Τη Δευτέρα 30 Σεπτέμβρη με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ*), καταργείται το αυτοδιοίκητο του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) λόγω «εξαιρετικά επείγουσας ανάγκης για τη θέσπιση κανόνων χρηστής διαχείρισης και διοίκησης…». Με βάση την ΠΝΠ, καταργείται η εκλογή του -άμισθου- Διοικητικού Συμβουλίου από τη Γενική Συνέλευση του ΚΕΘΕΑ και στο εξής θα διορίζεται από τον Υπουργό Υγείας. Η κυβέρνηση επικαλείται λόγους «οικονομικού ελέγχου» και «καλύτερης λειτουργίας», αφήνοντας σκιές για την οικονομική διαχείριση. Στην ουσία θέλει να καταργήσει το μοντέλο λειτουργίας του κέντρου, ενώ στα σχέδιά της υπάρχει και η λειτουργία ιδιωτικών κέντρων απεξάρτησης.
Στις 9 Οκτώβρη έγιναν σε όλες τις πόλεις που υπάρχουν μονάδες και λειτουργούν προγράμματα του ΚΕΘΕΑ, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που καταργεί το αυτοδιοίκητο του κέντρου. Στην Αθήνα συγκεντρώθηκαν πολλές εκατοντάδες άτομα έξω από το Υπουργείο Υγείας, στη Θεσσαλονίκη πάνω από 250 στην πλατεία Αριστοτέλους, στα Γιάννενα περίπου 150 στην κεντρική πλατεία ενώ αντίστοιχη ήταν η εικόνα και στις άλλες πόλεις. Εργαζόμενοι, θεραπευόμενοι, γονείς και αλληλέγγυοι έκαναν ένα μεγάλο κύκλο όπου μέσω της συγκινητικής διαδικασίας της «κραυγής» φώναξαν δυνατά ότι οι ίδιοι και το ΚΕΘΕΑ «είναι εντάξει».
Το «Ξ» βρέθηκε μαζί με τους εργαζόμενους και τους θεραπευόμενους στις συγκεντρώσεις της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων, ενάντια στην επίθεση που δέχεται το ΚΕΘΕΑ και τα προγράμματά του. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε αποσπάσματα (για λόγους χώρου) συνέντευξης που έδωσε στο «Ξ» ο Κωνσταντίνος Μάντζος, Κοινωνικός Ανθρωπολόγος και Υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης του ΚΕΘΕΑ Ήπειρος. Ολόκληρη η συνέντευξη στο site του «Ξ» με ημερομηνία 5/10/19.
- Αρκετός κόσμος δεν γνωρίζει σχετικά με τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ. Θα ήθελες να μας δώσεις την εικόνα;
Υπάρχει η Γενική Συνέλευση η οποία απαρτίζεται από όλους τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες είτε μερικής είτε πλήρους απασχόλησης, τα άτομα που έχουν διατελέσει μέλη του ΔΣ κατά το παρελθόν, όλα τα μέλη των επανεντάξεων (που έχουν περάσει τη φάση της θεραπείας) και τα Διοικητικά Συμβούλια των Συλλόγων Οικογένειας που υπάρχουν σε κάθε θεραπευτικό πρόγραμμα. Η Γενική Συνέλευση εκλέγει τα 9 από τα 11 μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ), καθώς τα 2 εξ’ αυτών ήδη επιλέγονται από το Υπουργείο Υγείας. Το ΔΣ του ΚΕΘΕΑ δεν έχει ούτε μισθούς, ούτε προνόμια, ούτε τίποτα σχετικό. Κατά βάση «ζητάει» από τα μέλη του, παρά «δίνει».
