Η πανδημία της νόσου covid 19 κινείται με διαφορετικές ταχύτητες στις διάφορες περιοχές του πλανήτη. Μετά την Ασία και την Ευρώπη, το επίκεντρο πλέον βρίσκεται στις ΗΠΑ, ενώ το επόμενο διάστημα αναμένεται να χτυπήσει πιο σκληρά τη νότια Αμερική και την Αφρική.
Το πέρασμα του κορονοϊού από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ έχει αναδείξει τις ακραίες ανισότητες ανάμεσα στα πλουσιότερα και τα φτωχότερα στρώματα των κοινωνιών, με τα πρώτα να έχουν πλήρη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και τα τελευταία να βασίζονται στα πλήρως υποβαθμισμένα δημόσια συστήματα Υγείας ενώ παράλληλα απειλούνται με απώλεια των μέσων επιβίωσής τους. Κι αν αυτή είναι η εικόνα στις «ανεπτυγμένες» χώρες του πλανήτη, μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα συμβεί σε ηπείρους όπως η Αφρική, ή η Λατινική Αμερική, όταν ο ιός αρχίσει να εξαπλώνεται μαζικά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO – τμήμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών) εκτιμά ότι η κρίση του κορονοϊού βάζει σε άμεσο κίνδυνο τα μέσα διαβίωσης του μισού εργατικού δυναμικού του πλανήτη!
Αυτό σημαίνει ότι περίπου 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι πιθανό να βρεθούν στο άμεσο μέλλον χωρίς καμία πηγή εισοδήματος! Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία της οργάνωσης, τα 2 από τα 3,3 δισεκατομμύρια των ανθρώπων που εργάζονται στον πλανήτη (το 60%) κατατάσσονται στην αδήλωτη, μαύρη εργασία. Έτσι, δεν έχουν τρόπο να πάρουν κάποιο επίδομα ή αποζημίωση όταν χάνουν τη δουλειά τους, ακόμα και αν οι κυβερνήσεις τους παρέχουν τέτοια επιδόματα. Και βέβαια πίσω από αυτούς τους ανθρώπους, βρίσκονται ολόκληρες οικογένειες που εξαρτώνται από αυτή τη δουλειά – παιδιά, ηλικιωμένοι, κλπ.
Αφρική και Λατινική Αμερική
Κοιτώντας κανείς τα στοιχεία για τα κρούσματα και τους θανάτους από τον κορονοϊό στην Αφρική, μπορεί αρχικά να σκεφτεί ότι τουλάχιστον μέχρι στιγμής η ήπειρος δεν έχει χτυπηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία.
Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει τρόπος να ξέρουμε τον ακριβή αριθμό των κρουσμάτων, καθώς υπάρχουν χώρες όπως η Σομαλία, που δε διαθέτουν καθόλου εξοπλισμό για τεστ!
Ούτε βέβαια θα μάθουμε ποτέ τον πραγματικό αριθμό των θανάτων, καθώς πάρα πολλοί άνθρωποι από αυτούς που θα νοσήσουν, θα περάσουν την ασθένεια στα σπίτια τους, αφού στην ουσία δεν υπάρχει σύστημα υγείας για να τους περιθάλψει ούτε κανένα σύστημα που να τους καταγράψει.
Σε χώρες όπως το Μαλάουι, η Ζιμπάμπουε, η Σιέρα Λεόνε, με πληθυσμό από 8 έως 17 εκατομμύρια ανθρώπους, οι αναπνευστικές συσκευές και οι κλίνες ΜΕΘ δεν ξεπερνούν τις μερικές δεκάδες στην καλύτερη περίπτωση.
Την ίδια ώρα, η Αφρική είναι ο παράδεισος των ανισοτήτων. Τα εκατομμύρια των φτωχών βρίσκονται στο έλεος της πείνας και της ασθένειας, αλλά και των πάνοπλων αστυνομικών και στρατιωτικών δυνάμεων που επιβάλουν την καραντίνα ακόμη και πυροβολώντας ανθρώπους που βγαίνουν από τα σπίτια τους γιατί δεν έχουν άλλο τρόπο να επιβιώσουν. Και όσο οι φτωχοί πεθαίνουν από πείνα, ασθένειες, ή σφαίρες, οι πλουσιότεροι Αφρικανοί απολαμβάνουν μια ζωή μέσα στη χλιδή. Στην περισσότερο βιομηχανικά «ανεπτυγμένη» χώρα της ηπείρου, τη Νότια Αφρική, οι πλουσιότεροι 3.500 άνθρωποι κατέχουν τόσο πλούτο όσο τα φτωχότερα 32 εκατομμύρια, δηλαδή το 55% του πληθυσμού!
