Εδώ και 3 εβδομάδες, η Λιβύη συνταράσσεται από την εξέγερση του λαού της ενάντια στο 42χρονο καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι. Η εξέγερση γρήγορα μετατράπηκε σε εμφύλιο πόλεμο, με την κλίκα του Καντάφι και τα τμήματα του στρατού που παραμένουν πιστά στο καθεστώς να δίνουν λυσσαλέα μάχη για την επιβίωση τους. Ο Καντάφι προχώρησε επιπλέον και στην πρόσληψη χιλιάδων μισθοφόρων από αφρικανικές χώρες. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, όλη η ανατολική Λιβύη εξακολουθεί να παραμένει στα χέρια των εξεγερμένων, ενώ οι μόνες σημαντικές πόλεις που ελέγχονται από τις δυνάμεις του καθεστώτος είναι η πρωτεύουσα Τρίπολη (στην οποία όμως λαμβάνουν χώρα διαρκώς αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις που καταστέλονται σκληρά) και η πόλη Σύρτη, γενέτειρα του Καντάφι.
Στις ανατολικές περιοχές έχει συστηθεί το «Εθνικό Συμβούλιο της Λιβύης», στο οποίο ηγείται ο Μουσταφά Αμπντέλ Τζαλίλ, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του Καντάφι, που όμως δεν διαθέτει πραγματικό κύρος ανάμεσα στους εξεγερμένους, αφού ο μόνος λόγος που αντιτάχθηκε στον Καντάφι είναι για να μπορέσει να σώσει την πολιτική του καριέρα. Στην πραγματικότητα, αυτή την στιγμή δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο "κέντρο" που να διευθύνει την εξέγερση, ενώ τα στελέχη του καθεστώτος και του στρατού που αυτομόλησαν, δεν είχαν παίξει κανένα ρόλο στο ξέσπασμα της εξέγερσης, αλλά αναγκάστηκαν να πάνε με το μέρος των εξεγερμένων, διαβλέποντας πως το τέλος του Καντάφι είναι κοντά.
Μια εξέγερση σαν …όλες τις άλλες
Η εξέγερση του τυνησιακού λαού που ξεκίνησε στα μέσα του Δεκέμβρη, έχει ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου συνολικά για την περιοχή. Η μία μετά την άλλη, οι αιματοβαμμένες δικτατορίες της Βόρειας Αφρικής και του αραβικού κόσμου, βρίσκονται αντιμέτωπες με λαϊκές εξεγέρσεις και μαζικά κινήματα. Ήταν αυτό το επαναστατικό κύμα που ενέπνευσε τους Λίβυους εργαζόμενους, νεολαίους και φτωχούς να ξεσηκωθούν ενάντια στο καθεστώς. Αυτό το επαναστατικό κύμα που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι ο πραγματικός "υποκινητής" της λιβυκής εξέγερσης και όχι βέβαια η …Αλ Κάιντα, όπως ισχυρίζεται ο Καντάφι ή …οι ιμπεριαλιστές όπως ισχυρίζονται ηγέτες όπως ο Τσάβες και ο Φιντέλ Κάστρο.
Τα συνθήματα που κυριάρχησαν στις μαζικές διαδηλώσεις του λαού της Λιβύης αφορούσαν την έλλειψη ελευθερίας, την φτώχεια που μαστίζει τον πληθυσμό και τα άλυτα εθνικά ζητήματα (όπως αυτό της μειονότητας των Βέρβερων, που τους απαγορεύεται να διδάσκονται την γλώσσα τους και να διατηρούν τα έθιμα τους). Κινητήριος μοχλός της λιβυκής εξέγερσης ήταν η νεολαία, σε μια χώρα όπου το 50% του πληθυσμού είναι κάτω από 20 ετών. Το θρησκευτικό στοιχείο απουσιάζει, ενώ με διαρκείς δηλώσεις τους σε ξένα ΜΜΕ (πχ Guardian 28/2) εκπρόσωποι των εξεγερμένων δηλώνουν πως δεν επιθυμούν στρατιωτική παρέμβαση των ξένων δυνάμεων.
Ένας δικτάτορας σε πανικό
Η ρητορική του Καντάφι ενάντια στους εξεγερμένους, θα προκαλούσε γέλιο, αν η κατάσταση δεν ήταν τόσο τραγική. Ο δικτάτορας ισχυρίζεται πως οι νέοι διαδηλώνουν γιατί «καταναλώνουν αλκοόλ και ναρκωτικά», ενώ είναι «υποχείρια της Αλ-Κάιντα». Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να πείσει τους Δυτικούς πως το συμφέρον τους είναι να τον υποστηρίξουν, προειδοποιεί πως αν ανατραπεί, ένα τεράστιο κύμα προσφύγων θα κατευθυνθεί προς την Ευρώπη, θα επικρατήσει πλήρης αστάθεια στην περιοχή, ενώ τρομοκράτες και πειρατές θα αποκτήσουν τον έλεγχο της Μεσογείου.
