Του Τάκη Γιαννόπουλου
Ιστορικό
Η ιστορική περιοχή της Μακεδονίας με δεκάδες εθνότητες στο εσωτερικό της, έπειτα από την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τους Βαλκανικούς πολέμους το 1912-13 και τις διεθνείς συνθήκες που τους ακολούθησαν μοιράστηκε σε 3 κράτη: την Ελλάδα, την Βουλγαρία και το Βασίλειο Σέρβων-Κροατών-Σλοβένων που το 1929 μετονομάστηκε Γιουγκοσλαβία.
Η περιοχή που σήμερα το πολιτικό κατεστημένο στην Ελλάδα αποκαλεί Σκόπια ή κρατίδιο, ονομαζόταν «Βιλαέτι των Σκοπίων» επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, «Νότια Σερβία» την περίοδο μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας» επί Τίτο και «Δημοκρατία της Μακεδονίας» επί Κ. Γκλιγκόροφ, μετά το 1990.
Το να επιμένει κανείς ότι κανένας άλλος πλην της Ελλάδας δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το όνομα Μακεδονία εκτός από απαράδεκτο και ανιστόρητο, είναι και επικίνδυνο γιατί υποδαυλίζει τον εθνικισμό με ότι αυτός συνεπάγεται: μίση, πολέμους κτλ.
Την ευθύνη για την κρίση και το αδιέξοδο που υπάρχει στο όνομα την έχει η ελληνική αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ που με την πολιτική τους «η Μακεδονία είναι μόνο μία και ελληνική» κλώτσησαν την δυνατότητα για συμφωνία σε σύνθετη ονομασία το ‘92 και προχώρησαν στο εμπάργκο το ‘94 – που κατέρρευσε ένα χρόνο μετά.
Οι «μακεδονομάχοι» των αρχών της δεκαετίας του 90 που ζητούσαν ένα «νέο μακεδονικό αγώνα» και «κοινά σύνορα με τη Σερβία» σήμερα συμβιβάζονται με την ιδέα της σύνθετης ονομασίας που θα περιέχει τον όρο Μακεδονία.
ΝΔ και ΠΑΣΟΚ που το 1992 απέρριπταν την πρόταση Πινέιρο (τότε υπουργός εξωτερικών της Πορτογαλίας) για συμφωνία στο όνομα Νέα Μακεδονία σήμερα κάνουν ακριβώς την ίδια ή παρόμοιες προτάσεις.
Η ελληνική άρχουσα τάξη και τα κόμματά της, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, δημιούργησαν στην πραγματικότητα το πρόβλημα. Όταν το γειτονικό κράτος παρακαλούσε να γίνει αποδεκτή η λέξη Μακεδονία σε μια σύνθετη ονομασία για το κράτος που πρόκυψε από τους πολέμους που διέλυσαν την πρώην Γιουγκοσλαβία, η στάση της ελληνικής άρχουσας τάξης ήταν: «καμία ονομασία η οποία περιέχει τον όρο Μακεδονία δεν γίνεται αποδεκτή», η «Μακεδονία είναι μία και ελληνική». Αυτή η θέση, κοντόφθαλμη, αντιδραστική, και ανιστόρητη, οδήγησε στα συλλαλητήρια για την ελληνικότητα της Μακεδονίας και σε πλήρες αδιέξοδο. Το γειτονικό κράτος, κέρδισε τη συμπάθεια και την υποστήριξη του υπόλοιπου κόσμου, και η ελληνική κυβέρνηση εκλιπαρεί να πάρει αυτό που ο Κίρο Γκλιγκόροφ εκλιπαρούσε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Σήμερα 123 χώρες και 3 από τα 5 μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) έχουν αναγνωρίσει την γειτονική μας χώρα με το όνομα Μακεδονία.
Απειλεί η ΠΓΔΜ την Ελλάδα;
Μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος σε όλο τον πλανήτη αρνούνται να την αναγνωρίσουν με το όνομα Μακεδονία με βασικό επιχείρημα το ότι «αν τα Σκόπια ονομαστούν Μακεδονία είναι δυνατό να απειληθεί η ελληνική Μακεδονία».
Υπάρχει οποιαδήποτε σοβαρότητα σ’ αυτή τη θέση; Με κανένα τρόπο.
Η αστική τάξη και η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ ουσιαστικά ζητάει από την Ελλάδα να την βοηθήσει οικονομικά και να διευκολύνει την ένταξή της στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ ελπίζοντας ότι έτσι θα κατοχυρώσει την θέση της και την εδαφική της οντότητα. Το 2001 η χώρα έφτασε στα πρόθυρα εμφυλίου μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων και χρειάστηκε η παρέμβαση των ΗΠΑ για να επιβληθεί προσωρινά η συμφωνία της Αχρίδας που πρόβλεπε την παροχή διοικητικής αυτονομίας στις περιοχές που ζουν οι Αλβανοί.
