η απληστία των αφεντικών του κλάδου, που στοίβαξαν χιλιάδες ανθρώπους σε ετοιμόρροπες εγκαταστάσεις αδιαφορώντας για τους κινδύνους. Οι εικόνες της καταστροφής παραμένουν νωπές στη μνήμη των εργαζομένων, ενώ υπολογίζεται ότι το 63% των ανθρώπων που επιβίωσαν αναγκάστηκαν να αλλάξουν επάγγελμα εξαιτίας της τραυματικής εμπειρίας.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) το έγκλημα της Rana Plaza οδήγησε σε αλλαγές στην εργατική νομοθεσία και στη θέσπιση κάποιων στοιχειωδών κανόνων ασφάλειας. Οδήγησε επίσης στη νομική κατοχύρωση συντάξεων και αποζημιώσεων σε περίπτωση εργατικών ατυχημάτων στον τομέα του ιματισμού. Στην ουσία, χρειάστηκε να σκοτωθούν 1.134 άνθρωποι για να κατοχυρωθεί (το καλοκαίρι του 2022 – σχεδόν δέκα χρόνια μετά την καταστροφή) μια υποτυπώδης μηνιαία σύνταξη για εργαζόμενους με αναπηρία εξαιτίας εργατικών ατυχημάτων (στον συγκεκριμένο κλάδο) και αποζημιώσεις για τις οικογένειες των εργατών που χάνουν τη ζωή τους σε αυτά.
Η ILO επίσης περιγράφει ότι παρά τα βήματα που έχουν γίνει, το Μπανγκλαντές έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει στην κατεύθυνση της προστασίας των εργαζομένων και των δικαιωμάτων τους, μέχρι να θεωρηθεί ότι η χώρα συμβαδίζει με τα «διεθνή πρότυπα». Οι εργαζόμενοι στον ιματισμό στο Μπανγκλαντές αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι του συνόλου της εργατικής δύναμης της χώρας (περίπου 4 από τα 69 εκατομμύρια) εκ των οποίων περίπου το 60% είναι γυναίκες. Ο ιματισμός υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί περίπου στο 82% των συνολικών εξαγωγών της χώρας.
Αγώνες για δικαιώματα σε ένα σκηνικό αστάθειας
Η μεγάλη απεργία των εργατών στον ιματισμό διεξάγεται σε συνθήκες πολιτικής αστάθειας και συγκρούσεων ανάμεσα στη -θεωρητικά κεντροαριστερή- κυβέρνηση της Σέϊχ Χασίνα και την αντιπολίτευση (βασικά το Εθνικιστικό Κόμμα Μπανγκλαντές – BNP). Παρά τις πολιτικές διαφορές που έχουν, στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο κόμματα του κατεστημένου που συγκρούονται για την εξουσία την ώρα που η κοινωνία προσπαθεί να επιβιώσει σε συνθήκες εκτίναξης των τιμών, μισθών πείνας, καταστολής και στέρησης βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Ενόψει των εκλογών του Γενάρη (στις οποίες το κυβερνών κόμμα ελπίζει να επανεκλεγεί για τέταρτη συνεχόμενη φορά) το BNP κλιμακώνει τις αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις και η Χασίνα απαντάει γεμίζοντας τις φυλακές με στελέχη της αντιπολίτευσης.
Οι εργατικοί αγώνες στην βιομηχανία ιματισμού του Μπαγκλαντές βρίσκονται στο ραντάρ πολλών εργαζομένων σε όλο τον κόσμο. Το Μπαγκλαντές βρίσκεται στη δεύτερη θέση παγκόσμια σε εξαγωγές ρούχων, αμέσως μετά την Κίνα. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι οι εταιρείες που εκμεταλλεύονται τις εργάτριες και τους εργάτες του Μπαγκλαντές είναι αυτές που κυριαρχούν στο χώρο της ένδυσης στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ ανοίγει δρόμους για τον συντονισμό μεταξύ απεργών στις χώρες παραγωγής και στις χώρες κατανάλωσης.
