Της Ουρανίας Γαζέπη*
Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ΜΜΕ αλλά και οικολογικές οργανώσεις και μάλιστα παγκόσμιου κύρους, σαν την Greenpeace, δημιούργησαν ένα οικολογικό παροξυσμό πολλών εκατομμυρίων ευρώ, υπέρ της αντικατάστασης των κοινών λαμπτήρων πυρακτώσεως με τους λεγόμενους «εξοικονόμησης ενέργειας» (CFL).
Οι λάμπες πυρακτώσεως θεωρήθηκαν ενεργοβόρες γι’ αυτό και αρχίσαν σταδιακά να αποσύρονται από την αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τον Σεπτέμβριο του 2009.
«Πριν αλέκτωρ λαλήσει» ξεκίνησε ένας νέος πόλεμος, αυτή τη φορά εναντίον των CFL, που κατόπιν εορτής –πολύ ορθά− κατηγορούνται τόσο για τον περιεχόμενο υδράργυρο, όσο και για ενδεχόμενες βλάβες στην υγεία και την όραση και υπέρ της νέας τεχνολογίας των LED, με θεσμικές μάλιστα παρεμβάσεις, υπέρ αυτής.
Oι λαμπτήρες LED, είναι πιο ακριβοί, έχουν όμως χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση και πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής σε σχέση με τους προγενέστερους.
Πόσο ασφαλείς για την υγεία είναι όμως οι λαμπτήρες LED;
Μήπως απειλούν και αυτοί την υγεία μας και το περιβάλλον; …
Στη Γαλλία η Εθνική Υπηρεσία για την Ασφάλεια των Τροφίμων, του Περιβάλλοντος και της Εργασίας (Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail) μετά από σχετική εκτίμηση για τις επιπτώσεις των LED στην υγεία, συνέστησε στους κατασκευαστές να επισημαίνουν στην ετικέτα του προϊόντος τα χαρακτηριστικά του φωτισμού και να περιορίσουν την εμπορία των LED, καθώς είναι πιο επικίνδυνες από τις καταργημένες λάμπες!
Το κυανό φως που εκπέμπουν ορισμένες λάμπες LED που χρησιμοποιούνται για το φωτισμό δρόμων είναι τόσο έντονο που βλάπτει τόσο την υγεία του ανθρώπου όσο και τα τοπικά οικοσυστήματα, καθώς απορρυθμίζει το βιολογικό ρολόι φυτών και ζώων.
Τι συστήνεται για το φωτισμό στους δρόμους;
- Η χρήση φωτιστικών σωμάτων που δεν επιτρέπουν τη διαρροή φωτός προς τον ουρανό ή προς τα πλάγια ώστε να μην αυξάνεται η φωτορύπανση.
- Η χρήση λαμπτήρων LED με ανώτατη θερμοκρασία χρώματος 3.000 βαθμούς Κέλβιν.
Η θερμοκρασία χρώματος χρησιμοποιείται ως μέτρο του φασματικού περιεχομένου του φωτός: όσο μεγαλύτερη η θερμοκρασία, τόσο μεγαλύτερη η αναλογία μπλε φωτός (οι παλιοί λαμπτήρες πυρακτώσεως είχαν θερμοκρασία χρώματος 2.400 βαθμούς Κέλβιν)
Είναι πράγματι πιο οικονομικοί και με βάση ποιές μετρήσεις;
Δεν έχει γίνει καμιά μελέτη που να αποδεικνύει ότι η ενέργεια που θα εξοικονομηθεί από τις λάμπες οικονομίας π.χ της 1ης γενιάς (με τον υδράργυρο) στο σύντομο χρόνο που τους επιτρέψανε να ζήσουν, θα αντισταθμίζεται τουλάχιστον με την ενέργεια που χρειάστηκε για την κατασκευή τους και την ενέργεια που θα χρειασθεί για την διαχείριση των αποβλήτων τους. Σ αυτό το ενδεχομένως αρνητικό ή στην καλύτερη περίπτωση αδιάφορο για το περιβάλλον αποτέλεσμα, δεν έχουν ληφθεί υπόψη η ρύπανση από τον υδράργυρο και οι βλάβες στην υγεία των ανθρώπων.