Διάφοροι εθνικιστικοί κύκλοι που κάνουν λόγο για την «Μακεδονία του Αιγαίου» στη γειτονική χώρα, ή πετροβολούν το ελληνικό προξενείο στα Σκόπια, δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από ότι και οι εγχώριοι φασίστες και Μακεδονομάχοι (Χρυσή Αυγή, Στόχος, μητροπολίτης Άνθιμος, Ψωμιάδης, Παπαθεμελής, ΛΑΟΣ κτλ).
Οι εθνικιστές και οι φασίστες και των 2 πλευρών εμφανίζονται δυνατά στο προσκήνιο και αποκτούν μεγαλύτερη εμβέλεια όταν η ένταση μεταξύ των 2 χωρών για το όνομα φτάνει στο ζενίθ.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Οι εξελίξεις στα Βαλκάνια με την ανεξαρτητοποίηση του Κοσσόβου δημιουργούν ένα εύφλεκτο σκηνικό στο οποίο οι ΗΠΑ θα ήθελαν να εξασφαλίσουν όσο γίνεται περισσότερο τις προσβάσεις και τους συμμάχους τους στην περιοχή. Και η ΠΓΔΜ είναι ένας από αυτούς. Με εύθραυστη κρατική συνοχή και τεράστια οικονομικά προβλήματα η γειτονική μας χώρα είναι εύκολο να μπει στη δίνη της αστάθειας σε μια περιοχή που μοιάζει καζάνι που βράζει με κάθε ευκαιρία.
Με το 30% του πληθυσμού της να είναι Αλβανοί γύρω από την περιοχή του Τέτοβο, που συνορεύει με το Κόσσοβο, είναι λογικό να περιμένει κάποιος ότι οι σειρήνες της Μεγάλης Αλβανίας ηχούν πιο ελκυστικά από ότι η με το ζόρι παραμονή σε ένα κράτος που επιμένει να τους ονομάζει όλους Μακεδόνες παραβλέποντας την Αλβανική μειονότητα και οδηγώντας τη στη φτώχεια και στην περιθωριοποίηση.
Επειδή όμως και η Ελλάδα είναι πιστή και χρόνια σύμμαχος των ΗΠΑ και της ΕΕ, οι Αμερικάνοι προσπαθούν να πετύχουν ένα συμβιβασμό που να εξασφαλίζει αφενός την ηρεμία στην ΠΓΔΜ και παράλληλα να μην αποσταθεροποιεί την ελληνική κυβέρνηση που τόσες καλές υπηρεσίες τους προσφέρει με τις βάσεις σε Σούδα, Άκτιο, την υποστήριξη σε όλους τους πολέμους των ΗΠΑ κτλ.
Όποια και αν είναι η κατάληξη των διαπραγματεύσεων των 2 κυβερνήσεων με τον αμερικάνο απεσταλμένο Μ. Νίμιτς ένα πράγμα είναι σίγουρο: κανένας εργαζόμενος ή νέος σε Ελλάδα και ΠΓΔΜ δεν πρόκειται να γίνει πλουσιότερος, ασφαλέστερος και πιο ανεξάρτητος.
Αν υπάρξει κατάληξη σε κάποια συμφωνία τα πράγματα θα κυλήσουν όπως σήμερα όπου όλος ο κόσμος λέει τη γειτονική χώρα Μακεδονία εκτός από την ελληνική κυβέρνηση.
Αν φτάσουμε σε αδιέξοδο και η Ελλάδα βάλει βέτο στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ αυτό θα μεταφέρει όλη την πίεση της διεθνούς κοινότητας πάνω στην ελληνική κυβέρνηση. Τότε 2 πράγματα μπορούν να συμβούν: είτε το βέτο θα παρακαμφθεί με διάφορα νομικά τερτίπια υπό την αιγίδα των ΗΠΑ είτε η ένταξη θα αναβληθεί μέχρι την επόμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ το 2009.
Η στάση της Αριστεράς
Για μια ακόμη φορά οι ηγεσίες της αριστεράς είναι μακριά από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των καιρών.