Παρόμοια είναι η κατάσταση στη Λατινική Αμερική, την ώρα που η πανδημία αρχίζει να δείχνει την πραγματική της διάσταση. Στον Ισημερινό τα πτώματα στοιβάζονται στους δρόμους καθώς τα γραφεία τελετών δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στο ρυθμό των θανάτων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο πραγματικός αριθμός των θανάτων από covid 19 μπορεί να είναι μέχρι και 15 φορές μεγαλύτερος από τα επίσημα στοιχεία. Στην Παραγουάη, η σκληρή καραντίνα, χωρίς παράλληλα μέτρα για την ενίσχυση των φτωχότερων στρωμάτων, έχει φέρει αμέτρητες οικογένειες στο χείλος της πείνας και της εξαθλίωσης. Παρότι η κυβέρνηση της χώρας έχει πάρει δάνεια ύψους 1,6 δις, ελάχιστα από αυτά έφτασαν πραγματικά στην κοινωνία.
Στο μεταξύ, ενώ οι φτωχοί της ηπείρου αναγκάζονται να σπάσουν την καραντίνα προκειμένου να επιβιώσουν, οι πλούσιοι κυκλοφορούν και για… άλλους λόγους. Στο Μεξικό, δεκαεπτά από τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας επέστρεψαν μαζί με τον ιό από εκδρομή για σκι στο Κολοράντο. Αντίστοιχα στη Χιλή, το μεγαλύτερο ποσοστό κρουσμάτων λίγο μετά τις αρχές του Μάρτη εντοπίστηκε στις πιο πλούσιες περιοχές της πρωτεύουσας, ανάμεσα στους εύπορους κατοίκους που είχαν μόλις επιστρέψει από ταξίδια στην Ευρώπη και ιδιαίτερα την Ιταλία.
Τα χειρότερα είναι μπροστά μας
Κι αν στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ τα μέτρα της καραντίνας αρχίζουν να μετριάζονται, η πανδημία κάθε άλλο παρά έχει τελειώσει. Αντίθετα, ο βιαστικός τρόπος με τον οποίο οι κυβερνήσεις προσπαθούν να επανεκκινήσουν την οικονομία, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε νέα κύματα της νόσου, με το πρώτο κύμα στις ΗΠΑ να μην έχει καν τελειώσει ακόμη. Σε αυτή την περίπτωση, αυτοί που θα χτυπηθούν για ακόμη μια φορά είναι τα φτωχότερα στρώματα, κάτι που ήδη συμβαίνει σε τρομακτικό βαθμό.
Στην Αμερική, το 52% των αποφοίτων πανεπιστημίου μπορούν να δουλέψουν από το σπίτι, ενώ την ίδια δυνατότητα έχει μόλις το 12% των αποφοίτων λυκείου και το 4% όσων δεν έχουν τελειώσει το λύκειο. Το μορφωτικό επίπεδο σχετίζεται άμεσα και με την πρόσβαση στις δομές υγείας. Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο των Αμερικανών που δεν έχουν αποφοιτήσει από το λύκειο δεν έχουν ιατροφαρμακευτική ασφάλιση. Και βέβαια αυτοί που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από τον ιό είναι οι Ισπανόφωνοι και Αφροαμερικανοί πολίτες, τα πιο φτωχά στρώματα δηλαδή.
Η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες Υγείας δεν έχει να κάνει μόνο με την πανδημία και τη δυνατότητα επιβίωσης από τον κορονοϊό. Έχει να κάνει και με την αντιμετώπιση των σοβαρών ψυχολογικών προβλημάτων που εντείνεται σε φάσεις φόβου, άγχους και ανασφάλειας για το μέλλον, σαν αυτές που ζούμε. Έτσι, τα χαμηλότερα μορφωτικά στρώματα στις ΗΠΑ είναι πιθανότερο να έρθουν αντιμέτωπα με το λεγόμενο «θάνατο της απελπισίας», δηλαδή να καταλήξουν στην αυτοκτονία, ή το θάνατο από κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών.
Η τραγωδία που συνοδεύει την εμφάνιση του κορονοϊού θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί αν είχαν παρθεί από την αρχή τα απαραίτητα μέτρα, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα στην Κίνα. Και θα μπορούσε να περιοριστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, αν υπήρχαν ισχυρά δημόσια συστήματα Υγείας διεθνώς.
Η κρίση που ζούμε αποκαλύπτει με τον πιο τραγικό, αλλά ταυτόχρονα καθαρό τρόπο την πλήρη ανικανότητα του καπιταλιστικού συστήματος να εξασφαλίσει για τις κοινωνίες του πλανήτη ακόμη και την πιο στοιχειώδη ασφάλεια, ακόμη και τις πιο βασικές δομές Υγείας, ακόμη και τα πιο υποτυπώδη εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα.