Οι προειδοποιήσεις αυτές μπορεί να έχουν παραληρηματικό χαρακτήρα, λόγω της ιδιόρρυθμης προσωπικότητας του Καντάφι, όμως στην ουσία αυτό που θέλει να πει ο δικτάτορας στους δυτικούς είναι: «Εγώ είμαι ένας πιστός συνεργάτης σας στην περιοχή, εξασφαλίζω την σταθερότητα, εμποδίζω την μετανάστευση, στηρίξτε με γιατί αλλιώς μπορεί να βρεθείτε προ εκπλήξεως». Αυτή η τοποθέτηση έχει πραγματικά βάση. Όντως, οι ιμπεριαλιστές εδώ και χρόνια τα έχουν βρει με τον Καντάφι, έχουν μεγάλα επενδυτικά συμφέροντα στην Λιβύη και επιθυμούν την σταθερότητα. Ειδικά αυτή την περίοδο, με τις εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο να ξεσπούν η μία μετά την άλλη, οι εξελίξεις στην Λιβύη αποτελούν άλλον ένα σημαντικό πονοκέφαλο για τις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης. Αυτή την στιγμή ο ΟΗΕ, η ΕΕ και μια σειρά χώρες, έχουν προχωρήσει σε κυρώσεις ενάντια στην Λιβύη, ενώ συζητιέται ανοιχτά πλέον και το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης, χωρίς όμως ακόμα, να συγκλίνουν οι απόψεις για το τι ακριβώς πρέπει να γίνει. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ε.Ε. συγκαλεί Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής με θέμα τη Λιβύη στις 11 Μαρτίου. Ένας επιπλέον λόγος που κάνει τους Δυτικούς να διστάζουν είναι πως δεν έχει βρεθεί ακόμα μια διάδοχη κατάσταση που να εξασφαλίζει την σταθερότητα.
Το μόνο βέβαιο είναι, πως η ελευθερία του λαού της Λιβύης, τους αφήνει όλους παγερά αδιάφορους και το μόνο κίνητρο για την εμπλοκή τους είναι τα πετρέλαια της χώρας και η σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή που «βράζει».
Και τώρα;
Οι αστικές δυνάμεις που πήραν το μέρος των εξεγερμένων, καθώς και οι διάφοροι φύλαρχοι στις επαρχίες, δεν μπορούν να παίξουν κανέναν άλλο ρόλο από αυτόν της κατάπνιξης κάθε επαναστατικής πρωτοβουλίας και της συνέχισης της πολιτικής της φτώχειας και της ανελευθερίας, απλά χωρίς τον Καντάφι.
Αυτόν τον ρόλο προσπαθεί να παίξει το «Εθνικό Συμβούλιο της Λιβύης» και ο επικεφαλής του, Μουσταφά Αμπντέλ Τζαλίλ, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του Καντάφι, που ισχυρίζεται πως έχει την υποστήριξη των ΗΠΑ για να προχωρήσει στην εγκαθίδρυση μιας προσωρινής κυβέρνησης. Ο Τζαλίλ μεταξύ άλλων, προτείνει και τον συμβιβασμό με τους γιους του Καντάφι, προκειμένου ο πατέρας τους να απομακρυνθεί, άποψη που συμμερίζονται και ορισμένοι κύκλοι του υπουργείου εξωτερικών των ΗΠΑ.
Αναγκαίο το χτίσιμο λαϊκών επιτροπών
Οι Λίβυοι εργαζόμενοι και νεολαίοι δεν έκαναν τόσες θυσίες προκειμένου ο αγώνας τους να καπηλευτεί από τους ιμπεριαλιστές ή τους αντιδραστικούς φύλαρχους.
Ο μόνος τρόπος να κερδίσουν δημοκρατικά δικαιώματα και αξιοπρεπή διαβίωση είναι να πάρουν τον έλεγχο πραγματικά στα χέρια τους. Είναι απαραίτητο να χτιστούν επιτροπές αγώνα σε όλους τους χώρους δουλειάς, τις γειτονιές, αλλά και στην βάση του στρατεύματος, να εκλέξουν δημοκρατικά αντιπροσώπους και να συντονιστούν.