Ήδη, λοιπόν, έχουν αρχίσει να διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις, πράγμα που δείχνει ολοφάνερα προς τα πού πάει το πράγμα. Πολύ σύντομα, όταν θα έχει βγει η πιο προχωρημένη τεχνολογία (ήδη εκκολάπτεται, με τα λεγόμενα ΑLED) θα έχουμε πάλι πόλεμο εναντίον των LED πλέον, καθώς και σχετικές θεσμικές παρεμβάσεις.
Εν τέλει, οι κερδισμένοι θα είναι μάλλον οι τράπεζες και οι βιομηχανίες, το περιβάλλον χαμένο, οι δε πολίτες διαρκώς χρεωμένοι και με επιβαρυμένη την υγεία (συνεχές πεδίο πειραματισμών, στατιστικών κλπ)
Έργα να γίνονται…
Ο Δήμος Ν. Ιωνίας έχει δρομολογήσει από το 2013, κατόπιν σχετικής μελέτης, την αντικατάσταση όλων των φωτιστικών των Δημόσιων χώρων, με φωτιστικά σώματα με λάμπες LED.
Η σχετική μελέτη δεν εξετάζει:
α) την περίπτωση της αναδιάταξης της θέσης των φωτιστικών σωμάτων για καλύτερη απόδοση από άποψη φωτισμού με μείωση του αριθμού τους
β) το εναλλακτικό σενάριο αντικατάστασης τους από φωτιστικά με φωτοβολταϊκά πάνελ που έχουν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, ευελιξία στην αλλαγή θέσης για μια καλύτερη χωροθέτηση και παράπλευρη εξοικονόμηση από τη σύνδεση με δίκτυο ηλεκτροδότησης και τη συντήρησή του.
γ) τις επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον, θεωρώντας αυτά τα φωτιστικά ντε φάκτο καταλληλότερα από τα υδραργύρου αλογονιδίων φθορισμού κ.λπ. (από το 2013 μέχρι σήμερα οι επιφυλάξεις για τις λάμπες LED έχουν πολλαπλασιαστεί).
δ) το κόστος της διαχείρισης του μεγάλου όγκου επικίνδυνων αποβλήτων (με υδράργυρο) τόσο οικονομικό όσο βέβαια και περιβαλλοντικό που θα δημιουργηθεί.
Τέλος, το συμπέρασμα της αντικατάστασης όλων των φωτιστικών (7.647) μια και καλή, ενώ διαπιστώνεται ότι το 57% βρίσκεται σε μέτρια κατάσταση. Η άμεση αντικατάσταση του 43% (3.288) με τη σταδιακή αντικατάσταση αυτών που χαλάνε, μπορούσε να είναι συμφέρουσα οικονομικά γιατί ο Δήμος θα χρειαζότανε ένα πολύ μικρότερο ποσό αρχικού δανεισμού (τέτοιου τύπου έργα εξοικονόμησης ενέργειας, στα πλαίσια της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης, είναι τα μόνα για τα οποία μπορούν οι δήμοι να αντλήσουν δανεισμό, γι αυτό και δρομολογήθηκε).
Συμπερασματικά:
α) Με αυτή την επιλογή που θα υλοποιηθεί το νωρίτερο 4 χρόνια μετά την αρχική εκτίμηση−πρόταση ( τα δεδομένα ως προς τα LED αλλάζουν ραγδαία και η διάδοχη τεχνολογία καλπάζει) και
β) με την αισιόδοξη −σε σχέση με το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον− εκτίμηση ότι η απόσβεση του δανείου θα γίνει σε δέκα χρόνια,
οι πολίτες της Ν. Ιωνίας κινδυνεύουν, πριν αποσβεσθεί το δρομολογημένο δάνειο και έχουν το οικονομικό όφελος της εξοικονόμησης, να υποχρεωθούν να επωμισθούν και άλλο δάνειο για την εκ νέου αντικατάσταση των φωτιστικών (οι αλλαγές από την συμβατική τεχνολογία στα CFL και στη συνέχεια στα LED έγινε σε λιγότερο από δέκα χρόνια) και χωρίς να ωφεληθεί ούτε το περιβάλλον, ούτε η υγεία τους, ούτε η τσέπη τους.