Η ηγεσία του ΚΚΕ προτείνει σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και καταγγέλλει τις ΗΠΑ γιατί υπονομεύουν τα ελληνικά συμφέροντα και για το όνομα. Δεν περιέχει καμία αναφορά στο δικαίωμα ενός λαού να αποφασίσει ο ίδιος τελικά το όνομα του δικού του κράτους. Στην ουσία ζητά την επιβολή ονομασίας. Από ποιους;
Ο Αλέξης Τσίπρας από την άλλη λέει, λίγο πολύ, τα ίδια με το ΚΚΕ για το όνομα και τις ΗΠΑ. Τόνισε επίσης, σε πρόσφατη τοποθέτησή του, ότι «εδώ και 15 χρόνια ο ΣΥΝ είχε προτείνει σύνθετη ονομασία». Δεν ανάφερε όμως ότι το κόμμα του, ο ΣΥΝ, συμμετείχε στα εθνικιστικά συλλαλητήρια για τη Μακεδονία το 1992.
Αυτό που κατά τη γνώμη μας θα έπρεπε να κάνει η ελληνική Αριστερά θα ήταν να παρέμβει ενωτικά και με τις δικές της -ανεξάρτητες από την κυβέρνηση- πρωτοβουλίες με στόχο να αντιπαλέψει την ανάπτυξη του εθνικισμού και να φέρει πιο κοντά τους εργαζόμενους και τη νεολαία των 2 χωρών στην προοπτική της κοινής πάλης για τα κοινά προβλήματα.
Αντιπροσωπεία του ΣΥΝ πριν λίγα χρόνια είχε επισκεφτεί τα Σκόπια. Εκείνη η πρωτοβουλία είχε μείνει μετέωρη και χωρίς συνέχεια. Κανονικά ο ΣΥΡΙΖΑ – μιας και το ΚΚΕ έχει πάρει διαζύγιο με το διεθνισμό εδώ και δεκαετίες – θα έπρεπε να αναζητήσει στη γειτονική χώρα διαύλους επικοινωνίας με τα κινήματα της νεολαίας και των εργαζομένων καθώς και με αριστερές οργανώσεις.
Σε αυτές τις συναντήσεις θα έπρεπε να καταγγελθεί εξαρχής η ελληνική αστική τάξη και οι εκάστοτε κυβερνήσεις της, για τις ιμπεριαλιστικές τους βλέψεις στην περιοχή και για την ανιστόρητη επιμονή τους στη θέση «η Μακεδονία είναι μία και ελληνική».
Την ίδια ώρα θα έπρεπε να εξηγηθεί η ανάγκη του κοινού αγώνα και ενάντια στην σλαβομακεδονική αστική τάξη και την κυβέρνησή της που παίζουν το χαρτί του εθνικισμού, διεκδικώντας το ρόλο των μοναδικών κληρονόμων του Μέγα Αλέξανδρου, για να στρέψουν την προσοχή των λαϊκών στρωμάτων μακριά από τη φτώχεια και την ανεργία που οι πολιτικές τους έχουν δημιουργήσει, που έχουν κάνει τη χώρα υποχείριο των ΗΠΑ, και παράλληλα καταπιέζουν την αλβανική μειονότητα με το εθνικιστικό «μακεδονικό» τους δηλητήριο.
Ο στόχος όλων αυτών θα ήταν η κοινή πάλη των εργαζομένων στις 2 χώρες ενάντια στον εθνικισμό, την υποταγή στους ιμπεριαλιστές ΗΠΑ-ΕΕ, τις καπιταλιστικές πολιτικές που μόνο δεινά φέρνουν στους λαούς.
Με αυτή την προσέγγιση από τη μεριά της αριστεράς το ζήτημα του ονόματος είτε δεν θα είχε τεθεί καν είτε θα λυνόταν μέσα σε λίγα λεπτά.
Γιατί οι Έλληνες εργαζόμενοι θα αναγνώριζαν από την πρώτη στιγμή την βασική αρχή του αυτόπροσδιορισμού ενός λαού, και θα αρνιόντουσαν το ρόλο του νονού (αν όχι του νταβατζή) που επιχειρεί η ελληνική αστική τάξη. Και οι Σλαβομακεδόνες εργαζόμενοι από την πρώτη στιγμή θα αποποιούνταν κάθε προσπάθειας να εμφανιστούν σαν οι μοναδικοί και «περήφανοι» κληρονόμοι της αρχαίας Μακεδονίας και του Μεγαλέξανδρου.
Μέσα από αυτή την αριστερή προοπτική η συνεργασία Ελλήνων, Σλαβομακεδόνων και Αλβανών εργαζομένων, με στόχο την ανατροπή των καπιταλιστικών κυβερνήσεων, το διώξιμο των ιμπεριαλιστών και την ανάδειξη αριστερών κυβερνήσεων με σοσιαλιστικό πρόγραμμα θα αποτελούσε πραγματικό φως στο τούνελ για ολόκληρα τα Βαλκάνια.