Με αυτό τον τρόπο και με την προβολή των αιτημάτων τους, θα βοηθήσουν και τους κατοίκους της πρωτεύουσας Τρίπολης, να εξεγερθούν μαζικά και να δώσουν το τελειωτικό χτύπημα στο καθεστώς.
Είναι αναγκαίο, ταυτόχρονα, να χτιστούν και οπλισμένες πολιτοφυλακές των εξεγερμένων για να προστατεύσουν την επανάσταση, όχι μόνο από τις δυνάμεις του Καντάφι, αλλά και από οποιονδήποτε άλλον, επιχειρήσει να την επιβουλευτεί.
Ένα τέτοιο μαζικό κίνημα, στηριγμένο σε εργατικές και λαϊκές επιτροπές, θα ξεμπέρδευε με τα απομεινάρια του καθεστώτος πολύ γρήγορα και μπορούσε να βάλει στην θέση του Καντάφι.
Ένα τέτοιο κίνημα θα άνοιγε διαδικασίες στην κοινωνία ώστε η επανάσταση να μην περάσει στα χέρια μιας νέας κλίκας εκμεταλλευτών. Για να αρχίσουν τα λαϊκά στρώματα στις πόλεις και την ύπαιθρο να σκέφτονται μια κυβέρνηση δική τους, που θα πέρναγε τον πλούτο της χώρας στα δικά τους χέρια (με εθνικοποιήσεις) εξασφαλίζοντας πως οι τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας θα χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες της πλειοψηφίας και όχι της άρχουσας τάξης και της κλίκας των κυβερνώντων.
Αργά ή γρήγορα, οι ιδέες που θα αφορούν την ανάγκη να ανατραπούν μαζί με τα αντιδραστικά καθεστώτα και οι καπιταλιστικές δομές, θα αρχίσουν να κερδίζουν το μυαλό και τις καρδιές εκατομμυρίων Αράβων, καθώς η επαναστατική διαδικασία που ξεκίνησε δεν πρόκειται να τερματιστεί στο σύντομο μέλλον αφού οι νέοι ηγεμόνες που θα προκύψουν, ούτε φαΐ, ούτε δουλειά, ούτε πραγματική ελευθερία δεν πρόκειται να δώσουν στους αραβικούς λαούς.
_______________________
Το ιστορικό πλαίσιο
Η Λιβύη πριν την επικράτηση του Καντάφι, δεν ήταν ποτέ πραγματικά ανεξάρτητη. Η περιοχή ήταν ιταλική αποικία, ενώ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ίδρυση του κράτους της Λιβύης, επικεφαλής ορίστηκε ο βασιλιάς Ίντρις, πιόνι στα χέρια των μεγάλων δυνάμεων.
Το 1969, μιας 12μελής ομάδα στρατιωτικών με επικεφαλής τον 27χρονο τότε Μουαμάρ Καντάφι, ανέτρεψε τον βασιλιά και πήρε σχεδόν αναίμακτα την εξουσία, αφού η πλειοψηφία του λιβυκού λαού στήριξε την αλλαγή, ελπίζοντας σε καλύτερες μέρες.
Ο Καντάφι, επηρεασμένος από τα καθεστώτα του ανατολικού μπλοκ και βασισμένος στις δυνατότητες που του έδιναν τα τεράστια αποθέματα πετρελαίου που είχαν ανακαλυφθεί στην χώρα από το 1959, δημιούργησε ένα καθεστώς που προσέφερε στους πολίτες δωρεάν Υγεία, εκπαίδευση και κατοικία, μετατρέποντας την Λιβύη σε μια από τις πιο ευημερούσες χώρες της περιοχής. Εξαιτίας αυτής της πολιτικής ο Καντάφι απολάμβανε για δεκαετίες την ανοχή, αν όχι την υποστήριξη, της πλειοψηφίας του λιβυκού λαού. Οι ομοιότητες με το ανατολικό μπλοκ δεν σταματούσαν βέβαια στις παροχές, αλλά επεκτείνονταν και σε μια άκρατη προσωπολατρία προς τον ηγέτη και στην κατάπνιξη κάθε αντιπολιτευτικής φωνής.
