Οι Ελληνικές και Ελληνοκυπριακές κυβερνήσεις συντηρούν εδώ και δεκαετίες την αυταπάτη ότι μπορούν να λύσουν το «Κυπριακό» με δίκαιο και βιώσιμο τρόπο, ασκώντας πίεση στην Τουρκία, μέσα από τους διεθνείς οργανισμούς. Όταν ανακαλύφθηκαν τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, η φιλολογία αυτή έγινε ακόμα πιο έντονη – πολλοί Ελληνοκύπριοι και Έλληνες «έγκυροι» αναλυτές εξηγούσαν πως οι υδρογονάνθρακες θα βοηθούσαν, πιθανά και θα επίσπευδαν, την επίλυση του Κυπριακού[1]. Η «λογική» ήταν ότι η τουρκική και τουρκοκυπριακή άρχουσα τάξη θα πιεζόταν να συνεργαστούν με την ελληνική και ελληνοκυπριακή, ακόμα και να υπογράψουν λύση στο Κυπριακό, για να μπορούν να έχουν μερίδιο στα κέρδη από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και για να συζητηθεί η διέλευση από την Τουρκία του αγωγού που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Κύπρου (και του Ισραήλ) στην Ευρώπη.
Γιατί δεν μπορούν να συμφωνήσουν
Η θεωρία ότι τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων θα λειτουργήσουν ως κίνητρο υπέρ της λύσης κατέρρευσε καθώς ο τελευταίος γύρος διαπραγματεύσεων μπλόκαρε στο σημείο που μπλοκάρουν πάντα οι διαπραγματεύσεις εδώ και δεκαετίες. Εάν δηλαδή το κυπριακό κράτος θα είναι «ενιαίο» ή εάν θα έχει «ομοσπονδιακή» μορφή και κατ’ επέκταση εάν η τουρκοκυπριακή άρχουσα τάξη θα είναι «πολιτικά ισότιμη» με την ελληνοκυπριακή. Το θέμα που αποτελεί το κέντρο της αντιπαράθεσης στο Κυπριακό, στην ουσία του, είναι το πώς θα μοιραστεί η εξουσία στο νησί: η ελληνοκυπριακή άρχουσα τάξη θέλει τον έλεγχο ολόκληρου του νησιού και η τουρκοκυπριακή άρχουσα τάξη δεν είναι διατεθειμένη να θυσιάσει την εξουσία και τον έλεγχο που έχει στο βόρειο μέρος του νησιού, με την υποστήριξη βέβαια των τουρκικών στρατευμάτων.
Πιο γενικά, στο επίπεδο των ελληνοτουρκικών διαφορών, οι άρχουσες τάξεις Κύπρου, Τουρκίας και Ελλάδας δεν μπορούν να καταλήξουν σε λύση για το Κυπριακό, το Αιγαίο κλπ γιατί οι διαφορές πάνω σε αυτά τα ζητήματα αντανακλούν τη μάχη που δίνουν οι καπιταλιστές των χωρών αυτών για οικονομική κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο (και στα Βαλκάνια).
Αντί για λύση οι υδρογονάνθρακες έφεραν νέους κινδύνους σύρραξης
Καθώς καμία άρχουσα τάξη δεν είναι διατεθειμένη να κάνει «εκπτώσεις» στα κεκτημένα και στα συμφέροντά της ήταν αναπόφευκτο τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων να προκαλέσουν νέες εντάσεις, ενδεχομένως και θερμά επεισόδια. Ήταν αναπόφευκτο η τουρκική κυβέρνηση να προσπαθήσει να διεκδικήσει μερίδιο στους υδρογονάνθρακες και μαζί με αυτούς να ανοίξουν για μια ακόμα φορά και τα ζητήματα των ΑΟΖ, της υφαλοκρηπίδας κλπ.
Σήμερα η Τουρκία έχει ξεκινήσει ερευνητική γεώτρηση 60 χλμ ανοιχτά της Πάφου ενώ υιοθετεί πιο επιθετική τακτική στο ζήτημα της Αμμοχώστου στην Κύπρο με την τουρκοκυπριακή κυβέρνηση να ανακοινώνει τον εποικισμό της πόλης Βαρώσι (ιστορική πρωτεύουσα της επαρχίας Αμμοχώστου), η οποία από το 1974 μέχρι σήμερα ήταν περίκλειστη και ακατοίκητη.