Η βασική αποστολή της Γενικής Συνέλευσης είναι όντως να εκλέγει το ΔΣ. Άλλωστε ένα τόσο πολυπληθές όργανο, με εκατοντάδες μέλη, δε θα μπορούσε να κάνει πολλά περισσότερα. Υπάρχουν όμως αρκετά ακόμα σημαντικά όργανα, όπως το Συμβούλιο Πολιτικής ΚΕΘΕΑ το οποίο αποτελείται από το 30% περίπου των εργαζομένων. Αυτού του είδους οι δημοκρατικές διαδικασίες υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα του ΚΕΘΕΑ. Στο επίπεδο π.χ. του θεραπευτικού προγράμματος υπάρχουν ολομέλειες όπου οι θεραπευόμενοι ενημερώνονται και έχουν δικαίωμα λόγου. Υπάρχει βέβαια ένα είδος διοικητικής ιεραρχίας, αλλά όλα είναι ανοιχτά και όλοι οι άνθρωποι ενημερώνονται. Και βέβαια υπάρχουν οι ολομέλειες των θεραπευόμενων μελών, στις οποίες αποφασίζονται μια σειρά ουσιαστικά θέματα αλλά και καθημερινά, όπως πχ το αν και που θα γίνει μια εκδρομή, κάτι που -πέρα από δημοκρατική λειτουργία- συνιστά και μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας.
Ο βασικός και ουσιαστικός φόβος για το τι μέλλει γενέσθαι με την κατάργηση του αυτοδιοίκητου, είναι να μαραζώσει αυτή η ζωντανή συμμετοχική διαδικασία.
- Τι μπορεί να είναι αυτό που ώθησε την κυβέρνηση στο να προχωρήσει με την ΠΝΠ και την κατάργηση του αυτοδιοίκητου του ΚΕΘΕΑ;
Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για κάτι συγκεκριμένο, είναι ζήτημα εκτιμήσεων. Το ΚΕΘΕΑ και η λειτουργία του ως κοινότητα, ήταν κάτι που το έβλεπε θετικά αρκετός κόσμος, ακόμα και πολιτικοί του συντηρητικού χώρου, ακριβώς λόγω της δράσης του και του γεγονότος ότι άνθρωποι «ξεγραμμένοι» μπορούσαν μέσω των προγραμμάτων του να σταθούν και πάλι στα πόδια τους και να βγουν ξανά στην κοινωνία.
Προσπάθειες να ελεγχθεί η λειτουργία του ΚΕΘΕΑ υπήρχαν ακόμα και από το 2003. Αυτό γιατί το ΚΕΘΕΑ λειτουργεί με ένα αμεσοδημοκρατικό μοντέλο και ο αυτοδιοίκητος χαρακτήρας του πιθανά να ενοχλούσε. Ουσιαστικά η λογική του είναι ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι άνθρωποι θα πρέπει να βρίσκονται εκεί που λαμβάνονται οι αποφάσεις, με κυρίαρχο βέβαια το σώμα των εργαζομένων.
- Η κυβέρνηση και ο Υπουργός Υγείας Β. Κικίλιας ισχυρίζονται ότι θέλουν μεγαλύτερο «έλεγχο» για να υπάρχει οικονομική διαφάνεια και να γνωρίζει ο κόσμος που κατευθύνεται η κρατική χρηματοδότηση. Τι συμβαίνει με τα οικονομικά του ΚΕΘΕΑ;
Είναι εντελώς ψευδές ότι η κυβέρνηση και το υπουργείο δε γνωρίζουν το «που πάνε τα χρήματα». Γνωρίζουν που ξοδεύτηκε μέχρι και το τελευταίο ευρώ, υπάρχουν δημόσια αναρτημένοι ισολογισμοί -διαθέσιμοι στον καθένα/καθεμία πολίτη, έτσι ώστε να γνωρίζει και αυτός/η, όπως έχει δικαίωμα. Αξίζει να αναφερθεί ότι, από πλευράς κράτους, οι εντατικοί έλεγχοι ξεκίνησαν κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ενώ από την άλλη το ΚΕΘΕΑ δημοσιοποιεί τα πορίσματα των ορκωτών λογιστών ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, υπάρχει δηλαδή δημόσιος απολογισμός για το «που πήγαν τα λεφτά» που έδωσε το κράτος.
