Του Γιώργου Λυγουριώτη
Πληροφορίες από το site της ΝΕΔΑ (Νέα Διεθνιστική Αριστερά) αδελφή οργάνωση του «Ξ» στην Κύπρο, που λαμβάνει ενεργά μέρος στην εκστρατεία ενάντια στα μεταλλεία χρυσού στο Μαθιάτη.
Έντονες είναι οι αντιδράσεις για τα σχέδια επαναλειτουργίας του μεταλλείου του Στρογγυλού στο Μαθιάτη (επαρχία Λευκωσίας) με σκοπό την εξόρυξη χρυσού. Η εταιρεία Hellenic Copper Mines (HCM) είχε δηλώσει το ενδιαφέρον της να στραφεί στην εξόρυξη χρυσού, ξεκινώντας από το εγκαταλειμμένο μεταλλείο του Στρογγυλού στο Μαθιάτη, από το οποίο το υλικό της εξόρυξης θα μεταφέρεται για τελική επεξεργασία στην περιοχή Σκουριώτισσα.
«Δημοψήφισμα – φιάσκο»
Η υπόθεση αυτή έφερε την κοινότητα του Μαθιάτη μπροστά σ’ ένα δίλημμα, το οποίο εκφράστηκε μέσα από το δημοψήφισμα που εξήγγειλε ο κοινοτάρχης του Μαθιάτη.
Μόνο που το δημοψήφισμα αυτό ήταν κυριολεκτικά για τα καρναβάλια, καθώς εξαγγέλθηκε μόλις τέσσερις μέρες πριν τη διεξαγωγή του, ενώ πραγματοποιήθηκε την Κυριακή της Αποκριάς. Προφανώς ο κοινοτάρχης άφησε αυτό το τόσο μικρό διάστημα, προκειμένου να προλάβει την αντίδραση της κοινότητας και να εξασφαλίσει τη «συγκατάθεση» της.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 209 ΝΑΙ και 135 ΟΧΙ σε σύνολο 580 ψηφοφόρων (το 40% δεν πήγε να ψηφίσει καθώς ήταν ημέρα του καρναβαλιού και πολύς κόσμος έλειπε).
Οι αντιδράσεις πολλών κατοίκων ενάντια την εξόρυξη κατέληξαν στη δημιουργία μιας Επιτροπής Κατοίκων της κοινότητας, που δημιουργήθηκε για να παλέψει ενάντια στην εξόρυξη. Μια δεύτερη επιτροπή δημιουργήθηκε, επίσης, η Ομάδα Προστασίας Ιστορικού και Περιβαλλοντικού Πλούτου Κοινότητας Μαθιάτη, με μέλη νεαρούς επιστήμονες και άλλους κατοίκους, οι οποίοι αντιτίθενται στην επαναλειτουργία του μεταλλείου.
Η θέση των κομμάτων
Την Κυριακή 30 Απριλίου οργανώθηκε από τις επιτροπές ενάντια στην εξόρυξη εκδήλωση διαμαρτυρίας στο χώρο του μεταλλείου. Στο κάλεσμα για την εκδήλωση ανταποκρίθηκαν 150 άτομα με τη συμμετοχή οργανώσεων και κομμάτων που στηρίζουν την εκστρατεία.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν επίσης βουλευτές του ΑΚΕΛ, του ΔΗΚΟ και των Οικολόγων, οι οποίοι τοποθετήθηκαν μετά τις ομιλίες τριών μελών των επιτροπών που στάθηκαν αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους είναι ενάντια στην εξόρυξη. Προς μεγάλη έκπληξη των συμμετεχόντων, παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για εκδήλωση ενάντια στην εξόρυξη χωρίς προϋποθέσεις, οι βουλευτές του ΑΚΕΛ και του ΔΗΚΟ έβαλαν ξανά το θέμα των προϋποθέσεων, δηλώνοντας πως αν αποδειχθεί ότι δεν έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία, τότε θα δεχτούν να γίνει η εξόρυξη.
Η αντίδραση ήταν άμεση. Μετά την τοποθέτηση των ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ, εκπρόσωπος της τοπικής επιτροπής πήρε το λόγο δηλώνοντας ότι η επιτροπή του Μαθιάτη δεν θα δεχτεί την επαναλειτουργία του μεταλλείου, χωρίς να συζητάει καμία προϋπόθεση, όσες διαβεβαιώσεις και να πάρει.
Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι
Οι κάτοικοι που αντιτίθενται στην εξόρυξη δεν πιστεύουν σε καμία επιβεβαίωση ότι η εξόρυξη θα είναι ασφαλής, αφού δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη, ούτε στο κράτος ούτε στην εταιρία.
Από τα αποτελέσματα της χημικής ανάλυσης του εδάφους του μεταλλείου προκύπτει ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του υπόγειου υδροφορέα και των εδαφών της περιοχής, γεγονός που θα επηρεάσει και τη γεωργική παραγωγή.
Τόσο η διαδικασία εξόρυξης και φόρτωσης του υλικού, όσο και η μεταφορά του, εγκυμονούν σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους, αφού σύμφωνα με την ανάλυση των εδαφών, υπάρχουν υψηλές συγκεντρώσεις αρσενικού, μόλυβδου, καδμίου και άλλων βαρέων μετάλλων, συστατικά που είναι τοξικά και καρκινογόνα. Αυτό εξηγεί και το λόγο για τον οποίο η HCM (Hellenic Copper Mines) απέφευγε να δώσει στοιχεία για τη σύσταση του εδάφους, παρά το γεγονός ότι έχει ερωτηθεί πολλές φορές από τους κατοίκους.
Περιβαλλοντιστές, αρχιτέκτονες και αρχαιολόγοι τάσσονται κατά
Άμεση ήταν και η αντίδραση δέκα περιβαλλοντικών, αρχαιολογικών και αρχιτεκτονικών οργανώσεων, που τάσσονται ενάντια στην επαναλειτουργία του μεταλλείου. Με κοινή ανακοίνωσή τους προειδοποιούν ότι η επαναλειτουργία του μεταλλείου απειλεί ανοιχτά την ανθρώπινη υγεία, την αρχαιολογική και πολιτιστική αξία του χωριού και το φυσικό περιβάλλον. Η περιοχή του πρώην μεταλλείου είναι υποψήφιο προστατευόμενο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας από την UNESCO, ενώ φιλοξενεί ένα σημαντικό οικοσύστημα, που θα διαταραχθεί από την εκρίζωση 2.000 πεύκων, με βάση τα σχέδια της εξόρυξης.
Δεν είναι μόνο ο Μαθιάτης…
Η επαναλειτουργία του μεταλλείου του Στρογγυλού στο Μαθιάτη είναι μέρος της συνολικότερης προσπάθειας της HCM να επεξεργαστεί χρυσό στη Σκουριώτισσα με τη χρήση κυανίου, ενός από τα πιο θανατηφόρα δηλητήρια. Στα πλάνα της δεν είναι μόνο το παλιό μεταλλείο του Μαθιάτη, αλλά και αρκετά ακόμη παλιά μεταλλεία σε διάφορες περιοχές του νησιού.
Αν οι κάτοικοι του Μαθιάτη καταφέρουν να αποτρέψουν την καταστροφική εξόρυξη, θα έχουν μπει οι βάσεις για να μπει ένα οριστικό φρένο στη μετατροπή ολόκληρης της Κύπρου σε ένα απέραντο μεταλλείο χρυσού.