Λίγο καιρό μετά την άνοδο του στην εξουσία, ο Καντάφι απομονώθηκε για μερικούς μήνες στην έρημο για να συγγράψει την πολιτική του βίβλο, το περίφημο «πράσινο βιβλίο». Στο βιβλίο αυτό ο Καντάφι προσπάθησε να συνδυάσει το Ισλάμ και την αντιιμπεριαλιστική ρητορική με στοιχεία «μαρξισμού». Ισχυρίστηκε δε, ότι αυτά που περιγράφει στο βιβλίο του αποτελούν τον «τρίτο δρόμο προς τον σοσιαλισμό». Όσο και αν σήμερα φαίνεται περίεργο, τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, μια σειρά οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς στην Ελλάδα, αλλά και ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, θεωρούσαν το καθεστώς του Καντάφι σοσιαλιστικό και τα ασυνάρτητα αποφθέγματα του πράσινου βιβλίου, σημαντική συνεισφορά στον μαρξισμό.
Υποστήριξη σε εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ευρώπη
Σε διεθνές επίπεδο ο Καντάφι παρείχε ηθική και υλική υποστήριξη σε μια σειρά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα όπως το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο του Νέλσον Μαντέλα, τον ΙΡΑ και τους παλαιστίνιους μαχητές του Αραφάτ. Το καθεστώς διέθεσε πολύ σημαντικά χρηματικά ποσά προκειμένου να υποστηρίξει αυτά τα κινήματα, ενώ εκπαίδευσε στο έδαφος της Λιβύης και πολλές παραστρατιωτικές ομάδες για τον ίδιο σκοπό.
Τα τρομοκρατικά χτυπήματα που οργανώθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος από Λίβυους την δεκαετία του ’80 κόστισαν πολύ στην Λιβύη. Το 1986 Λίβυοι τρομοκράτες ανατίναξαν ένα μπαρ στο Βερολίνο, όπου σύχναζαν αμερικανοί στρατιώτες, επίθεση που στοίχισε την ζωή σε 2 ανθρώπους, ενώ το 1988 ανατίναξαν ένα αεροπλάνο πάνω από το Λόκερμπι της Σκοτίας, προκαλώντας τον θάνατο 270 ανθρώπων. Οι ΗΠΑ απάντησαν βομβαρδίζοντας με πυραύλους την Τρίπολη και την Βεγγάζη, σκοτώνοντας 60 Λίβυους. Οι επιθέσεις Λιβύων σε ευρωπαϊκό έδαφος οδήγησαν στην απομόνωση της χώρας και την επιβολή εμπάργκο από τον ΟΗΕ που ξεκίνησε το 1992 και διήρκεσε μέχρι το 1999.
Η στροφή προς τον ιμπεριαλισμό
Η επιβολή του εμπάργκο και τα προβλήματα που δημιούργησε, σε συνδυασμό με την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ στις αρχές του ’90, οδήγησαν τον Καντάφι σε στροφή 180 μοιρών και στον πλήρη συμβιβασμό με τους Δυτικούς που μέχρι τότε ήταν ορκισμένοι εχθροί του. Ο Καντάφι δέχτηκε να πληρώσει εκατομμύρια δολάρια σε αποζημιώσεις για τα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Βρετανία και Γερμανία, ενώ παρέδωσε στις ολλανδικές αρχές για να δικαστούν τους δύο Λίβυους υπόπτους για την υπόθεση Λόκερμπι. Επιπλέον, η Λιβύη δέχτηκε να σταματήσει το πρόγραμμα χημικών όπλων που βρισκόταν σε εξέλιξη και πέτυχε να αφαιρεθεί από την λίστα των κρατών-τρομοκρατών που συντάσσουν κάθε χρόνο οι ΗΠΑ.
Αυτές οι κινήσεις του Καντάφι «εκτιμήθηκαν» δεόντως από τις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης, ενώ πλέον δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο για να ξαναρχίσουν οι μπίζνες. Επιχειρηματίες από το Τέξας, πατρίδα του Τζορτζ Μπους, πλημμύρισαν την Τρίπολη κυνηγώντας πετρελαϊκές συμφωνίες, ενώ ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο Τόνι Μπλερ και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, επισκεφτήκαν τον Καντάφι στην Λιβύη για τον ίδιο σκοπό. Άλλωστε η πλειοψηφία των αχανών εκτάσεων της Λιβύης δεν έχουν ακόμα εξερευνηθεί και θεωρείται πολύ πιθανό να υπάρχουν και άλλες πηγές πετρελαίου στα εδάφη της…
Και βέβαια σαν καλοί μπιζνεσμεν, μόλις ο λαός της Λιβύης βγήκε στους δρόμους και άρχισε με βαρύ τίμημα αίματος να παλεύει για τα δικαιώματά του, οι Δυτικοί θυμήθηκαν τη δημοκρατία, την ελευθερία, κοκ….