Το 2010 το ΚΕΘΕΑ εντάχθηκε στους φορείς Γενικής Κυβέρνησης, που σήμαινε ότι έπρεπε να ακολουθεί πιστά τις μνημονιακές δεσμεύσεις. Αυτό είχε διάφορους περιορισμούς. Για παράδειγμα, ένα από τα χαρακτηριστικά και στόχοι των προγραμμάτων ήταν τα θεραπευόμενα μέλη του να κινητοποιούνται τα ίδια και να πηγαίνουν να αναζητούν προσφορές από την τοπική κοινωνία για διάφορα προϊόντα και προμήθειες. Αυτό, πέρα από το πρακτικό σκέλος, εμπεριέχει και το κομμάτι του να μπουν τα μέλη σε μια χρήσιμη διαδικασία αλλά και η κοινωνία να αρχίσει να τους αντιμετωπίζει ως ισότιμα μέλη. Το παραπάνω αποτελεί μέρος της θεραπείας των προγραμμάτων, δείχνοντας στους ανθρώπους ότι «μπορείς να σταθείς». Όλη αυτή η διαδικασία χάθηκε στο μεγαλύτερο κομμάτι της, καθώς πλέον όλα αυτά γίνονται κεντρικά. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν και για το σκέλος της επανένταξης, στο κομμάτι της αναζήτησης και εύρεσης εργασίας κλπ. Για να γίνουν όλα τα προηγούμενα είναι απαραίτητη μια σχετική «ευελιξία» και το κομμάτι του αυτοδιοίκητου είναι κρίσιμης σημασίας.
- Μπορείς να μας περιγράψεις την κατάσταση που επικρατεί σήμερα σε σχέση με τα προγράμματα απεξάρτησης;
Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο δημόσια προγράμματα απεξάρτησης που λειτουργούν νόμιμα. Με βάση το ισχύον νομικό πλαίσιο, τα νόμιμα θεραπευτικά προγράμματα είναι ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, τα προγράμματα των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων Αττικής-Θεσσαλονίκης (όπως π.χ. το 18άνω) και οποιοσδήποτε άλλος φορέας συνεργάζεται ή λειτουργεί υπό την αιγίδα αυτών. Όλα τα παραπάνω προγράμματα είναι ασφαλώς δωρεάν και δεν κάνουν καμία διάκριση στους θεραπευόμενους. Υπάρχουν βέβαια και ιδιωτικές κλινικές που λειτουργούν παράνομα, χωρίς καμία άδεια, οι οποίες -απ’ ότι ακούγεται- είναι και πανάκριβες. Δεν μπορεί, λοιπόν, να αποκλειστεί το γεγονός να οδηγούμαστε σε μια συνολικότερη αναδιάρθρωση της νομοθεσίας που αφορά στην απεξάρτηση, έτσι ώστε να δοθούν άδειες λειτουργίας και σε ιδιωτικούς φορείς. Αν εξαρτάται η θεραπεία από την οικονομική δυνατότητα των ατόμων, τότε μπορεί να οδηγηθούμε σε καταστάσεις – παρωδία, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν προγράμματα που διαρκούν 30 ημέρες, όταν σε διεθνές επίπεδο η ελάχιστη αποδεκτή διάρκεια είναι 90 ημέρες και κάτω από αυτό δεν νοείται «θεραπεία». Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν τέτοια «προγράμματα» που προσαρμόζονται στα οικονομικά δεδομένα, θυσιάζοντας την ποιότητα και τελικά την ουσία της θεραπείας. Αυτό είναι το πιο δυσοίωνο σενάριο για το μέλλον των προγραμμάτων.
- Κώστα σε ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη και καλή συνέχεια στον αγώνα σας!
Σας ευχαριστώ κι εγώ.
____________