Θα μας «σώσουν» οι μεγάλες δυνάμεις;
Η Κυπριακή κυβέρνηση, όπως και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ανέπτυξαν συνεργασίες με τις αντιδραστικές κυβερνήσεις του Ισραήλ και της Αιγύπτου στα πλαίσια της προοπτικής εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων. Την ίδια στιγμή πιστεύουν ότι δίνοντας τα δικαιώματα εξορύξεων σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές πολυεθνικές, οι ΗΠΑ, η Γαλλία κλπ θα υποστηρίξουν την κυπριακή και ελληνική άρχουσα τάξη απέναντι στην τουρκική για να προασπίσουν τα συμφέροντα και τα κέρδη των πολυεθνικών τους[2]. Είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς όμως ότι οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα προχωρήσουν σε σοβαρή και δυναμική σύγκρουση με την Τουρκία για χάρη της Ελλάδας ή της Κύπρου. Μόνο αν απειλήσει ευθέως και άμεσα τα δικά τους συμφέροντα θα αντιδράσουν δυναμικά. Στο βαθμό που δεν ισχύσει κάτι τέτοιο, οι μεγάλες δυνάμεις θα κοιτάξουν πώς θα πετύχουν ένα συμβιβασμό στην ελληνοτουρκική διαμάχη, πώς θα βρουν μια μέση λύση. Η Τουρκία είναι πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας στην περιοχή, οικονομικά, γεωγραφικά και στρατηγικά, και οι ιμπεριαλιστές δεν θέλουν να προκαλέσουν οι ίδιοι μια μετωπική ρήξη με το καθεστώς Ερντογάν. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση του προέδρου της Γαλλίας Ε. Μακρόν, ο οποίος είπε λίγο πολύ ότι θα ήθελε να στείλει γαλλικές φρεγάτες στο Αιγαίο αρκεί να συμφωνούσε όλη η ΕΕ, που βέβαια δεν συμφωνεί[3]. Το ίδιο ισχύει για την Ρωσία, παρά τις αυταπάτες που έχει ένα κομμάτι της Αριστεράς σ’ αυτήν.
Τις τελευταίες μέρες Τσίπρας και Αναστασιάδης παρουσιάζουν την απόφαση της ΕΕ η οποία μιλά υποτίθεται για λήψη μέτρων ενάντια στην Τουρκία σαν ένα σημαντικό προχώρημα. Στην πραγματικότητα η συγκεκριμένη απόφαση αναφέρει μόνο ότι η ΕΕ θα εξετάσει την πιθανότητα λήψης μέτρων[4], ενώ όταν οι αξιωματούχοι της ΕΕ αναγκάζονται να γίνουν πιο συγκεκριμένοι για το είδος των μέτρων, δίνουν ως παράδειγμα τον τερματισμό των διαπραγματεύσεων και διαδικασιών για την τελωνειακή ένωση Τουρκίας και ΕΕ, οι οποίες όμως έχουν εδώ και καιρό παγώσει.
Οι εξορύξεις – απειλή για τη θάλασσα και την οικονομία
Όσον αφορά το ζήτημα των υδρογονανθράκων καθαυτό, οι εξορύξεις φυσικού αερίου και πετρελαίου είναι καταστροφικές για το περιβάλλον (διαβάστε αναλυτικό άρθρο εδώ και εδώ). Ένα μόνο ατύχημα, που στη σεισμογενή περιοχή του Αιγαίου είναι στατιστικά σίγουρο ότι κάποια στιγμή θα συμβεί, θα έχει ολέθριες επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή αλλά και στην οικονομία Ελλάδας και Τουρκίας αφού θα πληγεί η αλιεία και ο τουρισμός.
Την ίδια στιγμή πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι εξορύξεις έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή και στην καθημερινή τους λειτουργία, ενώ οι εργασίες που γίνονται ήδη από το ερευνητικό στάδιο στα υποθαλάσσια κοιτάσματα των υδρογονανθράκων απειλούν τη ζωή πολλών ειδών στην ευρύτερη εξορυκτική περιοχή όπως των δελφινιών, των χελωνών καρέτα, των φαλαινών κ.α. Και βέβαια πέρα από τις τοπικές επιπτώσεις δεν πρέπει να ξεχνάμε τις επιπτώσεις των υδρογονανθράκων στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην κλιματική αλλαγή που έχει πλέον πάρει διαστάσεις κλιματικής κρίσης.
Όχι στις εξορύξεις – κοινός αγώνας των λαών στις 3 χώρες
Τα λαϊκά στρώματα σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία πρέπει να παλέψουμε ενάντια στην εξόρυξη υδρογονανθράκων που υποθηκεύουν το μέλλον μας και το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη. Πρέπει να παλέψουμε ενάντια στη συνεχή οικονομική αιμορραγία για εξοπλισμούς και να διεκδικήσουμε τα χρήματα των εξοπλισμών να επενδυθούν στην δημόσια υγεία και παιδεία. Δεν έχουμε τίποτα να κερδίσουμε από τους ανταγωνισμούς, τις εντάσεις, τα απειλούμενα θερμά επεισόδια. Έχουμε να κερδίσουμε από την ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και αλληλεγγύης. Από την κοινά συνεργατικά εγχειρήματα στο Αιγαίο στην αλιεία και στον τουρισμό. Από την ανάπτυξη κοινών αγώνων ενάντια στις άρχουσες τάξεις που μας καταδικάζουν στη φτώχεια, μας στερούν στοιχειώδη δικαιώματα (σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με τη χώρα) και χρησιμοποιούν τον εθνικισμό για να μας στρέψουν τον έναν εναντίον του άλλου. Οι εθνικιστικές εξάρσεις έχουν επανειλημμένα οδηγήσει σε εντάσεις και πολέμους με χιλιάδες νεκρούς στην περιοχή μας. Αυτή η ιστορία δεν πρέπει να επαναληφθεί.
